Η ευρύτερη σημασία της συμφωνίας Λιβάνου - Ισραήλ.

 

Η ευρύτερη σημασία της συμφωνίας Λιβάνου - Ισραήλ.

 
Του Κώστα Ράπτη

Οι υδρογονάνθρακες μπορούν να φέρουν κοντά πολλούς. Ακόμη και παραδοσιακούς εχθρούς. Γεγονός που εξηγεί το γιατί η συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων δικαιοδοσιών που επιτεύχθηκε, με αμερικανική διαμεσολάβηση, ανάμεσα στον Λίβανο και το Ισραήλ χαρακτηρίζεται διεθνώς ως "ιστορική”.

Αρκεί και μόνο να επισημάνει κανείς ότι οι δύο χώρες βρίσκονται τεχνικά σε εμπόλεμη κατάσταση από το 1948 και ότι μόλις το 2006 αναμετρήθηκαν σε μία φονική ένοπλη αναμέτρηση που διήρκεσε 33 ημέρες.

Τότε πρωταγωνιστής από λιβανικής πλευράς ήταν όχι η κυβέρνηση και οι ένοπλες της χώρας, αλλά η σιιτική οργάνωση Χεζμπολλάχ, η οποία λειτουργεί ως "κράτος εν κράτει”, έχοντας αποφύγει τον αφοπλισμό της μετά τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου και λειτουργώντας έκτοτε ως ιδιόμορφος συνδυασμός κοινοβουλευτικού κόμματος, παράλληλου στρατού και δικτύου κοινωνικής αρωγής, με τη χρηματοδότηση του Ιράν.

Η Χεζμπολλάχ υπήρξε βεβαίως ο μεγάλος απών στις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, αλλά κατά μία έννοια λειτούργησε ως ο καταλύτης για την επίσπευσή τους, έχοντας απειλήσει ότι θα πραγματοποιήσει επιθέσεις σε περίπτωση που το Ισραήλ αρχίσει την εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου πλούτου σε διαμφισβητούμενες περιοχές.

Εξ ού και ο ηγέτης της οργάνωσης, Χασάν Νασράλλα σε χθεσινοβραδινό τηλεοπτικό του μήνυμα εμφανίσθηκε να θριαμβολογεί, αρνούμενος τους ισχυρισμούς ότι η Χεζμπολλάχ επιδίωξε να σαμποτάρει τη συμφωνία.

Στην πραγματικότητα, πάντως, η Χεζμπολλάχ προσπαθεί να πιστωθεί μία συμφωνία την οποία η εσωτερική κατάσταση του Λιβάνου δεν της επέτρεπε να παρεμποδίσει.

Από τις διαδηλώσεις του 2019 στην πανδημική κρίση και από εκεί στην καταστροφική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού το 2020, η Χώρα των Κέδρων βρίσκεται σε δεινή θέση, με την οικονομία σε ελεύθερη πτώση και τις τραπεζικές καταθέσεις ουσιαστικά δεσμευμένες, όπως υπενθυμίζουν κάθε λίγο οι απελπισμένες έφοδοι καταθετών, που συλλαμβάνουν ομήρους στα τραπεζικά υποκαταστήματα κ.ο.κ.

Το οικοδόμημα της διαφθοράς, το οποίο εγκαθιδρύθηκε μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, σε ένα σκηνικό συνενοχής των ελίτ των 17 διαφορετικών θρησκευτικών δογμάτων που μοιράζονται στην εξουσία, έχει οδηγηθεί στα όριά του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δύο τρίτα των Λιβανέζων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, οι υποδομές (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, αποκομιδή σκουπιδιών κ.ο.κ. καταρρέουν), ενώ τον τελευταίο χρόνο οι ανθρωποκτονίες αυξήθηκαν κατά 18% και οι αυτοκτονίες κατά 7,8%.

Προφανώς, η εισροή εσόδων από την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων υδρογονανθράκων αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα για τον Λίβανο. Ωστόσο, χωρίς βαθιές τομές στο σύστημα είναι αμφίβολο κατά πόσον η λιβανική κοινωνία πρόκειται να μοιραστεί τα οφέλη.

Αντικείμενο της διαμάχης ως προς τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες αποτέλεσε το ποια πλευρά θα έχει τον έλεγχο του κοιτάσματος Καρίς και, βορειότερα αυτού, του κοιτάσματος Κάνα στην ανατολική Μεσόγειο. Με τη συμφωνία που επετεύχθη, και θα υπογραφεί επισήμως στις 20 Οκρωβρίου στην παραμεθόριο πόλη Νακούρα, υιοθετείται μία γραμμή οριοθέτησης που ακολουθεί περισσότερο τις λιβανικές αξιώσεις (προτού αυτές "μαξιμαλιστικά” διευρυνθούν) και παραχωρεί στο μεν Ισραήλ ολόκληρο το κοίτασμα Καρίς, στον δε Λίβανο το πλείστον του κοιτάσματος Κάνα. Την εκμετάλλευση του τελευταίου θα αναλάβει κοινοπραξία υπό την γαλλική TotalEnergies, η οποία και θα αναλάβει, προκειμένου να μην υπάρξει άμεση συναλλαγή των δύο κρατών, την αποζημίωση του Ισραήλ για το μικρό τμήμα του κοιτάσματος που παραμένει στη δικαιοδοσία του.

Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει κάθε λόγο να εκφράζει την ικανοποίησή της. Μολονότι είναι εξαιρετικά πρόωρο και παρακινδυνευμένο να θεωρήσει κανείς τις εξελίξεις ως προάγγελο μιας ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ-Λιβάνου και σε πολιτικό επίπεδο, γεγονός παραμένει ότι η συμφωνία οριοθέτησης αποτελεί σημαντικό βήμα για τη σταθεροποίηση της ανατολικής Μεσογείου – πιθανότατα με διαρκέστερο αντίκτυπο από τις θεαματικές "Συμφωνίες του Αβραάμ” ανάμεσα στο εβραϊκό κράτος και ορισμένες αραβικές μοναρχίες, που είχε εκμαιεύει η κυβέρνηση Τραμπ.

Ένας λόγος για την επιτυχή έκβαση είναι ασφαλώς η διαπραγματευτική επιδεξιότητα του (καταγόμενου από το Ισραήλ) ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για θέματα διεθνούς ενεργειακής διπλωματίας, Έιμος Χόχσταϊν, ο οποίος και διεξήγαγε την τελευταία διετία τις διαπραγματεύσεις, αφότου απέτυχε η σχετική πρώτη προσπάθεια του ΟΗΕ.

Ένας άλλος λόγος είναι η παρουσία στο Ισραήλ μιας μετριοπαθέστερης κυβέρνησης υπό τον Γιάιρ Λαπίντ, την ώρα που ο πρώην πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου καταγγέλλει τη συμφωνία ως "ιστορική συνθηκολόγηση”, από την οποία θα χρηματοδοτηθεί η Χεζμπολλάχ.

Όμως ο κυριότερος λόγος είναι η οικονομική πίεση που αισθάνονται όχι μόνο οι τοπικοί παίκτες, αλλά συνολικά η Δύση, προσβλέποντας στις εξαγωγές των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία.

Με αυτή την έννοια, επιταχύνεται η πορεία προς την διευθέτηση όλων των ανοικτών ζητημάτων στην περιοχή (ήδη στη συνάντηση της 19ης Σεπτεμβρίου στην Κύπρο μεταξύ της υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ Καρίν Ελχαράρ και της Κύπριας ομολόγου της Νατάσας Πηλίδη προέκυψε συμφωνία στα περισσότερα σημεία σχετικά με την ανάπτυξη του κοινού κοιτάσματος Αφροδίτης-Γισάι), ενώ το ευφάνταστο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο απομένει χαρακτηριστική ανορθογραφία.

12/10/2022
https://www.capital.gr/diethni/3663974/i-euruteri-simasia-tis-sumfonias-libanou-israil