IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Για να αλλάξει η Αθήνα. Το μεγάλο πολιτικό θέμα για την πόλη της Αθήνας είναι οι ταράτσες της. Αυτός ο αχανής, σκληρός, ανεκμετάλλευτος χώρος που πνίγει την ελληνική πρωτεύουσα, που την πυρώνει το καλοκαίρι, που την ασχημαίνει από κάθε σημείο. Ακούγεται ίσως παράδοξο πώς ένα θέμα κατεξοχήν λειτουργικό και αισθητικό μπορεί να είναι μοχλός πολιτικής πρωτοβουλίας και να θεραπεύσει το μείζον πρόβλημα της πόλης, που το θυμόμαστε κάθε φορά που οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν. Η αλλαγή της Αθήνας μέσα από ένα συντονισμένο, ευρύ και πολύπτυχο πρόγραμμα για τη διευθέτηση του θέματος των ταρατσών συνδέεται άμεσα με το μέλλον της πόλης. Η αλλαγή μπορεί να γίνει σε διάστημα λίγων ετών από τη στιγμή που θα οριστεί το πλαίσιο διυπουργικά και η όλη διαδικασία μπορεί να μεταμορφώσει την πόλη και να ανοίξει χιλιάδες θέσεις εργασίας. Φανταστείτε όλες αυτές τις επιφάνειες από γηρασμένο τσιμέντο και πλάκες να γίνουν όμορφες στέγες, από χίλια δυο φιλικά στο περιβάλλον υλικά που παρέχει η σύγχρονη αρχιτεκτο...

(...)   Μην έχεις τύψεις.  Η Αθήνα θέλει γκρέμισμα!  Για μια χώρα 10 εκατομμυρίων, με μικροκαπιταλιστική οικονομία της «φούσκας», δεν μπορεί πλέον, να συντηρείται άλλο αυτό το άντρο του αποπροσανατολισμού και της συγκάλυψης κάθε πολιτισμικής παράνοιας. (...) Θέλω να μου μιλήσεις ανοιχτά. Να μου πεις όλη την αλήθεια. Τι σκέφτεσαι όταν περνάς από το Γκάζι, τα Πατήσια, το Παγκράτι; Tι σου έρχεται στο μυαλό όταν επισκέπτεσαι το γραφείο φίλου στην Πειραιώς και παρατηρείς από το τζάμι το απέναντι ερείπιο; Ή όταν βλέπεις τις τεράστιες «υπογραφές» των κατασκευαστών στους τοίχους των «εκτρωμάτων» που έχτισαν; Προβληματίστηκες ποτέ με τις δεκάδες κεραίες στις ταράτσες (μόνο μία χρειάζεται για όλη την πολυκατοικία...!), ένιωσες άσχημα με τους «ατάκτως ερριμμένους» ηλιακούς, με τα «καγκελωμένα» (χωρίς λόγο) μπαλκόνια ή με τις ακανόνιστες γραμμές στο απόλυτα αναρχικό πολεοδομικό τοπίο της Αθήνας. Ξέρω τι θα μου πεις. Το συνήθισες, σου πέρασε απ΄ το μυαλό ότ...

Φέτος, ούτε η πολυκατοικία μας θα έχει θέρμανση. Μέχρι τώρα, με διαφωνίες, αντεγκλήσεις, κουτσά στραβά, για ελάχιστες ώρες κάθε μέρα, κάτι γινόταν. Αυτόν τον χειμώνα όμως καμία συμπόρευση δεν είναι εφικτή, όσοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να πληρώσουν για την αγορά πετρελαίου είναι η συντριπτική πλειονότητα. Και λοιπόν; Ακόμη μία πολυκατοικία προστίθεται στην (πολύ) μακρά αλυσίδα των μη θερμαινόμενων ελληνικών κατοικιών. Το συνηθίσαμε κι αυτό. Είναι όμως έτσι ή προχωράει αργά αλλά σταθερά το σημείο θραύσης τής πιο διαδεδομένης κτιριακής υποδομής της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας; Τα άμορφα κτίρια που επινοήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες της ανοικοδόμησης στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 κυρίως -δεν αναφερόμαστε στις περιορισμένες εξαιρέσεις- δείχνουν πλέον όχι μόνο την ηλικία τους αλλά και την εγγενή δυσλειτουργικότητά τους. Κλειστά διαμερίσματα, ανοίκιαστα ή ακατοίκητα, αφρόντιστες είσοδοι, σκονισμένες βεράντες, κατεβασμένα ρολά. Ο κηρυγμένος πόλεμος της θέρμανσης ...

Ξέχειλοι οι κάδοι στο Μοναστηράκι, βουνά οι γόπες στον Αρειο Πάγο...  Θρύψαλα η «βιτρίνα» της πρωτεύουσας, καταδικασμένα τα «μετόπισθεν» Κάθε μεσημέρι η ίδια ρουτίνα στο σπίτι που με φιλοξενούσαν (ένα μικρό διαμέρισμα στον πρώτο όροφο μιας πενταώροφης πολυκατοικίας), στο Παρίσι: Στη μία ακριβώς, ένας κυριούλης έβγαζε τους κάδους απορριμμάτων μέσα στους οποίους έριχναν οι ένοικοι τα σκουπίδια τους από τον ακάλυπτο, όπου φυλάσσονταν μπροστά στην εξώπορτα, περίμενε να περάσει το απορριμματοφόρο και να τους αδειάσει (ακριβώς στις 13.05 ήταν εκεί), τους έβαζε πάλι μέσα και έφευγε. Στις γειτονιές του Εδιμβούργου είχα δει άλλο κόλπο: Οι ένοικοι έβαζαν τα σκουπίδια τους σε κάτι ειδικές μπλε σακούλες πολλαπλών χρήσεων που τις έκλειναν ερμητικά, οι υπάλληλοι του απορριμματοφόρου τις άδειαζαν και τις κρεμούσαν κενές στα κάγκελα των σπιτιών, ώστε οι ιδιοκτήτες τους να τις πάρουν για να τις ξαναχρησιμοποιήσουν την επομένη... Και οι δύο μέθοδοι είχαν το ίδιο αποτέλεσμα. Οι δη...

Όποτε μου προτείνουν ένα ταξίδι αναψυχής με φυσιολατρικό-περιηγητικό χαρακτήρα σε κάποιον ορεινό προορισμό, η απάντησή μου είναι σταθερά πως δύσκολα θα με καλύψει κάποιο μέρος παραπάνω από… το σπίτι μου! Το να μεγαλώνεις στη Φλώρινα ή, πιο συγκεκριμένα, στη Φλώρινα της δεκαετίας του ΄80, μεταφράζεται σε άπειρες ώρες παιχνιδιού και δραστηριοτήτων άρρηκτα συνυφασμένων με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Ελλείψει λοιπών εναλλακτικών επιλογών (χαρακτηριστικό γνώρισμα μίας ακριτικής και γεωγραφικά απομονωμένης περιοχής), όπως ένα κολυμβητήριο, μία σχολή μπαλέτου ή μία γυμναστική ομάδα (πλην μεμονωμένων, σποραδικών και ως επί το πλείστον πρόχειρων προσπαθειών), οι εξωσχολικές δραστηριότητες περιλάμβαναν πολύ ποδήλατο και πεζοπορία, καθώς και ορειβασία στα πολλά μονοπάτια των βουνών που περικλείουν την πόλη. Όλα αυτά βεβαίως από μία ηλικία και μετά, καθώς για παιδιά προσχολικής ή νηπιακής ηλικίας δεν υπήρχε τίποτα ως αναψυχή, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων.  Η πάροδος των επόμενων τριάντ...

Δεν ξέρω πόσο χρήσιμο είναι να φανερώνει κανείς «ευσεβείς πόθους» ή να ανοίγει «ουτοπικές» συζητήσεις. Δεν είμαι σίγουρος επίσης, πόση δυνατότητα υπάρχει να τολμήσει πολιτικός ή επιστήμονας να εισάγει στο δημόσιο λόγο μεγαλόπνοα σχέδια για το μέλλον της κοινωνίας του. Από την άλλη, δε βλέπω που είναι το κακό στο να ξεκινήσει μια σοβαρή συζήτηση για το πως θα είναι η Ελλάδα σε εκατό χρόνια από σήμερα. Κι αν φαίνεται γελοίο αυτό, είμαι πολύ βέβαιος ότι όλα τα «πρόσκαιρα» δεινά μας τα χρωστάμε στο ό τι απλά, δεν το κάνουμε. Είναι σαφές ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ ιδεολογικής ουτοπίας και υπερβολικά φιλόδοξου αναπτυξιακού πλάνου. Η οργάνωση των κοινωνιών, πάνω στη θεωρία του «απάνθρωπου» και «αφύσικου» δοκιμάστηκε και απέτυχε αν και ακόμα, κάποιοι επιμένουν για νέες προσπάθειες.  Όταν όμως, ζητάς να γκρεμιστεί η μισή Αθήνα, βασίζεσαι σε μια λογική διαδικασία που προκύπτει από επαγωγές και τεκμηριωμέ...

(...) ελάχιστοι μιλούν για την μητέρα όλων των ελληνικών κρίσεων˙  την πολεοδομική.  Το ελληνικό μεταπολεμικό αναπτυξιακό μοντέλο συνίστατο στην άνευ όρων και προϋποθέσεων καταστροφή των αστικών κέντρων χάριν της «ανάπτυξης» (...) Εάν εμείς, τα εγγόνια της αντιπαροχής, δεν ανασυγκροτήσουμε τις πόλεις μας, δηλαδή τους τόπους όπου ζούμε, παράγουμε και δημιουργούμε, θα είναι μάλλον απίθανο να ξαναφτιάξουμε όλα τα υπόλοιπα.   Η αυτοκριτική για το ελληνικό «παραγωγικό» μοντέλο, που μας έφερε στην χρεοκοπία είναι εύλογη, χρήσιμη και αναπόφευκτη, παρόλο που εκτυλίσσεται την ώρα που συμπολίτες μας καταστρέφονται σε καθημερινή βάση από την ύφεση. Ωστόσο, ο δημόσιος διάλογος εξαντλείται στην ανικανότητα του πολιτικού προσωπικού, τη χαμηλή προστιθέμενη αξία των εν Ελλάδι παραγόμενων προϊόντων, την κακή παράδοση στην παροχή υπηρεσιών, την γραφειοκρατική και άχρηστη πλευρά του δημοσίου, την εκπαίδευση του λαού στη σιγουριά της επιδότησης και μί...

  Σταδίου,  μεθυσμένη  από   Χαρά !   Αθήνα  1960 -  χριστουγεννιάτικη Σταδίου   φωτογραφία του  Κώστα Μπαλάφα  Για εκατομμύρια Αθηναίους η Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου ήταν μια συνηθισμένη Δευτέρα με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον καθένα. Αλλά για τους χρήστες του facebook η ανάρτηση μιας έγχρωμης φωτογραφίας του Κώστα Μπαλάφα (1920 - 2011) που απεικονίζει τα Χαυτεία τον Δεκέμβριο του 1960 ήταν η αιτία για μικρούς εσωτερικούς σεισμούς. Πολύ γρήγορα η φωτογραφία από τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη ανέβηκε σε εκατοντάδες προφίλ συγκεντρώνοντας σχόλια που απηχούσαν ένα παράδοξο κλίμα έκπληξης, θαυμασμού και μελαγχολίας. Ο κόσμος ήταν συγκινημένος. Το ξεχασμένο 1960 είχε εισβάλει με τρόπο απρόσμενο και ορμητικό στα δικτυωμένα αθηναϊκά διαμερίσματα του 2012. Αλλά τι είδαμε σε αυτή τη φωτογραφία που μας αναστάτωσε τόσο πολύ; Δεν είναι δύσκολο να το πεις:  το στιγμιότυπο από τη χριστουγεννιά...

Μας αρέσει δεν μας αρέσει, το μοντέλο της εκτεταμένης μικρής επιχειρηματικότητας -με τα διάσπαρτα καταστήματα των 30-50 τ.μ.- έχει τελειώσει. Μικρομάγαζα, φυσικά, θα υπάρχουν, όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο. Αλλά το φαινόμενο να συντηρούνται σε κάθε πολυκατοικία τρία μαγαζιά, ακόμη και σε αμιγώς οικιστικές περιοχές, θα εκλείψει. Η ελληνική οικονομία δεν θα έχει ποτέ τα δανεικά ή το πλεόνασμα για να συντηρεί όλες αυτές τις μονοπρόσωπες, εμπορικές κατά κύριο λόγο, επιχειρήσεις. Αυτή, όμως, η αναγκαστική στροφή στην ελληνική οικονομία αφήνει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού επενδυμένου κεφαλαίου ανενεργό. Το βλέπουμε σήμερα στα κλειστά μαγαζιά που ρημάζουν. Πολλοί ιδιοκτήτες ελπίζουν στην αντιστροφή του οικονομικού κύκλου για να τα ξανανοικιάσουν. Πολλοί θα επαληθευθούν. Οι περισσότεροι όμως όχι. Από την άλλη, υπάρχουν ανενεργές παραγωγικές δυνάμεις στη χώρα, αυτές που κάποτε ήταν η ατμομηχανή της οικονομίας. Ο οικοδομικός κλάδος δεν πρόκειται ποτέ να ξαναδεί τις...