Οι ελιές.
Οι ελιές.
Η φθινοπωρινή πιρουέτα μου είχε σαν πραγματικό αντικείμενο τις ελιές.
Σε ρόλο παρατηρητή περισσότερο, αφού μάζεψα όλο και όλο ένα τσουβάλι ελιές, μία μία από τα δέντρα. Το έκανα σαν προσκύνημα στις γενιές που πριν από εμένα γέμισαν τον τόπο ελαιόδεντρα, σε μια μακρινή εποχή που αυτό ήταν σχεδόν το μόνο που μπορούσαν να κάνουν για να αξιοποιήσουν τα χωράφια και τον διαθέσιμο αγροτικό τους χρόνο.
Οι ελιές στο νησί είναι σπαρμένες σε μυριάδες πεζούλια, αφού η κλίση του εδάφους είναι απότομη. Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τρακτέρ ή άλλα μηχανοκίνητα εργαλεία, οι ελιές είναι θηριωδώς ψηλές, μόνο αυτά τα μηχανάκια που τινάζουν μπορούν να σε βοηθήσουν. Μετά πρέπει να έχεις καθαρίσει, να έχεις στρώσει δίχτυα, να μαζέψεις τις ελιές που έχουν πέσει από το έδαφος. Και να κουβαλήσεις τα τσουβάλια μέχρι τους λιγοστούς αγροτικούς δρόμους για να τα πας στα ελαιοτριβεία.
Το αποτέλεσμα σε λάδι σημαίνει τεράστια προσπάθεια και χρόνο, που αν τα αθροίσεις βλέπεις ότι δεν είναι καθόλου ορθολογικό το ελαιομάζεμα στο νησί. Απλά, σε οικονομικούς όρους δεν συμφέρει.
Και όμως, τα χωράφια είναι γεμάτα ανθρώπους, ειδικά εφέτος που οι καιρικές συνθήκες ευνόησαν την ελαιοπαραγωγή. Δεν είναι μόνο οι ντόπιοι, ή οι "τουρίστες" από την Αθήνα (εγώ δεν πιάνομαι καν σαν τέτοιος) που έρχονται να μαζέψουν το λάδι της χρονιάς, είδα μέχρι και ομογενείς από την Αμερική, συνταξιούχους, που ήλθαν στην ετήσια σύναξη των ελαιοκόμων.
Τέτοια συρροή αυτοκινήτων και ανθρώπων διάσπαρτων μέσα στις πλαγιές του βουνού δεν βλέπεις ποτέ το καλοκαίρι.
Φαντάζομαι όλοι κάνουν τους σχετικούς υπολογισμούς για να δουν ότι το λάδι τους κοστίζει στην πραγματικότητα πολλαπλάσια από ότι αν απλά το αγόραζαν στην αγορά. Αλλά δεν τους νοιάζει. Για τους ντόπιους, τι άλλο να κάνουν στον διαθέσιμο χρόνο τους, δουλειές δεν υπάρχουν στο νησί. Αλλά και οι επισκέπτες ελαιοκόμοι κάπως έτσι δικαιολογούνται, δουλειές δεν υπάρχουν ούτε στην Αθήνα. Χώρια η μεγάλη μερίδα (σαν και του λόγου μου) των "προσκυνητών", εκείνων που θεωρούν ιερή υποχρέωση να προσέχουν τα κτήματα, να τα φροντίζουν, να ξοδεύουν για αυτά, σαν ένα είδος μνημοσύνου των προγόνων, σαν μια ιερή παρακαταθήκη που πρέπει να την συντηρήσουν, λειτουργική, για τις επόμενες γενιές.
Οι επόμενες γενιές δεν νοιάζονται, συνήθως...
(Μέχρι να μεγαλώσουν)
26/11/2017
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
H υψηλή θρεπτική αξία της νόστιμης ελιάς:
Η αγαπημένη τροφή των Ελλήνων.
Η ελιά είναι ένα αγαπημένο τρόφιμο των Ελλήνων και βασικό συστατικό της πολύτιμης Μεσογειακής διατροφής. Στην πραγματικότητα, η ελιά είναι το φρούτο του ελαιόδεντρου. Είναι ένα ασυνήθιστο φρούτο με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, αναφέρει η Σταματάκη Αστερία, Msc στην Κλινική διατροφή, διαιτολόγος/ διατροφολόγος και Επιστημονική συνεργάτης του ΟΚΑΑ (Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας).
Τονίζει ότι η ελιά είναι πλούσια και σε θρεπτικά συστατικά , εκτός από την πλούσια γεύση της, εξηγώντας ότι καταρχήν λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε λίπος , οι ελιές αποδίδουν αρκετή ενέργεια (100 θερμίδες περίπου οι 10 ελιές). Πέντε μεγάλες ελιές αποτελούν ένα ισοδύναμο λίπους και αντιστοιχούν με 1 κ.γ. ελαιόλαδο. Το 75% των λιπαρών της ελιάς είναι μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία είναι ευεργετικά για τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού . Η κατανάλωση μονοακόρεστων λιπαρών οξέων σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων . Όταν τα μονοακόρεστα λιπαρά αντικαθιστούν τα κορεσμένα στη διατροφή, μειώνουν την ολική χοληστερόλη και την LDL χοληστερόλης στο αίμα . Όσον αφορά τα υπόλοιπα μακροθρεπτικά συστατικά, οι ελιές περιέχουν 4-6% υδατάνθρακες.
Σχετικά με τα μικροθρεπτικά συστατικά, η ελιά περιέχει σημαντικές ποσότητες βιταμίνης E, Α και καροτενοειδών . Τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία με τα οποία μας εφοδιάζει η ελιά είναι ασβέστιο, χαλκός, σίδηρο, μαγγάνιο και ψευδάργυρος.
Όπως αναφέρει η κ. Σταματάκη, το αγαπημένο φρούτο είναι πλούσιο σε πολύτιμες ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση όπως η υδρόξυτυροσόλη , η τυροσόλη, η ελευρωπαίνη, η ελαιοκανθάλη, το σκουαλένιο . Οι αντιοξειδωτικές ουσίες μειώνουν το οξειδωτικό στρες και προστατεύουν το σώμα από τη φθορά. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η κάθε ποικιλία ελιάς δεν διαφέρει μόνο σε γεύση, αλλά και σε θρεπτικά συστατικά . Μελέτες δείχνουν ότι οι μαύρες ελιές περιέχουν περισσότερες φαινολικές ενώσεις από ό, τι οι πράσινες ελιές .
Τι θα πρέπει να προσέξουμε
Επειδή οι ελιές είναι νόστιμες, καταναλώνονται εύκολα και μπορεί να ξεφύγουμε στην ποσότητα. Μη ξεχνάτε ότι οι ελιές μπορεί να είναι μικρές αλλά δε στερούνται θερμίδων.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση τους από άτομα που υποφέρουν από γαστρεντερικά προβλήματα π.χ. έλκος, οισοφαγίτιδα, γαστρίτιδα.
Οι ελιές που παρασκευάζονται ή διατηρούνται σε άλμη, περιέχουν σημαντική ποσότητα νατρίου. Άτομα με υπέρταση, καρδιαγγειακά προβλήματα ή άτομα που λαμβάνουν συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές και πρέπει να μην προσλαμβάνουν πολύ νάτριο , καλό θα ήταν να αποφύγουν την κατανάλωση ελιών σε άλμη . ΑΠΕ-MΠΕ
25/11/2017
2.
Ελιά: Tο ευλογημένο δέντρο της Ελλάδας ανάμεσα στη μυθολογία, την ιστορία, την επιστήμη και τη διατροφή
Ελιά: Tο ευλογημένο δέντρο της Ελλάδας ανάμεσα στη μυθολογία, την ιστορία, την επιστήμη και τη διατροφή
Ελιά. Το δέντρο που λάτρευαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Η Αθηνά δώρισε στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου, η οποία φύτρωσε εκεί όπου χτύπησε το δόρυ της, κατά τον αγώνα μεταξύ των θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών. Οι Μυκηναίοι προσέφεραν ελαιόλαδο στους Θεούς, ενώ ο Όμηροςονόμαζε την ελιά «το υγρό χρυσάφι της διατροφής». Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την καλλιέργεια της ελιάς επιστήμη, ενώ ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε το λάδι ελιάς ως φάρμακο.
Κατά τη μυθολογία, ο Ηρακλής φύτεψε μια ελιά στο ναό της Ήρας στην αρχαία Ολυμπία, μετά την ολοκλήρωση την 12 άθλων του. Ήταν γνωστή ως η «καλλιστέφανος ελιά», από την οποία φτιαχνόνταν ο κότινος, η μεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή. Ο κότινος ήταν ένα στεφάνι αγριελιάς το οποίο έπαιρναν οι αθλητές όταν διέπρεπαν σ' ένα άθλημα. Επίσης, το λάδι της ελιάς μοιραζόνταν στους νικητές μέσα σε παναθηναϊκούς αμφορείς. Πηγή έμπνευσης και στις μέρες μας, καθώς το στεφάνι ελιάς επιλέχθηκε ως σύμβολο της Ολυμπιάδας του 2004.
Το ελαιόλαδο αποτελεί τη βάση της Μεσογειακής διατροφής, από τις πιο δημοφιλείς και αποδεδειγμένα υγιεινές διατροφές παγκοσμίως. Το λάδι της ελιάς περιέχει μεγάλες ποσότητες από μονοακόρεστα λιπαρά (75%) και αντιοξειδωτικές ουσίες, προστατεύοντας έτσι από το λεγόμενο οξειδωτικό στρες, το οποίο προκαλεί γήρανση.
Τα μονοακόρεστα λιπαρά θεωρούνται «καλό λίπος» και πληθώρα από μελέτες έχουν δείξει οτι σχετίζονται με τη μείωση καρδιαγγειακών νοσημάτων, καθώς πιστεύετε οτι το ελαιόλαδο μειώνει τα επίπεδα της «κακής χοληστερίνης» και των τριγλυκεριδίων. Επίσης, συστηματική κατανάλωση ελαιόλαδου φαίνεται να μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Πολλές μελέτες έχουν βρει οτι το ελαιόλαδο περιέχει ουσίες (όπως squalene και lignans) οι οποίες είναι πολύ πιθανό να προστατεύουν τον οργανισμό μας από τον καρκίνο. Το Βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS) συστήνει μια ισορροπημένη Μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρι και ελαιόλαδο σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, καθώς πιστεύεται οτι βοηθάει στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
Μελέτη του 2014 από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης έδειξε οτι η συχνότητα εμφάνισης της οστεοπόρωσης είναι χαμηλότερη σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου κυριαρχεί η κατανάλωση ελαιόλαδου.
Το 2010, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Monastir στην Τυνησία, βρήκαν ότι τακτική κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιόλαδου, προστατεύει το συκώτι από βλάβες των κυττάρων που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες.
Εκτός από την κουζίνα, το ελαιόλαδο είναι και κύριο συστατικό στο χώρο της ομορφιάς. Η Σοφία Λόρεν, η φοβερή αυτή γυναίκα, λέγεται ότι καταναλώνει δύο κουταλιές ελαιόλαδο την ημέρα και ότι το μυστικό της είναι ότι κάνει μπάνιο σε νερό με ελαιόλαδο. Απλά προσθέστε μερικές κουταλιές ελαιόλαδο στο τρεχούμενο νερό και απολαύστε ενυδατωμένο και απαλό δέρμα.
Έχει βρεθεί ότι για το δέρμα, το λάδι της ελιάς έχει τις ίδιες αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες όπως το ibuprofen, χάρη σε μια ουσία που ονομάζεται oleocanthal. Μπορεί έτσι να βοηθήσει στην ερυθρότητα που προκαλεί η ακμή αλλά και στην καταπολέμηση άλλων δερματικών παθήσεων, όπως το έκζεμα.
Θεωρείται από τις καλύτερες μάσκες για τα μαλλιά. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του ελαιόλαδου σε φυσικά λιπαρά οξέα, έχει εξαίρετες ενυδατικές ιδιότητες. Έτσι λοιπόν λίγες σταγόνες κάνει τα μαλλιά απαλά και λαμπερά. Βοηθάει επίσης στην προστασία από τα προϊόντα θερμότητας και styling. Είναι υπέροχη λύση για να έχετε γερά και υγιή νύχια αλλά και καλός τρόπος να αφαιρείτε makeup στο τέλος της ημέρας.
Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε βιταμίνες, όπως βιταμίνη Α και Ε, αλλά και σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία και είναι έτσι κύριο συστατικό σε αντιγηραντικές κρέμεςκαι μάσκες προσώπου. Ανακατέψτε μερικές κουταλιές λάδι, λεμόνι, μέλι και αυγό, το οποίο είναι γεμάτο πρωτείνη. Αφήστε τη μάσκα στο πρόσωπο σας για 5-10 λεπτά. Θα θρέψει και θα μαλακώσει το δέρμα σας, προσθέτοντας υπέροχη λάμψη.
Το λάδι λοιπόν της ελιάς βοηθάει τον οργανισμό μας εσωτερικά αλλά και εξωτερικά. Είναι η βάση της Μεσογειακής διατροφής, προσφέροντας μας πεντανόστιμα φαγητά αλλά και πολλά μυστικά ομορφιάς, τα οποία είναι παγκοσμίως γνωστά. Ταυτόχρονα θωρακίζει τον οργανισμό μας και τον ισχυροποιεί ενάντια σε ασθένειες.
Για τους Έλληνες όμως η ελιά είναι κάτι παραπάνω. Είναι ιστορία, παράδοση, ρίζες και ταυτότητα. Είναι σήμα κατατεθέν και σύμβολο ειρήνης. Είναι Ολυμπιακοί Αγώνες και μυθολογία. Μας ενώνει σαν λαό και μας θυμίζει καθημερινά τα σοφά λόγια του Οδυσσέα Ελύτη: «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.»
Κύρα Αλεξάκου,
Διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών (Freie Universität Berlin) & Φωτογράφος
15/11/2017