Τρία αποκλίνοντα οράματα για την Ευρώπη

Το να αναμετριέσαι με μεγάλα ιστορικά προηγούμενα είναι οπωσδήποτε ριψοκίνδυνο εγχείρημα. 

Τέτοιο υπήρξε και η κοινή ομιλία των Francois Hollande και Angela Merkel στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου την Τετάρτη, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 25 ετών από την επανένωση της Γερμανίας. 

Σε μια συγκυρία που σημαδεύεται από τους ενδοευρωπαϊκούς κλυδωνισμούς λόγω της προσφυγικής κρίσης, τις γεωπολιτικές προκλήσεις στον άμεσο περίγυρο της Ε.Ε. (Συρία, Ουκρανία) και βέβαια από τον απόηχων του "ελληνικού ζητήματος”, ως δείκτη ευρύτερων πολιτικο-οικονομικών παθογενειών, οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας θέλησαν με μια κίνηση υψηλού συμβολισμού να παραπέμψουν στην μόνη αντίστοιχη ομιλία που γνώρισε το ευρωκοινοβούλιο κατά το παρελθόν: αυτή των Francois Mitterand και Helmut Kohl το 1989, λίγες μέρες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. 

Όμως η σύγκριση δεν μπορεί παρά να είναι αποθαρρυντική. Διότι πριν από 26 χρόνια η τότε ΕΟΚ ανταποκρινόταν στην αποδιάρθρωση ενός μεγάλου ιδεολογικού και γεωπολιτικού αντιπάλου, ήτοι του ανατολικού μπλοκ, προετοιμάζοντας ένα μεγάλο άλμα διεύρυνσης και εμβάθυνσής της, που την καθιστούσε φορέα ελπίδας στα μάτια των λαών της Γηραιάς Ηπείρου. Αντιθέτως, σήμερα οι φυγόκεντρες τάσεις, που έμοιαζαν παγιδευμένες στο "χρονοντούλαπο της ιστορίας”, κυριαρχούν, ενώ ο φόβος υπερισχύει της προσδοκίας, καθώς, όπως ανέφερε η Angela Merkel, "οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε δεν είναι παρά πρόβα τζενεράλε αυτών που θα ακολουθήσουν”. 

Υπάρχει όμως και μία άλλη μεγάλη διαφορά σε σχέση με το 1989: τότε ο γαλλογερμανικός άξονας έμοιαζε πειστικός διότι οικοδομούνταν στη βάση της ισοτιμίας, ενώ το άλμα προς την Νομισματική και Οικονομική Ενοποίηση απέβλεπε στην εξασφάλιση μιας "ευρωπαϊκής Γερμανίας” - όχι στη σημερινή αναντίρρητη πραγματικότητα της "γερμανικής Ευρώπης”. 

Το ανέδειξαν αυτό χαρακτηριστικά, από τους ηγέτες των πολιτικών ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου οι οποίοι αντιφώνησαν τους δύο ηγέτες, οι επικεφαλής της ευρωφοβικής δεξιάς – που η παρουσία τους στο ημικύκλιο αποτελεί από μόνη της χαρακτηριστικό σημείο των καιρών. 

Ο Francois Hollande μιλά σαν αντικαγκελάριος - δεν είναι στην πραγματικότητα παρά ο υπεύθυνος για την διοίκηση της γαλλικής επαρχίας. Όταν η Angela Merkel ανεύθυνα ανοίγει τα σύνορα στους πρόσφυγες τη χειροκροτά – και όταν τα ξανακλείνει τη χειροκροτά επίσης. Αυτό υποστήριξε η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου Marine Le Pen – με όλο τον αέρα που της χαρίζει το αβυσσαλέο δημοσκοπικό προβάδισμά της έναντι του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. 

Όταν ήρθαν εδώ οι Kohl και Mitterand αντιπροσώπευαν μιαν εταιρική σχέση μεταξύ ίσων. Τώρα, η Γαλλία είναι υποβαθμισμένη, παγιδευμένη μέσα στο ευρώ. Όμως υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας και αυτή λέγεται "βρετανικό δημοψήφισμα” - πλειοδότησε από την πλευρά του ο Nigel Farage του Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου. 

"Μπορείτε, άμα θέλετε, να εγκαταλείψετε την Ευρώπη, ακόμη και τη δημοκρατία” του αντέτεινε αυστηρά ο Hollande – όμως ο πραγματικός συνομιλητής του δεν βρισκόταν στο άκρο των εδράνων του Ευρωκοινοβουλίου. 

Την ίδια ημέρα, ο Βρετανός πρωθυπουργός David Cameron διακήρυσσε στο συνέδριο των Συντηρητικών στο Μάντσετσερ ότι "δεν έχει καμία συναισθηματική πρόσδεση στην Ε.Ε., μόνο στο συμφέρον και στην επιρροή της Βρετανίας” και επίσης ότι "η Ε.Ε. "υπερβολικά μεγάλη, υπερβολικά αυταρχική και υπερβολικά παρεμβατική”, για αυτό και ο ίδιος θα αγωνιστεί σκληρά για να επαναδιαπραγματευτεί τις σχέσεις της χώρας του με τις Βρυξέλλες. Ημερομηνία διεξαγωγής του βρετανικού δημοψηφίσματος πάντως δεν ανακοίνωσε: ενδεχομένως να το αναβάλει για το 2017, τη "χρονιά-θρίλερ” για την οποία προβλέπονται οι γαλλικές και οι γερμανικές εκλογές. 

Όπως και να έχει, το κοινό μέτωπο που παρουσίασαν στο Στρασβούργο οι Merkel και Hollande, καταδικάζοντας τους εθνικισμούς και ομνύοντας; στην ανάγκη για "περισσότερη Ευρώπη”, δεν μπορεί να αποκρύψει την απόκλιση των στρατηγικών τους, η οποία γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη από την ανάγκη να ενσωματωθούν με κάποιον τρόπο και οι βρετανικές διεκδικήσεις. 

Σε μιαν αντιστροφή των ρόλων τους στο γύρισμα του αιώνα (όταν η Γαλλία στη Σύνοδο της Νίκαιας υπεραμυνόταν πεισματικά της Ε.Ε. ως πρωτίστως διακυβερνητικής συνεργασίας, ενώ η Γερμανία δια του Joschka Fischer οραματιζόταν, σε μια προβολή του εαυτού της σε πανηπειρωτική κλίμακα, την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης) το Παρίσι έχει αναδειχθεί σε κατεξοχήν υπέρμαχο της δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης, ενώ το Βερολίνο πατά διαρκώς το φρένο, επιμένοντας σε μια λογική κοινών κανόνων και διακριτών ευθυνών. Προφανώς, προκειμένου περί τόσο μεγάλων χωρών η συζήτηση περί μεγαλύτερης μεταβίβασης εξουσιών στο επίπεδο των Βρυξελλών είναι εξ ορισμού ανειλικρινής, ενώ το ύψος των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων (της τάξης του 9% του γερμανικού ΑΕΠ ετησίως) που θα συνεπαγόταν μια αυθεντική ένωση καθιστά μη ρεαλιστικό το εγχείρημα. 

Η προβολή της εικόνας του γαλλογερμανικού άξονα δεν είναι πλέον παρά μια προσπάθεια να μην έρθουν ρητά στην επιφάνεια οι συγκρούσεις που προκύπτουν όταν ο Wolfgang Schaeuble προκλητικά προτείνει την απόσπαση της εποπτείας των δημοσιονομικών των κρατών-μελών από την "πολιτικοποιημένη” Κομισιόν σε μιαν ανεξάρτητη αρχή και ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Emmanuel Macron ζητά να σταματήσουν οι "θρησκευτικοί πόλεμοι” που κρατούν από την εποχή εμφάνισης του καλβινισμού... 

Το ότι ο ίδιος, για προφανείς λόγους, συγκατατίθεται στην προοπτική αναθεώρησης των κοινοτικών συνθηκών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε., απλώς αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του προβλήματος. Διότι αν κάτι διακήρυξε ο Cameron στο Μάντσεστερ, και σε κάθε άλλη περίσταση, είναι ότι η καταστατική αρχής της "ολοένα και στενότερης ένωσης” των κρατών-μελών της Ε.Ε. είναι για τη Βρετανία εκτός συζήτησης.  

Του Κώστα Ράπτη 

9-10-2015

http://www.capital.gr/epikairotita/3071219/tria-apoklinonta-oramata-gia-tin-europi

Βέτο Σόιμπλε στον Ολάντ!

Η είδηση της ημέρας, της Τετάρτης 7/10, δεν ήρθε, όπως γνωρίζουμε, από τις ομιλίες Μέρκελ και Ολάντ στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο.

Ηρθε από τον Σόιμπλε, στη συζήτηση που ακολούθησε ομιλία του στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Ο Σόιμπλε υιοθέτησε σκληρή, απορριπτική γλώσσα χωρίς προσχήματα: απέρριψε συνολικά τις προτάσεις Ολάντ και Μακρόν για πολιτική ενοποίηση της Ευρωζώνης και όχι μόνον. Ο Σόιμπλε είπε ευθέως ότι δεν θεωρεί αξιόπιστη την πρόταση Ολάντ για διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, καθώς προϋποθέτει εγκατάλειψη μεγάλου μέρους της εθνικής κυριαρχίας που έχει μείνει στις χώρες-μέλη της ΟΝΕ.

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας θύμισε την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης στη Γαλλία στο δημοψήφισμα της άνοιξης του 2005 και δεν σταμάτησε εκεί: θύμισε την απόρριψη το 1954 από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση της πρότασης για ευρωπαϊκή αμυντική κοινότητα, κοινό ευρωπαϊκό στρατό. Μία πρόταση της Γαλλίας που είχε στόχο να εμποδίσει τον επανεξοπλισμό της Δυτικής Γερμανίας που προωθούσαν οι ΗΠΑ. Μία πρόταση υπερεθνικής ολοκλήρωσης που προτάθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση και αφού έγινε δεκτή στην Ιταλία, στις χώρες της Μπενελούξ και τη Δυτική Γερμανία, απορρίφθηκε στη γαλλική βουλή!

Ο Σόιμπλε δεν μασά τα λόγια του και λέει ότι οι Ολάντ - Μακρόν δεν πιστεύουν στην πολιτική ολοκλήρωση της Ευρωζώνης, αλλά την προτείνουν ως τακτικό ελιγμό ώστε να μπορεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ερμηνεύει και να παρερμηνεύει κατά το δοκούν ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, σύμφωνα με τις πολιτικές σκοπιμότητες της στιγμής την εφαρμογή της δημοσιονομικής πειθαρχίας όπως ορίζεται από το δημοσιονομικό σύμφωνο.

Η αντεπίθεση Σόιμπλε είναι σκληρή και γίνεται από τη θέση του σκληρού φεντεραλιστή, που μαζί με τον Λάμερς το 1994 πρότεινε τη σύσταση ομοσπονδιακού σκληρού πυρήνα στην ΕΕ: λέει στη γαλλική ηγεσία ότι η ημιτελής ΟΝΕ, που επιτρέπει στη Γερμανία να κινείται αλά καρτ πότε σε ευρωπαϊκό και πότε σε εθνικό επίπεδο, είναι αποτέλεσμα της άρνησης της Γαλλίας να δεχτεί την ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

Οι προτάσεις Σόιμπλε - Λάμερς το 1994, όπως και η ομιλία Φίσερ το 2000, που είχαν ως κοινό παρονομαστή την ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της ΕΕ, προκάλεσαν οργισμένες αντιδράσεις στη Γαλλία. Μην προτείνετε μια υπερεθνική εξουσία στις Βρυξέλλες, στην οποία δεν πιστεύετε και την οποία δεν θα μπορέσετε να την περάσετε στην εθνοσυνέλευση ή σε δημοψήφισμα, τονίζει ο Σόιμπλε.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
9-10-2015
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=31706&subid=2&pubid=64266055