IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

1941 Οι ναζί στην Ελλάδα  (Photo by Berliner Verlag/Archiv/picture alliance via Getty Images)   Ο ματωμένος Δεκαπενταύγουστος: Φανάρι 1943. «Μαύρες» σελίδες της ιστορίας από τη συνεργασία των τσάμηδων  με τους Γερμανούς στη Θεσπρωτία. Η εικόνα της κατάστασης στη Θεσπρωτία πριν και κατά τη διάρκεια της Κατοχής είναι ένα από τα τυπικά θύματα της ελληνικής ιστοριογραφίας της μεταπολιτευτικής περιόδου, όπου δεσπόζει η αυτοπροσδιοριζόμενη ως «προοδευτική» γραφή της ιστορίας όχι μόνον στον πανεπιστημιακό χώρο, όπου ο συγκεκριμένος τρόπος γραφής έχει καταστεί πλέον νόρμα και αναπαράγεται, αλλά και ευρύτερα. Το μοτίβο είναι γνώριμο και ταιριάζει στον προπαγανδιστικό λόγο περί καταπίεσης των μειονοτήτων από την «αστική» τάξη - με την οποιαδήποτε έκφρασή της – ενώ η εν λόγω καταπίεση υποτίθεται πως ήταν η βασική αιτία της συμμαχίας και της συνεργασίας στο στρατιωτικό πεδίο των μουσουλμάνων Τσάμηδων της Θεσπρωτίας με τις ιταλικές και γερμανικές δυνάμεις κατοχής. ...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Πώς γιόρταζαν τον Δεκαπενταύγουστο  στην αρχαία Αθήνα. SEAN CAFFREY VIA GETTY IMAGES Δεκαπενταύγουστος, το Πάσχα του Καλοκαιριού. Από τη Θεά Αθηνά των Αρχαίων στη Παναγία των Χριστιανών. Ο Αύγουστος, ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού, στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα γνωστός για τις διακοπές και για τη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 του μήνα, που για το λόγο αυτό έχει επικρατήσει να ονομάζεται Δεκαπενταύγουστος. Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι Θεομητορική γιορτή των Χριστιανικών Εκκλησιών, η οποία γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε πολλά μέρη της χώρας μας, ονομάζεται δε και «Πάσχα του καλοκαιριού» και είναι μια από τις επίσημες αργίες στην Ελλάδα. Πρόκειται για τη κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στο χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα, με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου. GATSI VIA GETTY IMAGES Η Παναγία, άλλωστε, είναι το ιερό εκείνο πρόσωπο που ο λαός μας τιμά και σέβεται περισσότερο α...

 ARIS MESSINIS VIA GETTY IMAGES Τήνος: Τα δύο πρόσωπα, η μία παράνοια. ″Άλλοι σκάβουν και βρίσκουν πετρέλαιο, εμείς ομορφιά.  Αυτό πληρώνουμε αδέλφια”. Το άλλο, ελληνικό καλοκαίρι. Μακριά από τα μπιτσόμπαρα, τη δηθενιά και την ”ανάπτυξη” δηλαδή το ξεπούλημα κάθε παραλίας, κάθε γραφικότητας...Την χυδαία παραβίαση όχι των νόμων αλλά της φυσικής ταξικής, της ομορφιάς που απορρέει από την απλότητα και το απέριττο των πραγμάτων. Πολυτελή αυτοκίνητα που φτάνουν ως την άμμο, πλάι στο νερό (!) αναιδής, ενοχλητική μουσική, πλαστικές ξαπλώστρες ως το κύμα, άνθρωποι που καταλαμβάνουν προκλητικά χωρίς να μεταλαμβάνουν, να απολαμβάνουν ή να καταλαβαίνουν το τοπίο. Που ασχημίζουν τον χώρο ασχημονώντας κατάφωρα αφού δεν τον προσεγγίζουν με ταπείνωση. Νεόπλουτοι, με νεόφτωχο ήθος, γέροι που νεάζουν, νέοι που γέρασαν προώρως, παλαιοημερολογίτες παντός καιρού, προκαταβολικά παλαιοηλίθιοι.  Η κατάντια του Αγίου Ρωμανού, στην Τήνο, η υποβάθμιση μέσω της ”μυκονοποίησης” ...

Τη μουχλιασμένη μυρωδιά από το ατμοσίδερο της γειτόνισσας μαζί με το «πφφφφ» κάθε φορά που πατούσε γιακάδες θυμάμαι πιο έντονα από εκείνο το απόγευμα. Με σαράντα βαθμούς κι εκείνη να φλερτάρει με την αποπληξία για να «τελειώνει να μην τα έχει το Δεκαπενταύγουστο» στο δωματιάκι υπηρεσίας με το ψευτοπαράθυρο και το αραχνιασμένο τούλι. Οι άλλοι, οι φίλοι μου, στις αλάνες να ματώνουν γόνατα κι αγκώνες, κι εγώ στο δωμάτιο με τις τσιμπιές της μάνας μου στα μπούτια να καίνε και τα κουνούπια να αλωνίζουν την άτριχη σάρκα μου. Καταής, με τα μάτια πρησμένα από το κλάμα, τη μεταγλωττισμένη τούρκικη σειρά από το σαλόνι να τριβελίζει το κεφάλι μου, τον ήλιο να με τυραννά με χοντρές λωρίδες ανάμεσα απ’ τα δέντρα. Κι όλα αυτά γιατί λίγο νωρίτερα, εκείνο το μεσημέρι του Αυγούστου, είχα μια εκπληκτική ιδέα για την εκπληκτική κατηφόρα μπροστά από το σπίτι: Να κυλήσουμε το καρπούζι, να δούμε που θα φτάσει. Και το πετάξαμε. Με δύναμη και γέλια. Κύλησε αρχοντικά μέχρι κάτω, με ένα φανταστικό στρ...

Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ''Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου'' πρωτοδημοσιεύτηκε στις 15/8/1906 στο τεύχος 141-142 του δεκαπενθήμερου φιλολογικού περιοδικού Παναθήναια. Ο «φακός» του Παπαδιαμάντη εστιάζει στο εκκλησάκι της Παναγίας της Πρέκλας στη Σκιάθο. Στο προαύλιο του ναϊσκου υπάρχει μια μικρή προχειροκτισμένη καλύβα, όπου ζει σαν καλόγηρος ένας πρώην άρχοντας του τόπου, ο Φραγκούλης Κ. Φραγκούλας, που αναπολεί τις καλές και κακές στιγμές της ζωής του.          ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΠΑΝΤΑ ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ν. Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ ΑΘΗΝΑ 1985 Σελ. 85-97 ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Ἀνάμεσα εἰς συντρίμματα καὶ ἐρείπια, λείψανα παλαιᾶς κατοικίας ἀνθρώπων ἐν μέσῳ ἀγριοσυκῶν, μορεῶν μὲ ἐρυθροὺς καρπούς, εἰς ἔρημον τόπον, ἀπόκρημνον ἀκτὴν πρὸς μίαν παραλίαν βορειοδυτικὴν τῆς νήσου, ὅπου τὴν νύκτα ἑπόμενον ἦτο νὰ βγαίνουν καὶ πολλὰ φαντάσματα, εἴδωλα ψυχῶν κουρασμένων, σκιαὶ ἐπιστρέφουσαι,...