Συνεντευξη Πού οδεύει η συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου

   

     

Η επίσκεψη του Αιγύπτιου προέδρου Abdelfatah el-Sisi στην Αθήνα και η σύγκληση νέας τριμερούς συνόδου κορυφής Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου, με τη συμμετοχή των Νίκου Αναστασιάδη και Αλέξη Τσίπρα έφερε και πάλι στο προσκήνιο, και μάλιστα σε άκρως ευαίσθητη διεθνή συγκυρία, ερωτήματα γύρω από τους στόχους και τις δυνατότητες του συγκεκριμένου σχήματος συνεργασίας που δείχνει να παγιώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδίως μάλιστα το ζήτημα των θαλασσίων δικαιοδοσιών και της προοπτικής συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων προσφέρεται για κάθε είδους παρερμηνείες – εξ ού και το Capital.gr απευθύνθηκε για μια τεκμηριωμένη τοποθέτηση στον καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γρηγόρη Τσάλτα.

Συνέντευξη στον Κώστα Ράπτη

Πού οδεύει η συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου- Κύριε Τσάλτα, ποιές είναι οι πρώτες εντυπώσεις σας από την πρόσφατη συνάντηση κορυφής της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου;

Είναι σε πολύ καλή βάση και αφ' ής στιγμής πρόκειται για την τρίτη κατά σειρά συνάντηση κορυφής της τριμερούς, η συνεργασία έχει προχωρήσει αρκετά και πραγματικά μπορεί κανείς να ελπίζει ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο.

Πρόκειται για μία πρωτοβουλία τριών από τις επτά χώρες που έχουν συμφέροντα στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου λόγω γειτνίασης μέσω του θαλασσίου χώρου. Προσωπική μου άποψη είναι ότι αυτή η τριμερής θα πρέπει οπωσδήποτε να μετατραπεί σε πολυμερή συνεργασία συμπεριλαμβάνοντας και τα υπόλοιπα κράτη. Ο στόχος πάντα είναι η προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας στην περιοχή και ασφαλώς εντοπίζονται δυνατότητες συνεργασίες τόσο στον πολιτικό όσο και στον εμπορικό, ενεργειακό, τουριστικό και εν γένει οικονομικό τομέα, στο πλαίσιο και της αναγνώρισης του ειδικού ρόλου που παίζει η Ε.Ε. στο χώρο της ευρω-μεσογειακής συνεργασίας με τον ευρύτερο αραβικό κόσμο.

- Ωστόσο το πολιτικό πλαίσιο στην περιοχή περιλαμβάνει τουρκικές διεκδικήσεις και απειλές έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, ψυχρότητα στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, αλλά και την Αίγυπτο, απροθυμία των αραβικών κρατών να εμφανισθούν ότι συνεργάζονται με το εβραϊκό κράτος κ.ο.κ.

Το πολιτικό πλαίσιο είναι, όπως το θέσατε, ένας πολύ αρνητικός παράγοντας. Υπάρχουν όμως και κοινά στοιχεία που ενώνουν αυτές τις επτά χώρες. Γι΄αυτό το λόγο το κοινό ανακοινωθέν είναι στο σωστό δρόμο όταν μιλάει για τουριστικούς,εμπορικούς, πολιτιστικούς και γενικότερα οικονομικούς τομείς στους οποίους θα μπορούσε να προωθηθεί η συνεργασία. Και ασφαλώς μέσα από αυτό το ανακοινωθέν, το εξασέλιδο μάλιστα, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα θέματα τα ενεργειακά – και το σημαντικό είναι ότι αυτά εντάσσονται σε μια συνεργασία πολύπλευρη. Προσωπικά θα πρότεινα εκτός από αυτούς τους σημαντικούς τομείς να αναδεικνυόταν και το θέμα της πολιτικής προστασίας και ασφάλειας καθώς και το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος, της διατήρησης των βιολογικών πόρων κ.ο.κ.

Από την πλευρά όχι τόσο της Αιγύπτου όσο του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών η διαπραγμάτευση βρίσκεται σε καλό δρόμο. Θα έπρεπε να έχει προχωρήσει προ πολλού και θα πρέπει εφεξής, όπως προανέφερα, να διευρυνθεί τόσο θεματικά όσο και με την συμμετοχή άλλων χωρών. Να συμπεριλάβει δηλαδή περισσότερα θέματα που μοιραίως φέρνουν πιο κοντά τις χώρες.

- Πραγματοποιήθηκε στην τελευταία σύνοδο της τριμερούς κάποιο βήμα στο θέμα της ανακήρυξης και οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης;

Να υπογραμμίσουμε ότι στο κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα δεν γίνεται λόγος για ΑΟΖ, αλλά γενικά για ζητήματα οριοθέτησης παρακείμενων θαλασσίων ζωνών χωρίς να περιορίζεται σε μία και μόνο ζώνη. Και αν ανατρέξει κανείς στη δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού, που είναι προσεγμένες στον τομέα αυτόν, μιλά για οριοθέτηση ζωνών, όπου αυτό είναι δυνατό και πάντα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, σημειώνοντας ότι η συνεργασία αυτή δεν εξελίσσεται στο πλαίσιο αποκλεισμού τρίτων χωρών ή εναντίωσης σε αυτές.

-Αποτελεί η ανακήρυξη και οριοθέτηση ΑΟΖ προϋπόθεση για την αξιοποίηση των υποθαλάσσιων υδρογονανθράκων;

Αφ' ής στιγμής μιλάμε μόνο για υδρογονάνθρακες, και όχι λ.χ. για δικαιώματα αλιείας, το σημαντικό είναι η δικαιοδοσία στον βυθό και το υπέδαφος, η οποία καλύπτεται από την υφαλοκρηπίδα και δεν χρειάζεται ανακήρυξη. Υπενθυμίζω ότι κατά το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας η υφαλοκρηπίδα και η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι υποχρεωτικές και προϋπάρχουσες ζώνες δικαιοδοσίας, ενώ για τις άλλες δύο ζώνες, την ΑΟΖ και τη συνορεύουσα ζώνη χρειάζεται ανακήρυξή τους από το ενδιαφερόμενο κράτος. Η ανακήρυξη είναι η επιταγή του Διεθνούς Δικαίου, όμως αυτό που πραγματικά ενδιαφέρει τις πετρελαϊκές εταιρείες είναι η οριοθέτηση, το να γνωρίζουν δηλαδή ότι το "χωράφι” στο οποίο θα δραστηριοποιηθούν δεν διεκδικείται από τον γείτονα. Και ο δρόμος προς την οριοθέτηση είναι σαφής: σε πρώτη φάση διμερείς διαπραγματεύσεις και αν αυτό δεν οδηγήσει σε αποτέλεσμα τότε υπάρχει η δυνατότητα προσφυγής είτε στο Διεθνές Δικαστήριο του Αμβούργου για το Δίκαιο της Θάλασσας είτε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

- Όμως οι χώρες της "τριμερούς” δεν έχουν οριοθετήσει τις μεταξύ τους δικαιοδοσίες.

Αν εξαιρέσει κανείς σε πρώτη φάση τον Λίβανο και το Ισραήλ, που έχουν οριοθετήσει ΑΟΖ με την Κύπρο, η ελληνική θαλάσσια δικαιοδοσία δεν έχει οριοθετηθεί παρά μόνον προς τα δυτικά, με την Ιταλία. Η οριοθέτηση με την Αίγυπτο προσκρούει στο θέμα του Καστελλόριζου αλλά και των ανατολικών ακτών της Δωδεκανήσου, όπου η Τουρκία θεωρεί ότι το θαλάσσιο μέτωπό της είναι τόσο μεγάλο στη μεσογειακή πλευρά, ώστε το δικό μας θαλάσσιο μέτωπο θα πρέπει να είναι περιορισμένο, προκειμένου αυτή να έχει μεγαλύτερο θαλάσσιο ζωτικό χώρο. Το δε θέμα της οριοθέτησης, επισημαίνω, δεν είναι σημαντικό μόνο για  την  εξόρυξη αλλά και για την μεταφορά υδρογονανθράκων, εφόσον μιλούμε για υποθαλάσσιους αγωγούς που θα περάσουν από ελληνική υφαλοκρηπίδα με κατεύθυνση το Ιόνιο.

- Με αυτά τα δεδομένα, δεν θα πρέπει να σχετικοποιήσουμε την σημασία της τριμερούς συνεργασίας;

Είναι σημαντικό που έχει ξεκινήσει αυτός ο διάλογος, έστω και με την πρωτοβουλία των τριών συγκεκριμένωνχωρών: η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει περισσότερο ενεργό ρόλο λόγω του μεγάλου θαλασσίου μετώπου της και δευτερευόντως λόγω της ευρωπαϊκής της ταυτότητας. Το πολιτικό χαρτί που μπορεί κανείς να παίξει εν προκειμένω είναι η ένταξη όλης αυτής της συνεργασίας στην προοπτική της ευρω-μεσογειακής συνεργασίας, που αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τον περιφερειακό διάλογο. Εξ ού και γίνεται λόγος για την Ένωση για τη Μεσόγειο, την παλαιά πρωτοβουλία Σαρκοζί που εδρεύει στη Βαρκελώνη και το πώς μπορεί αυτή να φέρει τα κράτη πιο κοντά στο πλαίσιο μιας πολυδιάστατης συνεργασίας.

- Πώς αντιδρά η Τουρκία στα αποτελέσματα της τρίτης συνόδου κορυφής της τριμερούς; Μπορεί η Άγκυρα με κάποιον τρόπο να καμφθεί;

Η αντίδραση δεν είναι ιδιαίτερα θετική, όπως δεν ήταν και την πρώτη φορά, αλλά η Τουρκία έχει αρχίσει να σκέφτεται το ζήτημα. Θα μπορούσε να καμφθεί μέσω της προσπάθειας σε πρώτη φάση να προσέλθει στο τραπέζι για όλα τα υπόλοιπα θέματα, εκτός των οριοθετήσεων. Με άλλα λόγια, η ουσία της τριμερούς είναι ότι οι συμμετέχουσες χώρες προσπαθούν να παρακάμψουν τα ακανθώδη νομικά ζητήματα, προσκαλώντας τα λοιπά ενδιαφερόμενα κράτη σε κοινούς τόπους.

 15-Δεκ-2015

http://www.capital.gr/sunenteuxi/3088742/pou-odeuei-i-sunergasia-elladas-kuprou-aiguptou