IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Η ένοχη κενολογία. Υπάρχει συλλογική ενοχή; Ή ο νομικός καταλογισμός και η ψυχολογική βίωση της ενοχής είναι μόνο και πάντοτε ατομικό γεγονός; Μπορούμε να καταλογίσουμε έγκλημα, παράπτωμα ή πταίσμα συνολικά σε μια κοινωνία, σε ένα κράτος, σε ένα θεσμό – μπορεί να αποδοθεί συλλογικά η ενοχή; Στην περίφημη δίκη της Νυρεμβέργης, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καταδικάστηκαν είκοσι τέσσερα άτομα, εγκληματίες πολέμου, αλλά και οκτώ θεσμοί (ένας από αυτούς ήταν η Γκεστάπο). Το τότε «ειδικό δικαστήριο» δέχθηκε ότι ένας θεσμός μπορεί να κηρυχθεί ένοχος καθεαυτόν – ή οι στόχοι και επιδιώξεις του, η δομή και η λειτουργία του να έχουν σκόπιμα εγκληματικό χαρακτήρα. Και αν ο θεσμός είναι ένοχος, πόσην ευθύνη υπέχει το επιμέρους άτομο που βιοπορίζεται μετέχοντας στην υπαλληλική στελέχωση του θεσμού; Αν στην Ελλάδα σήμερα η ΔΕΗ, η εφορία, οι εταιρείες είσπραξης διοδίων είναι θεσμοί που παράγουν μείζονα βασανισμό του πολίτη, πόσο ένοχος πρέπει και μπορεί να αισθάνεται όποιος κερδίζει το ψω...

EUROKINISSI Κορονοϊός, μάσκες και πατριωτικός εθνομηδενισμός. Ένας επικίνδυνος μηδενισμός θεριεύει και γυρεύει να νομιμοποιηθεί  υπό το πρόσχημα της αγανάκτησης.   Το βασικό επιχείρημα όσων επικρίνουν τα υγειονομικά μέτρα είναι ότι προκαλούν περισσότερη βλάβη στην οικονομία, τις ατομικές ελευθερίες, την ψυχολογία πλατιών στρωμάτων της κοινωνίας, παρά κάνουν καλό σε όσους επιδιώκουν να προστατέψουν. Πού να ήξεραν, βέβαια, οι ίδιοι, ότι με την κινητοποίησή τους στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και στους δρόμους, εν τέλει καταλήγουν κι εκείνοι να διογκώνουν τις παράπλευρες απώλειες της πανδημίας. Πώς συμβαίνει αυτό; Η καμπάνια αποδόμησης των υγειονομικών μέτρων δημιουργεί ένα κλίμα χαλαρότητας στην κοινωνία, πράγμα που συμβάλλει στον πολλαπλασιασμό των κρουσμάτων. Η αρνητική τροπή της πανδημίας με τη σειρά της οδηγεί σε αυστηρότερα μέτρα, και τα μέτρα σε μαζικότερες αντιδράσεις. Δημιουργείται έτσι ένα καθοδικό σπιράλ κρίσης-αγανάκτησης-κρίσης. Μας είναι πολύ γνώριμη αυτή η κατάσταση, ω...

Ο Κυρίαρχος, όσο μένει τέτοιος, θεωρείται αλάθητος. Ακόμη κι όταν παραβιάζει κάθε νόμο και αρχή, ακόμη κι όταν περιπίπτει στη μέγιστη ηθική αθλιότητα, δεν λογοδοτεί (DONISVILLANUEVA VIA GETTY IMAGES) Κράτος και ευτυχία. Η ιδέα ότι το Κράτος είναι υπεύθυνο για την ευτυχία των ανθρώπων είναι πρόσφατη. «Καθήκον της κυβέρνησης δεν είναι να προσφέρει την ευτυχία αλλά να δημιουργεί τις προϋποθέσεις στους ανθρώπους για να την κατακτήσουν», πίστευε ακόμη τον καιρό του ο Τζωρτζ Κάννινγκ. Είναι προς τα τέλη του 19ου αιώνα, που η θεσμική μέριμνα γίνεται για πρώτη φορά απαιτητή, έννομη αξίωση δεσμευτική για τα όργανα της πολιτείας. Για πρώτη φορά τότε, όπως θα ’λεγε ο Καρλ Λέβιτ, η Πρόνοια αλλάζει χέρια: από τον Θεό περνάει στο Κράτος.  Σε σχέση με τον θείο προκάτοχό τους ωστόσο το σύγχρονο Κράτος και οι πολιτικοί είναι σε πολύ μειονεκτική θέση. Το «άγνωσται αι βουλαί του Κυρίου» δεν ισχύει γι′ αυτούς – τα «θα» της μετά θάνατον λυτρώσεως εδώ δεν μετράνε, οι κρατικές παροχές ε...

Βάλε μάσκα, ρε...  Τι σου ζητάνε; Στο σούπερ μάρκετ. Εκείνος: νεαρός, χωρίς μάσκα, με το καλάθι του γεμάτο μπίρες και σνακ. Μιλούσε στο κινητό δυνατά. Κάθε τόσο γελούσε ακόμα πιο δυνατά, με σταγονίδια να εκτοξεύονται προς πάσα κατεύθυνση. Στην ουρά για το ταμείο είχε σχεδόν κολλήσει πάνω της. Εκείνη: μεσήλικη, με βλέμμα σκοτεινιασμένο. Φορούσε μάσκα και γάντια και κάθε τόσο κοιτούσε γύρω της ανήσυχη. «Θα μπορούσατε να κρατήσετε μια κάποια απόσταση; Υπάρχει και ο κορωνοϊός», του ζήτησε ευγενικά. «Προσπαθώ να ξεχνάω ότι υπάρχει, για να περνάω καλά», της πέταξε βαριεστημένα και συνέχισε να χαχανίζει. «Πολύ θα ήθελα κι εγώ να τον ξεχάσω, αλλά είμαι καρκινοπαθής», ψιθύρισε η γυναίκα. «Το ότι οι νέοι μολύνονται αλλά στην πλειονότητά τους είναι ασυμπτωματικοί δεν σημαίνει ότι δεν αποτελούν κρίκους στην αλυσίδα μετάδοσης του ιού. Είναι δεδομένο ότι θα μολύνουν άλλους. Κάποιοι από αυτούς θα νοσήσουν, κάποιοι θα νοσηλευτούν, κάποιοι θα πεθάνουν. Η πιο μεγάλη, ίσως, πρόκληση...

Η επικίνδυνη αμεριμνησία. «Κάτι που δεν απαγορεύεται ρητά, επιτρέπεται».  «Κάτι που δεν απαγορεύεται ρητά, επιτρέπεται». Αυτό απαντούν πολλοί για το πρόβλημα που έχει φανεί έντονα εδώ και κάποιες βδομάδες: τη «χαλάρωση» των μέτρων φυσικής απόστασης και προστασίας, χαλάρωση που είναι ένας λεκτικός ευφημισμός για τη σχεδόν πλήρη αγνόηση του covid-19 μες στη ροή της καθημερινότητας. Πολλές αποφάσεις που λαμβάνονται, όπως η πρόσφατη για τη μη υποχρεωτική χρήση της μάσκας από τους πελάτες των εμπορικών κέντρων, δένουν με αυτή την ερμηνεία που πάει να βολέψει την καθημερινότητά μας. Ο,τι δεν απαγορεύεται, επιτρέπεται λοιπόν· να μία ακόμα παραλλαγή της γνωστής ταύτισης του ηθικού με το νόμιμο: σου λέει ο άλλος πως αν κάτι δεν παραβιάζει έναν νόμο, μια διάταξη, μια εγκύκλιο, πρέπει να γίνεται δεκτό ως στοιχείο μιας ζωής ανοιχτών επιλογών. Ομως η πανδημία υπάρχει και αναπτύσσεται. Δεν ζούμε σε κάποια μετα-covid εποχή, όπως βιάστηκε να τη χαρακτηρίσει ο Πρωθυπουργός (σ...

  Ελλάδα 2020: Το έγκλημα των ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ  εν μέσω κορωνοϊού. Κατώτεροι των προσδοκιών... Συνηθίζουμε να γράφουμε, όταν αναγνωρίζουμε κάτι στραβό στην κοινωνία και θέλουμε να καταγγείλουμε, για τον κακό Έλληνα, τον λεγόμενο Ελληνάρα, που δεν έχει παιδεία, δεν έχει μάθει να κοιτάζει τίποτα πέρα από την πάρτη του και όλα αυτά. Σίγουρα κι αυτά υπάρχουν και τις περισσότερες φορές είναι η κύρια αιτία, ο πυρήνας των τόσων απαράδεκτων που έχουμε δει κι εντοπίσει και συμφωνήσει για την ελληνική κοινωνία των τελευταίων ετών. Σημαντικό ποσοστό κατέχουν και στο ότι έσπευσαν όλοι να αδειάσουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ που έχουν τα χαρτιά υγείας, τα αντισηπτικά και όλα τα προϊόντα καθαρισμού και εν πάση περιπτώσει της προστασίας από τα μικρόβια. Ως προς αυτά τα προϊόντα ναι, να ψέξουμε τον απλό πολίτη. Αλλά αυτό είναι το δέντρο στην προκειμένη και όχι το δάσος. Χωρίς καμία σφοδρή επικριτική διάθεση και με γνώμονα να οδηγηθούν τα πράγματα σε μια θωρ...

Η ευκαιρία ενός απίθανου θριάμβου. Έχουμε την ευκαιρία να κατορθώσουμε κάτι σπουδαίο. Εσείς που διαβάζετε, εγώ, και οι υπόλοιποι που ζούμε σ’ αυτή την όμορφη κι αλλοπρόσαλλη χώρα. Αντιμέτωποι με μια τεράστια κρίση, ένα παγκόσμιο γεγονός που όλοι μας θα το θυμόμαστε για πάντα, το οποίο είναι ακόμα στην αρχή του, έχουμε ακόμα το περιθώριο και τις προϋποθέσεις να πετύχουμε κάτι δύσκολο, επώδυνο μα καταπληκτικό. Τι είναι αυτό που κάνουμε όλοι μαζί τις τελευταίες ημέρες; Αλλάζουμε τις ζωές μας για να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του νέου κορωνοϊού στην Ελλάδα. Το πάρκινγκ απέναντι από το γραφείο μου, μεσημέρι εργάσιμης, είναι μισο-άδειο. Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς μεταφέρουν πολύ λιγότερο κόσμο, εκδηλώσεις και ομιλίες έχουν όλες ακυρωθεί ή αναβληθεί, οι χειραψίες έχουν καταργηθεί, τα αντισηπτικά έχουν εξαφανιστεί από τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Το κράτος ανακοινώνει καινούργια μέτρα κάθε μέρα. Ως τώρα έχει κλείσει τα σχολεία, τις παιδικές χαρές, τους παιδότοπους, τα δικαστήρια, τ...

THANASSIS STAVRAKIS VIA GETTY IMAGES Εσείς αναγνωρίσατε τον φονιά της διπλανής πόρτας; Τον φίλο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη                                        (Γ. Σεφέρης)   Ζητώ συγγνώμη για τον σοκαριστικό τίτλο, αλλά ομολογώ την ιδιοτέλειά μου: μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό ειδήσεων και απόψεων έπρεπε να βρω έναν τρόπο να ακουστεί και η δική μου φωνή! Πιστεύω, όμως, στο τέλος να συμφωνήσετε πως ο τίτλος δεν υπερβάλλει, αλλά ανταποκρίνεται στην τρέχουσα πραγματικότητα. Φαίνεται ότι για τη χώρα μας η επιδημία ετούτη δοκιμάζει επιπλέον και μια μακραίωνη νοοτροπία, η οποία ενδέχεται υπό τις παρούσες συνθήκες να αποβεί καταστροφική. Μιλώ για την αντιδραστικότητα απέναντι στις απαγορεύσεις, για τη δυσπιστία μπροστά στην επιστήμη...   Είναι φανερό πως η επιδημία την οποία ζούμε δοκιμάζει το αίσθημα ευθύνης όλων των πολιτών. Γενικότερα για τη Δύσ...