IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου. Ἀ νάμεσα εἰς συντρίμματα καὶ ἐρείπια, λείψανα παλαιᾶς κατοικίας ἀνθρώπων ἐν μέσῳ ἀγριοσυκῶν, μορεῶν μὲ ἐρυθροὺς καρπούς, εἰς ἔρημον τόπον, ἀπόκρημνον ἀκτὴν πρὸς μίαν παραλίαν βορειοδυτικὴν τῆς νήσου, ὅπου τὴν νύκτα ἑπόμενον ἦτο νὰ βγαίνουν καὶ πολλὰ φαντάσματα, εἴδωλα ψυχῶν κουρασμένων, σκιαὶ ἐπιστρέφουσαι, καθὼς λέγουν, ἀπὸ τὸν ἀσφοδελὸν λειμῶνα, ἀφήνουσαι κενὰς οἰμωγὰς εἰς τὴν ἐρημίαν, θρηνοῦσαι τὸ πάλαι ποτὲ πρόσκαιρον σκήνωμά των εἰς τὸν ἐπάνω κόσμον ― ἐκεῖ ανάμεσα ἐσώζετο ἀκόμη ὁ ναΐσκος τῆς Παναγίας τῆς Πρέκλας. Δὲν ὑπῆρχε πλέον οἰκία ὀρθή, δὲν ὑπῆρχε στέγη καὶ ἄσυλον, εἰς ὅλον τὸ ὀροπέδιον ἐκεῖνο, παρὰ τὴν ἀπορρῶγα ἀκτήν. Μόνος ὁ μικρὸς ναΐσκος ὑπῆρχε, καὶ εἰς τὸ προαύλιον τοῦ ναΐσκου ὁ Φραγκούλης Κ. Φραγκούλας εἶχε κτίσει μικρὸν ὑπόστεγον, καλύβην μᾶλλον ἢ οἰκίαν, λαβὼν τὴν ξυλείαν, ὅσην ἠδυνήθη νὰ εὕρῃ, καί τινας λίθους ἀπὸ τὰ τόσα τριγύρω ἐρείπια, διὰ νὰ στεγάζεται προχείρως ἐκεῖ καὶ καπνίζῃ ἀκατακ...

1.Πόσο φορολογούνται τα ελληνικά; 2.Γιατί να διδάσκουν Καβάφη στα σχολεία; 3.Κατανόηση κειμένου, ένα ταξίδι, μια εμπειρία. 4.Ο Καβάφης και τα βατραχοειδή.      1.   Πόσο φορολογούνται τα ελληνικά; Προ καιρού είχα δημοσιεύσει σε αυτή τη στήλη επιστολή γονέως μαθητή, η οποία εξέθετε τα πάθη των εξετάσεων. Εκτός των άλλων, ανέφερε τα λατινικά και τον τρόπο που διδάσκονται τα ελληνικά και η λογοτεχνία. Συνάδελφος, τότε, είχε απαντήσει ότι θα πρέπει επιτέλους οι γονείς των μαθητών να μη ζητούν όλο φοροελαφρύνσεις στον κόπο των παιδιών τους. Θα πρέπει τα παιδιά κάποτε να ξεφύγουν από τη λογική της ήσσονος προσπαθείας. Η μεταφορά περί φοροελαφρύνσεως δεν μου ήρθε τυχαία. Υπάρχει μια αναλογία νοοτροπίας ανάμεσα στη βαριά φορολογία που πληρώνει ο Ελληνας πολίτης σε ένα κράτος που αδυνατεί να του ανταποδώσει ό,τι του οφείλει και στον κόπο που καταβάλλει ο μαθητής χωρίς να αποκτά τις γνώσεις ή τις δεξιότητες που θα τον αντάμειβαν. Εκείνο που μετράει είναι η φορολογική ενημερό...

Ο Λεόντιος Έξαρχος είναι ο εκπεπτωκώς άγγελος  του ευδαιμονιστικού παραδείσου της εποχής μας. Ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική» του κατέδειξε πως η Ποίηση - η Λογοτεχνία στα καθ’ ημάς - είναι σπουδαιότερη από την Ιστορία και προσεγγίζει περισσότερο από αυτήν την Φιλοσοφία, επεξηγώντας ότι η Ιστορία, εφ’ όσον «τὰ καθ᾽ ἕκαστον λέγει» (μιλάει για τα ατομικά και τα επιμέρους), καταγίνεται με το τυχαίο και το ενδεχόμενο του ανθρώπινου βίου, ενώ η Ποίηση αναζητά τον καθολικό άνθρωπο (τὰ καθόλου) μέσα από την βεβαιότητα που διασφαλίζει το εικός (το εύλογο) και το αναγκαίο. Επομένως η Ποίηση / Λογοτεχνία λειτουργεί ως βασικός αρωγός της Φιλοσοφίας στην υπαρξιακή αναζήτηση. Μόνο που η αναζήτηση αυτή, ανεξάρτητα από τις διαδρομές και τα θεωρητικά σχήματα που επιλέγει και προτείνει για την επιτυχέστερη διευθέτηση του ανθρώπινου βίου, καταλήγει αναπόδραστα στη μοναδική απόλυτη βεβαιότητα της ύπαρξης, η οποία διατυπώνεται στον Εκκλησιαστή της Παλαιάς Διαθήκης με την διαβόητη φράση «ματαιότης ματαιο...

   «Ἁμαρτία ἡ ἀπουσία ἀπὸ τὸ παρόν». (Ν. Γ. Πεντζίκης, Τὸ Μυθιστόρημα τῆς Κυρίας Ἔρσης) « Ὤ, πόσον τὰ ἡλιοβασιλέμματα ἐκεῖνα, ἀνάμεσα εἰς τὴν χλόην καὶ τὰς ἀναδενδράδας ἐπερνοῦσαν φαιδρά, δροσερά, καὶ μυροβόλα !» Ἔτσι συνοψίζει ὁ Παπαδιαμάντης τὴν καθημερινὴ ζωὴ τοῦ ἥρωά του στὸ διήγημα «Μὲ τὸν πεζόβολο» (1907),   τὸν ὁποῖο παρακολουθεῖ ὅλη τὴν ἡμέρα   « εἴτε νὰ φυτεύῃ ἢ νὰ σκαλίζῃ ἢ νὰ ποτίζῃ καὶ νὰ κατευθύνῃ τὸ νερὸν εἰς τ᾿ αὐλάκια τοῦ περιβολιοῦ, πότε νὰ τρέχῃ ὅλους τοὺς γιαλούς, ἀπὸ ἀμμουδιὰν εἰς ἀμμουδιὰν καὶ ἀπὸ ἀγκάλην θαλάσσης εἰς ἀγκάλην μὲ τὸν πεζοβόλον ἐπὶ τοῦ ὤμου τοῦ δεξιοῦ, μὲ τὸν τορβᾶν ὑπὸ τὴν ἀριστερὰν μασχάλην, νὰ θαλασσώνῃ ἕως τὸ γόνα […] εἰς ὅλον αὐτὸ τὸ διάστημα ἦτον εὔθυμος καὶ δὲν ἔπαυε νὰ τραγουδῇ: Τὸ γιαλό, γιαλό, ψαράκια κυνηγῶ Ὅλη ἡ περιγραφὴ τοῦ « φίλου του, τοῦ γυμνόποδος κηπουροῦ » καὶ ψαρᾶ ἐν τῷ ἅμα, παραπέμπει σὲ παραδείσια κατάσταση. Ὁ Τριαντάφυλλος ζῇ σὲ μιὰ μικρὴ Ἐδὲμ μὲ τὴν γυναῖκα του καὶ τὰ μικρὰ παιδάκια του. Τὰ ἀπογεύματα ἐρχό...

Άγγελος Τερζάκης (1907 – 1979)   Το νόημα της μοίρας του γένους των ανθρώπων. Η έννοια του τραγικού απασχόλησε τον Aγγελο Τερζάκη (1907-1979) σε όλη τη διάρκεια της μακράς λογοτεχνικής και θεατρικής πορείας του (υπήρξε γενικός γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου, καλλιτεχνικός διευθυντής του, γενικός διευθυντής, διευθυντής δραματολογίου και διευθυντής της Δραματικής Σχολής του). Πριν από πενήντα χρόνια συγκέντρωσε τις μελέτες του σε ένα δοκίμιο-σταθμό, καθώς στη γοητευτική αυτή ανίχνευση προσπάθησε να προσδιορίσει το ζοφερό πνεύμα της τραγωδίας, τον ειδικό τρόπο με τον οποίο αποτιμά τον κόσμο, την οπτική γωνία μέσα από την οποία αντικρίζει τον τραγικό ήρωα και τη μοίρα του.  ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ Αφιέρωμα στην τραγική μούσα  επιμέλεια: Δημήτρης Αγγελής,  γ΄ έκδοση, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 239 Ο μελετητής εξετάζει τις αντιπροσωπευτικές φυσιογνωμίες του Προμηθέα και του Ετεοκλή του Αισχύλου, του Οιδίποδα και της Αντιγόνης του Σοφοκλή και της Μήδειας του Ευριπίδη – π...