IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Οι ανισότητες ως πολιτική επιλογή. ανισό Ενα σημαντικό έργο, το βιβλίο του Γάλλου οικονομολόγου Τομά Πικετί «Κεφάλαιο και ιδεολογία», κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη γλώσσα μας (μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου, Πατάκης 2021). Στο βιβλίο αυτό αναφέρεται η ακόλουθη συνέντευξη του Πικετί, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Sciences Humaines. • Ξεκινάτε από την αρχή ότι όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες χρειάζεται να δικαιολογούν τις ανισότητες. Γιατί; Η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών στρέφεται γύρω από την αναζήτηση ενός περισσότερο δίκαιου κόσμου. Οι θρησκευτικές και πολιτικές ιδεολογίες, στη Γαλλική Επανάσταση για παράδειγμα, έχουν πάντοτε στον πυρήνα τους έναν στόχο που αποβλέπει στο να προωθήσει μιαν ορισμένη μορφή δικαιοσύνης και ισότητας.   Τομά Πικετί Οι ανθρώπινες υπάρξεις νιώθουν την ανάγκη να νοηματοδοτούν την ύπαρξή τους, ιδίως την κοινωνική τους ύπαρξη: νοιάζονται υποχρεωτικά για τη ζωή των άλλων και θέλουν να βρουν έναν λόγο ύπαρξης για την κοινωνική κατάσταση. Καμιά ελίτ δεν μπορεί...

  Ο στόχος της δίκαιης κοινωνίας.   Με το βιβλίο του « Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα » (Πόλις 2014) ο Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί αναγνωρίστηκε διεθνώς ως ένας από τους εγκυρότερους μελετητές του φαινομένου των οικονομικών ανισοτήτων. Στο τελευταίο μεγάλο έργο του « Capital et ideologie » (Seuil 2019) ο Πικετί καταθέτει τις προτάσεις του για την καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας και σκιαγραφεί το σχέδιο ενός «συμμετοχικού σοσιαλισμού». Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα συνέντευξης που έδωσε στο ιταλικό περιοδικό «L’ Espresso». ● Καθηγητή Πικετί, μάθαμε ότι μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ζούμε σε έναν μετα-ιδεολογικό κόσμο. Στο βιβλίο σας «Κεφάλαιο και ιδεολογία» γράφετε ότι «η ανισότητα δεν είναι οικονομική ή τεχνολογική· είναι ιδεολογική και πολιτική». Τι εννοείτε όταν μιλάτε για ιδεολογία; Η ιδεολογία είναι η προσπάθεια της κοινωνίας και των ατόμων να βρουν μιαν απάντηση στο ερώτημα ποια είναι η δίκαιη κοινωνία και οικονομία. Συγκεκριμένα αυτό σημαίνει να...

 'Εκρηξη του παγκόσμιου πλούτου στα $400 τρισ. παρά την covid-19. Η συνολική περιουσία 2,8 δισεκατομμυρίων ενήλικων πολιτών είναι 50% χαμηλότερη από την αντίστοιχη των 2.825 δισεκατομμυριούχων του πλανήτη.   «Ανοσία» στην πανδημία, που οδήγησε το 2020 στη μεγαλύτερη ύφεση των τελευταίων 70 και πλέον ετών, εμφανίζει ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος, καθώς σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας του Ινστιτούτου της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse για το 2020, το σύνολο της τρέχουσας αξίας του χρηματοοικονομικού πλούτου, δηλαδή  ρευστά διαθέσιμα και κινητές αξίες (ομόλογα, μετοχικοί τίτλοι κ.λπ.), και μη χρηματοοικονομικού πλούτου – κυρίως ακίνητα -, μετά την αφαίρεση του συνόλου του ιδιωτικού χρέους, έφθασε στο ιστορικό υψηλό των 400 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, έχοντας μάλιστα υπερτριπλασιαστεί αυτόν τον αιώνα, καθώς το 2000 κυμαινόταν στα 115 τρισ. δολ. Οι παρεμβάσεις ύψους τρισεκατομμυρίων από τις ισχυρές κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις οδήγησαν αρκετά περιουσιακά στοιχεία σε...

 Πώς θα μεταρρυθμιστεί ο «στημένος» καπιταλισμός. Το σύστημα δεν δουλεύει και πρέπει να αλλάξει, διαφορετικά θα τεθεί σε κίνδυνο ο δημοκρατικός καπιταλισμός της Δύσης. Ποιες μεταρρυθμίσεις απαιτούνται. Γιατί πρέπει να μειωθούν οι ανισότητες. Ο ρόλος-κλειδί της πολιτικής.  «Είναι ξεκάθαρο τότε ότι… τα κράτη στα οποία το μεσαίο στοιχείο είναι μεγάλο και ισχυρότερο, αν είναι δυνατόν, απ’ ό,τι τα άλλα δύο [πλούσιοι και φτωχοί] μαζί, ή σε οποιοδήποτε ποσοστό ισχυρότερο από κάθε ένα εκ των άλλων δύο μόνο του, υπάρχει κάθε δυνατότητα να έχουν ένα αποτελεσματικό Σύνταγμα».Ετσι συνόψισε ο Αριστοτέλης την ανάλυσή του για τις ελληνικές πόλεις-κράτη. Η σταθερότητα αυτού που τώρα μπορούμε να αποκαλέσουμε «συνταγματική δημοκρατία» εξαρτώνταν από το μέγεθος της μεσαίας τάξης. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, επί μακρόν σταθερές δημοκρατίες, σήμερα υποκύπτουν στη δημαγωγία και καταγράφεται η μεγαλύτερη ανισότητα μεταξύ των δυτικών κρατών υψηλού εισοδήματος. ...

Οι αξιωματούχοι της Federal Reserve "τρελλαίνονται" να επιδαψιλεύουν επαίνους στην οικονομία αυτό το διάστημα, χρησιμοποιώντας όρους όπως "πλήρης απασχόληση" και "αξιοσημείωτα θετική πορεία" χωρίς ιδιαίτερη συγκράτηση.  Ωστόσο, νέα έρευνα από την ίδια την Fed δείχνει ότι η υγεία της οικονομίας είναι πραγματικά μια εικόνα που εξαρτάται από τη "γωνία παρατήρησης".  Με άλλα λόγια, η κατανομή του παραγόμενου πλούτου είναι σημαντικότατο κριτήριο. Μια σταθερή οικονομική επέκταση και ένα ιστορικά χαμηλό ποσοστό ανεργίας μόλις που μπορούν να καλύπτουν τις βαθιές ανισότητες όσον αφορά το εισόδημα και τον πλούτο, κάτι που τελικά οδηγεί τα αμερικανικά νοικοκυριά σε πολύ διαφορετικές οικονομικές καταστάσεις μεταξύ τους.  Η έκθεση της Fed δείχνει, μεταξύ άλλων, ότι το φτωχότερο 50% των Αμερικανών συνθλίβεται κυριολεκτικά υπό το βάρος των αυξανόμενων ανισοτήτων.  "Το κορυφαίο 10% -με μωβ και πράσινο χρώμα- κατέχει ένα μεγάλο κ...

Η περιουσία των τεσσάρων πιο πλούσιων ανθρώπων ξεπερνάει αυτή των 100 εκατομμυρίων φτωχών της χώρας με τη μεγαλύτερη οικονομία στη νοτιοανατολική Ασία, αλλά και τις κραυγαλέες ανισότητες, σύμφωνα με έκθεση της Oxfam, η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Το πόρισμα της βρετανικής ΜΚΟ ανέφερε πως ο πλούτος των τεσσάρων δισεκατομμυριούχων της Ινδονησία έφτανε πέρυσι τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 23,7 δισεκατομμύρια ευρώ), δηλαδή ξεπερνούσε αυτόν του 40% των κατοίκων της χώρας που θεωρούνται οι πιο φτωχοί σε έναν συνολικό πληθυσμό περίπου 255 εκατομμυρίων. Μόνο σε μια ημέρα ένας δισεκατομμυριούχος μπορεί να έχει το χιλιαπλάσιο εισόδημα μόνον από την εκμετάλλευση της περιουσίας του από το ποσό που δαπανούν οι πιο φτωχοί κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης χρονιάς για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Η Ινδονησία κατέχει την 6η θέση στην κατάταξη των χωρών με τις μεγαλύτερες ανισότητες στον κόσμο. Το 2016, το 1% των πιο πλούσιων κατείχε σχεδόν τον μισό (49%) ...

Οι εκατομμυριούχοι δεν αποτελούν παρά μόνο το 1% του πληθυσμού παγκοσμίως, όμως έχουν στην κατοχή τους σχεδόν τον μισό ιδιωτικό πλούτο του κόσμου, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της εταιρείας χρηματοοικονομικών συμβούλων Boston Consulting Group. Συνολικά, 18,5 εκατομμύρια πλούσια νοικοκυριά μοιράζονται το 47% όλου του παγκόσμιου πλούτου σε εισοδήματα, τραπεζικές καταθέσεις ή μετοχές. Το ύψος της περιουσίας όλων μαζί ανέρχεται στα 78,8 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που ξεπερνά το παγκόσμιο ΑΕΠ. Οι ΗΠΑ φιλοξενούν τους περισσότερους εκατομμυριούχους (8 εκατομμύρια) και ακολουθεί η Κίνα (2 εκατομμύρια). Ωστόσο το Λιχτενστάιν και η Ελβετία είναι οι δύο χώρες με τη μεγαλύτερη αναλογία εκατομμυριούχων ανά αριθμό κατοίκων. Στη Γαλλία οι εκατομμυριούχοι ανέρχονται σε 445.000. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου πάντως παρατηρείται στη Βόρεια Αμερική: το 63% ατομικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 60,4 τρισεκ. δολαρίων ανήκουν αποκλειστικά σε εκατομμυριούχους και το ποσοσ...

Παρακολουθώντας κανείς τις εργασίες και τα αποτελέσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας για το μεταναστευτικό ζήτημα, δεν μπορεί παρά να νιώθει απογοήτευση για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η περίφημη «ευρωπαϊκή ιδέα», αλλά και να κάνει δύο βασικές διαπιστώσεις: Πρώτον, ότι υπάρχει έλλειψη μιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής, ικανής να αποτρέψει τις διπλωματικές τριβές μεταξύ των χωρών του Νότου, των Βαλκανίων και της ομάδας Visegrad και ταυτόχρονα να αποθαρρύνει τα «ανατολίτικα» παζάρια εκ μέρους της Τουρκίας. Δεύτερον, ότι υπάρχει αδυναμία και κυρίως απροθυμία της Ε.Ε. –όπως και του υπόλοιπου αναπτυγμένου κόσμου– να αντιμετωπίσουν τις βαθύτερες αιτίες του προβλήματος αυτού και όχι απλώς τις συνέπειές του. Στο εν λόγω κείμενο, θα εξεταστεί το ζήτημα των παγκόσμιων εισοδηματικών ανισοτήτων ως παράγοντας που επιδρά ουσιωδώς στην πρόκληση μεταναστευτικών/προσφυγικών ροών. Προτού οδηγηθούμε στο καταληκτικό συμπέρασμα, ...