ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ (Ν.Σ.Κ.)

Η αόρατος χειρ των μοναστηριών
Από τις τουριστικές επενδύσεις στο δικαίωμα οπλοκατοχής και από την ανακήρυξή τους σε ΟΤΑ α' βαθμού στο επίδομα... ταύρου

ΝΟΜΙΚΟ Συμβούλιο του Κράτους ή αλλιώς η...αόρατος χειρ των ανά την Ελλάδα μονών. Από τη δεκαετία του 1970 ως τις ημέρες μας το ΝΣΚ με τις εισηγήσεις του έχει δημιουργήσει, σε σημαντικό βαθμό, ένα ευνοϊκό νομικό «υπέδαφος» για την προστασία των μονών που ξεκινά από τη «θωράκιση» της ακίνητης περιουσίας και των εσόδων τους,συνεχίζεται με τον διωγμό του κράτους από τις υποθέσεις τους και την ανακήρυξή τους σε ΟΤΑ Α Δ βαθμού και κορυφώνεται με την εξαφάνιση της επίμαχης γνωμοδότησης που καλούσε να κράτος να παραδώσει γη και ύδωρ στη Μονή Βατοπαιδίου,παραιτούμενο από τα δικαιώματά του.Ακόμη,ανάμεσα σε πλήθος βαρύγδουπων νομικών εισηγήσεων, συγκαταλέγονται και διάφορα ευτράπελα,όπως η επιδότηση για κατασκευή ξενώνα και η παράκαμψη...του ΕΟΤ,το δικαίωμα στην οπλοφορία, αλλά και η επιδότηση ταύρου(!).Επίσης,αξίζει να σημειωθεί πως δεδομένου ότι στη χώρα μας κυριαρχούν η πολυνομία και ο συχνά ερεβώδης χαρακτήρας της ιδιοκτησίας της γης,οι εισηγήσεις του επίσημου νομικού συμβούλου των κυβερνήσεων μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση μιας υπόθεσης.

▅ Αφορολόγητες εισφορές .Το 1988 το υπουργείο Οικονομικών αποτάθηκε στο ΝΣΚ για να ρωτήσει «αν τα κατά την πρόσφατον παραμονήν εν Αθήναις (εν τω Μητροπολιτικώ Ναώ) της ανηκούσης εις την Ιεράν Κοινότητα του Αγίου Ορους εικόνος “Αξιον Εστί” πραγματοποιηθέντα εκ της αιτίας ταύτης χρηματικά έσοδαυπόκεινται εις την εισφοράν εκ του ν.536/1945 ». Η εικόνα, μία από τις λαμπρότερες της Ορθοδοξίας, συνεπάγεται μεγάλα κέρδη για όποιον ναό τη φιλοξενεί και το υπουργείο ανησύχησε για τυχόν απώλειες της προβλεπόμενης από τον νόμο εισφοράς, που κυμαινόταν στο « 25% επί των ακαθαρίστων εισπράξεων των ενοριακών και συναδελφικών,ως επί και των υπό ειδικών νόμων διεπομένων ναών » και κατευθυνόταν υπέρ της μισθοδοσίας των εφημερίων. Με τη γνωμοδότησή του (819/1988) το ΝΣΚ αρχικά ξεκαθάρισε ότι « προέχουσαν σημασίαν έχει ο καθορισμός του δικαιούχου προσώπου των πραγματοποιηθεισών κατά την εν αυτώ περίοδον ακαθαρίστων εισπράξεων », αποφαινόμενο ότι «αν δικαιούχος τούτων είναι η Ιερά Κοινότης του Αγίου Ορους ή έστω και κάποια εν τω Αγίω Ορει Ιερών Μονών » οι εισπράξεις δεν υπόκεινται στη σχετική εισφορά. Αν όμως οι εισπράξεις ανήκαν σε ενοριακό ναό, « ασφαλώς υπόκεινται εις την εισφοράν ταύτην ». Ωστόσο, «χρύσωσε το χάπι,» λέγοντας ότι δεν υπόκεινται σε φόρο οι ωφέλειες σε είδος!

▅ Αφού δεν μπορεί ο ΕΟΤ... Το 1992 το υπουργείο Οικονομικών ρώτησε το ΝΣΚ αν « οι ιερές μονές μπορούν να υπαχθούν για επενδύσεις τους (κατασκευή ξενώνων) στις διατάξεις του Ν. 1892/1990 και με βάση ποια κριτήρια θα γίνει η αξιολόγηση των επενδύσεων αυτών ». Το Συμβούλιο γνωμοδότησε (846/1992) ότι « για τις ιερές μονές δεν υπάρχει υποχρέωση σύστασης εταιρείας » και ότι ο νομοθέτης « θεωρεί τις επενδύσεις των μονών αυτών,για την ανέγερση και εκσυγχρονισμό ξενώνων,ως “παραγωγικές” », επιτρέποντας την επιχορήγησή τους. Ακόμη θεώρησε ότι « οι επενδύσεις αυτές που αφορούν κατασκευή ή εκσυγχρονισμο ξενώνωνυπάγονται στις εν ευρεία έννοια τουριστικές επενδύσεις », ζητώντας μάλιστα από το υπουργείο να κατατάξει τον ξενώνα σε κάποια κατηγορία, αφού « υπάρχει νομική αδυναμία του ΕΟΤ προς τούτο ».

▅ Ιστορίες από την Κρύπτη. Το «γύψινο» 1970 το υπουργείο Οικονομικών απευθύνθηκε στο ΝΣΚ για να μάθει αν μπορεί να διενεργήσει οικονομικό έλεγχο στον Αθω, « προς διαπίστωσιν της πιθανολογούμενης φοροδιαφυγής των μετ΄ αυτών συναλλαγέντων ιδιωτών ». Το Συμβούλιο (292/1970) απεφάνθη ότι ρόλος της πολιτικής διοίκησης είναι η « διαφύλαξις της δημόσιας τάξης και ασφαλείας » και ότι, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη, το κράτος « δεν δύναται να επέμβη στη διαχείριση της περιουσίας των μονών », διότι αυτό « θα απετέλει επέμβασιν ». Τελικά, συμβούλιο ψήφισε ότι « δεν δύναται η φορολογούσα αρχή να ενεργήση οικονομικόν έλεγχον εις τα υπό των Ιερών Μονών του Αγίου Ορους τηρούμενα βιβλία και στοιχεία », καθώς θα αποτελούσε « ανεπίτρεπτον επέμβασιν ».

▅ Καλόγεροι στα όπλα. Oι παράξενες γνωμοδοτήσεις επί χούντας δεν σταμάτησαν εκεί. Δύο χρόνια αργότερα, το 1972, το υπουργείο Εξωτερικών ρώτησε το ΝΣΚ αν η απόφαση του διοικητή του Αγίου Ορους « περί συλλογής και φυλάξεως εν τω αστυνομικώ τμήματι των κυνηγετικών όπλων των μοναχών συνάδη προς τας διατάξεις περί απαγορεύσεως της θήρας ή τας τοιαύτας περί απαγορεύσεως της οπλοφορίας ». Το Συμβούλιο (880/1972) έλαβε ως δεδομένο « ότι τα δάση της χερσονήσου του Αγ. O ρους δεν υπάγονται εις τους σχετικούς δασικούς νόμους του κράτους » και ότι επιτρέπεται « μόνο εις τους λαϊκούς του Αγ. Ορους να θηρεύουν ». Ωστόσο, αν και απαγορευόταν απολύτως στους μοναχούς να χρησιμοποιούν κυνηγητικά όπλα, σύμφωνα με το ΝΣΚ, η απόφαση του Διοικητή δεν συμβάδιζε « ούτε προς τας θήρας ούτε προς τας κατοχής τοιούτων όπλων διατάξεις » και ζήτησε «να αποδωθούν τα όπλα εις τους κατόχους τους », γνωμοδοτώντας στο... πνεύμα της εποχής.

▅ Πριμοδότηση βοοειδών. Το 2000 το υπουργείο Γεωργίας απευθύνθηκε στο ΝΣΚ για το «αν τα μοναστήρια δικαιούνται της ειδικής πριμοδότησης βοοειδών» και για το « αν σε περίπτωση που μεταβιβάσουν ή πωλήσουν βοοειδή στα μέλη τους δικαιούνται να υποβάλλουν στη συνέχεια αίτηση και να τύχουν και αυτά της εν λόγω ειδικής πριμοδότησης ». Το Συμβούλιο, αφού πρώτα προχώρησε σε έναν αμίμητο ορισμό του ταύρου (« το μη ευνουχισμένο αρσενικό βοοειδές ηλικίας 9 μηνών και άνω »), γνωμοδότησε (624/2000) ότι τα μοναστήρια « μπορούν να τύχουν της ειδικής πριμοδότησης εφόσον είναι παραγωγοί, κάτοχοι εκμετάλλευσης ». Ωστόσο δήλωσε ότι « δεν είναι δυνατόν να μεταβιβασθούν από τη μονή στους μοναχούς τους βοοειδή,ούτε να αποκτήσει ο μοναχός την ιδιότητα του παραγωγού,του κατόχου και του διαχειριστού κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης,ώστε να τύχει της ειδικής πριμοδότησης ». Ως συνήθως, οι μονές βγήκαν κερδισμένες.

Ηγούμενος ή δήμαρχος; Ο «δήμος» Αγίου ΟρουςΤο 2005 το υπουργείο Εσωτερικών απευθύνθηκε στο ΝΣΚ για να μάθει αν οι μονές του Αθω μπορούν να καταστούν συμβαλλόμενο μέρος, υπό την έννοια ότι η νομική τους οντότητα « προσιδιάζει προς εκείνη Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης ». Το Συμβούλιο (8/2005) απεφάνθη ότι και στο παρελθόν « είχε υποστηριχθεί ότι οι μονές του Αγίου Ορους έχουν νομική προσωπικότητα δημοσίου δικαίου και ασκούν, κυριαρχικώς, διοικητική εξουσία » και ότι η « Ιερά Επιστασία ασκεί,ρητώς,δημαρχιακά καθήκοντα ». Το ΝΣΚ σημείωσε ότι « η μη ένταξη του Αγίου Ορους στη διοικητική διαίρεση της χώρας σε πρωτοβάθμιους ΟΤΑ,ναι μεν συμπορεύεται με τη ρητή συνταγματική πρόβλεψη του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα της Χερσονήσου του Αθω,δεν μπορείόμωςνα λειτουργήσει αποστερητικά της δυνατότητας που έχει το σύνολο των ΟΤΑ προς κατάρτιση συμβάσεων ». Στη συνεδρίαση πλειοψήφησε η άποψη που ήθελε τα μοναστήρια του Αθω να έχουν νομική προσωπικότητα ανάλογη του δήμου και άρα να μπορούν να καταστούν συμβαλλόμενα μέρη. Δεν ήταν η πρώτη φορά που το ΝΣΚ δημιουργούσε τον «Αθωνικό δήμο». Αντίστοιχα, το 1987, με τη γνωμοδότηση (863/1987), είχε υποστηρίξει ότι τα μοναστήρια μπορούν να ενταχθούν σε κριτήρια που απολάμβαναν ναυπηγοεπισκευαστικές επιχειρήσεις για αγορά... σκάφους, με «προσωπείο» ΟΤΑ Α Δ βαθμού.

ΑΧ. ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ -ΒΗΜΑ- Κυριακή 30/11/ 2008