IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Ο Ουμπέρτο Έκο  και οι μάχες στο όνομα των θρησκειών.  «Το όνομα του ρόδου» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο και κυκλοφόρησε στην Ιταλία το 1980. Προκάλεσε πάταγο και τιμήθηκε στη χώρα του, την επόμενη χρονιά, με το βραβείο Strega και το 1982 στη Γαλλία με το βραβείο Medicis Etranger ως καλύτερο ξενόγλωσσο έργο. Αν και πέρασαν περισσότερα από τριάντα χρόνια εξακολουθεί να πουλά σε όλο τον κόσμο και για πολλούς είναι το καλύτερό μυθιστόρημα του Έκο. Δεν είναι η αριστοτεχνική ιστορική αναπαράσταση του μεσαίωνα που απογειώνει το έργο, ούτε η ασφυκτική οικονομία του χρόνου που φιλοξενεί τη δράση – όλα εκτυλίσσονται σε εφτά μόνο μέρες – ούτε η πρωτοπρόσωπη, ημερολογιακή καταγραφή των γεγονότων από τον Άντσο (που μαζί με τον Γουλιέλμο πλαισιώνουν το δίδυμο των κεντρικών χαρακτήρων), ούτε καν η αστυνομική πλοκή που κάνει το ρυθμό δαιμονισμένο. Είναι η ισορροπία που καταφέρνει να συνταιριάξει όλα τα παραπάνω, σαν κονσέρτο καλά δουλεμένο. Ο Έκο ελίσσεται αν...

  Αυτές τις μέρες –περίπου δυόμισι χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα του– κυκλοφόρησε στην Ιταλία το βιβλίο του Ουμπέρτο Εκο «Sulla televisione» (La Nave di Teseo 2018).  Ο τόμος αυτός συγκεντρώνει όλα όσα έγραψε ο Εκο –από το 1956 ώς το 2015– για την τηλεόραση, τους κώδικές της, τις πολιτισμικές, αισθητικές, ηθικές και πολιτικές συνέπειες των μορφών επικοινωνίας που αυτή καθιερώνει.  Το ακόλουθο κείμενο του Εκο είναι απόσπασμα άρθρου που είχε γράψει το 1978 και περιέχεται σε αυτό το βιβλίο Ουμπέρτο Εκο  (AP Photo/Luca Bruno) Πριν από οκτώ ή εννιά χρόνια, όταν η κόρη μου άρχιζε να βλέπει τον κόσμο από το παράθυρο μιας τηλεοπτικής οθόνης (οθόνης που στην Ιταλία ορίστηκε σαν «ένα ανοιχτό παράθυρο σε έναν κλειστό κόσμο»), την είδα μια φορά να παρακολουθεί με θρησκευτική ευλάβεια μια διαφήμιση, η οποία, αν θυμάμαι καλά, υποστήριζε ότι ένα ορισμένο προϊόν ήταν το καλύτερο στον κόσμο, ικανό να ικανοποιεί κάθε ανάγκη. Θορυβημένος στο εκπαιδευτικό μέτωπο...

Στο νέο βιβλίο του Ουμπέρτο Εκο παίρνουν αφηγηματική μορφή όσα είπε ο συγγραφέας από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 στα δοκίμιά του σχετικά με τη λειτουργία και την εξαχρείωση του κίτρινου Τύπου Ουμπέρτο Εκο ''Φύλλο μηδέν'' Μετάφραση Εφη Καλλιφατίδη.  Εκδόσεις Ψυχογιός, 2015,  σελ. 248, τιμή 14,40 ευρώ Οσοι γνωρίζουν εκτός από το μυθιστορηματικό και το θεωρητικό έργο του Ουμπέρτο Εκο θα διαπιστώσουν πως στο νέο του μυθιστόρημα  Φύλλο μηδέν  τα όσα είπε, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ακόμη, στα δοκίμιά του σχετικά με τη λειτουργία και την εξαχρείωση του κίτρινου Τύπου παίρνουν εδώ αφηγηματική μορφή. Αυτό είναι όμως το ένα θεματικό πεδίο. Το δεύτερο το συνιστούν οι θεωρίες συνωμοσίας και το σύστημα εξουσίας (εξαχρειωμένο και αυτό) μέσα στο οποίο αναπτύσσονται, θέμα το οποίο είχε χειριστεί αριστοτεχνικά στο προηγούμενο μυθιστόρημά του,  Το κοιμητήριο της Πράγας . Οσο για την τεχνική, ο ιδιοφυής Ιταλός χρησιμοποιεί ...

Στη βάση της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ταυτότητας  βρίσκεται   ένας μακρύς διάλογος μεταξύ λογοτεχνιών, φιλοσοφιών, μουσικών και θεατρικών έργων. Τίποτα δεν μπορεί να την εξαλείψει, ούτε και ένας πόλεμος, και πάνω σε αυτή την ταυτότητα θεμελιώνεται μια κοινότητα που αντιστέκεται στο πιο μεγάλο από τα εμπόδια, στο γλωσσικό εμπόδιο...  Στην Ευρώπη για πρώτη φορά σε 1.500 χρόνια ιστορίας, από το 1945 ώς σήμερα είχαμε σχεδόν εβδομήντα χρόνια αδιάκοπης ειρήνης Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από διάλεξη που έδωσε τον  Νοέμβριο του 2014 ο  Ουμπέρτο Εκο  στο μέγαρο του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας.  Με ποιαν έννοια μπορούμε να μιλάμε για μια κοινή ευρωπαϊκή κουλτούρα; Πριν απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, θα ήθελα να κάνω μια εισαγωγή, γιατί νομίζω ότι ορισμένοι από σας αναρωτιούνται σε τι τους χρησιμεύει η Ευρώπη με όλες τις γραφειοκρατικές περιπλοκές της, ενώ θα έπρεπε να ασχολούμαστε με τα ιδιαίτερα προβλήματα της χώρας μας...