IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Η ελληνική περιφέρεια σε παρακμή - Δυνατότητες ανασύστασης της υπαίθρου. Σε ένα διεθνές περιβάλλον με χαρακτηριστικά μεσοπολέμου και με αλλεπάλληλες κρίσεις, η χώρα δεν έχει περιθώρια μιας ακόμα χαμένης περιόδου. Σ ’ ένα από τα χωριά του παραγωγικού κάμπου της Άρτας έχει προ πολλού αλλάξει η πληθυσμιακή ισορροπία, με την πλειονότητα των κατοίκων να κείτονται πλέον στο τοπικό κοιμητήριο. Σ’ έναν πληθυσμό άνω των εξακοσίων κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αποβίωσαν 270 άνθρωποι τα τελευταία 5 χρόνια, λόγω της ηλικιακής γήρανσης, της πανδημίας και της πτώσης της ποιότητας ζωής. Τα κλειστά σπίτια, οι χορταριασμένες αυλές, τα σκοτεινά δρομάκια αποτελούν επαναλαμβανόμενο μοτίβο, ιδιαιτέρως στα πιο ορεινά χωριά. Τα περισσότερα σχολεία έχουν κλείσει ή διατηρούνται ως μονοθέσια και διθέσια χάρη στους αλλοδαπούς μαθητές. Ο νομός της Άρτας είναι ο πλέον γερασμένος νομός της Ηπείρου συγκαταλεγόμενος στους 39 νομούς της χώρας που παρουσίασαν σημαντικές απώλειες, μεταξύ...

Pierre Bitoun ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ε.Δ.ΝΙΑΝΙΟΣ [Ο κοινωνιολόγος Πιέρ Μπιτούν* είναι κατηγορηματικός: η εξαφάνιση των χωρικών είναι εθνοκτονία γιατί οδηγεί στην καταστροφή και όλων των άλλων τάξεων. Μιλάει βέβαια για τη χώρα του, τη Γαλλία, αλλά αν ισχύει για μια χώρα, αυτή είναι η Ελλάδα της καταστροφής που βιώνουμε. Επειδή προηγήθηκε αυτής η ερήμωση της υπαίθρου είτε με κατασταλτικούς μηχανισμούς – αστυνομοκρατία, δασική υπηρεσία σε ρόλο οικολογικής αστυνομίας – είτε με παντελή ανυπαρξία προγραμμάτων αξιοποίησης των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών (σήμερα το Κράτος επιδοτεί τους ιδιώτες για την εκμετάλλευσή τους) είτε με το δέλεαρ της βιομηχανικής ανάπτυξης που ακόμα έρχεται…(Και να βάλουμε κάποτε τα πράγματα στη θέση τους: όταν μιλούμε για ΧΩΡΙΟ, θα πρέπει να αναλογιζόμαστε ότι είναι αυτό που με το αίμα του, απελευθέρωσε την Ελλάδα από τον τουρκικό ζυγό και μετέπειτα αποτέλεσε υγιή οικονομικά παραγωγική μονάδα). Η επέλαση του κερδοσκοπικού καπιταλισμού στη συνέχεια αποτελείωσε ...

   DEEPSPACE VIA GETTY IMAGES Ένα κείμενο για την σχέση των γεννημένων σε ορεινά χωριά πριν το 1970, με τον τόπο καταγωγής τους[1]. Για όσους διασχίσανε πολλούς αιώνες σε λίγες δεκαετίες και βρίσκονται σήμερα μετέωροι. Ανάλογες καταστάσεις υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα σε ορεινά χωριά που χαρακτηρίζονται από πολύ περιορισμένες παραγωγικές δραστηριότητες. Υπάρχει άραγε κάποια προοπτική για αυτά τα χωριά και τον πολιτισμό τους; Όταν ένας θείος μου ρώτησε μια γιαγιά στο χωριό: «τι έγινε με τον μπάρμπα Λόλο; Τι είπε ο γιατρός;» Η γιαγιά προφανώς επηρεασμένη από το επίσημο ύφος του γιατρού λίγο πριν, απάντησε κάπως πιο επίσημα απ’ ότι συνήθως αντικαθιστώντας το σύμφωνο «τσ» με το «κ»: «Πεκιέτα στην κιουλιά και νάναι ακυνήγητος» ενώ θα ήταν φυσικό να πει: «Πετσιέτα στην τσουλιά τσιε νάναι ατσίνητος». Αυτή η προσπάθεια να είμαστε επίσημοι και ψευδείς - έξω από την πραγματική προσωπικότητά μας - φτάνει στις μέρες μας έως την επιτηδευμένη αγγλική προφορά της Ντόρας Μπακογιάν...

Υπήρχε κάποτε ένα μικρό καφενείο σε ένα ελληνικό χωριό της νότιας Πελοποννήσου που άκμαζε - και υπήρχαν πολλοί λόγοι που συνέβαινε αυτό. Κατ' αρχάς όλο το χωριό άκμαζε. Οι νέοι άνθρωποι έρχονταν από τις μεγαλουπόλεις στο χωριό, όπου έχτιζαν τα σπίτια τους και έκαναν τις οικογένειές τους. Επίσης υπήρχαν πολλές πηγές εισοδημάτων. Οι άνθρωποι μπορούσαν να καλλιεργήσουν τα αμπέλια ή να γίνουν κτηνοτρόφοι. Ο τρίτος λόγος ήταν η οικονομική ελευθερία. Τότε, υπήρχαν πολύ λίγοι περιορισμοί που εμπόδιζαν την έναρξη και τη λειτουργία μιας επιχείρησης. Το μικρό καφενείο δεν τα πηγαίνει καλά πλέον. Ούτε όμως και το χωριό. Πλέον οι νέοι άνθρωποι δεν έρχονται σε αυτό για να χτίσουν τα σπίτια τους, ενώ οι άνθρωποι που παραμένουν δεν έχουν πολλές ευκαιρίες για να βγάλουν χρήματα. Τι έγινε; Η Ευρωπαϊκή Ένωση τους είπε ότι ήρθε η ώρα να σταματήσουν την καλλιέργεια των αμπελιών. Ακολούθησαν οι επιδοτήσεις, για να διασφαλιστεί ότι οι αγρότες θα σταματούσαν τις εργασίες τους. Μετά ήρθαν...

Επεξεργασία καπνού:  Η φωτογραφία του Δημήτρη Χαρισιάδη αποτυπώνει τη διαδικασία της εμπορικής επεξεργασίας του καπνού, που άλλοτε τόνιζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε δέματος και άλλοτε μετρίαζε τις αδυναμίες του (Δράμα, 1954) Το ΒΗmagazino μιλάει με τους ανθρώπους που δίνουν ξανά ζωή στα χωράφια και εξετάζει τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη από την επιστροφή στη γεωργία Δεν είναι εύκολο να καλλιεργείς καπνό. Η Βασιλική Καλαποτλή το ξέρει καλά, καθώς κουβαλά στην πλάτη της έξι δεκαετίες ενασχόλησης με τον συγκεκριμένο τομέα. Εμαθε την τέχνη και τις ιδιοτροπίες του καπνού από τους γονείς και τους παππούδες της περιδιαβάζοντας στα 50 στρέμματα των χωραφιών της οικογένειας. Το πρώτο φύτεμα, το ξερίζωμα και το δεύτερο - οριστικό - φύτεμα, που δίνει και τον εκλεκτό καπνό, την ήθελαν από μικρή στο χωράφι.  Θυμάται, μάλιστα, χαρακτηριστικά τις αρμάθες να μεταφέρονται κάθε φορά στην αποθήκη, η οποία συνήθως ήταν δίπλα στο σπίτι, λίγο προτού γίνουν δέματα γ...