IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Σύμφωνα με τον διακεκριμένο μαρξιστή και επιφανή ανθρωπολόγο Ντέιβιντ Χάρβεϊ «υπάρχει ένα ανέκδοτο για τους μαρξιστές: λέγεται ότι προέβλεψαν σωστά τις τελευταίες δώδεκα από τις τελευταίες τρεις κρίσεις. Συνεπώς πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός όταν λέει πως μια αντίφαση πρόκειται να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις κρίσης ή ότι αυτή η κρίση πρόκειται να είναι η τελειωτική» («Η Αυγή» 6-1-2011). Η Αριστερά σε πολλές περιπτώσεις μπέρδεψε την πραγματικότητα με τις επιθυμίες της. Φαντασιώθηκε εξεγέρσεις που δεν ξέσπασαν, προανήγγειλε ραγδαίες και ανατρεπτικές εξελίξεις που δεν ήρθαν, τροφοδότησε με αυταπάτες τους οπαδούς της ότι αν θέλεις κάτι πολύ και είναι δίκαιο αυτό θα συμβεί οπωσδήποτε. Η ελληνική Αριστερά δεν θα μπορούσε να είναι η εξαίρεση. Διαβάζοντας τις ανακοινώσεις των κομμάτων και των οργανώσεων που κινούνται στην περιοχή του ιστορικού κομμουνισμού και του παραδοσιακού αριστερισμού που χρησιμοποιούν τον μαρξισμό (στις διάφορες εκδοχές του) ως εργαλείο ανάλυσης, δ...

  Ο βρετανός θεωρητικός Τέρι Ιγκλετον απαντά με τρόπο ανατρεπτικό στις δέκα πιο σκληρές θέσεις κατά του μαρξισμού Είναι ο καπιταλισμός ένα φυσικό σύστημα όπως ο αέρας που αναπνέουμε ή ένα σχετικά πρόσφατο ιστορικό φαινόμενο που μπορεί να αντικατασταθεί από ένα άλλο, φιλολαϊκό; Ο βρετανός καθηγητής Πολιτισμικής Θεωρίας και κριτικός λογοτεχνίας Τέρι Ιγκλετον πιστεύει ότι ο καπιταλισμός μπορεί να ανατραπεί και ο μαρξισμός μπορεί να δώσει απαντήσεις για το τι είδους σύστημα μπορεί να είναι το επόμενο που θα τον αντικαταστήσει. Στο βιβλίο του «Γιατί ο Μαρξ είχε δίκιο» (εκδόσεις Πατάκη) αναπτύσσει τη σκέψη του Μαρξ απαντώντας ένα προς ένα σε δέκα καθιερωμένες επικρίσεις κατά της μαρξιστικής θεωρίας, προσπαθώντας να βγάλει τον όγκο της λάσπης που έχει επικαθήσει πάνω της, κυρίως μετά την πτώση του «υπαρκτού». Terry Eagleton Ο Τέρι Ιγκλετον αναφέρει ότι σημασία έχει η ζωή μετά τον μαρξισμό. Οσο υπάρχει καπιταλισμός, λέει, θα υπάρχει και η κριτική του, ο μαρξισμός. Μόνο...

Eric  Hobsbawm  [...]  Ο Χομπσμπάουμ έδωσε μια τελείως διαφορετική ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων. Οι απόψεις του υπήρξαν κριτικές και συχνά προκλητικές και δεν δίσταζε να συγκρουστεί με τις απόψεις άλλων ιστορικών σε ότι αφορά τα ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν την Ευρώπη του 20 ου αιώνα". Ο Ομότιμος Καθηγητής Γενικής και Πολιτικής Κοινωνιολογίας του ΑΠΘ, Ζήσης Παπαδημητρίου , μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το tvxs, αποτιμώντας το έργο του μεγάλου ιστορικού του 20ού αιώνα Έρικ Χομπσμπάουμ και την προσφορά του στην ιστορική επιστήμη. Ο Έρικ Χομπσμπάουμ ήταν πραγματικά ένας από τους μεγάλους ιστορικούς του 20ού αιώνα. Κατέγραψε, παρουσίασε και αξιολόγησε τα μεγάλα γεγονότα αυτού του αιώνα από μία κριτική σκοπιά, όντας ο ίδιος συνεπής στη μαρξιστική του προσέγγιση. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο και εγκατέλειψε αργότερα γιατί η σκέψη του ξεπερνούσε τα όρια της νομενκλατούρας των παραδοσιακών κομμουνιστικών κομμάτων. Ο Χομπσμ...

Η αναγγελία του θανάτου τους είχε γίνει της μόδας τα τελευταία τριάντα χρόνια: οι κοινωνικές τάξεις έχουν πεθάνει και μαζί με αυτές, η διάκριση ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά. Ομως, υπάρχει κάποιος που τις ξαναβρήκε, εκεί ακριβώς όπου τις είχε βρει και ο Καρλ Μαρξ πριν από σχεδόν δύο αιώνες. Ενας τραπεζίτης, ο Τζορτζ Μάγκνους, επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων της τράπεζας UBS, έγραψε μία μελέτη που επιγράφεται «Δώστε στον Μαρξ μια ευκαιρία να σώσει τις οικονομίες». Γιατί άραγε ένας τραπεζίτης επικαλείται τη σκέψη ενός φιλοσόφου από καιρό πεθαμένου, που ποτέ οι τραπεζίτες δεν έπιασαν στο στόμα τους το όνομά του για καλό; Την οικονομική κρίση την αποδίδουμε συνήθως στις κακές πολιτικές των κυβερνήσεων. Ομως, γιατί είναι κακές; Διότι επιβάλλουν απαράλλαχτα περικοπές μισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών. Διότι η υπερβολική δόση λιτότητας και η μείωση των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσης χειροτερεύει τα πάντα. Διότι θεωρούν απαραίτητο να σώζουν μεγαλοτραπεζίτε...

Μετά τους Δεσμευμένους Ελευθεριάζοντες και τους Συνθηκολογημένους Κευνσιανούς (βλ. εδώ για το Μέρος Β ), σήμερα ήρθε η σειρά των εγχώριων μαρξιστών που, κατά την ταπεινή μου γνώμη, θα έκαναν τον Καρλ Μαρξ να βγει από τα ρούχα του – ακριβώς όπως οι Δεσμευμένοι Ελευθεριάζοντες θα εκνεύριζαν τον γκουρού τους Friedrich von Hayek, και οι Συνθηκολογημένοι Κευνσιανοί τον John Maynard Keynes. Πριν προχωρήσω, επιτρέψτε μου να θυμίσω τον σκοπό αυτών των τριών άρθρων: Να εξετάσουν κατά πόσον οι έλληνες διαμορφωτές της κοινής γνώμης (πολιτικοί, επιστήμονες, σχολιαστές) είναι συνεπείς με τις αρχές, και την ιδεολογία, που οι ίδιοι δηλώνουν ότι έχουν. Στόχος μου δεν είναι να αμφισβητήσω τον νεοφιλελευθερισμό, τον Κευνσιανισμό ή, σήμερα, τον Μαρξισμό. Στόχος μου είναι να καταδείξω τον τρόπο με τον οποίο οι κυρίαρχοι εκπρόσωποι, στην Ελλάδα, αυτών των τριών ιδεολογικών ρευμάτων πέφτουν σε αντιφάσεις με αυτά που οι ίδιοι λένε ότι πιστεύουν. Πολλοί μου λέτε: Και γιατί πρέπει κάποιος σώνει και κ...

Ολοταχώς προς κινεζικά μεροκάματα Σ' ένα σχόλιό μου πέντε χρόνια πριν, αναφερόμουν στην ανάλυση του Μαρξ τη σχετική με την επιδίωξη του κεφαλαίου να ρίξει όσο πιο κάτω γίνεται τα μεροκάματα. Η αλήθεια είναι ότι τότε δεν μπορούσα να προβλέψω την ένταση της επερχόμενης κρίσης, ούτε των μέτρων που θα έπαιρνε το κεφάλαιο και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι για την αντιμετώπισή της. Σήμερα, όμως, που η κρίση έχει ξεσπάσει για τα καλά, οι συνθήκες διαβίωσης της συντριπτικής πλειονότητας έχουν επιδεινωθεί δραματικά και οι μισθοί και τα μεροκάματα έχουν πάρει την κατηφόρα, θεωρώ ότι αξίζει το κόπο να υπενθυμίσω αυτή την τόσο επίκαιρη μαρξική πρόβλεψη. Παρατηρούσε λοιπόν ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο»: «Ενας Αγγλος συγγραφέας του 18ου αιώνα έγραφε: Στη Γαλλία η εργασία είναι κατά ένα ολόκληρο τρίτο φτηνότερη απ' ό,τι στην Αγγλία: Γιατί οι Γάλλοι φτωχοί (εργάτες) εργάζονται σκληρά ενώ η τροφή και το ντύσιμό τους είναι πενιχρά (...) έτσι που πράγματι ξοδεύουν καταπληχτικά λίγο χρήμ...

Κάθε εποχή επιλέγει θεούς, ήρωες, φόβους και φαντασιώσεις: σε αυτούς αναλώνεται, στο όνομά τους σβήνει. Τι άραγε σηματοδοτεί το ότι σήμερα τα έργα του Μαρξ κατατάσσονται διεθνώς στα «ευπώλητα»; Εάν όχι τίποτε άλλο, τουλάχιστον την παρακμή των θεών και ηρώων, την άνοδο των φόβων και φαντασιώσεων της περιόδου που προηγήθηκε. Εκτός αυτού, σημειώνεται επίσης κάτι αναπάντεχο: η καλλιτεχνική απόδοση των έργων του Γερμανού φιλοσόφου. Οπως ο Μπρεχτ στη δεκαετία του 1920 εμπνεύσθηκε την «Οπερα της πεντάρας» από τη φράση του Προυντόν «Η ιδιοκτησία είναι κλοπή», σήμερα ο Μαρξ ανακηρύσσεται όχι μόνο σε «προφήτη», αλλά και σε «ποιητή» και «θεατρικό συγγραφέα» της κοινωνικής απόγνωσης.Στο «αμάρτημα» της κατανόησης της κοινωνικής επανάστασης ως ποιητικού γεγονότος είχαν επίσης υποπέσει οι ρωσικές και οι γερμανικές πρωτοπορίες του Μεσοπολέμου, όπως το Πρόλετκουλτ και το Μπαουχάους, ποιητές όπως ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι, ακόμη και ο Γιάννης Ρίτσος, πράγμα που επέσυρε αφορισμό από την αριστερή «ορθοδοξ...