IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εγκέφαλος και Τέχνη:  Αναζητώντας τη νευροβιολογική βάση της αισθητικής απόλαυσης.  Η τέχνη έχει έναν μοναδικό τρόπο να ενεργοποιεί συναισθήματα και νοητικές διεργασίες. Η απόλαυση που αντλούμε από την εμπειρία θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αισθητική αξία του εκάστοτε έργου τέχνης. Ωστόσο, στο θέμα αυτό προκύπτουν πολλές διαφωνίες τόσο ανάμεσα στους ειδικούς όσο και στους απλούς “θεατές”. Τελικά υπάρχει κάτι κοινό στον τρόπο που βιώνουμε την τέχνη; Από πού προέκυψε η ανάγκη μας γι’ αυτή; Τι θα ανακαλύψουμε αν στρέψουμε το βλέμμα στο όργανο εκείνο που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε, να ερμηνεύουμε και να δημιουργούμε την τέχνη; Ο Θανάσης Ντινόπουλος, καθηγητής Ανατομικής, Ιστολογίας και Εμβρυολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ και συγγραφέας των βιβλίων “Εγκέφαλος και Τέχνη” και “Νευροαισθητική: ή γιατί οι άνδρες προτιμούν τις ξανθές”, μιλάει στο «Πρίσμα» για τις πολύπλοκες εγκεφαλικές διεργασίες που μας επιτρέπουν να έχουμε την...

 1     Μηχανές ανάγνωσης της σκέψης.   H κατασκευή μηχανών που θα μας επέτρεπαν να γνωρίζουμε με ασφάλεια τι έχει στο μυαλό του ή τι σκέφτεται ένας άνθρωπος αποτελεί, μέχρι σήμερα, άπιαστο τεχνολογικό όνειρο, ένα είδος «Ιερού Γκράαλ» για τη σύγχρονη τεχνοεπιστήμη. Χάρη όμως στις νέες νευροαπεικονιστικές τεχνικές (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, λειτουργική μαγνητική τομογραφία κ.ά.), είναι πλέον εφικτός ο εντοπισμός και η ανάλυση των εγκεφαλικών δομών που εμπλέκονται και τελικά παράγουν την ανθρώπινη σκέψη. Εκεί που οι πανάρχαιες μαντικές πρακτικές αποτυγχάνουν παταγωδώς, οι πιο πρόσφατες τεχνικές «ανάγνωσης» του ανθρώπινου εγκεφάλου αποδεικνύονται πολύ πιο αποτελεσματικές, γνωστικά παραγωγικές και βιοϊατρικά επωφελείς. Σε πολλά άρθρα αυτής της στήλης έχουμε αναφερθεί στις τεχνικές νευροαπεικόνισης (neuroimaging), χωρίς ωστόσο να παρουσιάσουμε αναλυτικά τις προϋποθέσεις και τις εφαρμογές αυτής της τεχνολογίας στην έρευνα του εγκ...

Οι αισθήσεις μας είναι οι πύλες που μας επιτρέπουν να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Τα μάτια, η μύτη, τα αυτιά μας δέχονται κάθε πληροφορία που μας προσφέρει το περιβάλλον και τη στέλνουν σε εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου, ο οποίος μεταμορφώνει αυτά τα εισερχόμενα ηλεκτρικά σήματα σε εικόνα, ήχο, άγγιγμα, όλα όσα καταλαβαίνουμε ως πραγματικότητα. Τι συμβαίνει, όμως, όταν μία από τις αισθήσεις «μπαίνει στα χωράφια» μιας άλλης; Το φαινόμενο της νευρολογικής ανάμιξης των αισθήσεων, γνωστό και ως «συναισθησία», μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να «βλέπει» ήχους ή να «ακούει» οσμές. Έχουν αναφερθεί τουλάχιστον 80 διαφορετικές μορφές της - περισσότερο συνήθης είναι αυτή κατά την οποία όταν οι συναισθητικοί κοιτούν ένα γράμμα του αλφαβήτου ή έναν αριθμό, το βλέπουν χρωματισμένο με ένα συγκεκριμένο χρώμα. Σε μια άλλη συνήθη μορφή συναισθησίας, τα άτομα βλέπουν χρώματα σε συνδυασμό με ήχους, σαν ένα πυροτέχνημα που εμφανίζεται στην όρασή τους, καθώς ακούγεται ένα κορνάρισμα σ...