Το πόκερ της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους Το ΔΝΤ, οι Γερμανοί και η αιρεσιμότητα των μέτρων - Το καλό και το κακό σενάριο.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Η κρυφή συμφωνία για το ελληνικό χρέος.
(1) Η κρυφή συμφωνία για το ελληνικό χρέος.
(2) Daniel Gros , γερμανός οικονομολόγος:
Δύσκολα θα δεχθεί η Γερμανία μείωση του ελληνικού χρέους,
λόγω Ιταλίας.
Δύσκολα θα δεχθεί η Γερμανία μείωση του ελληνικού χρέους,
λόγω Ιταλίας.
(3) MICHAEL HÜTHER, γερμανός οικονομολόγος:
Το τέλος των ελληνικών ψευδαισθήσεων.
(4) Το ηλεκτρονικό φακέλωμα των Ελλήνων.
Το τέλος των ελληνικών ψευδαισθήσεων.
(4) Το ηλεκτρονικό φακέλωμα των Ελλήνων.
(5) Η γερμανική Ευρώπη.
(6) Η σκανδαλώδης σύμβαση με την FRAPORT.
Το πόκερ της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους
Το ΔΝΤ, οι Γερμανοί και η αιρεσιμότητα των μέτρων - Το καλό και το κακό σενάριο.
Μία ανάσα πριν από την εκπνοή του τρίτου μνημονίου, οι διαπραγματεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους βρίσκονται στην κορύφωσή τους, καθώς η μορφή που θα πάρει η ελάφρυνση αυτή θα καθορίσει όχι μόνο το βάθος της αυστηρής, ούτως ή άλλως, «μεταμνημονιακής εποπτείας», όσο ίσως και την προσπάθεια της χώρας να επιστρέψει στις αγορές δανειζόμενη με λογικά επιτόκια.
Το Βερολίνο θα επιθυμούσε μια περιορισμένη, υπό όρους και όχι αυτοματοποιημένη ελάφρυνση του χρέους σε συνδυασμό με μια εκτεταμένη αυστηρή εποπτεία και δυνατότητα αναστολής των μέτρων ελάφρυνσης σε περίπτωση που η Ελλάδα θα αποκλίνει από το συμπεφωνημένο δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλαίσιο.
Από την πλευρά του, το ΔΝΤ, που επιθυμεί μεγαλύτερη και πιο αυτοματοποιημένη ελάφρυνση του χρέους, διαμηνύει ότι το παράθυρο ευκαιρίας για να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας που ενέκρινε «κατ' αρχήν» τον περασμένο Ιούλιο θα κλείσει μέχρι το επόμενο Eurogroup της 24ης Μαΐου, όπου και θα πρέπει να επιτευχθεί σχετική συμφωνία.
Η αιρεσιμότητα των μέτρων
Στόχος της κυβέρνησης είναι η τελική συμφωνία για την αξιολόγηση αλλά και τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους να ολοκληρωθούν έως τις 21 Ιουνίου, ενώ εκτιμά πως θα ξέρουμε εάν το ΔΝΤ θα συμμετάσχει ή όχι στο πρόγραμμα και στη μεταμνημονιακή επιτήρηση μέχρι τα τέλη του μήνα ή στις αρχές Ιουνίου. Τον Μάιο - Ιούνιο θα ληφθούν αποφάσεις για μέτρα περαιτέρω ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, εκτίμησαν και αξιωματούχοι των Βρυξελλών, αναφέροντας πως μια πιθανή συμμετοχή του ΔΝΤ δεν προϋποθέτει και τη χρηματοδότηση από την πλευρά του Ταμείου.
Η χαμηλή αξιοπιστία της Ελλάδας πάντως περιπλέκει τα πράγματα, προκαλώντας διαφωνία όσον αφορά την αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης. Η Γερμανία και άλλες βόρειες χώρες θέλουν να συνδέσουν την ελάφρυνση χρέους με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ενώ η Γαλλία και οι χώρες της Νότιας Ευρώπης θεωρούν ότι η αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης δημιουργεί αβεβαιότητα ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται το ΔΝΤ, το οποίο δέχεται μόνο τη σύνδεση της επιστροφής των κερδών του ευρωσυστήματος (ANFA & SMP) με τις μεταρρυθμίσεις. Ακόμη και η γαλλική πρόταση για σύνδεση των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης ενδέχεται να τεθεί υπό την αίρεση των μεταρρυθμίσεων.
Ενα νέο πρόγραμμα του ΔΝΤ, το Policy Coordination Instrument (PCI), αποτελεί μια ακόμη επιλογή αλλά μάλλον αντίκειται στην κυβερνητική ρητορική περί καθαρής εξόδου. Σχεδιασμένο για χώρες που επιδιώκουν να επιδείξουν τη δέσμευσή τους σε μια μεταρρυθμιστική ατζέντα, το PCI δεν παρέχει χρηματοδότηση, αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει στην άντληση χρηματοδότησης από άλλους επίσημους δανειστές ή ιδιώτες επενδυτές, σηματοδοτώντας πρόοδο στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια.
Τα δύο σενάρια
Στο πλαίσιο αυτό, όπως εκτιμά το CIGI, το θετικό σενάριο για την Ελλάδα περιλαμβάνει παράταση της προθεσμίας λήξης του χρέους προς το EFSF, που αποτελεί σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού χρέους της γενικής κυβέρνησης και αρχίζει να λήγει το 2022, όταν τελειώνει η δεκαετής περίοδος χάριτος που μας παραχώρησε το Eurogroup το 2012.
Το σενάριο αυτό ενδέχεται να περιλαμβάνει και εξόφληση του χρέους προς το ΔΝΤ (9 δισ. ευρώ) με χαμηλότοκο, μακροπρόθεσμο δάνειο από τον ESM, καθώς και σύνδεση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας βάσει της γαλλικής πρότασης.
Για να είναι αποδεκτό από το ΔΝΤ, που πιέζει για μεγαλύτερη ελάφρυνση, το σενάριο αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εξόφληση ενός τμήματος των διμερών δανείων που χρηματοδότησαν το πρώτο πρόγραμμα, ύψους 53 δισ. ευρώ, χρησιμοποιώντας τα χρήματα που θα περισσέψουν από τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου προγράμματος. Αυτή η παραχώρηση θα παρέτεινε περαιτέρω την προθεσμία λήξης του χρέους, εφόσον τα διμερή δάνεια αρχίζουν να λήγουν το 2020 ενώ τα δάνεια του ESM είναι μακροπρόθεσμα. Σε αυτό το σενάριο το ΔΝΤ θα θεωρούσε ότι η ελάφρυνση επαρκεί για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του χρέους, οπότε θα ενεργοποιούσε το πρόγραμμα που ενέκρινε «κατ' αρχήν» τον περασμένο Ιούλιο.
Στο αρνητικό σενάριο οι ευρωπαίοι εταίροι θα φροντίσουν να μειώσουν όσο γίνεται τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους τα επόμενα 3-4 χρόνια, χρησιμοποιώντας τα 27 δισ. που υπολογίζεται να περισσέψουν από τα 86 δισ. του τρίτου προγράμματος για να εξαγοράσουν το υπόλοιπο των δανείων του ΔΝΤ (9 δισ.) ή/και τα ομόλογα ANFA & SMP (14 δισ.), ώστε να μη χρειαστεί η Ελλάδα να αντλήσει σημαντικά ποσά από τις αγορές τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό το σενάριο το ΔΝΤ δεν θα θεωρούσε τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους εξασφαλισμένη, είτε επειδή τα μέτρα ελάφρυνσης είναι ανεπαρκή είτε επειδή η εφαρμογή τους είναι αβέβαιη, με ό,τι αυτό σημαίνει για την προσπάθεια μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους από τις αγορές.
Η Ελλάδα εξάλλου είναι ευάλωτη σε διεθνή σοκ, όπως φάνηκε και από τις εξελίξεις στην Ιταλία, που οδήγησαν στην εκτόξευση της απόδοσης του ελληνικού 10ετούς τίτλου στο απαγορευτικό 4,4%, ενώ φαίνεται να αλλάζει και τον σχεδιασμό για διενέργεια νέου swap στα ομόλογα του PSI+ που παραμένουν ενεργά (περίπου 3,5 με 4 δισ.) καθώς και στην έκδοση νέου ομολόγου 10ετούς ή 7ετούς διάρκειας. Συνολικά, σύμφωνα με αναλυτές, όποια λύση για το ελληνικό χρέος επιλεγεί τελικά δεν θα πρέπει να αποτελέσει έναν συμβιβασμό μικροπολιτικών παραμέτρων της ελληνικής κυβέρνησης με τους ευρωπαίους δανειστές, αλλά μια ουσιαστική επιλογή που θα πείθει τις αγορές βάζοντας στέρεες βάσεις στην προσπάθεια της χώρας να αναχρηματοδοτεί μακροπρόθεσμα με λογικό κόστος το χρέος της.
Τα μέτρα που είναι πάνω στο τραπέζι
Σήμερα τα μέτρα που είναι πάνω στο τραπέζι και αναμένεται να αποτελέσουν υπό αυστηρούς όρους μέρος της λύσης έχουν ως εξής:
-Παράταση της προθεσμίας λήξης του χρέους προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), με παράλληλη ενδεχομένως αναβολή στην καταβολή τόκων επί των δανείων.
- Πιθανή εξόφληση του χρέους προς το ΔΝΤ (9 δισ. ευρώ) με χαμηλότοκο, μακροπρόθεσμο δάνειο από τον ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας).
-Εξόφληση ενός τμήματος των διμερών δανείων που χρηματοδότησαν το πρώτο πρόγραμμα από τα χρήματα που θα περισσέψουν από το τρίτο πρόγραμμα.
-Διεύρυνση της βάσης της ελάφρυνσης χρέους ώστε αυτή να περιλαμβάνει τα διμερή δάνεια του πρώτου μνημονίου και τα δάνεια του ESM που χρηματοδοτούν το τρίτο – οι Ευρωπαίοι αποκλείουν ελάφρυνση στα δάνεια του ESM, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
- Σύνδεση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας βάσει της γαλλικής πρότασης.
-Αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης (σύνδεση ελάφρυνσης με μεταρρυθμίσεις), αν και το ΔΝΤ θεωρεί πως κάτι τέτοιο δημιουργεί αβεβαιότητα ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους και ίσως προκαλέσει σκεπτικισμό στις αγορές.
-Η Ελλάδα αποπληρώνει το GLF μέσω ενός μακροπρόθεσμου δανείου από τον ESM.
-Στις παραδοχές σημειώνεται ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας θα πρέπει να κινούνται κάτω από το όριο του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και του 20% μακροπρόθεσμα.
Μαντικίδης Τάσος
http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=980100
20/05/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Η κρυφή συμφωνία για το ελληνικό χρέος.
Η πραγματικότητα της εν εξελίξει συζήτησης για το χρέος και την αναδιάρθρωσή του κινδυνεύει να χαθεί πίσω από την ομίχλη των σκοπιμοτήτων και της διελκυστίνδας των συμφερόντων, οικονομικών και πολιτικών, που μπλέκονται σ' αυτή.
Η αλήθεια, όπως αυτή προσδιορίζεται στη βάση των αποφάσεων του Eurogroup και της υλοποίησης αυτών των αποφάσεων μέχρι σήμερα, ξεκαθαρίζει σε μεγάλο βαθμό αυτόν τον ορίζοντα, όπως και τις παγίδες που κρύβονται στη διαδρομή μέχρι την ολοκλήρωση της συμφωνίας, που θα συνοδεύει τη λήξη του τρίτου προγράμματος.
Οι κρίσιμες αποφάσεις του Eurogroup του Μαΐου του 2016 και του Ιουνίου του 2017 ορίζουν τρία στοιχεία όσον αφορά το χρέος.
Ότι η περαιτέρω αναδιάρθρωσή του προκειμένου να ελαφρυνθεί και να γίνει βιώσιμο αφορά σε τρία συν ένα στάδια:
- Το πρώτο που ονομαζόταν πακέτο βραχυπρόθεσμης παρέμβασης ήδη έχει υλοποιηθεί και συνθετικά αφορά ένα μέρος του χρέους που ξεπερνά άμεσα και έμμεσα το ένα τρίτο του συνολικού χρέους: κομμάτια του δανείου του EFSF (δεύτερο μνημόνιο δάνειο), του δανείου για την κεφαλαιακή σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος και του δανείου του ESM (τρίτο μνημόνιο δάνειο). Συνολικά πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό 100 περίπου δισ. ευρώ άμεσα και το μακροπρόθεσμο φιξάρισμα των επιτοκίων για άλλα 27 δισ. ευρώ (από ένα σύνολο 42 δισ. ευρώ).
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη παγκοσμίως (!) αναδιάρθρωση κρατικού χρέους (μετά το PSI) σε έναν μόλις χρόνο, η οποία υλοποιήθηκε χωρίς την παραμικρή αντίδραση των αγορών, χάρη στην "τεχνική συνεργασία" του ESM του ΟΔΔΗΧ και της Κομισιόν, υπό την εποπτεία του ΔΝΤ. Με την αναδιάρθρωση αυτή περίπου το ένα τρίτο του χρέους μοιράσθηκε σε μία διάρκεια 32,5 ετών με φιξαρισμένο άμεσα και έμμεσα επιτόκιο κάτω από το 1,9% όταν οι αποδόσεις των αμερικανικών δεκαετών ομολόγων σήμερα ξεπερνούν το 3%... Σύμφωνα τους αρχικούς υπολογισμούς του ESM το αποτέλεσμα αυτού του πακέτου μέτρων θα οδηγήσει (στο τέλος της αποπληρωμής του χρέους) σε απομείωση του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ.
- Το δεύτερο πακέτο μέτρων προέβλεπε τη μεσομακροπρόθεσμης παρέμβασης περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους. "Εάν και εφόσον χρειασθεί" στοχεύει επίσης σε απομείωση του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ.
Η αλήθεια είναι ότι η εφαρμογή του πακέτου αυτού έχει ήδη αρχίσει με έμμεσο τρόπο να υλοποιείται... Και αυτό αφορά την "ανακύκλωση" του χρέους που προκύπτει από την περίοδο χάριτος στην πληρωμή των τόκων (περί τα 14 δισ. ευρώ) και την περαιτέρω επιμήκυνση του δανείου του EFSF, μαζί και του ESM που συνεχίζει να αποδίδεται σε δόσεις στην Ελλάδα. Και εδώ η αναδιάρθρωση οδηγεί σε διασφάλιση μιας μεσοσταθμικής διάρκειας που φτάνει τα 32,5 έτη και φιξαρισμένο επιτόκιο για τη διάρκεια αυτή, με βάση το κόστος δανεισμού του ESM. Δηλαδή το χαμηλότερο της αγοράς...
- Το τρίτο κομμάτι που βρίσκεται εν μέρει σε εκκρεμότητα έχει να κάνει με το πώς θα χρησιμοποιηθεί το υπόλοιπο του δανείου (86 δισ. ευρώ) του τρίτου προγράμματος από τον ESM, που είναι περί τα 27 δισ. ευρώ (το οποίο επίσης θα έχει διάρκεια τουλάχιστον 32,5 ετών και επιτόκιο του ESM). Αρμόδιο στέλεχος του ESM στον οποίο απευθύνθηκε το "Κ" διευκρινίζει ότι το ποσό αυτό δεν έχει ανάγκη νέων εγκρίσεων καθώς αποτελεί μέρος του δανείου που έχει συμφωνηθεί και εγκριθεί. Οι άτυπες συμφωνίες στις οποίες φαίνεται να καταλήγουν οι μέχρι στιγμής "ζυμώσεις" κάνουν λόγο για τη χρησιμοποίηση του ποσού αυτού, προκειμένου να προεξοφληθεί το ακριβό (επιτόκιο κοντά στο 3,8%) δάνειο του ΔΝΤ και μέρος των διμερών δανείων του πρώτου προγράμματος (GLF), από το οποίο όλοι οι δανειστές "θέλουν να απαλλαγούν" και να το μεταφέρουν στον ESM. Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του "Κ" αυτό το σκέλος της συμφωνίας, παρότι είναι το "μικρότερο" όσον αφορά τον όγκο των κεφαλαίων που αφορά το σύνολο της αναδιάρθρωσης του χρέους είναι ιδιαίτερα κρίσιμο γιατί "η χρήση του θα επηρεάσει τις μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων ισορροπίες...".
Η αντίθεση Βερολίνου - ΔΝΤ
Το "συν ένα" κομμάτι της συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους αφορά την περιβόητη "γαλλική πρόταση".
Η "πρόταση" έχει προστεθεί στο αρχικό σχέδιο προκειμένου το Eurogroup να παρακάμψει τη διαφορά των (μελλοντικών) εκτιμήσεων για την πορεία της οικονομίας μεταξύ ΔΝΤ και Κομισιόν.
Η φόρμουλα προβλέπει ότι όταν η πορεία της οικονομίας επιβραδύνει θα μειώνεται η εξυπηρέτηση του χρέους και το αντίστροφο. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η "νομιμότητα" του χαρακτηρισμού του ελληνικού χρέους ως "βιώσιμο". Προέκυψε όμως νέα διαφορά. Το ΔΝΤ απαιτεί ο αυτοματισμός αυτός να μην εξαρτάται από ελέγχους, ενώ το Βερολίνο θέλει ελέγχους που να αποκλείουν τη χειραγώγηση (από την ελληνική κυβέρνηση) της λειτουργίας του. Το αξιοπρόσεκτο εδώ είναι ότι ο "αυτοματισμός" αυτός θα κρίνεται σε βάθος πενταετίας. Ήτοι με δεδομένο ότι τα δύο πρώτα χρόνια μετά το Μνημόνιο είναι εξασφαλισμένη η εξυπηρέτηση του χρέους (σχηματίζεται "μαξιλάρι" αποθεματικού 18 δισ. ευρώ), η δυνατότητα "εφαρμογής" της γαλλικής πρότασης μετακινείται το νωρίτερο για το 2026 και μετά...
Και μόνο αυτός ο χρονικός ορίζοντας καθιστά τις επιφυλάξεις που χωρίζουν το ΔΝΤ με το Βερολίνο ιδιαίτερα προβληματικές όσον αφορά την αξιοπιστία τους δεδομένου ότι μακροπρόθεσμα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι οι ρυθμοί ανάπτυξης και τα επιτόκια. Όπως είναι σε γνώση του "Κ", το ΔΝΤ για να διευκολύνει την προσέγγιση με την Κομισιόν έχει ήδη αποδεχθεί ανεπισήμως ότι μεσομακροπόθεσμα το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου θα είναι κατά 2% χαμηλότερο από ό,τι αρχικά εκτιμούσε...
Επιπλέον θα είναι ήδη γνωστό από τώρα, ότι ακόμα και τότε η εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους θα γίνεται με "κόστος" το οποίο ήδη έχει φιξαριστεί σε πολύ χαμηλά επιτόκια μέσω του ESM. Έτσι περί το 80% του ελληνικού χρέους λόγω ESM για πάνω από 3 δεκαετίες θα έχει φιξαρισμένα πολύ χαμηλά επιτόκια, γεγονός που δύσκολα μπορεί να συναντήσει κανείς σε άλλη χώρα της Ευρωζώνης πέραν της Γερμανίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας, κ.λπ.
Παρ' όλα αυτά παραμένει ερωτηματικό το αν το ΔΝΤ θα δεχθεί να περιμένει το τελικό σχήμα για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προκειμένου να αποφασίσει τη συμμετοχή του ή όχι. Το Βερολίνο, πάντως, ούτως ή άλλως δεν θα οδηγήσει το τελικό σχέδιο συμφωνίας σε ψηφοφορία στην Bundesbank νωρίτερα από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου.
Πώς θα λυθεί η αντίφαση αυτή; Στην Κομισιόν, σύμφωνα με πληροφορίες του "Κ", θεωρούν ως δεδομένο ότι η υπέρβαση αυτής της αντίφασης θα γίνει με μια πολιτική τοποθέτηση του Eurogroup στην οποία θα στηριχθεί πρωθύστερα –έχει συμβεί και στο παρελθόν ως μέθοδος– και η απόφαση του ΔΝΤ.
Συγκριτικό πλεονέκτημα
Μια προσεκτική ματιά στους συγκριτικούς πίνακες στη σύνθεση του χρέους των χωρών της Ευρωζώνης (τόσο στους πίνακες της ΕΚΤ όσο και της BIS) αρκεί για να "αποκαλύψει" ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του κρατικού χρέους της Ελλάδας, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, έναντι των 2/3 των χωρών της Ευρωζώνης και των 4/5 των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο όσον αφορά τη διάρκεια όσο και το (επιτοκιακό) κόστος.
Αυτό αφορά άμεσα τις ήδη ρυθμισμένες ποσότητες του χρέους με φιξαρισμένο επιτόκιο. Αλλά και "έμμεσα" στο κομμάτι του χρέος του οποίου η εξυπηρέτηση γίνεται με επιτόκιο άμεσα συνδεδεμένο με το σχεδόν μηδενικό επιτόκιο που δανείζεται ο ESM. Συνολικά με τις ρυθμίσεις αυτές ο στόχος είναι να διασφαλισθεί ότι οι ετήσιες δαπάνες για το χρέος δεν θα ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ αρχικά και το 20% αργότερα, κάτι που θεωρείται ως ικανή συνθήκη για τη βιωσιμότητα του χρέους. Το ουσιώδες στο σημείο αυτό είναι ότι στα όρια αυτά έχει ήδη συμφωνήσει το ΔΝΤ με το Eurogroup...
Επικίνδυνα παιχνίδια και η απειλή αντίδρασης των αγορών
Παρά τη σιωπηρή προώθηση της αναδιάρθρωσης του χρέους οι κίνδυνοι εξακολουθούν να παραμένουν ισχυροί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα "παιχνίδια" στελεχών της κυβέρνησης και του κυβερνητικού σχηματισμού για ακύρωση των αποφασισμένων μέτρων που αφορούν την αναπροσαρμογή των συντάξεων, που οδήγησαν αμέσως σε σκλήρυνση της γερμανικής στάσης και σε απότομη αύξηση των spreads. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η απομάκρυνση της δυνατότητας έκδοσης πολυετούς ομολόγου, αλλά και επιδείνωση στο συνολικό κλίμα της αγοράς. Με συνέπεια την ακύρωση ειλημμένων αποφάσεων για εκδόσεις ομολόγων από ελληνικούς ομίλους.
Η κατάσταση όμως παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη και για εξωτερικούς λόγους. Η αβεβαιότητα που διαχέεται στην Ευρωζώνη εξαιτίας των εξελίξεων στην Ιταλία και η αστάθεια στη γειτονική Τουρκία που οδεύει σε εκλογές υπό την απειλή νέας χρεοκοπίας, καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο το περιβάλλον στο οποίο επιστρέφει χωρίς "προστασία" πλέον το ελληνικό Δημόσιο στις 20 Αυγούστου.
Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.
Του Γ. Αγγέλη
http://www.capital.gr/oikonomia/3293431/
i-krufi-sumfonia-gia-to-elliniko-xreos
20/5/2018
Σκίτσο του Β.ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
2.
Δύσκολα θα δεχθεί η Γερμανία μείωση του ελληνικού χρέους,
Το ΔΝΤ, οι Γερμανοί και η αιρεσιμότητα των μέτρων - Το καλό και το κακό σενάριο.
Μία ανάσα πριν από την εκπνοή του τρίτου μνημονίου, οι διαπραγματεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους βρίσκονται στην κορύφωσή τους, καθώς η μορφή που θα πάρει η ελάφρυνση αυτή θα καθορίσει όχι μόνο το βάθος της αυστηρής, ούτως ή άλλως, «μεταμνημονιακής εποπτείας», όσο ίσως και την προσπάθεια της χώρας να επιστρέψει στις αγορές δανειζόμενη με λογικά επιτόκια.
Το Βερολίνο θα επιθυμούσε μια περιορισμένη, υπό όρους και όχι αυτοματοποιημένη ελάφρυνση του χρέους σε συνδυασμό με μια εκτεταμένη αυστηρή εποπτεία και δυνατότητα αναστολής των μέτρων ελάφρυνσης σε περίπτωση που η Ελλάδα θα αποκλίνει από το συμπεφωνημένο δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλαίσιο.
Από την πλευρά του, το ΔΝΤ, που επιθυμεί μεγαλύτερη και πιο αυτοματοποιημένη ελάφρυνση του χρέους, διαμηνύει ότι το παράθυρο ευκαιρίας για να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας που ενέκρινε «κατ' αρχήν» τον περασμένο Ιούλιο θα κλείσει μέχρι το επόμενο Eurogroup της 24ης Μαΐου, όπου και θα πρέπει να επιτευχθεί σχετική συμφωνία.
Η αιρεσιμότητα των μέτρων
Στόχος της κυβέρνησης είναι η τελική συμφωνία για την αξιολόγηση αλλά και τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους να ολοκληρωθούν έως τις 21 Ιουνίου, ενώ εκτιμά πως θα ξέρουμε εάν το ΔΝΤ θα συμμετάσχει ή όχι στο πρόγραμμα και στη μεταμνημονιακή επιτήρηση μέχρι τα τέλη του μήνα ή στις αρχές Ιουνίου. Τον Μάιο - Ιούνιο θα ληφθούν αποφάσεις για μέτρα περαιτέρω ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, εκτίμησαν και αξιωματούχοι των Βρυξελλών, αναφέροντας πως μια πιθανή συμμετοχή του ΔΝΤ δεν προϋποθέτει και τη χρηματοδότηση από την πλευρά του Ταμείου.
Η χαμηλή αξιοπιστία της Ελλάδας πάντως περιπλέκει τα πράγματα, προκαλώντας διαφωνία όσον αφορά την αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης. Η Γερμανία και άλλες βόρειες χώρες θέλουν να συνδέσουν την ελάφρυνση χρέους με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ενώ η Γαλλία και οι χώρες της Νότιας Ευρώπης θεωρούν ότι η αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης δημιουργεί αβεβαιότητα ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται το ΔΝΤ, το οποίο δέχεται μόνο τη σύνδεση της επιστροφής των κερδών του ευρωσυστήματος (ANFA & SMP) με τις μεταρρυθμίσεις. Ακόμη και η γαλλική πρόταση για σύνδεση των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης ενδέχεται να τεθεί υπό την αίρεση των μεταρρυθμίσεων.
Ενα νέο πρόγραμμα του ΔΝΤ, το Policy Coordination Instrument (PCI), αποτελεί μια ακόμη επιλογή αλλά μάλλον αντίκειται στην κυβερνητική ρητορική περί καθαρής εξόδου. Σχεδιασμένο για χώρες που επιδιώκουν να επιδείξουν τη δέσμευσή τους σε μια μεταρρυθμιστική ατζέντα, το PCI δεν παρέχει χρηματοδότηση, αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει στην άντληση χρηματοδότησης από άλλους επίσημους δανειστές ή ιδιώτες επενδυτές, σηματοδοτώντας πρόοδο στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια.
Τα δύο σενάρια
Στο πλαίσιο αυτό, όπως εκτιμά το CIGI, το θετικό σενάριο για την Ελλάδα περιλαμβάνει παράταση της προθεσμίας λήξης του χρέους προς το EFSF, που αποτελεί σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού χρέους της γενικής κυβέρνησης και αρχίζει να λήγει το 2022, όταν τελειώνει η δεκαετής περίοδος χάριτος που μας παραχώρησε το Eurogroup το 2012.
Το σενάριο αυτό ενδέχεται να περιλαμβάνει και εξόφληση του χρέους προς το ΔΝΤ (9 δισ. ευρώ) με χαμηλότοκο, μακροπρόθεσμο δάνειο από τον ESM, καθώς και σύνδεση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας βάσει της γαλλικής πρότασης.
Για να είναι αποδεκτό από το ΔΝΤ, που πιέζει για μεγαλύτερη ελάφρυνση, το σενάριο αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εξόφληση ενός τμήματος των διμερών δανείων που χρηματοδότησαν το πρώτο πρόγραμμα, ύψους 53 δισ. ευρώ, χρησιμοποιώντας τα χρήματα που θα περισσέψουν από τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου προγράμματος. Αυτή η παραχώρηση θα παρέτεινε περαιτέρω την προθεσμία λήξης του χρέους, εφόσον τα διμερή δάνεια αρχίζουν να λήγουν το 2020 ενώ τα δάνεια του ESM είναι μακροπρόθεσμα. Σε αυτό το σενάριο το ΔΝΤ θα θεωρούσε ότι η ελάφρυνση επαρκεί για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του χρέους, οπότε θα ενεργοποιούσε το πρόγραμμα που ενέκρινε «κατ' αρχήν» τον περασμένο Ιούλιο.
Στο αρνητικό σενάριο οι ευρωπαίοι εταίροι θα φροντίσουν να μειώσουν όσο γίνεται τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους τα επόμενα 3-4 χρόνια, χρησιμοποιώντας τα 27 δισ. που υπολογίζεται να περισσέψουν από τα 86 δισ. του τρίτου προγράμματος για να εξαγοράσουν το υπόλοιπο των δανείων του ΔΝΤ (9 δισ.) ή/και τα ομόλογα ANFA & SMP (14 δισ.), ώστε να μη χρειαστεί η Ελλάδα να αντλήσει σημαντικά ποσά από τις αγορές τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό το σενάριο το ΔΝΤ δεν θα θεωρούσε τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους εξασφαλισμένη, είτε επειδή τα μέτρα ελάφρυνσης είναι ανεπαρκή είτε επειδή η εφαρμογή τους είναι αβέβαιη, με ό,τι αυτό σημαίνει για την προσπάθεια μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους από τις αγορές.
Η Ελλάδα εξάλλου είναι ευάλωτη σε διεθνή σοκ, όπως φάνηκε και από τις εξελίξεις στην Ιταλία, που οδήγησαν στην εκτόξευση της απόδοσης του ελληνικού 10ετούς τίτλου στο απαγορευτικό 4,4%, ενώ φαίνεται να αλλάζει και τον σχεδιασμό για διενέργεια νέου swap στα ομόλογα του PSI+ που παραμένουν ενεργά (περίπου 3,5 με 4 δισ.) καθώς και στην έκδοση νέου ομολόγου 10ετούς ή 7ετούς διάρκειας. Συνολικά, σύμφωνα με αναλυτές, όποια λύση για το ελληνικό χρέος επιλεγεί τελικά δεν θα πρέπει να αποτελέσει έναν συμβιβασμό μικροπολιτικών παραμέτρων της ελληνικής κυβέρνησης με τους ευρωπαίους δανειστές, αλλά μια ουσιαστική επιλογή που θα πείθει τις αγορές βάζοντας στέρεες βάσεις στην προσπάθεια της χώρας να αναχρηματοδοτεί μακροπρόθεσμα με λογικό κόστος το χρέος της.
Τα μέτρα που είναι πάνω στο τραπέζι
Σήμερα τα μέτρα που είναι πάνω στο τραπέζι και αναμένεται να αποτελέσουν υπό αυστηρούς όρους μέρος της λύσης έχουν ως εξής:
-Παράταση της προθεσμίας λήξης του χρέους προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), με παράλληλη ενδεχομένως αναβολή στην καταβολή τόκων επί των δανείων.
- Πιθανή εξόφληση του χρέους προς το ΔΝΤ (9 δισ. ευρώ) με χαμηλότοκο, μακροπρόθεσμο δάνειο από τον ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας).
-Εξόφληση ενός τμήματος των διμερών δανείων που χρηματοδότησαν το πρώτο πρόγραμμα από τα χρήματα που θα περισσέψουν από το τρίτο πρόγραμμα.
-Διεύρυνση της βάσης της ελάφρυνσης χρέους ώστε αυτή να περιλαμβάνει τα διμερή δάνεια του πρώτου μνημονίου και τα δάνεια του ESM που χρηματοδοτούν το τρίτο – οι Ευρωπαίοι αποκλείουν ελάφρυνση στα δάνεια του ESM, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
- Σύνδεση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας βάσει της γαλλικής πρότασης.
-Αιρεσιμότητα των μέτρων ελάφρυνσης (σύνδεση ελάφρυνσης με μεταρρυθμίσεις), αν και το ΔΝΤ θεωρεί πως κάτι τέτοιο δημιουργεί αβεβαιότητα ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους και ίσως προκαλέσει σκεπτικισμό στις αγορές.
-Η Ελλάδα αποπληρώνει το GLF μέσω ενός μακροπρόθεσμου δανείου από τον ESM.
-Στις παραδοχές σημειώνεται ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας θα πρέπει να κινούνται κάτω από το όριο του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και του 20% μακροπρόθεσμα.
Μαντικίδης Τάσος
http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=980100
20/05/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Η κρυφή συμφωνία για το ελληνικό χρέος.
Η πραγματικότητα της εν εξελίξει συζήτησης για το χρέος και την αναδιάρθρωσή του κινδυνεύει να χαθεί πίσω από την ομίχλη των σκοπιμοτήτων και της διελκυστίνδας των συμφερόντων, οικονομικών και πολιτικών, που μπλέκονται σ' αυτή.
Η αλήθεια, όπως αυτή προσδιορίζεται στη βάση των αποφάσεων του Eurogroup και της υλοποίησης αυτών των αποφάσεων μέχρι σήμερα, ξεκαθαρίζει σε μεγάλο βαθμό αυτόν τον ορίζοντα, όπως και τις παγίδες που κρύβονται στη διαδρομή μέχρι την ολοκλήρωση της συμφωνίας, που θα συνοδεύει τη λήξη του τρίτου προγράμματος.
Οι κρίσιμες αποφάσεις του Eurogroup του Μαΐου του 2016 και του Ιουνίου του 2017 ορίζουν τρία στοιχεία όσον αφορά το χρέος.
Ότι η περαιτέρω αναδιάρθρωσή του προκειμένου να ελαφρυνθεί και να γίνει βιώσιμο αφορά σε τρία συν ένα στάδια:
- Το πρώτο που ονομαζόταν πακέτο βραχυπρόθεσμης παρέμβασης ήδη έχει υλοποιηθεί και συνθετικά αφορά ένα μέρος του χρέους που ξεπερνά άμεσα και έμμεσα το ένα τρίτο του συνολικού χρέους: κομμάτια του δανείου του EFSF (δεύτερο μνημόνιο δάνειο), του δανείου για την κεφαλαιακή σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος και του δανείου του ESM (τρίτο μνημόνιο δάνειο). Συνολικά πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό 100 περίπου δισ. ευρώ άμεσα και το μακροπρόθεσμο φιξάρισμα των επιτοκίων για άλλα 27 δισ. ευρώ (από ένα σύνολο 42 δισ. ευρώ).
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη παγκοσμίως (!) αναδιάρθρωση κρατικού χρέους (μετά το PSI) σε έναν μόλις χρόνο, η οποία υλοποιήθηκε χωρίς την παραμικρή αντίδραση των αγορών, χάρη στην "τεχνική συνεργασία" του ESM του ΟΔΔΗΧ και της Κομισιόν, υπό την εποπτεία του ΔΝΤ. Με την αναδιάρθρωση αυτή περίπου το ένα τρίτο του χρέους μοιράσθηκε σε μία διάρκεια 32,5 ετών με φιξαρισμένο άμεσα και έμμεσα επιτόκιο κάτω από το 1,9% όταν οι αποδόσεις των αμερικανικών δεκαετών ομολόγων σήμερα ξεπερνούν το 3%... Σύμφωνα τους αρχικούς υπολογισμούς του ESM το αποτέλεσμα αυτού του πακέτου μέτρων θα οδηγήσει (στο τέλος της αποπληρωμής του χρέους) σε απομείωση του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ.
- Το δεύτερο πακέτο μέτρων προέβλεπε τη μεσομακροπρόθεσμης παρέμβασης περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους. "Εάν και εφόσον χρειασθεί" στοχεύει επίσης σε απομείωση του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ.
Η αλήθεια είναι ότι η εφαρμογή του πακέτου αυτού έχει ήδη αρχίσει με έμμεσο τρόπο να υλοποιείται... Και αυτό αφορά την "ανακύκλωση" του χρέους που προκύπτει από την περίοδο χάριτος στην πληρωμή των τόκων (περί τα 14 δισ. ευρώ) και την περαιτέρω επιμήκυνση του δανείου του EFSF, μαζί και του ESM που συνεχίζει να αποδίδεται σε δόσεις στην Ελλάδα. Και εδώ η αναδιάρθρωση οδηγεί σε διασφάλιση μιας μεσοσταθμικής διάρκειας που φτάνει τα 32,5 έτη και φιξαρισμένο επιτόκιο για τη διάρκεια αυτή, με βάση το κόστος δανεισμού του ESM. Δηλαδή το χαμηλότερο της αγοράς...
- Το τρίτο κομμάτι που βρίσκεται εν μέρει σε εκκρεμότητα έχει να κάνει με το πώς θα χρησιμοποιηθεί το υπόλοιπο του δανείου (86 δισ. ευρώ) του τρίτου προγράμματος από τον ESM, που είναι περί τα 27 δισ. ευρώ (το οποίο επίσης θα έχει διάρκεια τουλάχιστον 32,5 ετών και επιτόκιο του ESM). Αρμόδιο στέλεχος του ESM στον οποίο απευθύνθηκε το "Κ" διευκρινίζει ότι το ποσό αυτό δεν έχει ανάγκη νέων εγκρίσεων καθώς αποτελεί μέρος του δανείου που έχει συμφωνηθεί και εγκριθεί. Οι άτυπες συμφωνίες στις οποίες φαίνεται να καταλήγουν οι μέχρι στιγμής "ζυμώσεις" κάνουν λόγο για τη χρησιμοποίηση του ποσού αυτού, προκειμένου να προεξοφληθεί το ακριβό (επιτόκιο κοντά στο 3,8%) δάνειο του ΔΝΤ και μέρος των διμερών δανείων του πρώτου προγράμματος (GLF), από το οποίο όλοι οι δανειστές "θέλουν να απαλλαγούν" και να το μεταφέρουν στον ESM. Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του "Κ" αυτό το σκέλος της συμφωνίας, παρότι είναι το "μικρότερο" όσον αφορά τον όγκο των κεφαλαίων που αφορά το σύνολο της αναδιάρθρωσης του χρέους είναι ιδιαίτερα κρίσιμο γιατί "η χρήση του θα επηρεάσει τις μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων ισορροπίες...".
Η αντίθεση Βερολίνου - ΔΝΤ
Το "συν ένα" κομμάτι της συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους αφορά την περιβόητη "γαλλική πρόταση".
Η "πρόταση" έχει προστεθεί στο αρχικό σχέδιο προκειμένου το Eurogroup να παρακάμψει τη διαφορά των (μελλοντικών) εκτιμήσεων για την πορεία της οικονομίας μεταξύ ΔΝΤ και Κομισιόν.
Η φόρμουλα προβλέπει ότι όταν η πορεία της οικονομίας επιβραδύνει θα μειώνεται η εξυπηρέτηση του χρέους και το αντίστροφο. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η "νομιμότητα" του χαρακτηρισμού του ελληνικού χρέους ως "βιώσιμο". Προέκυψε όμως νέα διαφορά. Το ΔΝΤ απαιτεί ο αυτοματισμός αυτός να μην εξαρτάται από ελέγχους, ενώ το Βερολίνο θέλει ελέγχους που να αποκλείουν τη χειραγώγηση (από την ελληνική κυβέρνηση) της λειτουργίας του. Το αξιοπρόσεκτο εδώ είναι ότι ο "αυτοματισμός" αυτός θα κρίνεται σε βάθος πενταετίας. Ήτοι με δεδομένο ότι τα δύο πρώτα χρόνια μετά το Μνημόνιο είναι εξασφαλισμένη η εξυπηρέτηση του χρέους (σχηματίζεται "μαξιλάρι" αποθεματικού 18 δισ. ευρώ), η δυνατότητα "εφαρμογής" της γαλλικής πρότασης μετακινείται το νωρίτερο για το 2026 και μετά...
Και μόνο αυτός ο χρονικός ορίζοντας καθιστά τις επιφυλάξεις που χωρίζουν το ΔΝΤ με το Βερολίνο ιδιαίτερα προβληματικές όσον αφορά την αξιοπιστία τους δεδομένου ότι μακροπρόθεσμα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι οι ρυθμοί ανάπτυξης και τα επιτόκια. Όπως είναι σε γνώση του "Κ", το ΔΝΤ για να διευκολύνει την προσέγγιση με την Κομισιόν έχει ήδη αποδεχθεί ανεπισήμως ότι μεσομακροπόθεσμα το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου θα είναι κατά 2% χαμηλότερο από ό,τι αρχικά εκτιμούσε...
Επιπλέον θα είναι ήδη γνωστό από τώρα, ότι ακόμα και τότε η εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους θα γίνεται με "κόστος" το οποίο ήδη έχει φιξαριστεί σε πολύ χαμηλά επιτόκια μέσω του ESM. Έτσι περί το 80% του ελληνικού χρέους λόγω ESM για πάνω από 3 δεκαετίες θα έχει φιξαρισμένα πολύ χαμηλά επιτόκια, γεγονός που δύσκολα μπορεί να συναντήσει κανείς σε άλλη χώρα της Ευρωζώνης πέραν της Γερμανίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας, κ.λπ.
Παρ' όλα αυτά παραμένει ερωτηματικό το αν το ΔΝΤ θα δεχθεί να περιμένει το τελικό σχήμα για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προκειμένου να αποφασίσει τη συμμετοχή του ή όχι. Το Βερολίνο, πάντως, ούτως ή άλλως δεν θα οδηγήσει το τελικό σχέδιο συμφωνίας σε ψηφοφορία στην Bundesbank νωρίτερα από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου.
Πώς θα λυθεί η αντίφαση αυτή; Στην Κομισιόν, σύμφωνα με πληροφορίες του "Κ", θεωρούν ως δεδομένο ότι η υπέρβαση αυτής της αντίφασης θα γίνει με μια πολιτική τοποθέτηση του Eurogroup στην οποία θα στηριχθεί πρωθύστερα –έχει συμβεί και στο παρελθόν ως μέθοδος– και η απόφαση του ΔΝΤ.
Συγκριτικό πλεονέκτημα
Μια προσεκτική ματιά στους συγκριτικούς πίνακες στη σύνθεση του χρέους των χωρών της Ευρωζώνης (τόσο στους πίνακες της ΕΚΤ όσο και της BIS) αρκεί για να "αποκαλύψει" ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του κρατικού χρέους της Ελλάδας, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, έναντι των 2/3 των χωρών της Ευρωζώνης και των 4/5 των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο όσον αφορά τη διάρκεια όσο και το (επιτοκιακό) κόστος.
Αυτό αφορά άμεσα τις ήδη ρυθμισμένες ποσότητες του χρέους με φιξαρισμένο επιτόκιο. Αλλά και "έμμεσα" στο κομμάτι του χρέος του οποίου η εξυπηρέτηση γίνεται με επιτόκιο άμεσα συνδεδεμένο με το σχεδόν μηδενικό επιτόκιο που δανείζεται ο ESM. Συνολικά με τις ρυθμίσεις αυτές ο στόχος είναι να διασφαλισθεί ότι οι ετήσιες δαπάνες για το χρέος δεν θα ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ αρχικά και το 20% αργότερα, κάτι που θεωρείται ως ικανή συνθήκη για τη βιωσιμότητα του χρέους. Το ουσιώδες στο σημείο αυτό είναι ότι στα όρια αυτά έχει ήδη συμφωνήσει το ΔΝΤ με το Eurogroup...
Επικίνδυνα παιχνίδια και η απειλή αντίδρασης των αγορών
Παρά τη σιωπηρή προώθηση της αναδιάρθρωσης του χρέους οι κίνδυνοι εξακολουθούν να παραμένουν ισχυροί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα "παιχνίδια" στελεχών της κυβέρνησης και του κυβερνητικού σχηματισμού για ακύρωση των αποφασισμένων μέτρων που αφορούν την αναπροσαρμογή των συντάξεων, που οδήγησαν αμέσως σε σκλήρυνση της γερμανικής στάσης και σε απότομη αύξηση των spreads. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η απομάκρυνση της δυνατότητας έκδοσης πολυετούς ομολόγου, αλλά και επιδείνωση στο συνολικό κλίμα της αγοράς. Με συνέπεια την ακύρωση ειλημμένων αποφάσεων για εκδόσεις ομολόγων από ελληνικούς ομίλους.
Η κατάσταση όμως παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη και για εξωτερικούς λόγους. Η αβεβαιότητα που διαχέεται στην Ευρωζώνη εξαιτίας των εξελίξεων στην Ιταλία και η αστάθεια στη γειτονική Τουρκία που οδεύει σε εκλογές υπό την απειλή νέας χρεοκοπίας, καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο το περιβάλλον στο οποίο επιστρέφει χωρίς "προστασία" πλέον το ελληνικό Δημόσιο στις 20 Αυγούστου.
Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.
Του Γ. Αγγέλη
http://www.capital.gr/oikonomia/3293431/
i-krufi-sumfonia-gia-to-elliniko-xreos
20/5/2018
Δύσκολα θα δεχθεί η Γερμανία μείωση του ελληνικού χρέους,
λόγω Ιταλίας.
Δεν θα χαριστούν οι Ευρωπαίοι στην Ελλάδα όταν έχουν στο μυαλό τους την Ιταλία, λέει στο Liberal ο γνωστός Γερμανός οικονομολόγος Daniel Gros, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS), ένα από τα κορυφαία ευρωπαϊκά think tank, με έδρα τις Βρυξέλλες.
Και εξηγεί ότι θα είναι ακόμη πιο δύσκολο για τη Γερμανική κυβέρνηση να συμφωνήσει σε μια ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, όταν τα κόμματα που ετοιμάζονται να σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση της Ιταλίας, έχουν εκφράσει "περίεργες" ιδέες για μια ελάφρυνση του δικού τους χρέους. Σαν χειρότερό του φόβο για τα όσα συμβαίνουν στην Ιταλία, περιγράφει το σενάριο ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός στη γείτονα, να οδηγήσει τη χώρα σε δημοψήφισμα για τη παραμονή της ή όχι στην Ευρωζώνη- "ένα σκηνικό Αποκάλυψης", όπως το αποκαλεί, "με capital controls, σαν της Ελλάδας" - το οποίο πάντως εκτιμά ότι τελικά δεν θα συμβεί, αφού τα δύο κόμματα θα βάλουν νερό στο κρασί τους. Θεωρεί ωστόσο ότι ο ιταλικός κίνδυνος είναι ένας επιπλέον λόγος που καθιστά "επικίνδυνη και αναποτελεσματική" την επιμονή της Ελλάδας σε καθαρή έξοδο, χαρακτηρίζοντας κακό το τάιμινγκ επιστροφής της στις αγορές. "Αν η ελληνική κυβέρνηση θέλει να κάνει ένα λάθος, κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι γι' αυτό", αναφέρει με νόημα ο κ. Gros.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
Στην Ιταλία ετοιμάζεται να γίνει κυβέρνηση, ο πιο ανορθόδοξος συνασπισμός κομμάτων στην πολιτική ιστορία της χώρας. Ποιος είναι ο χειρότερος φόβος σας σχετικά με την Ιταλία;
Ο χειρότερος μου φόβος είναι ότι θα επιχειρήσουν να εφαρμόσουν όλα όσα έχουν διαρρεύσει και ότι ίσως οδηγήσουν τη χώρα σε δημοψηφίσμα για την παραμονή ή όχι της Ιταλίας στην Ευρωζώνη, γεγονός που νομίζω ότι θα προκαλούσε τις ίδιες αντιδράσεις με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα το 2015, όπως επιβολή capital controls. Θα επρόκειτο, όπως καταλαβαίνετε, για ένα σκηνικό “Αποκάλυψης”.
Δεν νομίζω ότι θα οδηγηθούν εκεί τα πράγματα, απλώς σας περιγράφω τι είναι αυτό που θα μπορούσε να συμβεί. Πιστεύω ότι στο τέλος, τα δύο κόμματα δεν θα επιλέξουν αυτή την οδό, καθώς δεν θα παρέμενε για πολύ στη θέση της μια κυβέρνηση που θα αναγκαζόταν να επιβάλει capital controls.
Βέβαια υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά με την Ελλάδα, και όσα συνέβησαν τότε στη χώρα σας. Ο Βαρουφάκης είχε να αντιμετωπίσει τους υπόλοιπους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης. Αντίθετα, ο νέος Ιταλός υπουργός Οικονομικών θα έχει να αντιμετωπίσει τις αγορές, από τις οποίες η Ελλάδα τότε ήταν αποκλεισμένη. Και με τις αγορές δεν παίζεις…
Παρ’ όλα αυτά, πώς εξηγείτε το γεγονός ότι οι άνθρωποι που πρόκειται να κρατήσουν στα χέρια τους την 3η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, δεν δείχνουν να καταλαβαίνουν τι ακριβώς συνέβη στην Ελλάδα, πριν από τρία χρόνια;
Πρόκειται για ανθρώπους που είναι στενόμυαλοι στις απόψεις τους, που δεν μαθαίνουν από το παρελθόν, και τις εμπειρίες των άλλων, που επιμένουν να λένε αυτό που πολιτικά τους βολεύει. Και πιστεύω ότι αυτό που τους βολεύει πολιτικά είναι να λένε ότι θέλουν την ανεξαρτησία της χώρας τους. Δεν νομίζω πάντως ότι στο τέλος θα κάνουν πολλά απ’ όσα έχουν πει.
Ίσως πάλι, τα δύο κόμματα να σκέφτονται απλώς ότι η Ιταλία είναι πολύ μεγαλύτερη από την Ελλάδα, και άρα είναι ικανή να φοβίσει τους εταίρους της, σωστά;
Σωστά, μπορεί να συμβαίνει και αυτό, αλλά επίσης μην ξεχνάτε ότι η Ιταλία δεν χρειάζεται ξένα χρήματα, όπως η Ελλάδα. Ακόμη δηλαδή και αν η Ιταλία επιβάλει capital controls στις τραπεζικές της συναλλαγές, δεν θα έχει μεγάλο πρόβλημα, καθώς τα κεφάλαια βρίσκονται μέσα στη χώρα.
Τελικά ποιός είναι ο απώτερος σκοπός τους; Πιστεύουν ότι μπορούν να επηρεάσουν τα πράγματα, ώστε να αλλάξει η δημοσιονομική πολιτική της Ευρωζώνης;
Όχι, ξέρουν καλά ότι αυτό δεν μπορούν να το κάνουν. Απλώς θέλουν να κάνουν πολιτική, να πουν “εμείς είμαστε διαφορετικοί, ορθώνουμε το ανάστημα μας και δίνουμε τη μάχη για την χώρα μας”.
Ας έρθουμε στην Ελλάδα. Καθώς η χώρα ετοιμάζεται να αποφοιτήσει από το 3ο μνημόνιο, η νευρικότητα λόγω Ιταλίας, είναι ένας από τους λόγους που συντηρούν στο 4,5% το επιτόκιο του ελληνικού 10ετούς ομολόγου. Επιβεβαιώνουν, αυτές οι εξελίξεις την άποψη που πολλές φορές στο παρελθόν έχετε διατυπώσει, ότι η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές, και το τέλος του προγράμματος, είναι λάθος;
Φυσικά. Δεν είναι λογικό για μια κυβέρνηση να πηγαίνει να δανειστεί χρήματα από τις αγορές με επιτόκιο 4,5%, όταν το κόστος χρήματος από τον ESM δεν ξεπερνά το 1%. Είναι σπατάλη, πεταμένα λεφτά. Επομένως η επιμονή της ελληνικης κυβέρνησης στην “καθαρή έξοδο” αφενός είναι επικίνδυνη, αφετέρου είναι και αναποτελεσματική. Διότι ακόμη και αν πετύχαινε επιφανειακά, και πάλι δεν θα είχε κανένα νόημα, καθώς θα κόστιζε στον Ελληνα φορολογούμενο ακόμη περισσότερα χρήματα.
Σκεφτείτε ότι προκειμένου να αναχρηματοδοτήσει η Ελλάδα ένα ποσό της τάξης των 10 δισ ευρώ, με επιτόκιο 4% αντί με 1% του ESM, αυτό μεταφράζεται σε κόστος 400 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Αυτά είναι χρήματα τα οποία θα πρέπει να προέλθουν από φόρους, και με αυτά, θα μπορούσατε να καλύψετε τις ανάγκες αρκετών ελληνικών πανεπιστημίων για παράδειγμα. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που θεωρώ ότι μια τέτοια κίνηση δεν έχει κανένα νόημα, ακόμη και αν πετύχαινε…
Πιστεύετε ότι η κατάσταση στις αγορές – εφόσον χειροτερεύσει, εννοώ - θα μπορούσε τελικά να αναγκάσει την κυβέρνηση να ζητήσει η ίδια από εταίρους και δανειστές, ένα είδος προληπτικής γραμμής;
Ναι, πράγματι, σε μια τέτοια περίπτωση αυξάνονται οι πιθανότητες να ζητήσει η ίδια η Ελλάδα πιστοληπτική γραμμή. Από την άλλη ωστόσο πλευρά, αν η ελληνική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να πληρώσει πολύ υψηλά επιτόκια, ακριβώς επειδή αυτό είναι πολιτικά σημαντικό για την ίδια, τότε ίσως επιμείνει στην “καθαρή έξοδο”.
Βέβαια, στο παρά πέντε της εξόδου της Ελλάδας από το μνημόνιο, κίνδυνοι δεν προέρχονται μόνο από την Ιταλία. Συνολικά το διεθνές περιβάλλον εισέρχεται σε μια άλλη εποχή, με το φθηνό χρήμα να τελειώνει (QE), τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη να αυξάνεται, την αβεβαιότητα στη Μ. Ανατολή να ανεβαίνει, και μαζί της, και οι τιμές του πετρελαίου. Είναι επίσης τα προβλήματα στην τουρκική οικονομία, η Αργεντινή που συζητά για νέο μνημόνιο. Δεν είναι μια κακή συγκυρία για την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα;
Είναι προφανές, ότι δεδομένων όλων των παραπάνω αβεβαιοτήτων που περιγράψατε, δεν είναι καλό τάιμινγκ εξόδου της Ελλάδας από το πρόγραμμα και επιστροφής της στις αγορές. Αν η ελληνική κυβέρνηση θέλει να κάνει ένα λάθος, κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι γι' αυτό, πόσο μάλλον εγώ (γελάει)…
Σε όλα αυτά θα πρέπει κανείς να προσθέσει και την αβεβαιότητα γύρω από τη “γενναιότητα” των μέτρων μείωσης του ελληνικού χρέους. Γνωρίζετε τις διαφωνίες μεταξύ Βερολίνου και ΔΝΤ. Πιστεύετε ότι τελικά το Ταμείο δεν θα συμμετάσχεει στο πρόγραμμα;
Ναι, είναι πολυ πιθανό το ΔΝΤ να προτιμήσει τελικά να μη συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Αλλά δεν θα συμβεί κάτι που θα αλλάξει δραματικά τα πράγματα. Το Ταμείο μπορεί να πει ότι δεδομένων των συνθηκών, θα συμμετάσχω στο πρόγραμμα αλλά μόνο επιβλέποντας τους όρους, δίχως να βάζω χρήματα.
Και πώς θα αντιδράσουν σε μια τέτοια περίπτωση οι αγορές; Αυτό δεν θα στείλει ένα αρνητικό σήμα σχετικά με την Ελλάδα;
Δεν νομίζω ότι θα είναι τόσο σημαντικό, καθώς η ελάφρυνση του χρέους είναι στην πραγματικότητα κάτι που αφορά το απώτερο μέλλον. Και θα πρέπει εδώ να έχετε υπόψιν σας, ότι θα είναι ακόμη πιο δύσκολο για τη Γερμανική κυβέρνηση να συμφωνήσει με μια ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, καθώς οι Ιταλοί έχουν αμφιλεγόμενες ιδέες για μια ελάφρυνση του δικού τους χρέους.
Σχολιάστε μας και την επίτευξη συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο (staff level agreement) το Σάββατο μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και θεσμών, σχετικά με την δ' αξιολόγηση. Οπως είπε ο υπ. Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος, στο Eurogroup της προσεχούς Πέμπτης 24 Ιουνίου, όπου θα επικυρωθεί η συμφωνία, θα υπάρξουν επιπλέον στοιχεία για τις συζητήσεις σχετικά με τη διευθέτηση του χρέους, ενώ στις 21 Ιουνίου θα συζητηθεί και η μεταμνημονιακή εποπτεία…
Ναι, γιατί οι προθεσμίες πλησιάζουν και η ελληνική κυβέρνηση έχει να κάνει ακόμη πολλά. Όμως θα πρέπει να έχετε κατά νου ότι σε στρατηγικό επίπεδο, η πρώτη προτεραιότητα για το Eurogroup δεν είναι πλέον η Ελλάδα. Το πρώτο πράγμα που σκέφτονται οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης είναι η σχέση που θα έχουν με την Ιταλία. Οποτε, κάθε παραχώρηση που θα σκέφτονται να κάνουν προς την Ελλάδα, για οποιοδήποτε θέμα, θα σκέφτονται αυτόματα, τι σημαίνει αυτό, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό ως προς τις σχέσεις μας με την Ιταλία.
WHO IS WHO
Ο Daniel Gros γεννήθηκε το 1955 στη Γερμανία και σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, ενώ κατέχει διδακτορικό στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Από το 1990 μέχρι σήμερα εργάζεται σταθερά στο CEPS που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα think tank στην Ευρώπη. Από το 2000 είναι διευθυντής του Κέντρου. Πριν το CEPS, ο κ. Gros εργάστηκε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ( 1983-1986), ενώ τη διετία 1988-1990 διετέλεσε σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, το Bocconi University, το Catholic University of Leuven και το Central European University της Πράγας.
21 Μαΐου 2018
Σκίτσο του Β.ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ
3.
Γερμανός οικονομολόγος:
Γερμανός οικονομολόγος:
Το τέλος των ελληνικών ψευδαισθήσεων.
Κάτι παραπάνω από θολό είναι το μεταμνημονιακό τοπίο της Ελλάδας, ενώ οι κίνδυνοι της επόμενης μέρας είναι ορατοί, σύμφωνα με την Deutsche Welle, με αποτέλεσμα να τίθεται ευλόγως το ερώτημα κατά πόσον μπορεί να γίνεται λόγος για ένα αίσιο τέλος της πολύχρονης και ιδιαίτερα επώδυνης για τους πολίτες περιπέτειας της Ελλάδας.
Στο ερώτημα αυτό κλήθηκε να απαντήσει ο επικεφαλής του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας (IW) της Κολωνίας Μίχαελ Χύτερ σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στη Deutsche Welle.
«Όχι, δεν είναι όλα καλά, αλλά δεν είναι και τόσο άσχημα όσο ήταν πριν τρία χρόνια, το 2015, με το πολιτικό χάος και τις συνεχείς παλινωδίες. Πολλά άλλαξαν στην Ελλάδα, ωστόσο πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη. Πάντοτε ο κίνδυνος σε τέτοιες καταστάσεις είναι να χάσεις τη συνέχεια και να πιστέψεις ότι υπάρχουν άλλες πιο ευνοϊκές λύσεις… Η παραδοχή ότι δεν θα χρειαστεί άλλο πακέτο βοήθειας είναι σημαντική, η δοκιμαστική έξοδος στις αγορές εξελίχθηκε -υπό τις δεδομένες συνθήκες- ικανοποιητικά και τα τεστ αντοχής των τραπεζών πήγαν επίσης καλά. Υπάρχει λοιπόν σαφής πρόοδος, αλλά σίγουρα δεν είναι όλα καλά, ειδικά όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους όπου υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος».
Πού διακρίνει όμως ο γερμανός οικονομολόγος τη μεγαλύτερη πρόοδο και σε ποια πεδία πρέπει ενδεχομένως να γίνουν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες;
«Πιστεύω ότι έγινε σαφές πως δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική επιλογή ως προς τη στρατηγική των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, όπως είναι ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης […]. Μέχρι το 2015, οπότε ανέλαβαν την εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας, αιωρούνταν ότι υπήρχε μια τελείως διαφορετική εναλλακτική λύση. Η πραγματικότητα όμως έδειξε το πρόσωπό της. Το πρόβλημα που έχεις στο σπίτι σου πρέπει να το λύνεις στο σπίτι σου, ενδεχομένως με έξωθεν βοήθεια. […] Αυτό είναι που άλλαξε από το 2015, δεν υπάρχουν πλέον ψευδαισθήσεις για έναν ενδεχομένως πιο εύκολο εναλλακτικό δρόμο».
Ο γερμανός ειδήμων παραδέχεται ότι έγιναν και λάθη κατά τη διάρκεια της πολύχρονης επιχείρησης διάσωσης της Ελλάδας, τα οποία ο ίδιος αποδίδει πρωτίστως στην έλλειψη εμπειρίας αλλά και στην έλλειψη των κατάλληλων εργαλείων για την αντιμετώπιση τόσο μεγάλων κρίσεων. «Αναμφίβολα το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα προέβλεπε μέτρα τα οποία δεν είχαν νόημα μακροπρόθεσμα, ωστόσο από την άλλη πλευρά κανείς δεν αμφισβητεί τη γενική κατεύθυνση, η οποία οδηγεί σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία νέου πλαισίου για τη βιομηχανία και την οικονομία εν γένει».
21 Μαΐου 2018
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Σκίτσο του Η. ΜΑΚΡΗ
1.
Το ηλεκτρονικό φακέλωμα των Ελλήνων.
Όταν μία χώρα οδηγείται σκόπιμα στην παγίδα του χρέους, δεν χρεοκοπεί επίσημα, εναλλακτικά δεν πληρώνει τα ομόλογα της μόνη της παρά το ότι ασφαλώς μπορούσε (ο μηδενισμός του χρέους, εθνικά ομόλογα), ζητάει ανόητα τη βοήθεια άλλων προσφέροντας θανατηφόρα ανταλλάγματα (ο ένοχος της χρεοκοπίας) και καταδικάζεται σε μία κυλιόμενη πτώχευση, στη χειρότερη μορφή χρεοκοπίας δηλαδή, τότε χρεοκοπούν οι Πολίτες της.
Όταν τώρα ο σύνδικος πτώχευσης είναι η Γερμανία, τότε δεν υφαρπάζονται μόνο τα περιουσιακά στοιχεία των κατοίκων της αλλά, επίσης, τα εδάφη, η ιστορία και ο πολιτισμός τους – αφού, σε αντίθεση με το ΔΝΤ των Η.Π.Α., οι γερμανοί δεν αφήνουν στις χώρες που έχουν κατακτήσει (με οικονομικά όπλα αυτή τη φορά), ούτε ένα πιάτο φαγητού, αδιαφορώντας για την επιβίωση τους.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο ΕΔΩ:
2.
Η γερμανική Ευρώπη
Το μεγάλο ερώτημα που βασανίζει όλους όσους δεν τάσσονται υπέρ των μνημονίων, ούτε φυσικά εγκρίνουν τη μετατροπή της Ευρώπης σε γερμανική χωρίς να ενοχοποιούν το ευρώ, είναι το πώς μπορούν ως Πολίτες να αντιδράσουν – γνωρίζοντας πως η Ελλάδα έχει δεθεί χειροπόδαρα από τις κυβερνήσεις της μετά το 2010, έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ έχουν κλειστεί ερμητικά όλες οι έξοδοι κινδύνου από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής (χωρίς καμία διάθεση υπερβολής).
Πόσο μάλλον όταν ο κίνδυνος της Τουρκίας είναι κάτι περισσότερο από ρεαλιστικός, ενώ στηρίζεται από τη Γερμανία – η οποία έχει επιστρέψει στις γνώριμες μεθόδους από το σκοτεινό παρελθόν της. Εκτός αυτού, η όποια αντίδραση δεν θα έπρεπε να προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο – από τον οποίο έχει υποφέρει πολλές φορές η πατρίδα μας.
Υπάρχει βέβαια η ελπίδα να ξεκινήσει κάτι σωστό από την Ιταλία ή τη Γαλλία, πιστεύοντας πως οι Πολίτες των δύο αυτών χωρών έχουν συνειδητοποιήσει το γερμανικό κίνδυνο – όπως επίσης οι Η.Π.Α., κρίνοντας από το άρθρο της Washington Post, σύμφωνα με το οποίο η Γερμανία μετατρέπεται στον αδύναμο κρίκο της Ευρώπης (πηγή). Μπορεί όμως να στηριχθεί η Ελλάδα σε άλλες χώρες, ειδικά όταν ο χρόνος που έχει πια στη διάθεση της είναι ελάχιστος; Με την έξοδο στις αγορές να πλησιάζει και με την κοινωνία της κυριολεκτικά να βράζει, όσο ανεκτική και αν ήταν επί οκτώ ολόκληρα χρόνια, με όπιο την ελπίδα;
Είναι πραγματικά λύση το να συνειδητοποιήσουμε όλοι μαζί, κόμματα και Πολίτες, τη θλιβερή κατάσταση, στην οποία έχουμε οδηγηθεί, αφού μόνο υπό αυτήν την προϋπόθεση ενεργοποιείται ολόκληρο το Έθνος απέναντι στους κινδύνους, ενώνεται και κυριολεκτικά μεγαλουργεί; Το να καταλάβουμε πως διαφορετικά ολοκληρώνεται η κατάρρευση και το Έθνος διαλύεται ολοσχερώς, καταλήγοντας στα σκουπίδια της ιστορίας; Λεηλατημένο, εξαθλιωμένο και ανίκανο να αμυνθεί απέναντι στις δυνάμεις που το ωθούν στην εξαφάνιση του;
Ακόμη και να είναι, πώς θα μπορούσε να οργανωθεί ένα συλλογικό κίνημα, για να έχει το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα, με τους λιγότερους κινδύνους; Για να μπορέσει να οργανώσει σε όλες τις μεγάλες πόλεις τις Ελλάδας μαζικές αλλά ειρηνικές διαμαρτυρίες, οι οποίες να δώσουν το μήνυμα στην Ευρώπη πως η υπομονή των Ελλήνων έχει εξαντληθεί, ενώ έχουν πληρώσει στο πολλαπλάσιο τα λάθη τους από το παρελθόν; Δεν θα έπρεπε να δημιουργηθεί προηγουμένως ένας πυρήνας ικανών Ελλήνων που να έχουν καταρτίσει ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένου του τι ακριβώς απαιτεί από την Ευρώπη;
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο ΕΔΩ:
3.
Η σκανδαλώδης σύμβαση με την FRAPORT.
4.
Ελάφρυνση του χρέους κατά 100 δις ευρώ ζητά το ΔΝΤ:
Το Βερολίνο απορρίπτει την πρόταση.
https://hellasjournal.com/2018/05/elafrynsi-tou-chreous
-kata-100-dis-evro-zita-to-dnt-to-verolino-aporripti-tin-protasi/
5.
Η Ελλάδα δικαιούται την ελάφρυνση του χρέους,
αλλά οι Ευρωπαίοι δανειστές μας κοροϊδεύουν.
https://hellasjournal.com/2018/04/i-ellada-dikeoute-tin-elafrynsi-tou-chreous-alla-i-evropei-danistes-mas-koroidevoun/
6.
Οι Γερμανοί τα βάζουν πάλι με την Ελλάδα:
“Ναι” στην ελάφρυνση χρέους αλλά με σκληρή εποπτεία.
https://hellasjournal.com/2018/05/i-germani-ta-vazoun-pali-me-tin-ellada
-ne-stin-elafrynsi-chreous-alla-me-skliri-epoptia/
Ελάφρυνση του χρέους κατά 100 δις ευρώ ζητά το ΔΝΤ:
Το Βερολίνο απορρίπτει την πρόταση.
https://hellasjournal.com/2018/05/elafrynsi-tou-chreous
-kata-100-dis-evro-zita-to-dnt-to-verolino-aporripti-tin-protasi/
5.
Η Ελλάδα δικαιούται την ελάφρυνση του χρέους,
αλλά οι Ευρωπαίοι δανειστές μας κοροϊδεύουν.
https://hellasjournal.com/2018/04/i-ellada-dikeoute-tin-elafrynsi-tou-chreous-alla-i-evropei-danistes-mas-koroidevoun/
6.
Οι Γερμανοί τα βάζουν πάλι με την Ελλάδα:
“Ναι” στην ελάφρυνση χρέους αλλά με σκληρή εποπτεία.
https://hellasjournal.com/2018/05/i-germani-ta-vazoun-pali-me-tin-ellada
-ne-stin-elafrynsi-chreous-alla-me-skliri-epoptia/
Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν. Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.
Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.