Μικρασιάτες και Αφγανοί
Μικρασιάτες και Αφγανοί
Μα είναι τόσο απλά τα πράγματα. Η φτωχή Ελλάδα των τεσσάρων εκατομμυρίων ψυχών, μετά την εθνική καταστροφή του 1922 κατάφερε να αφομοιώσει ένα εκατομμύριο πρόσφυγες Μικρασιάτες. Είναι δυνατόν η Ελλάδα των δέκα εκατομμυρίων να μην μπορέσει να αφομοιώσει το 2020 πρόσφυγες και μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Συρία, το Σουδάν, την Αλγερία και όπου αλλού; Οι οποίοι, εξάλλου, δεν είναι πάνω από 100.000; Ο τελευταίος αυτός αριθμός, όπως όλα στη μικρή ή τη μικρομέγαλη Ελλάδα, είναι σχετικός. Καταγράφει τις αφίξεις προσφάτου εσοδείας που προστέθηκαν σε έναν ήδη υπάρχοντα πληθυσμό, ο οποίος ποτέ δεν έχει καταγραφεί. Η απογραφή των προσφύγων και μεταναστών ανά την επικράτεια είναι το πιο επείγον από τα επείγοντα.
Οσοι επιχειρηματολογούν συγκρίνοντας το ’22 με το σήμερα, και τους Μικρασιάτες με τους Αφγανούς, συνεχίζουν. Τον πρώτο καιρό οι γηγενείς πληθυσμοί υποδέχθηκαν τους Μικρασιάτες με δυσαρέσκεια, αν όχι με εχθρότητα. Με τον καιρό αυτή ξεπεράστηκε, με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί που έρχονταν «από αλλού» να εμπλουτίσουν τη μικρή επαρχιακή Ελλάδα της εποχής με τα ήθη τους, την αξιοσύνη τους, τον κοσμοπολιτισμό τους. Τρία ονόματα φθάνουν: Ωνάσης, Σεφέρης, Συκουτρής. Η παροιμιώδης αντίδραση απέναντι στις «Σμυρνιές» δεν ήταν παρά η συμπλεγματική αντίδραση του επαρχιωτικού μικρόκοσμου απέναντι σε μια κοινωνία πολύ πιο ανοιχτή και δεκτική από ό,τι ήταν η Αθήνα της εποχής εκείνης.
Αντιμετωπίζω πάντα με καχυποψία τις ιστορικές αναλογίες. Είτε πρόκειται για την σύγκριση της σύγχρονης δημοκρατίας με την αθηναϊκή άμεση δημοκρατία είτε πρόκειται για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Οι πρόσφυγες δεν είναι παντού και πάντα ίδιοι, ούτε οι μετανάστες. Ο εκ πατρός παππούς μου έφυγε από τη γενέτειρά του ορεινή Αρκαδία το 1904 και μέσω Οδησσού κατέληξε στον Αγιο Φραγκίσκο των ΗΠΑ, αφού, εννοείται, πέρασε τη δοκιμασία του Ellis Island – έχω βρει τα στοιχεία του στα αρχεία. Εργάστηκε σκληρά και το 1919 επέστρεψε στην Ελλάδα για να κάνει οικογένεια. Δεν μπορώ να τον συγκρίνω με τον Αφγανό που βγαίνει σε μια ακτή της Λέσβου μόνο με ένα κινητό, χωρίς ταυτότητα και, το κυριότερο, χωρίς προοπτική. Οσο κι αν είναι σεβαστή η επιθυμία του να ξεφύγει από την εξαθλιωμένη πατρίδα του, δεν είναι το ίδιο.
Οι Μικρασιάτες ήσαν Ελληνες, θύματα της Μεγάλης Ιδέας. Εχασαν πολλούς δικούς τους, τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους και ήρθαν στην ελληνική επικράτεια για να ξαναβρούν τη ζωή που είχαν χάσει. Για τους εύπορους και για τους φτωχούς η Ελλάδα ήταν προορισμός, μπορεί καταναγκαστικός, όμως προορισμός. Δεν είναι η περίπτωση των μεταναστών και των προσφύγων που περνούν τα νερά του Αιγαίου σήμερα. Δεν ξέρουν τίποτε για τη χώρα όπου τους έριξε η μοίρα τους, δεν ενδιαφέρονται να μάθουν και αισθάνονται εγκλωβισμένοι. Συνθήκες που εξουδετερώνουν κάθε προοπτική αφομοίωσης.
Ας προσθέσω σε όλ’ αυτά και την αφέλεια της ορθοπολιτικής σκέψης που εφαρμόζει τα δικά της προτάγματα. Οι ίδιοι, φιλελεύθεροι, σοσιαλδημοκράτες και λοιποί έχουν εξορίσει τη θρησκευτική πίστη από τον ορίζοντά τους, τη θεωρούν αμελητέα, κάτι σαν γραφικό σκηνικό στο δράμα της ζωής. Ο μουσουλμανικός κόσμος τούς διαψεύδει καθημερινά. Η ύστατη αλαζονεία του δυτικού πολιτισμού είναι ότι δεν αντέχει τη διάψευση των αρχών του Διαφωτισμού, που ξεκίνησε ως υπέροχη πνευματική περιπέτεια και κατάντησε δόγμα πολιτικής ορθότητας.
Οι ιστορικές αναλογίες, οι συγκρίσεις που αγνοούν τις παραμέτρους της ανθρώπινης συνθήκης, είναι χαρακτηριστικά της ολοκληρωτικής σκέψης. Και το πρόβλημα με την ολοκληρωτική σκέψη είναι ότι ισοπεδώνει την πραγματικότητα, τον ύστατο κριτή μας. Η δε ισοπέδωση της πραγματικότητας, η λογοκρισία των κριτηρίων που μας επιτρέπουν να την αντιμετωπίσουμε, ακυρώνει τη δυνατότητά μας να την αντιμετωπίσουμε. Την εξορκίζουμε με ηθικολογίες του τύπου «κι εμείς υπήρξαμε πρόσφυγες, κι εμείς υπήρξαμε μετανάστες», όμως αδυνατούμε να τη διαχειρισθούμε.
Αν μη τι άλλο, οφείλουμε να μην αποφεύγουμε το πρόβλημα με διάφορες ιστορικές αναλογίες και ηθικολογικές ακροβασίες. Και να μην ξεχνάμε ότι το μεταναστευτικό είναι το όπλο του Ερντογάν, αποτελεσματικότερο από οποιοδήποτε «θερμό επεισόδιο» στο Αιγαίο. Αθόρυβα, αργά ή λιγότερο αργά, πάντως σταθερά, οι νεοοθωμανοί της Αγκυρας στριμώχνουν τον ελληνικό πληθυσμό σε μια καταναγκαστική συμβίωση, η οποία κανείς δεν ξέρει πού θα καταλήξει. Μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες, που λένε: Μετατρέπει την Ελλάδα σε Ellis Island της Ευρώπης και συγχρόνως εκθέτει την αδυναμία της Ευρώπης να προστατεύσει ένα κράτος-μέλος της.
Τάκης Θεοδωρόπουλος
11/1/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Στους πόσους μετανάστες καίγεσαι;
Η Ν.Δ. κέρδισε τις εκλογές επειδή έπεισε τους ψηφοφόρους ότι μπορεί να διαχειρισθεί αποτελεσματικότερα το μεταναστευτικό. Τι σημαίνει αποτελεσματική διαχείριση; Πρώτον, αυστηρός έλεγχος των συνόρων – κυρίως των θαλάσσιων, που ο Τσίπρας είχε υπερηφάνως καταργήσει.
Μην με ρωτήσετε πώς μπορεί να γίνει αυτό, διότι δεν ψηφίσατε εμένα. Δεύτερον, εντατικές επαναπροωθήσεις. Τρίτον, αποσυμφόρηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, κυρίως της Λέσβου και της Σάμου, που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις, με οργάνωση κλειστών κέντρων φιλοξενίας σε διάφορα σημεία της ενδοχώρας. Τέταρτον, έλεγχος της δραστηριότητας των ΜΚΟ, οι οποίες από το 2015 παραμένουν ανεξέλεγκτες. Θα πρόσθετα κι ένα πέμπτο: καταγραφή του πληθυσμού των προσφύγων και μεταναστών που κυκλοφορούν στη χώρα μας. Ως τώρα οι αριθμοί που δημοσιοποιούνται αφορούν μόνο στο τελευταίο εξάμηνο, τρίμηνο ή μήνα. Δεν ξέρουμε ποιο είναι το άθροισμα. Και δεν ξέρουμε πόσοι απ’ αυτούς είναι πρόσφυγες, πόσοι μετανάστες και πόσοι έχουν εξαφανισθεί στις μεγάλες πόλεις ή οπουδήποτε. Ολα αυτά συγκλίνουν στην ανατροπή του δόγματος που επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ και καταδίκασε την Ελλάδα να μετατραπεί σε χώρο υποδοχής των εξαθλιωμένων πληθυσμών Αφρικής και Ασίας.
Δυστυχώς, ο απολογισμός του πρώτου εξαμήνου είναι αρνητικός. Δεν χρειάζεται να αναφερθώ στο καθένα από τα σημεία. Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να τελεί σε κατάσταση ομηρίας.
Υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι δεν εξαρτώνται ούτε από τη θέλησή μας ούτε από τις δυνάμεις μας. Ο πρώτος είναι ο Ερντογάν. Με τις νεοοθωμανικές φαντασιώσεις του οραματίζεται την επικράτειά του ώς τη Λιβύη, τη θαλάσσια κυριαρχία του σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Και πολλοί από εμάς ονειρεύονται νέους ηρωικούς αγώνες που θα τον απωθήσουν. Εκτός όμως από τις φαντασιώσεις και τα μελλοντικά προγράμματα, υπάρχει και το παρόν. Και το παρόν δεν έχει τίποτε το ηρωικό. Ο χρόνος του κυλάει μες στη σιωπή και είναι σχεδόν αόρατος. Στις δικές μας ηχηρές προειδοποιήσεις «να μην τολμήσει, διότι είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε», ο ίδιος τολμάει και ενεργοποιεί τις ροές των μεταναστών, τις οποίες δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Προ ημερών πάλι προειδοποίησε ότι θα ζήσουμε μια επανάληψη του 2015. Με μία διαφορά: ότι το 2015 τα σύνορα της Ελλάδας προς την υπόλοιπη Ευρώπη ήταν ανοιχτά. Εδώ και χρόνια είναι κλειστά. Οσοι φτάσουν εδώ δεν πρόκειται να φύγουν.
Ο Ερντογάν ξέρει ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου, αν μη τι άλλο, θα αντιμετωπίσει την κατακραυγή, τουλάχιστον της Ευρώπης. Δεν ισχύει το ίδιο με τις μεταναστευτικές ροές, αφού ένα μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης τις αντιμετωπίζει θετικά, όπως και ένα μέρος της κοινής γνώμης στην Ελλάδα. Κανένας EastMed δεν είναι ικανός να αντιμετωπίσει την «ειρηνική» εισβολή των μεταναστευτικών ροών. Δεν έχουμε να κάνουμε με τουρκική «προκλητικότητα» ή «απειλή». Εχουμε να κάνουμε με έναν πραγματικό εκβιασμό και βιασμό της επικράτειάς μας.
Ο δεύτερος εξωγενής παράγων είναι η Ευρώπη. Η «ωραία κοιμωμένη» που γέρασε πια, κρυώνει και φοβάται. Και κινείται στον ρυθμό της δημοκρατικής και της ανθρωπιστικής υποκρισίας. Αναθεματίζουν τον Ορμπαν και τον Σαλβίνι που κλείνουν τα σύνορά τους, αλλά οι υπόλοιποι τα κρατούν κλειστά για όσους μετανάστες συνωστίζονται στα ελληνικά νησιά. Αναφέρονται στο θέμα μόνο για να κατηγορήσουν την Ελλάδα για το αίσχος της Μόριας, και συγχρόνως οι Γερμανοί ακυρώνουν τις κρατήσεις στη Λέσβο γιατί δεν θέλουν να στενοχωρηθούν στις διακοπές τους.
Και μετά ψάχνουν τρόπους για να αντιμετωπίσουν τον τρελο-Τζόνσον και το Brexit και την άνοδο του λαϊκισμού. Η Ευρώπη, με το πολιτισμικό νευρικό της σύστημα νεκρωμένο, έχει πάθει ένα είδος πολιτικής άνοιας. Το μεταναστευτικό θα κρίνει τη συνοχή της και το μέλλον της συγκρότησής της.
Δεν τολμώ να πιστέψω ότι η Ν.Δ. υποσχέθηκε αποτελεσματικότερη διαχείριση του μεταναστευτικού ελαφρά τη καρδία. Υποθέτω ότι έχουν μελετήσει αναλυτικά τις παραμέτρους του και δεν αγνοούν τη δυναμική του. Η συγκέντρωση πληθυσμών οι οποίοι παραμένουν άεργοι υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, η οποία, εδώ που τα λέμε, δεν διακρίνεται για τις αντοχές της. Το «θερμό επεισόδιο» είναι μια υπόθεση. Το μεταναστευτικό είναι πραγματικότητα.
Η μεταρρυθμιστική τόλμη που επέδειξε η νέα κυβέρνηση από τις πρώτες κιόλας ημέρες έρχεται σε αντίθεση με την ατολμία με την οποία αντιμετωπίζει το μεταναστευτικό. Οσο κι αν όλοι το παραδέχονται πως αυτό είναι το μείζον για την Ελλάδα στα χρόνια που έρχονται. Ο Μακρόν έχει την άνεση να δηλώνει ότι η Γαλλία θα δεχθεί μόνον όσους μετανάστες μπορεί, και αντέχει, να δεχθεί. Ας το πει και ο Μητσοτάκης, και ας πάει στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής έχοντας ορίσει ένα όριο, και μετά βλέπουμε. Ή, σε απλά ελληνικά: στους πόσους μετανάστες καίγεσαι;
Τάκης Θεοδωρόπουλος
5/1/2020
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ