IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Οι φιλόσοφοι για τη δημοκρατία. Διεθνώς γνωστός μελετητής του έργου του Αριστοτέλη, ο Πιερ Πελεγκρέν είναι ομότιμος διευθυντής έρευνας στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας. Στη γλώσσα μας κυκλοφορεί το βιβλίο που έχει συγγράψει μαζί με τον Μισέλ Κριμπελιέ «Αριστοτέλης. Ο φιλόσοφος και οι επιστήμες» (Εστία 2011). Η ακόλουθη συνέντευξη του Γάλλου φιλοσόφου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Le Point». ● Ο ορισμός που δίνουμε σήμερα στη δημοκρατία θα ικανοποιούσε έναν Αθηναίο του 5ου αιώνα π.Χ.; Αμφιβάλλω. Η ιδεώδης δημοκρατία που αποδίδουν ορισμένοι στους αρχαίους Ελληνες είναι μια πρόσφατη ερμηνεία. Στην Αθήνα μόνο το 20% του πληθυσμού μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία των πολιτών. Επιπλέον, δεν ήταν κάποιος πολίτης χάρη στα ιδεώδη του ή τη στράτευσή του, αλλά επειδή ήταν πολίτες οι γονείς του. Για τους υπόλοιπους, το να γίνουν πολίτες ήταν σχεδόν αδύνατο, ακόμη και αν είχαν σώσει την πόλη, όπως ο ρήτορας Λυσίας, ο οποίος είχε βοηθήσει στην αποκατάσταση της δημοκρ...

  Αντιγόνη vs Κρέων: Πολιτικές αναφορές και σκέψεις μετά το ”Κρέοντα Γ@....σαι ”. Απέναντι στην τραγωδία πρέπει να στεκόμαστε με έναν υψηλού επιπέδου θεωρητικό εξοπλισμό απαλλαγμένο από ερμηνευτικές απολυτότητες και μανιχαϊσμούς. «Ήδ’ εστίν η σώζουσα και ταύτης έπι/ πλέοντες ορθής τους φίλους ποιούμεθα»1 (Κρέων) Μία απρεπής ανάρτηση ”Κρέοντα Γ@....σαι ” γνωστού ηθο-ποιού με στόχο την καταγγελία της αυταρχικής εξουσίας που τείνει να εδραιωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ανέδειξε περίτρανα τόσο τον τρόπο που ερμηνεύουμε τα πολιτικά μηνύματά των αρχαίων τραγωδιών, όσο και τον τρόπο με τον οποίο εκφράζουμε την κριτική μας και ιδιαίτερα την διαφωνία μας. Κι αυτό γιατί ο τρόπος (λέξεις) που διατυπώνουν τις σκέψεις μας αποκαλύπτει και το εσώτερου εγώ μας. Είμαστε οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να σκεφτούμε και να εξωτερικεύσουμε την σκέψη μας. Η ” Αντιγόνη ” του Σοφοκλή-ως η κατεξοχήν πολιτική τραγωδία-δεν χωρά σε μανιχαιστικά ερμηνευτικό σχήματα του τύπου: ”Η επαναστάτρια Αντιγόνη...

Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και ζωή σε άλλους κόσμους:  Τι πίστευαν για τα εξωγήινα όντα. Στο βιβλίο του « Extraterrestrials » ο δημοσιογράφος Γουέιντ Ράους παρουσιάζει μια άγνωστη διάσταση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.  Η ιδέα πως άλλοι κόσμοι, διαφορετικοί ή παρόμοιοι με τον δικό μας, μπορεί να φιλοξενούν άλλα, εξωγήινα πλάσματα , δεν είναι «παιδί» του σύγχρονου κόσμου: Η ανθρωπότητα το σκέφτεται αυτό από τότε που άρχισε να κοιτά ψηλά στους ουρανούς, όπου έβλεπε τον Ήλιο, τη Σελήνη, τα άστρα και τους πλανήτες. Κάθε είδους μύθοι, θρύλοι και ιστορίες «γεννήθηκαν» για τους κατοίκους του ουρανού, με θεούς, δαίμονες, πνεύματα και αγγέλους να καθίστανται οι πρώτοι «εξωγήινοι» (με την αυστηρή- «έξω από τη Γη»- έννοια του όρου). Κάποια στιγμή, ωστόσο, οι μυθολογικές προσεγγίσεις άρχισαν να αντικαθίστανται από πιο «υλιστικές», με την έννοια των εξωγήινων όντων, των πλασμάτων δηλαδή από άλλους κόσμους/ πλανήτες, να αποκτά τις πρώτες της πρωτοεπιστημονικές ρίζες στην αρχαί...

     Πώς σκέφτονταν οι αρχαίοι φιλόσοφοι τον πόλεμο. Τι έγραψαν ο Ομήρος, ο Ηράκλειτος, ο Πλάτωνας για τον πόλεμο και τις μορφές του.   Ο πόλεμος είναι ένας θεμελιώδης τομέας της φιλοσοφικής έρευνας, καθώς μας επιτρέπει να αμφισβητούμε τη φύση του ανθρώπου, τη δυναμική της ιστορίας και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η λέξη «πόλεμος», επανεμφανίστηκε στον δημόσιο χώρο με την εμφάνιση της Covid-19 όταν ο Εμμανουέλ Μακρόν που είπε: «Είμαστε σε πόλεμο». Τις τελευταίες εβδομάδες, το σενάριο πολέμου έχει γίνει μια συγκεκριμένη πραγματικότητα με σύγκρουση στην καρδιά της Ουκρανίας. Η ρητορική του πολέμου με τα όπλα φαίνεται πλέον να υπερισχύει έναντι αυτής της διαπραγμάτευσης, με την προοπτική μιας σύγκρουσης παγκόσμιων διαστάσεων κάθε άλλο παρά καθησυχαστική. Καθώς είμαστε συνηθισμένοι να μνημονεύουμε τις τραγωδίες του 20ου αιώνα, και μετά από μια μακρά περίοδο ειρήνης, εμείς οι Ευρωπαίοι δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι μετά την πανδημία, ένα είδος Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου δ...

     Πλάτωνας:  Ο θάνατος του φιλοσόφου. «Όσοι ορθά φιλοσοφούν μελετούν τον θάνατο τους και ο θάνατος δεν τους φοβίζει όσο τους άλλους ανθρώπους »                                  Πλάτωνας, Φαίδων 67e Η βεβαιότητα του θανάτου ανέκαθεν προκαλούσε φόβο στον άνθρωπο. Τι μπορεί να έπεται; Είναι ο θάνατος το τέλος ή όχι; Πρώτος ο Πλατωνικός Σωκράτης ορίζει τη μελέτη του θανάτου ως αντικείμενο της φιλοσοφίας στην Απολογία, όπου ευφυώς συνοψίζει τις δύο πιθανότητες: «Γιατί ένα από τα δύο είναι το να πεθάνει κανένας· ή είναι δηλαδή σαν να μην είναι (μηδὲν εἶναι), ούτε έχει αίσθηση από τίποτε ο πεθαμένος, ή όπως λένε κάποια αλλαγή είναι ο θάνατος και η ψυχή αλλάζει κατοικία από τον τόπο αυτό σε άλλο τόπο.»                          Πλάτωνας, Απολογία Σωκράτους 40c Η αντίληψη ...

Τι είναι ένας «πλατωνικός» έρωτας; Ο έρωτας που συνήθως ονομάζουμε «πλατωνικό» είναι ένα ζήτημα για το οποίο συχνά γίνεται λόγος. Όταν μιλάμε για πλατωνικό έρωτα, συνήθως τείνουμε ν’ αναφερόμαστε σε έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, αγνό και χωρίς τη σεξουαλική εμπειρία. Τι εννοούσε όμως ο Πλάτων όταν έκανε λόγο για τον έρωτα; Ο όρος που χρησιμοποιούμε παραπέμπει όντως στη σκέψη του μεγάλου αρχαίου φιλοσόφου ή μήπως είναι παραπλανητικός; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε χωρίς περίπλοκες ακαδημαϊκές αναλύσεις. Αρχικά, πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι επιδράσεις της πλατωνικής φιλοσοφίας είναι αναμφίβολα τεράστιες: εκτός από τη φιλοσοφική παράδοση που ανέπτυξαν οι σπουδαστές του Πλάτωνα στην Ακαδημία, μερικούς αιώνες αργότερα ιδρύθηκε η σχολή σκέψης του Νεοπλατωνισμού από τον Αμμώνιο Σακκά και εκπροσωπήθηκε από τον Πλωτίνο. Την ίδια εποχή εμφανίστηκε και ο Φίλων ο Αλεξανδρέας, ο οποίος συνδυάζοντας την πλατωνική σκέψη με τις εβραϊκές παραδόσεις, διαμόρφωσε ένα σύστημα σκέψης που έλαβε την ονομασία Ιου...