Οι ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι πάντα άσπρο ή μαύρο
Θεσσαλονίκη
- Ψαράς στο λιμάνι
Δίνουμε καταφάσεις ή αρνήσεις και δεν δίνουμε λύσεις. Εξαπολύουμε συνθήματα χωρίς ανάλυση. Παθιαζόμαστε για θέσεις χωρίς επιχειρήματα. Πιστεύουμε δογματικά στο Καλό και στο Κακό χωρίς την παραμικρή επινοητικότητα στην προσέγγιση λύσεων. Κλασικό παράδειγμα το θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Είμαστε υπέρ όλων ή κατά των πάντων. Δεν είναι όμως έτσι: Η ιδιωτικοποίηση είναι παρεμβατικό θεσμικό μέτρο οργάνωσης της οικονομίας. Αλλού χρειάζεται και αλλού όχι. Επειδή έχει σκοπό να προκαλέσει επενδύσεις, να αυξήσει την απασχόληση και να συμβάλει σε μεγαλύτερη προσφορά πρέπει κάθε φορά να εξετάζονται η χρησιμότητά της και οι προϋποθέσεις πραγματοποίησής της. Οπως επίσης και η μορφή που μπορεί να πάρει. Προφανώς, δεν πρέπει να γίνεται για να «πάρουν φίλοι τις δουλειές» γιατί έτσι συνεχίζεται η χρεοκοπημένη νοοτροπία των πελατειακών σχέσεων. Ούτε πρέπει να γίνεται μόνο και μόνο για να εισρεύσει πρόσκαιρο χρήμα στο άδειο (και συχνά τρύπιο) βαρέλι του Δημοσίου. Επίσης, προφανώς, το κράτος δεν μπορεί να κρατά δέσμιους τομείς της οικονομίας όπου έχει αποτύχει επανειλημμένως και παταγωδώς.
Πέρα λοιπόν (και ίσως πάνω) από το τίμημα ενδιαφέρουν η αναπτυξιακή απελευθερωτική δυναμική του εγχειρήματος της ιδιωτικοποίησης, οι θέσεις εργασίας και η δομική αναδιάρθρωση της οικονομίας ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας και να ανακτηθεί η θέση της στο ευρωπαϊκό οικονομικό πλαίσιο. Γενικά έχει φανεί (και στη χώρα μας και στο εξωτερικό) ότι οι ιδιωτικοποιήσεις: 1) αυξάνουν τη συνολική εθνική παραγωγή 2) βελτιώνουν τη συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας και 3) αυξάνουν τις κερδοφορίες με παράλληλη ενίσχυση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης. Στον αντίποδα βέβαια, η εμπειρία έχει δείξει ότι μαζικές και υπό πίεση ιδιωτικοποιήσεις δεν στέφονται με επιτυχία. Αποτυχημένες κρίνονται επίσης αυτές που έγιναν στο πλαίσιο μιας δογματικής εμμονής του παρελθόντος (π.χ. νερό και μεταφορές σε Μ. Βρετανία). Συνεπώς, η λογική λέει ότι η κάθε ιδιωτικοποίηση αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και πρέπει να αναλύεται με συγκεκριμένα κριτήρια που εξυπηρετούν καλύτερα το συμφέρον της εθνικής μας οικονομίας. Για παράδειγμα: τα Λιμάνια.
Αυτό που έχει συμβεί στον Πειραιά (και που δεν μπορεί να κριθεί αποτυχημένο) με την Cosco, δεν είναι ιδιωτικοποίηση: είναι μία προσωρινή παραχώρηση σε ιδιώτη ορισμένων λειτουργιών. Λειτούργησε; Ναι, τουλάχιστον καλύτερα από τον απόλυτο κρατικό έλεγχο και πάντως πολύ καλύτερα από τα καταστροφικά σενάρια που διακινούσαν πριν από λίγα χρόνια ορισμένοι (οι ίδιοι που έλεγαν πως θα μπορούσαν να μας σώσουν οι Κινέζοι από την κρίση χρέους – προφανώς όχι γιατί τους ενδιαφέρουν οι γεωπολιτικές μας εξυπηρετήσεις αλλά από αγνή ευαισθησία επειδή είμαστε και οι δύο αρχαίοι λαοί…). Αυτή η «μερική» ιδιωτικοποίηση ισχύει στο 88% των μεγαλύτερων λιμανιών στον κόσμο. Δεν θα μπορούσε μία μορφή της να επιτύχει και στη Θεσσαλονίκη;
Νομίζω, ναι. Αλλά εμείς χωριστήκαμε σε όσους θέλουν τον πλήρη κρατικό έλεγχο στα λιμάνια (όπως η Σιγκαπούρη, χώρες της Αφρικής και η Ινδία) και σε όσους θέλουν τα πάντα ιδιωτικά. Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης προσπάθησε να επιδείξει μία φαντασία και μία επινοητικότητα αλλά οι κραυγές δεν τον άφησαν να ακουστεί - ίσως και η πρόταση του δεν είχε προετοιμαστεί ολοκληρωμένα. Κι όμως μπορούμε να προτείνουμε ένα «κράμα» ιδιωτικής, κρατικής και κοινωνικής (μέσω του Δήμου) ευθύνης λειτουργίας του λιμανιού – ενός λιμανιού που αποτελούσε κάποτε το μέγα πλεονέκτημα της συμβασιλεύουσας πόλης…
Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να σκεφθούμε στρατηγικά και να επιδιώξουμε μία εκτεταμένη ιδιωτική συμμετοχή εγνωσμένης διεθνούς δυναμικής στο Λιμάνι μας, με την ταυτόχρονη δέσμευση να υλοποιήσει συγκεκριμένο επενδυτικό/αναπτυξιακό σχέδιο και με τη διασφάλιση ρητρών συμμετοχής στα μελλοντικά κέρδη της εταιρείας ή σε τμήμα της χρηματιστηριακής υπεραξίας. Θα είχαμε έτσι τη δυνατότητα να διερευνήσουμε την πώληση μικρότερου μέρους αλλά με ουσιαστική παραχώρηση της διοίκησης στον ιδιώτη (στην οποία θα μπορούσε να προβλεφθεί και συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας μέσω του Δήμου Θεσσαλονίκης) ώστε το υπόλοιπο να διατεθεί στο μέλλον, με νέους όρους διαπραγμάτευσης. Με άλλα λόγια, η πώληση μέρους των μετοχών του ΟΛΘ δεν θα πρέπει να αποκλείεται, αρκεί να έχει προηγηθεί μια συγκεκριμένη σύμβαση λειτουργίας του που να περιλαμβάνει τις παραπάνω δεσμεύσεις και για τον νέο ιδιοκτήτη-επενδυτή. Θα μπορούσαμε λοιπόν να καταναλώνουμε ενέργεια στον διάλογο που θα μας επιτρέψει να διασφαλίσουμε τα μακροπρόθεσμα (εθνικά και κοινωνικά) συμφέροντά μας και όχι στη στείρα αντιπαράθεση για ένα γενικό και αφηρημένο Υπέρ/ Κατά των ιδιωτικοποιήσεων.
Η κρίση, ας μας άλλαζε τουλάχιστον ως προς αυτό…
Νίκος Ευθυμιάδης
- πρόεδρος, REDESTOS Efthymiadis Agrotechnology Group Πρόεδρος ε.Τ.
Σ.Β.Β.Ε.
''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''
16-6-2013