''ERDOGAN'S WAY'' ...
Νέες ψηφίδες στο μωσαϊκό της αναταραχής στην Τουρκία
Ενώ η Τουρκία αναμένει την επιστροφή του Tayyip Erdoğan από την βορειοαφρικανική του περιοδεία, η συνολική εικόνα της αναταραχής στη γειτονική χώρα εμπλουτίσθηκε το τελευταία δύο 24ωρα με νέα, άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία.
Το πρώτο είναι αναμφίβολα η ανακοίνωση που εξέδωσε υπέρ των διαδηλώσεων η Ένωση Κουρδικών Κοινοτήτων (KCK), θύμα η ίδια ενός μαζικού κύματος συλλήψεων σε προηγούμενο χρόνο, οπότε είχε κατηγορηθεί ως “βιτρίνα” του ΡΚΚ στην “κοινωνία των πολιτών”. Με την ανακοίνωση αυτή αποσείεται κάθε εντύπωση ότι το οργανωμένο κουρδικό στοιχείο κρατιέται έξω από την αμφισβήτηση της πολιτείας του Tayyip Erdoğan προκειμένου να μην διακινδυνεύσει το μείζον, ήτοι την διαδικασία ειρήνευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη έπειτα από την συμφωνία του Τούρκου Πρωθυπουργού με τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK Abdullah Öcalan.
Στην ανακοίνωσή της η KCK κάλεσε τους Κούρδους να συντονισθούν με τις λοιπές προοδευτικές δυνάμεις και “να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ώστε να προχωρήσει προς την σωστή κατεύθυνση η πρωτοβουλία, που θα μεταμορφώσει την Τουρκία σε δημοκρατική χώρα”.
Στην ανακοίνωσή της η KCK κάλεσε τους Κούρδους να συντονισθούν με τις λοιπές προοδευτικές δυνάμεις και “να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ώστε να προχωρήσει προς την σωστή κατεύθυνση η πρωτοβουλία, που θα μεταμορφώσει την Τουρκία σε δημοκρατική χώρα”.
Τονίζεται δε ότι η διαδικασία ειρήνευσης “δεν έχει ως στόχο μόνο τη δημοκρατική επίλυση του Κουρδικού, αλλά και τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας”. Ο κατ’ επίφαση περιορισμός του στρατού από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) δεν εξάλειψε τη βία, την οποία τώρα ασκεί η αστυνομία, υποστηρίζεται στην ίδια ανακοίνωση.
Με άλλα λόγια, η πτέρυγα του κουρδικού στοιχείου που εκφράζεται από την KCK, αντιλαμβάνεται τους κινδύνους απομόνωσής της, αν σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία κατοχυρωθεί ως απλό δεκανίκι του Erdoğan, διακρίνει σοβαρό κίνδυνο ακύρωσης της διαδικασίας ειρήνευσης από ενδεχόμενη αλλαγή συσχετισμών και μεταθέτει τη συζήτηση από το ξεπερασμένο πλέον δίλημμα “το ΑΚΡ ή τους στρατηγούς” στην αμφισβήτηση των πατερναλιστικών δομών στη γειτονική χώρα, που έμειναν αλώβητοι από την αλλαγή στην κορυφή της εξουσίας.
Υπενθυμίζεται ότι η δρομολογημένη από τον Ιανουάριο διαδικασία επίλυσης του Κουρδικό αποτελεί το κορυφαίο ιστορικό στοίχημα του Erdoğan, εφόσον τυχόν ευόδωσή της ανοίγει τον δρόμο στην μονοκρατορία του, με συνεργασία του φιλοκουρδικού κόμματος BDP στην αναθεώρηση του Συντάγματος για την καθιέρωση ενός προεδρικού μοντέλου στα φιλόδοξα μέτρα του νυν Πρωθυπουργού.
Σε παράλληλες εξελίξεις, ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Abdullah Gül εξακολούθησε να κινείται σε απόκλιση από την γραμμή Erdogan, καθώς έγινε γνωστό ότι διαβεβαίωσε το προεδρείο της Συνομοσπονδίας Τούρκων Εμποροβιοτεχνών (TESK) πως θα “κάνει ό,τι πρέπε锨, κοινώς δεν θα προσυπογράψει, αν διαπιστώσει συνταγματικά προβλήματα με τον επίμαχο αντιαλκοολικό νόμο που υιοθέτησε στις 24 Μαϊου η Τουρκική Εθνοσυνέλευση.
Την ίδια ώρα, ο έτερος συνιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος Bülent Arınç δεχόταν αντιπροσωπεία της “Πλατφόρμας Ταξίμ” η οποία του παρουσίαζε τα αιτήματά της (ακύρωση του επίμαχου σχεδίου ανάπλασης, απελευθέρωση συλληφθέντων, απαγόρευση της χρήσης χημικών, αποπομπή των πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων που ευθύνονται για το κατασταλτικό αμόκ της περασμένης Παρασκευής).
Την ίδια ώρα, ο έτερος συνιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος Bülent Arınç δεχόταν αντιπροσωπεία της “Πλατφόρμας Ταξίμ” η οποία του παρουσίαζε τα αιτήματά της (ακύρωση του επίμαχου σχεδίου ανάπλασης, απελευθέρωση συλληφθέντων, απαγόρευση της χρήσης χημικών, αποπομπή των πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων που ευθύνονται για το κατασταλτικό αμόκ της περασμένης Παρασκευής).
Το αν η στάση του Gül και του Arınç αποτελεί παιχνίδι κατανομής ρόλων (όσο ο Erdoğan τιμάται στην Αλγερία με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα για την... προσφορά του στην ανθρωπότητα και αναλύει τις αρετές του εκδημοκρατισμού στην Τυνησία, αρχική εστία της “Αραβικής Άνοιξης”) ή βαθύτερη διαφωνία στους κόλπους των κυβερνώντων δεν θα απαντηθεί πριν από την Παρασκευή. Θα επιλέξει ο Τούρκος πρωθυπουργός τη ριψοκίνδυνη γραμμή της κινητοποίησης της “σιωπηλής πλειοψηφίας”, με τη διοργάνωση αντιδιαδηλώσεων, όπως ήδη συνέβη στην ιδιαίτερη πατρίδα του Rize; Θα ανοίξει τα χαρτιά τους ως προς τους πράκτορες των ξένων δυνάμεων που ισχυρίζεται ότι τον υπονομεύουν; Θα επιλέξει κάτι πιο θεαματικό (π.χ. προκήρυξη εκλογών);
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τόσο ο Gül όσο και ο Arinc θεωρούνται προσκείμενοι στον εγκατεστημένο στις ΗΠΑ και συνοδευόμενο από υποψίες συνεργασίας με τη CIA ιεροκήρυκα Fethullah Gülen, επικεφαλής ενός κινήματος με μεγάλη διείσδυση στην τουρκική αστυνομία, το οποίο ελέγχει μεταξύ άλλων ένα διεθνές δίκτυο σχολείων και αρκετά μέσα ενημέρωσης (π.χ. Zaman). Επιπλέον, ο Gül διατηρεί (από τα χρόνια της θητείας του στην Ισλαμική Αναπτυξιακή Τράπεζα στη Τζέντα) στενούς δεσμούς με τη Σαουδική Αραβία, την ώρα που ο μεγάλος περιφερειακός ανταγωνιστής της, το Εμιράτο του Κατάρ συντονίζεται πλήρως με τον Erdoğan στην προώθηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ανά τον κόσμο.
Με αυτή την έννοια, και με δεδομένη τη νευρικότητα της Ουάσιγκτον για τον ανεξέλεγκτο πλέον ρόλο του Κατάρ στη συριακή κρίση, αποκτά τα κατάλληλα συμφραζόμενα και το άλλο εντυπωσιακό στοιχείο των ημερών, ήτοι η καθημερινή ομοβροντία δηλώσεων Αμερικανών ιθυνόντων υπέρ των δικαιωμάτων των Τούρκων διαδηλωτών...
www.capital.gr
6-6-2013
2.
Ο Τύπος ΗΠΑ και ΕΕ βάλλει από χθες κατά του Ερντογάν
Πρωτοφανείς συντονισμένες επιθέσεις εναντίον του Τούρκου πρωθυπουργού και προβολή του προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ ως αντίπαλου δέους
Θεαματική στροφή των αμερικανικών και ευρωπαϊκών εφημερίδων σημειώθηκε χθες. Οι κορυφαίες εφημερίδες του κατεστημένου των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Γαλλίας προχώρησαν σε «πυρ ομαδόν» εναντίον του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ μέχρι και τη Δευτέρα οι ίδιες εφημερίδες σχεδόν αγνοούσαν τις βίαιες συγκρούσεις στην Τουρκία!
Το γεγονός ότι ακριβώς την ημέρα που άρχισε η αποκλιμάκωση των βιαιοτήτων της αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτών, ο Τύπος των ΗΠΑ και της Ευρώπης προχώρησε σε εντονότατη προβολή των συγκρούσεων και όχι μετά το Σάββατο και την Κυριακή, προκάλεσε υποψίες για τα πραγματικά κίνητρα αυτής της όντως πρωτοφανούς δημοσιογραφικής επίθεσης κατά του Ερντογάν. Υποψίες που ενισχύονται από το γεγονός ότι όλες αυτές οι εφημερίδες εξαίρουν τη στάση του Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο οποίος έχει έρθει πλησιέστερα προς τις θέσεις του στρατιωτικού κατεστημένου της Τουρκίας. «Εξέγερση εναντίον του Ερντογάν» ήταν π.χ. ο τίτλος χθεσινού πρωτοσέλιδου άρθρου της γερμανικής εφημερίδας «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε». Το ίδιο επιθετικός και ο υπότιτλος του άρθρου: «Εφυγε το λούστρο. Ο αυταρχικός Τούρκος πρωθυπουργός έγινε εχθρική εικόνα»! Στο ίδιο μήκος κύματος και η γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ»: «Η εξέγερση εναντίον της εξουσίας εξαπλώνεται στην Τουρκία» είναι ο τίτλος της στη δεύτερη σελίδα. «Η αλαζονεία του Ερντογάν υποδαυλίζει τη διαμαρτυρία - Οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε όλη την Τουρκία» αναγγέλλει με εντυπωσιακό τρόπο από την πρώτη σελίδα της. «Η αδιαλλαξία μπορεί να είναι η καταστροφή του Ερντογάν» είναι ο τίτλος του κύριου άρθρου των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» του Λονδίνου. Οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» είναι πιο συγκρατημένοι: «Μάχη για την ταυτότητα της Τουρκίας» είναι ο δικός τους κεντρικός πρωτοσέλιδος τίτλος.
Το κύριο άρθρο της αμερικανικής εφημερίδας ενισχύει τις υπόνοιες ότι κάποια σοβαρή διάσταση απόψεων έχει ανακύψει μεταξύ του Ερντογάν και της αμερικανικής κυβέρνησης: «Είναι βαθιά ανησυχητικά ... τα σχέδια του Ερντογάν να αλλάξει το Σύνταγμα για να ενισχύσει την Προεδρία της Δημοκρατίας ώστε να μπορέσει να κατεβεί υποψήφιος για το αξίωμα αυτό το 2014 και να παρατείνει τον χρόνο παραμονής του στην εξουσία» γράφει μεταξύ άλλων. «Ο Ερντογάν πρέπει να λαμβάνει υπόψη του άλλα μέλη του κόμματός του, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Αμπντουλάχ Γκιούλ...» προσθέτει διακριτικά το κύριο άρθρο των «Νιου Γιορκ Τάιμς». Με έμμεσο τρόπο και χρησιμοποιώντας τουρκικές πηγές έβαζε και η γαλλική «Λε Μοντ» το θέμα των ελπίδων που ξαφνικά στηρίζουν, όπως φαίνεται, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι τον Τούρκο πρόεδρο Γκιουλ. «Σύμφωνα με τον αρχισυντάκτη της ημερήσιας εφημερίδας ?Χουριέτ Ντέιλι Νιουζ? Μουράτ Γιετκίν, ο πρόεδρος Γκιουλ ήταν αυτός που διέταξε την απόσυρση των αστυνομικών δυνάμεων από την πλατεία Ταξίμ. Την Κυριακή το βράδυ, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα λαϊκό σύνθημα καλούσε τον Γκιουλ, ο οποίος έχει γίνει ο κύριος αντίπαλος του Ερντογάν αναφορικά με τις προεδρικές εκλογές του 2014, να παρέμβει για να βάλει τέλος σε αυτή την πολιτική κρίση» έγραφε η γαλλική εφημερίδα.
Στους Tεύτονες, όμως, δεν αρέσουν τα μισόλογα και οι έμμεσοι τρόποι έκφρασης της γνώμης τους. Με γερμανική ωμότητα η «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς περιστροφές: «Πετυχημένη ήταν η Τουρκία όταν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ ήταν ακόμη υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Ερντογάν και έξυπνα έβαζε την αδάμαστη ενεργητικότητα του Ερντογάν σε τροχιά που ωφελούσε τη χώρα.
Τον ερχόμενο χρόνο τελειώνει η θητεία του Γκιουλ ως προέδρου και μεγάλες προσδοκίες κατευθύνονται προς αυτόν» υπογραμμίζει. Με άλλα λόγια, Αμερικανοί, Γερμανοί και λοιποί ποντάρουν στον Γκιουλ ως αντίπαλο του Ερντογάν και το λένε ανοιχτά! Γιατί όμως; Τι κρύβεται πίσω από την αλλαγή στάσης των Αμερικανών και των Ευρωπαίων απέναντι στον Ερντογάν;
Ομολογούμε ότι μας προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση ένα κοινό ουσιαστικά σημείο στα κύρια άρθρα των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και της «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε». Γράφει η αμερικανική εφημερίδα: «Μερικοί Τούρκοι φοβούνται ότι η υποστήριξη του Ερντογάν για τους αντάρτες εναντίον του Ασαντ στη Συρία μπορεί να σύρει την Τουρκία στον πόλεμο». Το ίδιο επισημαίνει και η γερμανική εφημερίδα: «Πολλοί φοβούνται, όχι αβάσιμα, ότι η τυχοδιωκτική (!) συριακή πολιτική του Ερντογάν απειλεί την εσωτερική ασφάλεια της Τουρκίας». Επί της ουσίας εμείς δεν έχουμε αντίρρηση, αλλά οι Αμερικανοί έχουν λυσσάξει να εξοπλίζουν τους Σύρους αντικαθεστωτικούς και η ΕΕ ήρε το εμπάργκο εξοπλισμού τους προ ημερών και επικρίνουν τον Ερντογάν γιατί τους στηρίζει; Μυστήριο!
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΑΣΤΙΚ
''ΕΘΝΟΣ''
5-6-2013
3.
Ακριβά θα πληρώσει το αιματοκύλισμα ο Ταγίπ Ερντογάν
Η αλαζονεία του Τούρκου πρωθυπουργού και η κτηνώδης χρήση βίας δημιούργησαν ελπίδες στην αντιπολίτευση ότι μπορεί να πάρει ρεβάνς
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι αντιδράσεις λίγων εκατοντάδων οικολογικά ευαισθητοποιημένων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης στη μετατροπή τμήματος του πάρκου Γκεζί, κοντά στην πλατεία Ταξίμ, σε εμπορικό κέντρο, ξεκίνησαν αυθόρμητα. Δεν υπάρχει επίσης καμία αμφιβολία ότι αποτέλεσε σοβαρότατο πολιτικό σφάλμα εκ μέρους του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν η χρήση τέτοιας έκτασης αστυνομικής βίας για ένα τόσο ασήμαντο από πολιτική σκοπιά θέμα. Ενα σφάλμα όμως που αποκαλύπτει την υπέρμετρη αλαζονεία του Ερντογάν, από την οποία πάσχουν όλοι οι Τούρκοι πολιτικοί ηγέτες, ανεξαρτήτως πολιτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεων, κατάλοιπο του αυτοκρατορικού παρελθόντος της χώρας.
Από τη στιγμή που η Αστυνομία άσκησε κτηνώδη βία κατά των διαδηλωτών το θέμα έπαψε να είναι οικολογικού χαρακτήρα. Στο επίκεντρο βρέθηκε η βαρβαρότητα της Αστυνομίας. Οπως θα συνέβαινε σε κάθε χώρα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν κάθε λόγο να παρέμβουν και να προσπαθήσουν να προσποριστούν πολιτικά οφέλη. Πόσω μάλλον στην Τουρκία, όπου μαζί με τα κόμματα κινητοποιήθηκαν και τα απομεινάρια των δυναμικών στηριγμάτων του προ Ερντογάν κεμαλικού στρατοκρατικού καθεστώτος, με προεξάρχοντα τον στρατό, τον οποίο ο Ερντογάν έχει απογυμνώσει από εξουσίες και οικονομικά προνόμια που κατείχε.
Αυτό το αντιπολιτευτικό νεφέλωμα είναι ανίκανο να αντιπαραταχθεί στον Ερντογάν στις κάλπες. Κάθε φορά που γίνονται εκλογές ο Ερντογάν τούς σαρώνει. Λογικό είναι να προσπαθήσουν μήπως και μπορέσουν να αξιοποιήσουν τη λαϊκή οργή κατά της Αστυνομίας του Ερντογάν, ώστε να πάρουν πολιτική ρεβάνς με άλλον τρόπο. Κατά τη γνώμη μας αποκλείεται ο Ερντογάν να ανατραπεί από τις διαδηλώσεις αυτές. Η λαϊκή του βάση είναι πανίσχυρη, η εκλογική του απήχηση ευρύτατη - μόλις πέρυσι άλλωστε εξελέγη πάλι πρωθυπουργός με το τρομερό ποσοστό του 50% της λαϊκής ψήφου. Η πολιτική ζημιά όμως που του προκαλεί η τροπή των γεγονότων -ο νεκρός διαδηλωτής, οι εκατοντάδες τραυματίες, οι χιλιάδες συλλήψεις, η βίαιη καταστολή για την οποία φέρει ακέραιη και αποκλειστικά την πολιτική ευθύνη- είναι σίγουρα μεγάλη. Η μεγαλύτερη που έχει υποστεί ποτέ κατά τα δέκα και πλέον χρόνια που κυβερνά την Τουρκία. Το σημαντικότερο είναι ότι η άσκηση βίας τον ταυτίζει στη συνείδηση μερίδας του πληθυσμού με την κτηνωδία του τουρκικού στρατού και των κεμαλικών πολιτικών κομμάτων, που ήταν όργανα των ενόπλων δυνάμεων. Αυτή η ζημιά είναι ανεπανόρθωτη.
Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η σχετική αποδυνάμωση της θέσης του Ερντογάν να επηρεάζει τα σχέδιά του για συνταγματική μεταρρύθμιση με στόχο την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου της Δημοκρατίας και την κατάληψη αυτού του αξιώματος από τον ίδιο τον Ερντογάν, το 2014, με άμεση εκλογή του απευθείας από το λαό και όχι από το Κοινοβούλιο, όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Είναι πάντως πάρα πολύ νωρίς για να μπορέσει κανείς να εκτιμήσει από τώρα αν θα ματαιωθούν αυτά τα σχέδια του Ερντογάν. Βέβαιο πάντως είναι ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν αναμένεται να οδηγηθούν σε βελτίωση, αν η αποδυνάμωση του Ερντογάν οδηγήσει σε αναβίωση της εξουσίας των στρατιωτικών στην Τουρκία.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι όλες οι σοβαρές ελληνοτουρκικές κρίσεις έλαβαν χώρα όταν την εξουσία ασκούσαν οι στρατοκράτες του κεμαλικού καθεστώτος και τα υποτελή προς αυτούς πολιτικά κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης. Αντιθέτως, κατά τη διάρκεια της δεκαετούς εξουσίας του Ερντογάν μείζων ελληνοτουρκική κρίση δεν υπήρξε, χωρίς βεβαίως αυτό να υπονοεί ότι αποκλείεται να σημειωθεί ελληνοτουρκική κρίση όσο ο Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία.
Η αλήθεια είναι ότι αυτή την εποχή ο Ερντογάν έχει καταστήσει την Τουρκία ισχυρότερη από όσο ήταν εδώ και πάνω από έναν αιώνα, με αποτέλεσμα ο Τούρκος ηγέτης να έχει πολύ μεγαλύτερες φιλοδοξίες και βλέψεις για τη χώρα του από τον στενό κύκλο των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο. Βοηθουσών αφενός της καταλυτικής κρίσης στην Ευρώπη και αφετέρου των πολεμικών και πολιτικών εξελίξεων στον αραβικό κόσμο, ο Ερντογάν φιλοδοξεί να καταστήσει την Τουρκία περιφερειακή υπερδύναμη στον κρισιμότερο για την παγκόσμια οικονομία χώρο της Μέσης Ανατολής. Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι προστρέχουν σήμερα στην Τουρκία για να την πείσουν να συνδράμει στην υλοποίηση της μεσανατολικής πολιτικής τους. Εχουν παρέλθει οι καιροί που η Αγκυρα εκλιπαρούσε να την κάνουν δεκτή στην ΕΕ.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΑΣΤΙΚ
''ΕΘΝΟΣ''
4-6-2013
4.
Φετχουλάχ Γκιουλέν: Ο μέντορας του Ερντογάν ανησυχεί...
Μέλλον; Σαν κάτι να μας θυμίζει αυτή η λέξη, εδώ στην Ελλάδα. Μάλλον αυτό που έλεγε ο Πολ Βαλερί: «Το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε». Από την περασμένη Πέμπτη δοκιμάζεται και στην Τουρκία. Οντως, το τρίο Γκιουλέν - Ερντογάν - Νταβούτογλου προσέφερε μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό. Ομως, τώρα βλέπει να γκρεμίζεται το παρόν. Ο Ερντογάν προσέφερε γρόσια και ήταν πολλά!.. Μόλις πριν από δύο μήνες, με το Kazan-Kazan μάς υποσχόταν γενναιόδωρη συνεργασία για την ΑΟΖ και τα λοιπά... Ομως, ο εφιάλτης του εθνικού διχασμού σπέρνει ζιζάνια ανησυχιών μιας εμφύλιας σύγκρουσης.
Χρειάζεται να τονιστεί πως πρωταγωνιστικό ρόλο στη στήριξη του Ερντογάν από το ισλαμικό κεφάλαιο στην Τουρκία έχει διαδραματίσει το κίνημα του Φετχουλάχ Γκιουλέν. Το ισλαμικό κεφάλαιο αποτελεί τον κύριο βραχίονα της σύγχρονης οικονομίας της Τουρκίας. Εχει συγκεντρώσει φανερή ή σκιώδη πολιτική και οικονομική εξουσία, με συνέπεια να αναδεικνύονται σε διαμορφωτές της τουρκικής κοινής γνώμης. Η οικονομική διασύνδεση με εκπροσώπους - επιχειρηματίες της νέας οικονομικής - επιχειρηματικής τάξης που εμφανίστηκε στην Ανατολία, έχει συμβάλει τα μάλα στην ηγεμονία του Ερντογάν.
Τώρα, ο Φετχουλάχ Γκιουλέν, πρώην ιμάμης από το Ερζερούμ, ο οποίος θεωρείται ο πνευματικός πατέρας του Ερντογάν, δεν αποκρύπτει τις ανησυχίες του. Να σημειωθεί πως το «μετριοπαθές Ισλάμ» και η εξάπλωσή του μέσα από οικονομικά ανοίγματα σε όλο τον κόσμο αποτελεί την καρδιά της διδασκαλίας του Φετχουλάχ Γκιουλέν. Με μια σειρά τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς και με αξία κεφαλαίων που εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια, το συσσωρευμένο ισλαμικό κεφάλαιο του κινήματος του Γκιουλέν μέσα από επενδυτικά προγράμματα δημιουργεί στηρίγματα σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Και μέσα από ένα δίκτυο περίπου 1.000 σχολείων σε όλο τον κόσμο (τα 100 στις ΗΠΑ), το «ήπιο Ισλάμ» έχει ενισχύσει διαρκώς την εικόνα του. Μια εικόνα που καταρρακώνεται από την άγρια καταστολή της εξέγερσης των νέων της πλατείας Ταξίμ.
Το δόγμα Νταβούτογλου των «μηδενικών προβλημάτων» είναι πλέον ένα μακρινό ιδανικό. Η συνεργασία με το Ιράν μετατράπηκε σε αντιπαλότητα, οι σχέσεις με το Ιράκ χειροτέρευσαν και ο Ασαντ δεν λέει να παραδοθεί. Και μπορεί η σοβαρή κόντρα με το Ισραήλ να βελτίωσε την εικόνα της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο, μακροπρόθεσμα όμως προβλέπεται να απειλήσει σοβαρά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ.
Απ’ όλο το φάσμα των αναταραχών της Αραβικής Ανοιξης, οι δυσκολίες του Σύρου γείτονα επηρεάζουν ιδιαίτερα την Τουρκία. Η τουρκική υποστήριξη στη συριακή αντιπολίτευση μετέτρεψε μια τέλεια συμμαχία σε μια έμμεση σύγκρουση. Η Αγκυρα έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση από τις διεθνείς πιέσεις για μια επέμβαση που θα κατέστρεφε την εικόνα της ουδετερότητας και θα την έθετε σε ευθεία σύγκρουση με το Ιράν. Αντί να απαιτεί από την Ε.Ε. δικαιώματα που δεν μπορεί να αποκτήσει χωρίς να είναι μέλος, η Τουρκία πρέπει να χρησιμοποιήσει την περιφερειακή της επιρροή για να επανασυνδεθεί με την Ευρώπη και να συνεργαστεί στη Μέση Ανατολή.
Στα μέσα Ιανουαρίου, ο Ερντογάν έκανε μία δήλωση στην τηλεόραση, που προκάλεσε αίσθηση στις Βρυξέλλες. Η Τουρκία, είπε, μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να ενταχθεί στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης αντί για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ετοιμος για τη ρήξη με μια Ευρώπη που τον έχει απογοητεύσει ή πρόθυμος για ανοίγματα προς μια περιοχή που αποτελεί το μόνο δυνατό μέλλον για την Τουρκία; Τι ακριβώς πρεσβεύει ο Ερντογάν; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά. Κάποτε έλεγε ότι ο κρατούμενος ηγέτης του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν πρέπει να εκτελεστεί. Τώρα συνομιλεί (εμμέσως) μαζί του, σε μια προσπάθεια να λυθεί με ειρηνικό τρόπο το Κουρδικό.
Μέχρι πριν από λίγο καιρό κατήγγελλε την πολιτική του Ασαντ και έστελνε στρατεύματα στα σύνορα. Τώρα υποστηρίζει ότι πρέπει να βρεθεί μια συναινετική λύση, που θα περιλαμβάνει και τη Μόσχα. Ο ανταποκριτής των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» στην Κωνσταντινούπολη πιστεύει ότι η υιοθέτηση αυτών των μετριοπαθών τόνων έχει σχέση με τις επικείμενες εκλογές και την επιθυμία του Ερντογάν να αναλάβει την προεδρία. Μήπως σε αυτό το σχέδιο εντάσσεται και ο εκβιασμός για την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης;
Ο Ερντογάν δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του για την απροθυμία της Ευρώπης να προχωρήσει σε σοβαρές ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα. Γνωρίζει, όμως, ότι τα τρία τέταρτα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αν λοιπόν καλλιεργεί τη σύγχυση, δεν είναι καθόλου διατεθειμένος να προχωρήσει σε σύγκρουση, πολύ περισσότερο που σε λίγο καιρό θα δεχθεί στην Αγκυρα τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ.
ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''
6-6-2913
5.
Ένα δέντρο ξεριζώνεται, ένα έθνος αντιστέκεται
Οι διαδηλώσεις σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη, ακριβώς ένα έτος πριν από τις επόμενες προεδρικές και νομαρχιακές εκλογές στην Τουρκία, τοποθετούν την κυβέρνηση Ερντογάν και το κόμμα ΑΚΡ μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Ή αγνοούν την έκκληση των πολιτών για αλλαγή, καταδικάζοντας τους εαυτούς τους σε πιθανή εκλογική ήττα και σε συνέχιση της ήδη μακράς ιστορίας παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία - ή ανανεώνουν το εγκαταλελειμμένο προς το παρόν όραμα δημοκρατίας, ίσων ευκαιριών και κοινής ευημερίας που ο ίδιος ο Ερντογάν εγκαινίασε το 2002. Οι διαδηλώσεις επιβεβαιώνουν την κοινή αντίληψη μιας μεγάλης μερίδας Τούρκων πολιτών ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν είναι η πλέον κατάλληλη για την επίτευξη αυτού του οράματος.
Ο διεθνής Τύπος έχει αναφερθεί στις διαδηλώσεις ανά την Τουρκία ως «Τουρκική Άνοιξη». Η κυβέρνηση Ερντογάν σίγουρα απέχει μακράν από τα μοναρχικά και διδακτορικά καθεστώτα των χωρών της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Η Τουρκία είναι, οργανωτικά τουλάχιστον, δημοκρατία. Παρ' όλα αυτά, ο τίτλος «Τουρκική άνοιξη» είναι εύκαιρος. Όπως με τις διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης, οι διαδηλώσεις στην Τουρκία δεν είχαν συγκεκριμένο πόλο οργάνωσης. Ξεκίνησαν άμεσα, αυθόρμητα, όταν 100 άτομα προσπάθησαν να εμποδίσουν ειρηνικά τις αρχές της Κωνσταντινούπολης από το να ξεριζώσουν τα δέντρα του πάρκου Γκεζί για να χτιστεί εμπορικό κέντρο. Παρόμοια με την Αραβική Άνοιξη, η βίαιη καταστολή της διαμαρτυρίας από την τουρκική αστυνομία κινητοποίησε πολίτες ανά τη χώρα να διαδηλώσουν υπέρ των αρχών που η βιαιότητα της αστυνομίας συμβολικά παραβίαζε: το κράτος δικαίου, το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και συνάθροισης, και τη δημοκρατική λογοδοσία. Επιπλέον, οι τουρκικές διαδηλώσεις είχαν παρόμοια σύνθεση με τις αντίστοιχες της Αραβικής Άνοιξης. Οι διαδηλωτές δεν εκπροσωπούν συγκεκριμένη πολιτική ή θρησκευτική ιδεολογία. Είναι οπαδοί της Δεξιάς και της Αριστεράς, Κούρδοι, Μουσουλμάνοι, φιλελεύθεροι, ομοφυλόφιλοι, γυναίκες και άνδρες κάθε ηλικίας. Η απαγόρευση στα τουρκικά ΜΜΕ μετάδοσης και ανάλυσης των διαδηλώσεων και η καθολική χρήση του Twitter και Facebook ως μέσο ενημέρωσης, θυμίζει Αραβική Άνοιξη. Όπως και το 2011, έτσι και τώρα στην Τουρκία η απουσία κεντρικής οργάνωσης και η ποικίλη σύνθεση των διαδηλώσεων έχει περιορίσει την ικανότητα των διαδηλωτών για διαπραγμάτευση με τις τουρκικές αρχές. Πέρα από τα κοινά τους στοιχεία, οι διαδηλώσεις της Τουρκίας δεν επιζητούν ανατροπή του πολιτεύματος. Ζητούν, απλά, περισσότερες ατομικές ελευθερίες.
Πλέον, «δεν πρόκειται απλά για το πάρκο». Πρόκειται περί δημοκρατίας. Η απουσία δημόσιας διαβούλευσης για το πάρκο Γκεζί και η βιαιότητα της αστυνομίας μετέτρεψαν μια μικρή περιβαλλοντική διαμαρτυρία σε μεγάλης κλίμακας αντι-κυβερνητικές διαδηλώσεις ανά τη χώρα. Πριν το πάρκο ήταν η φυλάκιση, χωρίς δίκη, ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων που διαφώνησαν δημόσια με κυβερνητικές πολιτικές. Ήταν η έλλειψη προστασίας της διαφορετικότητας: η απαγόρευση στα ΜΜΕ να μεταφέρουν ειδήσεις από τις βομβιστικές επιθέσεις κατά των Αλεβιτών στα σύνορα με τη Συρία, οι περιορισμοί στην κατανάλωση αλκοόλ, η απαγόρευση δημοσίων δραστηριοτήτων σε ΜΚΟ που προστατεύουν ανθρώπινα δικαιώματα. Ήταν η αυθαίρετη επιβολή κατηγοριών «τρομοκρατίας» σε πολίτες για τους οποίους δεν υπάρχουν αποδείξεις συμμετοχής σε τρομοκρατικές δραστηριότητες. Ήταν οι μηνύσεις του πρωθυπουργού κατά πολιτικών αντιπάλων για συκοφαντική δυσφήμιση, ενώ επρόκειτο για δημοκρατική πολιτική αντιπαράθεση. Ήταν οι καταδίκες πολιτών από τα δικαστήρια χωρίς επαρκή θεώρηση της υποχρέωσης προστασίας της ελευθερίας του λόγου. Ήταν η απόλυση λέκτορα συναδέλφου μου, επειδή εκφράστηκε κατά της κυβέρνησης εν ώρα φοιτητικής διάλεξης και είχε την κακή τύχη φοιτητής του να ειδοποιήσει τα φιλοκυβερνητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η ανεπαρκής προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία (κατάσταση την οποία το Συμβούλιο της Ευρώπης πρόσφατα αποκάλεσε «ιδιαίτερα ανησυχητική») έχει τις ρίζες της στο πραξικόπημα του 1980 και όχι στην κυβέρνηση Ερντογάν. Παρ' όλα αυτά, η παρούσα κυβέρνηση διαιωνίζει τις παραβιάσεις του παρελθόντος, παρά τις εγχώριες και διεθνείς υποσχέσεις για κατοχύρωση φιλελεύθερων δημοκρατικών ελευθεριών.
Οι πολιτικές επιπτώσεις της στάσης της κυβέρνησης για το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ θα είναι, καθώς δείχνουν τα πράγματα, κυρίως αρνητικές. Στο εγχώριο επίπεδο, η σιωπή του Προέδρου της Δημοκρατίας και ΑΚΡ-εκλεχθέντος Αμπντουλάχ Γκιούλ είναι ανησυχητική. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θεωρείτο μέχρι τώρα τουλάχιστον μετριοπαθής πολιτική προσωπικότητα που αντιστάθμιζε τον δυναμισμό (πολλοί θεωρούν αυταρχισμό) του πρωθυπουργού Ερντογάν, και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής επιλογή για τη μελλοντική αρχηγία του ΑΚΡ. Η έλλειψη βούλησης να αμβλύνει την αντιπαράθεση πιθανώς να προκαλέσει πλήγμα στη δημόσια αξιοπιστία του, θίγοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στη μελλοντική αρχηγία του κόμματος. Επιπλέον, ο κ. Ερντογάν δεν μπορεί πλέον να θεωρεί αυτόματη την άμεση και καθολική εκλογή του στη θέση Προέδρου της Δημοκρατίας το 2014, καθώς η δική του αξιοπιστία έχει δεχτεί σοβαρότερο πλήγμα από αυτής του κ. Γκιουλ. Το ίδιο ισχύει με τις νομαρχιακές εκλογές του επόμενου έτους: η πιθανότητα το ΑΚΡ να χάσει τόσο Κωνσταντινούπολη όσο και Άγκυρα, που προς το παρόν κατέχει, είναι σημαντική. Στο διεθνές επίπεδο, η νομιμοποίηση και αξιοπιστία της κυβέρνησης Ερντογάν ως «δημοκρατικό μοντέλο» για τον μουσουλμανικό κόσμο έχει διαβρωθεί και το πολιτικό χάος των ημερών απειλεί την οικονομία της Τουρκίας με ξαφνική έξοδο κεφαλαίου.
Όση αποστροφή και αν έχει προκαλέσει η βιαιότητα της αστυνομίας και η αδιαλλαξία της τουρκικής κυβέρνησης τις τελευταίες μέρες, η κατάσταση είναι αναστρέψιμη, εάν το θελήσει η πολιτική ηγεσία. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν παραμένει η πιο σταθερή πολιτική προσωπικότητα των τελευταίων δεκαετιών: ο αυτοδημιούργητος πολιτικός που βίωσε ο ίδιος παραβιάσεις στα ατομικά του δικαιώματα στην πρώιμη πολιτική του καριέρα, ο οραματιστής που άνοιξε ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2005, ο πόλος ενότητας που πάντρεψε (αρχικά τουλάχιστον) το πολιτικό Ισλάμ με τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Η θέση του στην ηγεσία απολαμβάνει ακόμα ευρείας υποστήριξης. Αντιθέτως όμως με προηγούμενες πολιτικές, ο σκοπός του ΑΚΡ πλέον είναι η Τουρκία να ηγηθεί κοινωνικοπολιτικά, οικονομικά και ηθικά του μουσουλμανικού κόσμου. Χαρακτηριστικό της παρούσας κυβέρνησης είναι το πολιτικό και κοινωνικό εκτόπισμα κάθε μορφής αντίδρασης στις πολιτικές της δραστηριότητες, καθώς πιστεύει πως το επιθυμητό μέτρο εκδημοκρατισμού για την Τουρκία έχει ήδη επιτευχθεί - το επέφερε η ίδια. Η εικόνα όμως, δυστυχώς, μιλάει από μόνη της. Η αστυνομική βιαιότητα ενδημεί ατιμώρητα στην Τουρκία διότι το μοντέλο δημοκρατίας που οραματίζεται η ηγεσία πρέπει να επιβληθεί «από πάνω», καθώς δεν έχει προοπτικές γέννησης «από κάτω».
Αθηνά Γκούτη
- Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Bilkent, Άγκυρα, Τουρκία.
www.protagon.gr 
5.
Ένα δέντρο ξεριζώνεται, ένα έθνος αντιστέκεται
Οι διαδηλώσεις σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη, ακριβώς ένα έτος πριν από τις επόμενες προεδρικές και νομαρχιακές εκλογές στην Τουρκία, τοποθετούν την κυβέρνηση Ερντογάν και το κόμμα ΑΚΡ μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Ή αγνοούν την έκκληση των πολιτών για αλλαγή, καταδικάζοντας τους εαυτούς τους σε πιθανή εκλογική ήττα και σε συνέχιση της ήδη μακράς ιστορίας παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία - ή ανανεώνουν το εγκαταλελειμμένο προς το παρόν όραμα δημοκρατίας, ίσων ευκαιριών και κοινής ευημερίας που ο ίδιος ο Ερντογάν εγκαινίασε το 2002. Οι διαδηλώσεις επιβεβαιώνουν την κοινή αντίληψη μιας μεγάλης μερίδας Τούρκων πολιτών ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν είναι η πλέον κατάλληλη για την επίτευξη αυτού του οράματος.
Ο διεθνής Τύπος έχει αναφερθεί στις διαδηλώσεις ανά την Τουρκία ως «Τουρκική Άνοιξη». Η κυβέρνηση Ερντογάν σίγουρα απέχει μακράν από τα μοναρχικά και διδακτορικά καθεστώτα των χωρών της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Η Τουρκία είναι, οργανωτικά τουλάχιστον, δημοκρατία. Παρ' όλα αυτά, ο τίτλος «Τουρκική άνοιξη» είναι εύκαιρος. Όπως με τις διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης, οι διαδηλώσεις στην Τουρκία δεν είχαν συγκεκριμένο πόλο οργάνωσης. Ξεκίνησαν άμεσα, αυθόρμητα, όταν 100 άτομα προσπάθησαν να εμποδίσουν ειρηνικά τις αρχές της Κωνσταντινούπολης από το να ξεριζώσουν τα δέντρα του πάρκου Γκεζί για να χτιστεί εμπορικό κέντρο. Παρόμοια με την Αραβική Άνοιξη, η βίαιη καταστολή της διαμαρτυρίας από την τουρκική αστυνομία κινητοποίησε πολίτες ανά τη χώρα να διαδηλώσουν υπέρ των αρχών που η βιαιότητα της αστυνομίας συμβολικά παραβίαζε: το κράτος δικαίου, το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και συνάθροισης, και τη δημοκρατική λογοδοσία. Επιπλέον, οι τουρκικές διαδηλώσεις είχαν παρόμοια σύνθεση με τις αντίστοιχες της Αραβικής Άνοιξης. Οι διαδηλωτές δεν εκπροσωπούν συγκεκριμένη πολιτική ή θρησκευτική ιδεολογία. Είναι οπαδοί της Δεξιάς και της Αριστεράς, Κούρδοι, Μουσουλμάνοι, φιλελεύθεροι, ομοφυλόφιλοι, γυναίκες και άνδρες κάθε ηλικίας. Η απαγόρευση στα τουρκικά ΜΜΕ μετάδοσης και ανάλυσης των διαδηλώσεων και η καθολική χρήση του Twitter και Facebook ως μέσο ενημέρωσης, θυμίζει Αραβική Άνοιξη. Όπως και το 2011, έτσι και τώρα στην Τουρκία η απουσία κεντρικής οργάνωσης και η ποικίλη σύνθεση των διαδηλώσεων έχει περιορίσει την ικανότητα των διαδηλωτών για διαπραγμάτευση με τις τουρκικές αρχές. Πέρα από τα κοινά τους στοιχεία, οι διαδηλώσεις της Τουρκίας δεν επιζητούν ανατροπή του πολιτεύματος. Ζητούν, απλά, περισσότερες ατομικές ελευθερίες.
Πλέον, «δεν πρόκειται απλά για το πάρκο». Πρόκειται περί δημοκρατίας. Η απουσία δημόσιας διαβούλευσης για το πάρκο Γκεζί και η βιαιότητα της αστυνομίας μετέτρεψαν μια μικρή περιβαλλοντική διαμαρτυρία σε μεγάλης κλίμακας αντι-κυβερνητικές διαδηλώσεις ανά τη χώρα. Πριν το πάρκο ήταν η φυλάκιση, χωρίς δίκη, ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων που διαφώνησαν δημόσια με κυβερνητικές πολιτικές. Ήταν η έλλειψη προστασίας της διαφορετικότητας: η απαγόρευση στα ΜΜΕ να μεταφέρουν ειδήσεις από τις βομβιστικές επιθέσεις κατά των Αλεβιτών στα σύνορα με τη Συρία, οι περιορισμοί στην κατανάλωση αλκοόλ, η απαγόρευση δημοσίων δραστηριοτήτων σε ΜΚΟ που προστατεύουν ανθρώπινα δικαιώματα. Ήταν η αυθαίρετη επιβολή κατηγοριών «τρομοκρατίας» σε πολίτες για τους οποίους δεν υπάρχουν αποδείξεις συμμετοχής σε τρομοκρατικές δραστηριότητες. Ήταν οι μηνύσεις του πρωθυπουργού κατά πολιτικών αντιπάλων για συκοφαντική δυσφήμιση, ενώ επρόκειτο για δημοκρατική πολιτική αντιπαράθεση. Ήταν οι καταδίκες πολιτών από τα δικαστήρια χωρίς επαρκή θεώρηση της υποχρέωσης προστασίας της ελευθερίας του λόγου. Ήταν η απόλυση λέκτορα συναδέλφου μου, επειδή εκφράστηκε κατά της κυβέρνησης εν ώρα φοιτητικής διάλεξης και είχε την κακή τύχη φοιτητής του να ειδοποιήσει τα φιλοκυβερνητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η ανεπαρκής προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία (κατάσταση την οποία το Συμβούλιο της Ευρώπης πρόσφατα αποκάλεσε «ιδιαίτερα ανησυχητική») έχει τις ρίζες της στο πραξικόπημα του 1980 και όχι στην κυβέρνηση Ερντογάν. Παρ' όλα αυτά, η παρούσα κυβέρνηση διαιωνίζει τις παραβιάσεις του παρελθόντος, παρά τις εγχώριες και διεθνείς υποσχέσεις για κατοχύρωση φιλελεύθερων δημοκρατικών ελευθεριών.
Οι πολιτικές επιπτώσεις της στάσης της κυβέρνησης για το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ θα είναι, καθώς δείχνουν τα πράγματα, κυρίως αρνητικές. Στο εγχώριο επίπεδο, η σιωπή του Προέδρου της Δημοκρατίας και ΑΚΡ-εκλεχθέντος Αμπντουλάχ Γκιούλ είναι ανησυχητική. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θεωρείτο μέχρι τώρα τουλάχιστον μετριοπαθής πολιτική προσωπικότητα που αντιστάθμιζε τον δυναμισμό (πολλοί θεωρούν αυταρχισμό) του πρωθυπουργού Ερντογάν, και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής επιλογή για τη μελλοντική αρχηγία του ΑΚΡ. Η έλλειψη βούλησης να αμβλύνει την αντιπαράθεση πιθανώς να προκαλέσει πλήγμα στη δημόσια αξιοπιστία του, θίγοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στη μελλοντική αρχηγία του κόμματος. Επιπλέον, ο κ. Ερντογάν δεν μπορεί πλέον να θεωρεί αυτόματη την άμεση και καθολική εκλογή του στη θέση Προέδρου της Δημοκρατίας το 2014, καθώς η δική του αξιοπιστία έχει δεχτεί σοβαρότερο πλήγμα από αυτής του κ. Γκιουλ. Το ίδιο ισχύει με τις νομαρχιακές εκλογές του επόμενου έτους: η πιθανότητα το ΑΚΡ να χάσει τόσο Κωνσταντινούπολη όσο και Άγκυρα, που προς το παρόν κατέχει, είναι σημαντική. Στο διεθνές επίπεδο, η νομιμοποίηση και αξιοπιστία της κυβέρνησης Ερντογάν ως «δημοκρατικό μοντέλο» για τον μουσουλμανικό κόσμο έχει διαβρωθεί και το πολιτικό χάος των ημερών απειλεί την οικονομία της Τουρκίας με ξαφνική έξοδο κεφαλαίου.
Όση αποστροφή και αν έχει προκαλέσει η βιαιότητα της αστυνομίας και η αδιαλλαξία της τουρκικής κυβέρνησης τις τελευταίες μέρες, η κατάσταση είναι αναστρέψιμη, εάν το θελήσει η πολιτική ηγεσία. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν παραμένει η πιο σταθερή πολιτική προσωπικότητα των τελευταίων δεκαετιών: ο αυτοδημιούργητος πολιτικός που βίωσε ο ίδιος παραβιάσεις στα ατομικά του δικαιώματα στην πρώιμη πολιτική του καριέρα, ο οραματιστής που άνοιξε ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2005, ο πόλος ενότητας που πάντρεψε (αρχικά τουλάχιστον) το πολιτικό Ισλάμ με τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Η θέση του στην ηγεσία απολαμβάνει ακόμα ευρείας υποστήριξης. Αντιθέτως όμως με προηγούμενες πολιτικές, ο σκοπός του ΑΚΡ πλέον είναι η Τουρκία να ηγηθεί κοινωνικοπολιτικά, οικονομικά και ηθικά του μουσουλμανικού κόσμου. Χαρακτηριστικό της παρούσας κυβέρνησης είναι το πολιτικό και κοινωνικό εκτόπισμα κάθε μορφής αντίδρασης στις πολιτικές της δραστηριότητες, καθώς πιστεύει πως το επιθυμητό μέτρο εκδημοκρατισμού για την Τουρκία έχει ήδη επιτευχθεί - το επέφερε η ίδια. Η εικόνα όμως, δυστυχώς, μιλάει από μόνη της. Η αστυνομική βιαιότητα ενδημεί ατιμώρητα στην Τουρκία διότι το μοντέλο δημοκρατίας που οραματίζεται η ηγεσία πρέπει να επιβληθεί «από πάνω», καθώς δεν έχει προοπτικές γέννησης «από κάτω».
Αθηνά Γκούτη
- Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Bilkent, Άγκυρα, Τουρκία.
6-6-2013
6.
Λάθη και αλαζονεία
Διάβασα χτες στο Protagon ένα άρθρο του αγαπητού μου φίλου Ηρακλή Μήλλα σχετικά με τα «λάθη» του Ερντογάν. Καταρχήν συμφωνώ με τις επισημάνσεις και την ανάλυσή του, θεωρώ, ωστόσο, ότι αυτά τα «λάθη», σε συνδυασμό με την αλαζονεία του Τούρκου πρωθυπουργού, την οποία επίσης επισημαίνει ο Ηρακλής Μήλλας, έχουν μια μακρά ιστορία και λειτουργούν συσσωρευτικά σε μια μεγάλη μερίδα των πολιτών.
Το βασικό λάθος του Ερντογάν είναι η αντίληψή του για το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο Ερντογάν βλέπει τη δημοκρατία ως μια διαδικασία, όπου οι πολίτες ρίχνουν την ψήφο τους κάθε τέσσερα χρόνια, από την οποία προκύπτει μια κυβερνητική πλειοψηφία. Αυτή η κυβερνητική πλειοψηφία έχει, κατά τον Ερντογάν, τη θεσμική νομιμοποίηση να κυβερνήσει ως τις επόμενες εκλογές, χωρίς κανείς να έχει το δικαίωμα να φέρει αντίρρηση στις αποφάσεις της, από τη στιγμή που είναι νόμιμα εκλεγμένη.
Με αυτή την αφετηρία σκέψης, ο Ερντογάν αδιαφορεί για τη γνώμη της μειοψηφίας, κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο σε μια χώρα με πολλές εθνότητες, και πολλές θρησκευτικές αιρέσεις, γιατί σπέρνει το σαράκι της καχυποψίας σε κάθε απόφαση της κυβέρνησης.
Η αλαζονεία του Ερντογάν πηγάζει από τις αναμφισβήτητες επιτυχίες της κυβέρνησης του με κυριότερη την οικονομική ανάπτυξη, η οποία είναι δικό του έργο. Ζούμε, ωστόσο, σε έναν κόσμο, στον οποίο όλοι περιορίζονται στο να χειροκροτούν την οικονομική επιτυχία και να εθελοτυφλούν μπροστά στις συνέπειες των πολιτικών αποφάσεων.
Θα αναφέρω τρία παραδείγματα, για να γίνω κατανοητός.
Το πρώτο είναι το όνομα της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου, το οποίο αναφέρει και ο Ηρακλής Μήλλας. Μόνο που στους Τούρκους κεμαλιστές και Αλεβίτες η πρόκληση δεν περιορίζεται στο όνομα του Γιαβούζ Σουλτάν Σελίμ, του σουλτάνου που πέρασε στην ιστορία ως σφαγέας των Αλεβιτών, αλλά συνδυάζεται και με την επιθετική πολιτική του Ερντογάν απέναντι στον Ασαντ, ο οποίος είναι, επίσης, Αλεβίτης. Η καχυποψία ενισχύεται από το γεγονός ότι πολλοί δεν μπορούν να κατανοήσουν την εχθρότητα του Ερντογάν για το καθεστώς του Ασαντ, με το οποίο η Τουρκία διατηρούσε τις τελευταίες δεκαετίες πολύ φιλικές σχέσεις. Καταλήγουν, συνεπώς, στο συμπέρασμα ότι ο Ερντογάν έχει μια «κρυφή ατζέντα» δημιουργίας ενός ισλαμικού, σουνίτικου, κράτους.
Το δεύτερο παράδειγμα είναι η πρόσφατη απαγόρευση πώλησης οινοπνευματωδών μετά τις δέκα το βράδυ. Και αυτή η απόφαση λειτουργεί συσσωρευτικά. Η πρώτη απόπειρα έγινε πριν από μερικά χρόνια με την επιβολή μιας υπερβολικής φορολογίας στα οινοπνευματώδη. Αυτό αμέσως ερμηνεύθηκε ως απόπειρα περιορισμού της κατανάλωσης ποτού από τους πολίτες. Ακολούθησε πριν δυο χρόνια μια δεύτερη απόπειρα. Το καλοκαίρι οι δρόμοι γύρω από το Πέρα είναι γεμάτοι τραπεζάκια με κόσμο που τρώει, πίνει, και κουβεντιάζει. Ξαφνικά, πριν από δυο χρόνια, ο δήμος της Κωνσταντινούπολης, που ανήκει στο κόμμα του Ερντογάν, απαγόρευσε να βγάζουν τα φαγάδικα τραπεζάκια στο δρόμο, με την αιτιολογία ότι εμποδίζουν την κυκλοφορία. Αυτό ερμηνεύτηκε αμέσως ως μια νέα απόπειρα να περιοριστεί η δημόσια κατανάλωση ποτού. Ερχεται τώρα ο νόμος για την απαγόρευση της πώλησης και το «κακό τριτώνει», που λέμε. Αντε τώρα να πείσεις τους καχύποπτους ότι αυτές οι αποφάσεις δεν έχουν ως κίνητρο την επιβολή του Ισλάμ.
Το τρίτο παράδειγμα είναι το Κουρδικό. Μπορεί όλοι εμείς να χειροκροτούμε, και δικαίως, την τόλμη του Ερντογάν να το επιλύσει. Υπάρχει όμως μια μεγάλη μερίδα Τούρκων που αντιτίθεται στη νομιμοποίηση του Οτζαλάν και του PKK. Είναι εκείνοι που πλήρωσαν με το αίμα των παιδιών και των συγγενών τους τον πόλεμο. Εχουν σίγουρα άδικο, αλλά ο Ερντογάν δεν μπαίνει στον κόπο να τους εξηγήσει και να τους πείσει. Η λογική του είναι πως «αφού το αποφάσισα εγώ, άρα είναι σωστό».
Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι ο Ερντογάν πρόσφερε πολλά στην Τουρκία. Θα συμφωνήσω ανεπιφύλακτα. Μόνο που η πιο επικίνδυνη συνέπεια της καχυποψίας είναι η λογική του «όπερ έδει δείξαι».
Πέτρος Μάρκαρης
- συγγραφέας.
www.protagon.gr
5-6-2013
7.
Την πάτησαν οι παλαιοημερολογίτες
Το θέμα όμως είναι γιατί ο φοβερός και τρομερός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -ο άνθρωπος που έβαλε τα δύο πόδια των στρατηγών σε ένα παπούτσι και πήρε τα όπλα από τους Κούρδους, χωρίς να απελευθερώσει καν τον Οτσαλάν- την πάτησε από μια εκατοστή πιτσιρικάδες και μερικές μανάδες που δεν ήθελαν να πέσουν τα λίγα δέντρα της πλατείας Ταξίμ; Ο «εφέντης» την πάτησε γιατί ήταν παλιομοδίτης. Κάθε βράδυ πριν κοιμηθεί έβλεπε τηλεόραση και κάθε πρωί άκουγε τους συμβούλους του. Και αυτοί με τη σειρά τους (θα) άκουγαν τα στελέχη του κόμματος, στην αγορά, τις υπηρεσίες, τον στρατό, τη δικαιοσύνη, τα τζαμιά. Κάποιοι θα μιλούσαν και με δημοσιογράφους (τους δημοσιογράφους τους). Ένα οχυρωμένο σύστημα εξουσίας, όπως αυτά που κυβερνούν τις περισσότερες χώρες. Λίγο ανάπτυξη, λίγο θρησκοληψία, λίγο εθνικισμός, λίγο λαϊκισμός. Ώσπου ξαφνικά σκάει ένα γεγονός, από αυτά που δεν καλύπτουν οι τηλεοράσεις και δεν συζητούν οι σύμβουλοι. «Γεγονότα» που κάποτε θα προκαλούσαν μόνο γέλια στα σαλόνια της εξουσίας. «Γεγονότα» για τα οποία δεν λένε τίποτα οι «γραφές» (ούτε της πολιτικής ούτε των θρησκειών).
Θυμηθείτε το αλαζονικό βλέμμα του Καντάφι πριν το λιντσάρισμα ή την ολύμπια ηρεμία του Μουμπάρακ πριν την πτώση ή την υπεροπτική ματιά του Άσαντ πριν τον εμφύλιο. Βέβαια, ο Ερντογάν δεν είναι δικτάτορας (το 50% τον έχει ψηφίσει). Και αυτό ίσως κάνει την ιστορία του πιο διδακτική. Οι παλιομοδίτες της πολιτικής θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι πλέον το διαδίκτυο δίνει πολλαπλασιαστική ισχύ στα «γεγονότα». Όχι γραμμική και προβλέψιμη, αλλά χαοτική και απρόβλεπτη. Γιατί όμως η αφορμή ήταν το πάρκο και δεν ήταν -δυο μέρες πριν- η διαμαρτυρία των ζευγαριών με τα «δωρεάν φιλιά» έξω από τους σταθμούς του μετρό; Κανείς δεν ξέρει. Ίσως να «φταίνε» τα sms, ίσως και το twitter. Τα κοινωνικά δίκτυα και οι νέες μορφές επικοινωνίας είναι, πλέον, ο μεγάλος αστάθμητος παράγοντας της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Όχι μόνο στην «πρωτόγονη» Ανατολή, αλλά και στην εξελιγμένη τεχνολογικά «Δύση» (θυμήσου και τη Στοκχόλμη). Και μέχρι να «ερμηνευτούν» και «υποταχθούν», θα δρουν ως τυφώνες. Άδικο; Όσο άδικη είναι η ζωή και για όλους εμάς που υπομένουμε τις κουτοπονηριές των παλαιοημερολογιτών.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
www.protagon.gr
5-6-2013
8.
Η ομοιοπαθητική του Χότζα
Για όσους δεν κατάλαβαν (ακόμα) ότι οι ειδήσεις περί του τέλους του Ερντογάν, ήταν... ελαφρώς υπερβολικές, θέλω να αφιερώσω τις αντιδράσεις που περισυνέλεξα τις τελευταίες ώρες.
Στα twitter, από την πλατεία Ταξίμ, οι διαμαρτυρόμενοι νεολαίοι στέλνουν μηνύματα στους ομολόγους τους στο Κυβερνητικό Κόμμα, το AKP, γράφοντας: «Αγωνιζόμαστε για να μην μπορεί κανένας να σας πει ότι μπορείτε να μπείτε στο πανεπιστήμιο με μαντίλα»!
Οι βουλευτές τoυ φιλοκουρδικού BDP υπογραμμίζουν, στις τηλεοπτικές οθόνες, ότι αυτό που ζούμε είναι οι οδύνες της δημοκρατικής μεταρρύθμισης.
Ο Πρόεδρος του Κουρδικού BDP, κ. Σελαχατίν Ντεμίρτας, λέει ότι η δυτική Τουρκία ζει (και αναπνέει) τώρα αυτό που μέχρι σήμερα ήταν προνόμιο της Ανατολίας! «Οι διαδηλωτές πρέπει να συγκεντρώσουν όλες τις προσπάθειές τους για να φτιαχτεί επιτέλους ένα νέο ελεύθερο σύνταγμα», λέει.
Στη θύραθεν σοφία της Ανατολής, αυτό είναι η ομοιοπαθητική μέθοδος του Νεσρεντίν Χότζα.
O διακεκριμένος διεθνολόγος SOLI OZEL διατύπωσε την ίδια σοφία στην αγγλοσαξονική εκδοχή της: «Τις μέρες αυτές η αστική κοινή γνώμη έσπασε τον τοίχο του φόβου που είχε οικοδομηθεί τα τελευταία δύο-τρία χρόνια και απέδρασε από την απελπισία που δημιουργούσε η απουσία βιώσιμης δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης στην πολιτική σκηνή».
Για την απουσία βιώσιμης δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης, δεν είναι ασφαλώς υπεύθυνος ο Ταγίπ Ερντογάν. Αντίθετα, αυτός έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να υπάρξει αυτή η βιώσιμη δημοκρατική εναλλακτική λύση, την οποία πολεμούν με λύσσα οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι πολιτικές οργανώσεις που αναφέρονται στην κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ.
Το κύμα διαμαρτυρίας των τελευταίων ημερών αυτούς ακριβώς ξεπερνά και τους σπρώχνει στο περιθώριο. Αυτούς, μαζί με έναν άλλο από τους θεσμούς που υποτίθεται ότι εξέφραζαν και ηγούντο της λαϊκής κοσμικής Τουρκίας!
Η μεγαλύτερη παράπλευρος απώλεια της διαμαρτυρίας ήταν νομιμοποίηση που απολάμβανε ο Τύπος. «Η κοινή γνώμη αηδίασε από τη δουλοπρέπεια, την πλήρη απουσία επαγγελματικού ήθους και επαγγελματισμού, στον βωμό της εξυπηρέτησης των επιχειρηματικών συμφερόντων», λέει ο Ozel. Από τα 28 «ειδησεογραφικά» κανάλια της Τουρκίας μόνο ένα (1) κάλυψε τα γεγονότα το βράδυ της 28ης Μαΐου στο Ταξίμ!
Προσέξτε, ευθύνεται μήπως η κυβέρνηση και ο Ταγίπ Eντρογάν για τη «δουλοπρέπεια, την πλήρη απουσία επαγγελματικού ήθους και επαγγελματισμού» του Τύπου;
Ο Μurat Yektin ένα άλλο εμβληματικό στέλεχος του secular κοσμικού Τύπου, βετεράνος αναλυτής της πολιτικής σκηνής στη Άγκυρα, από τους βαθύτερους γνώστες της τουρκικής πολιτικής σκηνής, επισημαίνει σήμερα ότι η διαμαρτυρία ανατρέπει τις πολιτικές ισορροπίες στην Άγκυρα, «αυτή την εβδομάδα η Τουρκία βρίσκεται πιο κοντά στον στόχο της παρά την περασμένη, όσο και ο δρόμος είναι ακόμα γεμάτος παγίδες και δυσκολίες», γράφει.
Ο στόχος της Τουρκίας, είναι -πολλά χρόνια τώρα- η συμφωνία σε ένα νέο Σύνταγμα, χωρίς το οποίο δεν μπορεί να κατοχυρωθεί η εντυπωσιακή αλλαγή που έχει σημειωθεί, ούτε η συμφωνία με τους Κούρδους για ατομικές ελευθερίες και σύγχρονα δικαιώματα, έτσι ώστε να μην απειλείται κανενός η ταυτότητα μέσα στη νέα τουρκική πολιτεία.
Η συμφωνία γύρω από το νέο Σύνταγμα προσέκρουε πάντα στη λυσσαλέα άρνηση της κεμαλικής πολιτικής ηγεσίας! Δεν προσέκρουσε στον χαρακτήρα ή την έπαρση του Ταγίπ Ερντογάν.
Τότε, γιατί ο Ερντογάν έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να εξοργίσει τους διαδηλωτές, να θρέψει τη διαμαρτυρία; Εδώ υπάρχει πληθώρα ερμηνειών: αλαζονεία, μέθη της εξουσίας, περιχαράκωση μέσα σ' ένα περιβάλλον αυλοκολάκων, αυταρχισμός του χαρακτήρα του, κ.ο.κ.
Ό,τι και αν από τα παραπάνω συμβαίνει, δεν αλλάζει την πολιτική διάσταση του ζητήματος. Ο Ερντογάν καταφέρνει, για μια ακόμη φορά, να τους βάλει όλους «να κουβαλάνε νερό στον λάκκο του»! Χρησιμοποιεί, για μια ακόμη φορά, τη δύναμη των αντιπάλων του, για να προωθήσει τη δική του στρατηγική!
του Άλκη Κούρκουλα
www.protagon.gr
6-6-2013
9.
Το νεοϊσλαμικό αφήγημα δοκιμάζεται στην Ταξίμ
Το βασικό λάθος του Ερντογάν είναι η αντίληψή του για το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο Ερντογάν βλέπει τη δημοκρατία ως μια διαδικασία, όπου οι πολίτες ρίχνουν την ψήφο τους κάθε τέσσερα χρόνια, από την οποία προκύπτει μια κυβερνητική πλειοψηφία. Αυτή η κυβερνητική πλειοψηφία έχει, κατά τον Ερντογάν, τη θεσμική νομιμοποίηση να κυβερνήσει ως τις επόμενες εκλογές, χωρίς κανείς να έχει το δικαίωμα να φέρει αντίρρηση στις αποφάσεις της, από τη στιγμή που είναι νόμιμα εκλεγμένη.
Με αυτή την αφετηρία σκέψης, ο Ερντογάν αδιαφορεί για τη γνώμη της μειοψηφίας, κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο σε μια χώρα με πολλές εθνότητες, και πολλές θρησκευτικές αιρέσεις, γιατί σπέρνει το σαράκι της καχυποψίας σε κάθε απόφαση της κυβέρνησης.
Η αλαζονεία του Ερντογάν πηγάζει από τις αναμφισβήτητες επιτυχίες της κυβέρνησης του με κυριότερη την οικονομική ανάπτυξη, η οποία είναι δικό του έργο. Ζούμε, ωστόσο, σε έναν κόσμο, στον οποίο όλοι περιορίζονται στο να χειροκροτούν την οικονομική επιτυχία και να εθελοτυφλούν μπροστά στις συνέπειες των πολιτικών αποφάσεων.
Θα αναφέρω τρία παραδείγματα, για να γίνω κατανοητός.
Το πρώτο είναι το όνομα της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου, το οποίο αναφέρει και ο Ηρακλής Μήλλας. Μόνο που στους Τούρκους κεμαλιστές και Αλεβίτες η πρόκληση δεν περιορίζεται στο όνομα του Γιαβούζ Σουλτάν Σελίμ, του σουλτάνου που πέρασε στην ιστορία ως σφαγέας των Αλεβιτών, αλλά συνδυάζεται και με την επιθετική πολιτική του Ερντογάν απέναντι στον Ασαντ, ο οποίος είναι, επίσης, Αλεβίτης. Η καχυποψία ενισχύεται από το γεγονός ότι πολλοί δεν μπορούν να κατανοήσουν την εχθρότητα του Ερντογάν για το καθεστώς του Ασαντ, με το οποίο η Τουρκία διατηρούσε τις τελευταίες δεκαετίες πολύ φιλικές σχέσεις. Καταλήγουν, συνεπώς, στο συμπέρασμα ότι ο Ερντογάν έχει μια «κρυφή ατζέντα» δημιουργίας ενός ισλαμικού, σουνίτικου, κράτους.
Το δεύτερο παράδειγμα είναι η πρόσφατη απαγόρευση πώλησης οινοπνευματωδών μετά τις δέκα το βράδυ. Και αυτή η απόφαση λειτουργεί συσσωρευτικά. Η πρώτη απόπειρα έγινε πριν από μερικά χρόνια με την επιβολή μιας υπερβολικής φορολογίας στα οινοπνευματώδη. Αυτό αμέσως ερμηνεύθηκε ως απόπειρα περιορισμού της κατανάλωσης ποτού από τους πολίτες. Ακολούθησε πριν δυο χρόνια μια δεύτερη απόπειρα. Το καλοκαίρι οι δρόμοι γύρω από το Πέρα είναι γεμάτοι τραπεζάκια με κόσμο που τρώει, πίνει, και κουβεντιάζει. Ξαφνικά, πριν από δυο χρόνια, ο δήμος της Κωνσταντινούπολης, που ανήκει στο κόμμα του Ερντογάν, απαγόρευσε να βγάζουν τα φαγάδικα τραπεζάκια στο δρόμο, με την αιτιολογία ότι εμποδίζουν την κυκλοφορία. Αυτό ερμηνεύτηκε αμέσως ως μια νέα απόπειρα να περιοριστεί η δημόσια κατανάλωση ποτού. Ερχεται τώρα ο νόμος για την απαγόρευση της πώλησης και το «κακό τριτώνει», που λέμε. Αντε τώρα να πείσεις τους καχύποπτους ότι αυτές οι αποφάσεις δεν έχουν ως κίνητρο την επιβολή του Ισλάμ.
Το τρίτο παράδειγμα είναι το Κουρδικό. Μπορεί όλοι εμείς να χειροκροτούμε, και δικαίως, την τόλμη του Ερντογάν να το επιλύσει. Υπάρχει όμως μια μεγάλη μερίδα Τούρκων που αντιτίθεται στη νομιμοποίηση του Οτζαλάν και του PKK. Είναι εκείνοι που πλήρωσαν με το αίμα των παιδιών και των συγγενών τους τον πόλεμο. Εχουν σίγουρα άδικο, αλλά ο Ερντογάν δεν μπαίνει στον κόπο να τους εξηγήσει και να τους πείσει. Η λογική του είναι πως «αφού το αποφάσισα εγώ, άρα είναι σωστό».
Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι ο Ερντογάν πρόσφερε πολλά στην Τουρκία. Θα συμφωνήσω ανεπιφύλακτα. Μόνο που η πιο επικίνδυνη συνέπεια της καχυποψίας είναι η λογική του «όπερ έδει δείξαι».
Πέτρος Μάρκαρης
- συγγραφέας.
www.protagon.gr
5-6-2013
7.
Την πάτησαν οι παλαιοημερολογίτες
Τον Μάιο του 2010 πλησίασα σε απόσταση αναπνοής τον Ερντογάν. Ήμουν στη Σμύρνη για τους «Πρωταγωνιστές», όταν πληροφορήθηκα ότι στο γήπεδο μπάσκετ θα γίνει «Γιορτή νεολαίας» με ομιλητή τον Τούρκο Πρωθυπουργό. Η ατμόσφαιρα θύμιζε προεκλογική Ελλάδα του '90. Τραπεζάκια με σημαίες και μύδια αχνιστά αντί για σουβλάκια. Μέσα στο γήπεδο ο Τούρκος Kίμων Κουλούρης προσπαθούσε να ξεσηκώσει τον κόσμο, ενώ οι τραγουδιστές έλεγαν ο καθένας από ένα σουξέ και αποχωρούσαν. Ένας μου θύμισε τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς. Ζήτω η Ελλάδα - ζήτω η θρησκεία - ζήτω η Νέα Δημοκρατία. Κορίτσια με μαντήλες, γριές με φερετζέδες, αλλά και γυναίκες με άψογο μακιγιάζ. Και ήρθε όπως θα ερχόταν ο Ομπάμα. Από άλλη είσοδο τον περίμεναν, από άλλη είσοδο μπήκε. Τα κανάλια μαντρωμένα στη μέση του γηπέδου προσπαθούσαν να κάνουν δουλειά με τους τηλεφακούς. Και εγώ τυχαία βρέθηκα κοντά στην εξέδρα που καθόταν ο «σουλτάνος» και η «σουλτάνα». Εκείνος δεν χαμογελούσε και εκείνη ακολουθούσε συνεχώς το βλέμμα του. Λευκή μαντήλα - φαρδύ κουστούμι. Γόβες σεμνές - παπούτσια φρεσκοστιλβωμένα. Σαν παλαιοημερολογίτικο ζευγάρι μετά την πρωινή λειτουργία. Μα, μπορεί αυτός ο άνθρωπος να οδηγεί την Τουρκία στην ανάπτυξη; Δηλαδή, ξυπνάει το πρωί και λέει στην Εμινέ «να κάνουμε και μια τρίτη γέφυρα στο Βόσπορο, αλλά να τους κόψουμε τα δημόσια φιλιά»; Και ο Κέβιν Κόστνερ πού κολλάει; Πώς είναι δυνατόν, δηλαδή, τη μια χρονιά να κάνεις διαφημιστική καμπάνια με το πονηρό χαμόγελο του Κόστνερ και την επόμενη να συνιστάς στις τουρκάλες αεροσυνοδούς να αποφεύγουν τα κόκκινα κραγιόν;
Πριν ένα μήνα που ήμουν πάλι στην Τουρκία, προσπάθησα να λύσω το σταυρόλεξο. Παντού «ανάπτυξη», αλλά και παντού τζαμιά (63.000 το 1988, 82.000 το 2012). «Oι μιναρέδες απειλούν την Πόλη», έγραψα, χωρίς βέβαια να μπορώ να φανταστώ ότι τα εργοτάξια στους δρόμους θα γινόντουσαν πολύ σύντομα αποθήκες πυρομαχικών για τους εξεγερμένους.Το θέμα όμως είναι γιατί ο φοβερός και τρομερός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -ο άνθρωπος που έβαλε τα δύο πόδια των στρατηγών σε ένα παπούτσι και πήρε τα όπλα από τους Κούρδους, χωρίς να απελευθερώσει καν τον Οτσαλάν- την πάτησε από μια εκατοστή πιτσιρικάδες και μερικές μανάδες που δεν ήθελαν να πέσουν τα λίγα δέντρα της πλατείας Ταξίμ; Ο «εφέντης» την πάτησε γιατί ήταν παλιομοδίτης. Κάθε βράδυ πριν κοιμηθεί έβλεπε τηλεόραση και κάθε πρωί άκουγε τους συμβούλους του. Και αυτοί με τη σειρά τους (θα) άκουγαν τα στελέχη του κόμματος, στην αγορά, τις υπηρεσίες, τον στρατό, τη δικαιοσύνη, τα τζαμιά. Κάποιοι θα μιλούσαν και με δημοσιογράφους (τους δημοσιογράφους τους). Ένα οχυρωμένο σύστημα εξουσίας, όπως αυτά που κυβερνούν τις περισσότερες χώρες. Λίγο ανάπτυξη, λίγο θρησκοληψία, λίγο εθνικισμός, λίγο λαϊκισμός. Ώσπου ξαφνικά σκάει ένα γεγονός, από αυτά που δεν καλύπτουν οι τηλεοράσεις και δεν συζητούν οι σύμβουλοι. «Γεγονότα» που κάποτε θα προκαλούσαν μόνο γέλια στα σαλόνια της εξουσίας. «Γεγονότα» για τα οποία δεν λένε τίποτα οι «γραφές» (ούτε της πολιτικής ούτε των θρησκειών).
Θυμηθείτε το αλαζονικό βλέμμα του Καντάφι πριν το λιντσάρισμα ή την ολύμπια ηρεμία του Μουμπάρακ πριν την πτώση ή την υπεροπτική ματιά του Άσαντ πριν τον εμφύλιο. Βέβαια, ο Ερντογάν δεν είναι δικτάτορας (το 50% τον έχει ψηφίσει). Και αυτό ίσως κάνει την ιστορία του πιο διδακτική. Οι παλιομοδίτες της πολιτικής θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι πλέον το διαδίκτυο δίνει πολλαπλασιαστική ισχύ στα «γεγονότα». Όχι γραμμική και προβλέψιμη, αλλά χαοτική και απρόβλεπτη. Γιατί όμως η αφορμή ήταν το πάρκο και δεν ήταν -δυο μέρες πριν- η διαμαρτυρία των ζευγαριών με τα «δωρεάν φιλιά» έξω από τους σταθμούς του μετρό; Κανείς δεν ξέρει. Ίσως να «φταίνε» τα sms, ίσως και το twitter. Τα κοινωνικά δίκτυα και οι νέες μορφές επικοινωνίας είναι, πλέον, ο μεγάλος αστάθμητος παράγοντας της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Όχι μόνο στην «πρωτόγονη» Ανατολή, αλλά και στην εξελιγμένη τεχνολογικά «Δύση» (θυμήσου και τη Στοκχόλμη). Και μέχρι να «ερμηνευτούν» και «υποταχθούν», θα δρουν ως τυφώνες. Άδικο; Όσο άδικη είναι η ζωή και για όλους εμάς που υπομένουμε τις κουτοπονηριές των παλαιοημερολογιτών.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
www.protagon.gr
5-6-2013
8.
Η ομοιοπαθητική του Χότζα
Για όσους δεν κατάλαβαν (ακόμα) ότι οι ειδήσεις περί του τέλους του Ερντογάν, ήταν... ελαφρώς υπερβολικές, θέλω να αφιερώσω τις αντιδράσεις που περισυνέλεξα τις τελευταίες ώρες.
Στα twitter, από την πλατεία Ταξίμ, οι διαμαρτυρόμενοι νεολαίοι στέλνουν μηνύματα στους ομολόγους τους στο Κυβερνητικό Κόμμα, το AKP, γράφοντας: «Αγωνιζόμαστε για να μην μπορεί κανένας να σας πει ότι μπορείτε να μπείτε στο πανεπιστήμιο με μαντίλα»!
Οι βουλευτές τoυ φιλοκουρδικού BDP υπογραμμίζουν, στις τηλεοπτικές οθόνες, ότι αυτό που ζούμε είναι οι οδύνες της δημοκρατικής μεταρρύθμισης.
Ο Πρόεδρος του Κουρδικού BDP, κ. Σελαχατίν Ντεμίρτας, λέει ότι η δυτική Τουρκία ζει (και αναπνέει) τώρα αυτό που μέχρι σήμερα ήταν προνόμιο της Ανατολίας! «Οι διαδηλωτές πρέπει να συγκεντρώσουν όλες τις προσπάθειές τους για να φτιαχτεί επιτέλους ένα νέο ελεύθερο σύνταγμα», λέει.
Στη θύραθεν σοφία της Ανατολής, αυτό είναι η ομοιοπαθητική μέθοδος του Νεσρεντίν Χότζα.
O διακεκριμένος διεθνολόγος SOLI OZEL διατύπωσε την ίδια σοφία στην αγγλοσαξονική εκδοχή της: «Τις μέρες αυτές η αστική κοινή γνώμη έσπασε τον τοίχο του φόβου που είχε οικοδομηθεί τα τελευταία δύο-τρία χρόνια και απέδρασε από την απελπισία που δημιουργούσε η απουσία βιώσιμης δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης στην πολιτική σκηνή».
Για την απουσία βιώσιμης δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης, δεν είναι ασφαλώς υπεύθυνος ο Ταγίπ Ερντογάν. Αντίθετα, αυτός έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να υπάρξει αυτή η βιώσιμη δημοκρατική εναλλακτική λύση, την οποία πολεμούν με λύσσα οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι πολιτικές οργανώσεις που αναφέρονται στην κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ.
Το κύμα διαμαρτυρίας των τελευταίων ημερών αυτούς ακριβώς ξεπερνά και τους σπρώχνει στο περιθώριο. Αυτούς, μαζί με έναν άλλο από τους θεσμούς που υποτίθεται ότι εξέφραζαν και ηγούντο της λαϊκής κοσμικής Τουρκίας!
Η μεγαλύτερη παράπλευρος απώλεια της διαμαρτυρίας ήταν νομιμοποίηση που απολάμβανε ο Τύπος. «Η κοινή γνώμη αηδίασε από τη δουλοπρέπεια, την πλήρη απουσία επαγγελματικού ήθους και επαγγελματισμού, στον βωμό της εξυπηρέτησης των επιχειρηματικών συμφερόντων», λέει ο Ozel. Από τα 28 «ειδησεογραφικά» κανάλια της Τουρκίας μόνο ένα (1) κάλυψε τα γεγονότα το βράδυ της 28ης Μαΐου στο Ταξίμ!
Προσέξτε, ευθύνεται μήπως η κυβέρνηση και ο Ταγίπ Eντρογάν για τη «δουλοπρέπεια, την πλήρη απουσία επαγγελματικού ήθους και επαγγελματισμού» του Τύπου;
Ο Μurat Yektin ένα άλλο εμβληματικό στέλεχος του secular κοσμικού Τύπου, βετεράνος αναλυτής της πολιτικής σκηνής στη Άγκυρα, από τους βαθύτερους γνώστες της τουρκικής πολιτικής σκηνής, επισημαίνει σήμερα ότι η διαμαρτυρία ανατρέπει τις πολιτικές ισορροπίες στην Άγκυρα, «αυτή την εβδομάδα η Τουρκία βρίσκεται πιο κοντά στον στόχο της παρά την περασμένη, όσο και ο δρόμος είναι ακόμα γεμάτος παγίδες και δυσκολίες», γράφει.
Ο στόχος της Τουρκίας, είναι -πολλά χρόνια τώρα- η συμφωνία σε ένα νέο Σύνταγμα, χωρίς το οποίο δεν μπορεί να κατοχυρωθεί η εντυπωσιακή αλλαγή που έχει σημειωθεί, ούτε η συμφωνία με τους Κούρδους για ατομικές ελευθερίες και σύγχρονα δικαιώματα, έτσι ώστε να μην απειλείται κανενός η ταυτότητα μέσα στη νέα τουρκική πολιτεία.
Η συμφωνία γύρω από το νέο Σύνταγμα προσέκρουε πάντα στη λυσσαλέα άρνηση της κεμαλικής πολιτικής ηγεσίας! Δεν προσέκρουσε στον χαρακτήρα ή την έπαρση του Ταγίπ Ερντογάν.
Τότε, γιατί ο Ερντογάν έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να εξοργίσει τους διαδηλωτές, να θρέψει τη διαμαρτυρία; Εδώ υπάρχει πληθώρα ερμηνειών: αλαζονεία, μέθη της εξουσίας, περιχαράκωση μέσα σ' ένα περιβάλλον αυλοκολάκων, αυταρχισμός του χαρακτήρα του, κ.ο.κ.
Ό,τι και αν από τα παραπάνω συμβαίνει, δεν αλλάζει την πολιτική διάσταση του ζητήματος. Ο Ερντογάν καταφέρνει, για μια ακόμη φορά, να τους βάλει όλους «να κουβαλάνε νερό στον λάκκο του»! Χρησιμοποιεί, για μια ακόμη φορά, τη δύναμη των αντιπάλων του, για να προωθήσει τη δική του στρατηγική!
του Άλκη Κούρκουλα
www.protagon.gr
6-6-2013
9.
Το νεοϊσλαμικό αφήγημα δοκιμάζεται στην Ταξίμ
Στην προηγούμενη επίσκεψη, προ δεκαπενταετίας, η προσοχή μου είχε συγκεντρωθεί στα πανταχού παρόντα πορτρέτα του Κεμάλ Ατατούρκ, ιδίως το γιγάντιο που δέσποζε στην Ταξίμ, και στην πανταχού παρούσα αστυνομία. Αργότερα έμαθα ότι η αστυνομία επί Ερντογάν τριπλασιάστηκε, αλλά στην Ταξίμ δεν την είδα.
Σε δεκαπέντε χρόνια είχαν αλλάξει πολλά. Η Τουρκία φαινόταν μια χώρα που βρήκε την αυτοπεποίθησή της και οικοδομούσε μια νέα ταυτότητα, μετακεμαλική και μεταστρατοκρατική. Ποια είναι η νέα; Ο Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) πρεσβεύουν έναν λαϊκό ισλαμισμό, που δρα ως νέα συνεκτική αφήγηση για το τουρκικό έθνος, 90 χρόνια μετά την ευρεία εκκοσμίκευση και απο-οθωμανοποίηση που επέβαλε δυναμικά ο Κεμάλ. Ο Ερντογάν υποσχέθηκε δικαιοσύνη για τα μικρομεσαία και καθυστερημένα στρώματα, απέναντι στο διεφθαρμένο παλαιό κατεστημένο, με εργαλεία την ισλαμική ευσέβεια και την ηθική της μαντίλας, την κοινωνική-θρησκευτική αλληλεγγύη, την υπακοή στην οικογένεια και την παράδοση.
Παράλληλα, εκτυλίσσεται η οικονομική ανάπτυξη μετά την κρίση του 2001, με κυρίως ωφελημένες τις νέες επιχειρηματικές ελίτ που ανταγωνίζονται το στρατιωτικοοικονομικό κατεστημένο του κεμαλισμού. Κατά τη υπερδεκαετή διαδρομή του, ο Ερντογάν με ευρύτατη εκλογική υποστήριξη έλεγξε την εξουσία σε όλα τα πεδία, από τον στρατό έως τη δικαιοσύνη και τα μίντια, και εξασφάλισε προνομιακές θέσεις για φιλοϊσλαμιστές επιχειρηματίες στην εκτενή τουρκική αγορά και στις αγορές των υπερευξείνιων και αραβικών χωρών.
Η τόση επιτυχία του, ο τόσος ασφυκτικός έλεγχος σε όλη τη δημόσια σφαίρα, ο πληθωρισμός του νεοϊσλαμικού αφηγήματός του, είναι ίσως οι βαθύτερες αιτίες για τη σφοδρή αμφισβήτηση που ξέσπασε στο πάρκο Γκεζί και απλώθηκε στην Ταξίμ και σε πολλές πόλεις. Ο Ερντογάν πίστεψε ότι μπορεί να επιβάλει το αφήγημά του σαν νέος σουλτάνος, να μεταμορφώσει τη συλλογική ψυχή με διατάγματα: να επιταχύνει τον ρυθμό γεννήσεων, να απαγορέψει τα δημόσια φιλιά, να απαγορέψει το αλκοόλ... Η ηθικολογία εκτόπιζε την πολιτική. Και ο λαϊκός ισλαμισμός, μπολιασμένος κρίσιμα με νεοφιλελευθερισμό και αυταρχισμό, εκτόπιζε σταθερά κάθε άλλο χαρακτηριστικό δημοκρατίας δυτικού τύπου. Η Τουρκία πατούσε με το ένα πόδι στη Δύση και το άλλο στη Σαουδική Αραβία.
Η αιφνίδια και σφοδρή εξέγερση εξ αφορμής ενός πάρκου δείχνει ότι κάτω από το success story της γείτονος τρέχουν πολλά κοινωνικά αντιπολιτευτικά ρεύματα, ετερόκλητα και ασύμμετρα. Πίσω από την πρόσοψη του νεοοθωμανικού μεγαλείου λειτουργούν φυγόκεντρες δυνάμεις, εθνοτικές, πνευματικές, πολιτικές. Είναι πολύ πιθανόν η εξέγερση να ξεφουσκώσει σύντομα· εντούτοις το κραταιό νεοϊσλαμικό αφήγημα Ερντογάν θα φέρει μια ρωγμή.
ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ
''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''
4-6-2013
ΣΧΕΤΙΚΑ
Το πνεύμα του Σουλτάνου και το φάντασμα του Κεμάλ
Ποιος πυροδότησε την εξέγερση
'' It
is about human rights, democracy and freedoms''
Οι σκληρές τουρκικές αντιφάσεις
Occupy Gezi ! Occupy Taksim ! Occupy Istanbul !
Οι σκληρές τουρκικές αντιφάσεις
Occupy Gezi ! Occupy Taksim ! Occupy Istanbul !
Η εικονογράφηση του κειμένου της αναρτήσεως
- με εικόνες από το ''World Wide Web'' -
γίνεται με ευθύνη του blogger