IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Καρλ Μαρξ, η επιστροφή  – Γιατί συγκινεί ακόμη αντιπάλους και οπαδούς. Τριάντα και πλέον χρόνια μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, ο συγγραφέας του «Κεφαλαίου» επιστρέφει θεαματικά στην επικαιρότητα και τον μελετούν συστηματικά οπαδοί και αντίπαλοι.   Κανένα σύστημα δεν αποδείχθηκε τόσο επαναστατικό όσο ο καπιταλισμός. Δημιούργησε τη μεσαία τάξη, εξάλειψε τη φεουδαρχία σχεδόν στο σύνολό της, συσσώρευσε έναν θησαυρό από υλικά και πολιτισμικά αγαθά, «ανακάλυψε» και επέβαλε τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατήργησε τη δουλεία, εξαφάνισε την αριστοκρατία και διέλυσε τις αυτοκρατορίες. Η μεσαία τάξη μάλιστα αγωνίστηκε για την ελευθερία και πολλά από τα μέλη της έδωσαν τη ζωή τους σε αυτόν τον αγώνα. Και έθεσαν τις βάσεις για έναν παγκόσμιο πολιτισμό. Αυτά θα υπέθετε κανείς πως τα υποστήριξε κάποιος φιλελεύθερος. Για τον βρετανό μαρξιστή Τέρι Ινγκλετον, ωστόσο, προκύπτουν από το έργο του ορκισμένου εχθρού του καπιταλισμού Καρλ Μαρξ. Τηρουμένων των ανα...

 Μην πιστεύετε την Τουρκία. Iδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για τους 28 ηγέτες της ΕΕ που θα συνεδριάσουν στις 7 Μαρτίου για το Προσφυγικό ζήτημα, να διάβαζαν προηγουμένως ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ του K αρόλου Μ a ρξ για την '' New York   Daily Tribune'' , της 5 ης Απριλίου 1854 , το οποίο αναφέρεται στην συμπεριφορά της Υψηλής Πύλης σε σχέση με τις συμφωνίες που υπογράφει με τον Ρώσο Τσάρο, αλλά και την Αγγλία, τις δύο Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής . Στο εν λόγω ρεπορτάζ, ο Μαρξ περιλαμβάνει περικοπή * από το μνημόνιο του κόμη Νέσσελροντ, σύμφωνα με την οποία: «Η Πύλη τείνει συνεχώς ν΄ απαγκιστρωθεί από τις δεσμεύσεις της που τις επέβαλαν οι συνθήκες της με άλλες Δυνάμεις. Ελπίζει να το κάμει ατιμώρητα, γιατί ελπίζει στην αμοιβαία ζηλοτυπία των κυβερνήσεων. Νομίζει ότι αν δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι σε κάποια από όλες, οι υπόλοιπες θα της συμπαρασταθούν στις διαμάχες της και θα την καλύψουν απέναντι σε κάθε ευθύνη. Έχει σημασία να μην...

Η αναγγελία του θανάτου τους είχε γίνει της μόδας τα τελευταία τριάντα χρόνια: οι κοινωνικές τάξεις έχουν πεθάνει και μαζί με αυτές, η διάκριση ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά. Ομως, υπάρχει κάποιος που τις ξαναβρήκε, εκεί ακριβώς όπου τις είχε βρει και ο Καρλ Μαρξ πριν από σχεδόν δύο αιώνες. Ενας τραπεζίτης, ο Τζορτζ Μάγκνους, επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων της τράπεζας UBS, έγραψε μία μελέτη που επιγράφεται «Δώστε στον Μαρξ μια ευκαιρία να σώσει τις οικονομίες». Γιατί άραγε ένας τραπεζίτης επικαλείται τη σκέψη ενός φιλοσόφου από καιρό πεθαμένου, που ποτέ οι τραπεζίτες δεν έπιασαν στο στόμα τους το όνομά του για καλό; Την οικονομική κρίση την αποδίδουμε συνήθως στις κακές πολιτικές των κυβερνήσεων. Ομως, γιατί είναι κακές; Διότι επιβάλλουν απαράλλαχτα περικοπές μισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών. Διότι η υπερβολική δόση λιτότητας και η μείωση των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσης χειροτερεύει τα πάντα. Διότι θεωρούν απαραίτητο να σώζουν μεγαλοτραπεζίτε...

Ολοταχώς προς κινεζικά μεροκάματα Σ' ένα σχόλιό μου πέντε χρόνια πριν, αναφερόμουν στην ανάλυση του Μαρξ τη σχετική με την επιδίωξη του κεφαλαίου να ρίξει όσο πιο κάτω γίνεται τα μεροκάματα. Η αλήθεια είναι ότι τότε δεν μπορούσα να προβλέψω την ένταση της επερχόμενης κρίσης, ούτε των μέτρων που θα έπαιρνε το κεφάλαιο και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι για την αντιμετώπισή της. Σήμερα, όμως, που η κρίση έχει ξεσπάσει για τα καλά, οι συνθήκες διαβίωσης της συντριπτικής πλειονότητας έχουν επιδεινωθεί δραματικά και οι μισθοί και τα μεροκάματα έχουν πάρει την κατηφόρα, θεωρώ ότι αξίζει το κόπο να υπενθυμίσω αυτή την τόσο επίκαιρη μαρξική πρόβλεψη. Παρατηρούσε λοιπόν ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο»: «Ενας Αγγλος συγγραφέας του 18ου αιώνα έγραφε: Στη Γαλλία η εργασία είναι κατά ένα ολόκληρο τρίτο φτηνότερη απ' ό,τι στην Αγγλία: Γιατί οι Γάλλοι φτωχοί (εργάτες) εργάζονται σκληρά ενώ η τροφή και το ντύσιμό τους είναι πενιχρά (...) έτσι που πράγματι ξοδεύουν καταπληχτικά λίγο χρήμ...

E r i c H o b s b a w m Ο Ερικ Χομπσμπάουμ μιλά για τις αλλαγές που φέρνει η οικονομική κρίση «Ο κομμουνισμός πέθανε αλλά ο Μαρξ επιστρέφει» Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, γεγονός που συμβόλιζε το τέλος ακόμη και της ιδέας του κομμουνισμού, η οικονομική κρίση ξαναζωντανεύει αυτή την ιδεολογία. Εχουμε δει με έκπληξη σχεδόν, από την αρχή της κρίσης, την επαναφορά του ρόλου του κράτους, έχουμε ακούσει και διαβάσει σοβαρές επικρίσεις για το καπιταλιστικό σύστημα, όπως και συζητήσεις για την καλύτερη αναδιανομή, ενώ οι ιδέες του Μαρξ και άλλων ομοϊδεατών του να εξετάζονται με προσοχή. Ηδη τον περασμένο Μάρτιο στο Λονδίνο διοργανώθηκε ένα συνέδριο με θέμα «Η ιδέα του κομμουνισμού », όπου συμμετείχα ν μεγάλα ονόματα της σύγχρονης φιλοσοφίας, όπως ο Ζακ Ρανσιέρ, ο Τόνι Νέγκρι, ο Μάικλ Χαρντ και ο Σλάβο Ζίζεκ, καθόλου οικεία, μέχρι τότε, στο ευρύ κοινό, αλλά που σήμερα προσεγγίζονται από τα ΜΜΕ επιζητώντας τις εκτιμήσεις τους. Οποιες και αν ήταν οι διαφοροποιήσεις τ...

Κάθε εποχή επιλέγει θεούς, ήρωες, φόβους και φαντασιώσεις: σε αυτούς αναλώνεται, στο όνομά τους σβήνει. Τι άραγε σηματοδοτεί το ότι σήμερα τα έργα του Μαρξ κατατάσσονται διεθνώς στα «ευπώλητα»; Εάν όχι τίποτε άλλο, τουλάχιστον την παρακμή των θεών και ηρώων, την άνοδο των φόβων και φαντασιώσεων της περιόδου που προηγήθηκε. Εκτός αυτού, σημειώνεται επίσης κάτι αναπάντεχο: η καλλιτεχνική απόδοση των έργων του Γερμανού φιλοσόφου. Οπως ο Μπρεχτ στη δεκαετία του 1920 εμπνεύσθηκε την «Οπερα της πεντάρας» από τη φράση του Προυντόν «Η ιδιοκτησία είναι κλοπή», σήμερα ο Μαρξ ανακηρύσσεται όχι μόνο σε «προφήτη», αλλά και σε «ποιητή» και «θεατρικό συγγραφέα» της κοινωνικής απόγνωσης.Στο «αμάρτημα» της κατανόησης της κοινωνικής επανάστασης ως ποιητικού γεγονότος είχαν επίσης υποπέσει οι ρωσικές και οι γερμανικές πρωτοπορίες του Μεσοπολέμου, όπως το Πρόλετκουλτ και το Μπαουχάους, ποιητές όπως ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι, ακόμη και ο Γιάννης Ρίτσος, πράγμα που επέσυρε αφορισμό από την αριστερή «ορθοδοξ...