Ο Φρόιντ και το σιωνιστικό όνειρο.
Ο Φρόιντ και το σιωνιστικό όνειρο.
Ο καλός γιατρός ήταν, στην πραγματικότητα, εναντίον της ίδρυσης ενός εβραϊκού κράτους στη γη του Ισραήλ και δεν είχε καμία αμφιβολία για την έκφραση της αποδοκιμασίας του - κάτι που έκανε με έναν αρκετά εύγλωττο και έντονο τρόπο σε μια επιστολή που έστειλε στον επικεφαλής του Keren HaYesod στη Βιέννη το 1930.
Οι εχθροπραξίες ξεκίνησαν μια καυτή ημέρα στα μέσα Αυγούστου του 1929. Ο μακροχρόνιος αγώνας μεταξύ των Αράβων και των Εβραίων στη γη του Ισραήλ για την πρόσβαση στο Δυτικό Τείχος είχε επίσημα φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Την Παρασκευή, 16 Αυγούστου 1929, ένας αραβικός όχλος που είχε εκνευριστεί από το Ανώτατο Μουσουλμανικό Συμβούλιο, κατέβηκε στο Δυτικό Τείχος, έδιωξε τους Εβραίους προσκυνητές από το χώρο και προχώρησε στην καύση ιερών βιβλίων και κυλίνδρων Τορά. Αυτή η κίνηση εξαπέλυσε ένα κύμα βίας στη χώρα του Ισραήλ και, σε μια μόνο εβδομάδα, οι ταραχές της Παλαιστίνης του 1929 είδαν περισσότερους από 130 Εβραίους να σκοτώνονται και εκατοντάδες ακόμη τραυματίες στη Χεβρώνα, την Ιερουσαλήμ, το Τελ Αβίβ, τη Χάιφα, το Τζφάτ, τη Χούλντα και τη Μπέρ Σέβα.
Το 1930, λίγους μόνο μήνες μετά τη διακοπή της βίας, η Keren HaYesod, μια οργάνωση συγκέντρωσης χρημάτων που ιδρύθηκε από το Σιωνιστικό Συνέδριο για να βοηθήσει τους Εβραίους να μεταναστεύσουν στη γη του Ισραήλ, ξεκίνησε μια εκστρατεία δημοσίων σχέσεων για το Yishuv, τον εβραϊκό οικισμό στη γη του Ισραήλ. Η οργάνωση έστειλε επιστολές στους εξέχοντες Εβραίους του κόσμου ρωτώντας αν θα ήταν πρόθυμοι να εκδώσουν δήλωση υποστήριξης εκ μέρους των Εβραίων που ζουν στη γη του Ισραήλ. Ένα τέτοιο γράμμα, που έστειλε ο Chaim Koffler, ο επικεφαλής της Keren HaYesod στη Βιέννη, έφτασε στα χέρια ενός Sigmund Freud, του πατέρα της ψυχανάλυσης, ο οποίος έτυχε επίσης να είναι Εβραίος.
Ο Φρόιντ, φαίνεται, χρειάστηκε λίγο χρόνο για να εξετάσει αυτό το αίτημα. Η απάντησή του που στάλθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1930, ήρθε σε μια προσεκτική, ευγενική επιστολή που στάλθηκε στον Δρ. Koffler, όπου παρουσίαζε τα συναισθήματά του σχετικά με το θέμα του Σιωνισμού και του Εβραϊκού οικισμού στη γη του Ισραήλ.
Όχι μόνο ο Φρόιντ απέρριψε το αίτημα για δημοσίευση δημόσιας υποστήριξης, αλλά επίσης κατέστησε σαφές ότι ήταν, ας το πούμε - ανυπόφορο – για τους Εβραίους να ζουν εκεί.
«Δεν μπορώ να κάνω όπως εσύ», έγραψε ο Φρόιντ. "Όποιος θέλει να επηρεάσει τις μάζες πρέπει να τους δώσει κάτι αναζωογονητικό και εμπρηστικό και η νηφάλια κρίση μου για τον Σιωνισμό δεν το επιτρέπει."
Ο Φρόιντ εξήγησε ότι, ενώ αναγνώριζε τους στόχους του Σιωνισμού στη δημιουργία μιας πατρίδας για τους Εβραίους και ένιωθε υπερηφάνεια για το πανεπιστήμιο που είχε ιδρυθεί στην Ιερουσαλήμ, δεν είχε καμία κατανόηση για το σιωνιστικό κίνημα. Πίστευε ότι δεν θα υπήρχε ποτέ κράτος για τους Εβραίους στη γη του Ισραήλ - μια άποψη που παραδέχτηκε ότι ήταν πιθανό να μην είναι δημοφιλής.
«Δεν νομίζω ότι η Παλαιστίνη θα μπορούσε ποτέ να γίνει εβραϊκό κράτος, ούτε ότι ο χριστιανικός και ισλαμικός κόσμος θα ήταν ποτέ έτοιμος να έχει τους ιερούς τόπους τους υπό εβραϊκή φροντίδα. Θα μου φαινόταν πιο λογικό να δημιουργήσω μια εβραϊκή πατρίδα σε μια λιγότερο ιστορική γη. Αλλά ξέρω ότι μια τέτοια λογική άποψη δεν θα είχε κερδίσει ποτέ τον ενθουσιασμό των μαζών και την οικονομική υποστήριξη των πλουσίων».
Όσον αφορά τη συμπάθεια για τους Εβραίους που υπέφεραν από τις ταραχές, ο Φρόιντ θεώρησε ότι «ο αβάσιμος φανατισμός του λαού μας πρέπει εν μέρει να κατηγορηθεί για την αφύπνιση της αραβικής δυσπιστίας. Δεν μπορώ να τρέφω καμία συμπάθεια για την κακή κατεύθυνση της ευσέβειας που μετατρέπει ένα κομμάτι ενός Ηρωδικού τείχους σε εθνικό λείψανο, προσβάλλοντας έτσι τα συναισθήματα των ιθαγενών».
Ο Φρόιντ έκλεισε το γράμμα με τόση συμπάθεια όσο το ξεκίνησε.
«Τώρα κρίνετε μόνοι σας αν, με μια τέτοια άποψη, είμαι το σωστό άτομο για να προχωρήσω ως παρηγοριά ενός λαού που παραπλανήθηκε από αδικαιολόγητη ελπίδα».
Αφού διάβασε την απάντηση του Φρόιντ, ο Δρ Koffler, έκπληκτος από το περιεχόμενό του, έγραψε με μολύβι στην επάνω γωνία της επιστολής, "Μην το δείχνετε στους ξένους." Στην πραγματικότητα, η επιστολή παρέμεινε αδημοσίευτη για 60 χρόνια.
Αφού άκουσε την επιστολή, ο Abraham Schwadron, του οποίου η τεράστια συλλογή φυλάσσεται τώρα στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ, ρώτησε τον Δρ. Koffler αν μπορούσε να του στείλει την αλληλογραφία ώστε να μπορεί να προστεθεί στα αρχεία της βιβλιοθήκης. Ο Δρ. Κόφλερ συμφώνησε να του στείλει το γράμμα , αλλά ζήτησε από τον Σβάντρον να το κάνει διακριτικά.
«Η επιστολή του Φρόιντ μπορεί να είναι εγκάρδια και ζεστή, αλλά δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς μας», έγραψε ο Δρ Koffler τον Απρίλιο του 1930 ως απάντηση στον Σβάντρον. «Ακόμα κι αν αυτή τη στιγμή δεν μπορούσα να βοηθήσω την Keren HaYesod, εξακολουθώ να βλέπω τον εαυτό μου ως δεσμευμένο να μην τον βλάψω».
Βέβαια ο Φρόιντ όταν έστελνε την επιστολή αυτή δεν μπορούσε να φανταστεί τη λαίλαπα που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί από τους Ναζί σε βάρος των εβραϊκών πληθυσμών της Ευρώπης.
Αριέλ Λεκαδίτης
23 Ιουνίου 2020