IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

     Ψηφιακή Αμνησία:  Καταστρέφει το smartphone τη μνήμη μας; Η μνήμη είναι περίεργη, απρόβλεπτη και, νευροεπιστημονικά, δεν είναι ακόμη αρκούντως κατανοητή. Το να έχουμε με την τεχνολογία περισσότερη μνήμη στις τσέπες μας σημαίνει ότι έχουμε λιγότερη στο κεφάλι μας; Μήπως χάνουμε την ικανότητά μας να θυμόμαστε πράγματα – από τα ραντεβού μέχρι το τι επρόκειτο να κάνω στη συνέχεια – επειδή περιμένω το τηλέφωνό μου να το κάνει για μένα; Πριν από τα smartphones, τα κεφάλια μας είχαν μια κρυφή μνήμη αριθμών τηλεφώνου και οι μνήμες μας περιείχαν έναν γνωστικό χάρτη, που δημιουργήθηκε με την πάροδο του χρόνου, ο οποίος μας επέτρεπε να πλοηγούμαστε. Για τους χρήστες smartphone, αυτό δεν ισχύει πλέον.... Ο εγκέφαλός μας και τα smartphones μας σχηματίζουν έναν περίπλοκο ιστό αλληλεπιδράσεων: η έξυπνη φωνοποίηση της ζωής αυξάνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, αλλά επιταχύνθηκε από την πανδημία, όπως και η χρήση του διαδικτύου γενικά. Από τους ερωτηθέντες απ...

Ο οκνηρός άνθρωπος.  Ο Πλάτων προειδοποιούσε τους νέους φιλοσόφους για τη γραφή και το βιβλίο, που υποκαθιστούν μια ζωντανή μνήμη με μια νεκρή, με πρόσχημα την ευκολία. Κάνουν τον αναγνώστη παθητικό. Σήμερα, αν η διατύπωση άλλαξε μορφή, δεν άλλαξε περιεχόμενο. Ο στόχος είναι πάντοτε η μεταφορά των υποχρεώσεών του σε έναν εξωτερικό μηχανισμό. Η οκνηρία θα ήταν, στην οπτική του Πλάτωνα, η απόδειξη μιας σκλαβιάς ανάξιας του ανθρώπου Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης Την ώρα που σχολεία και γραφεία παραμένουν κλειστά λόγω κορωνοϊού, η προσφυγή στην τεχνολογία για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων μας είναι μονόδρομος, ενώ ταυτόχρονα η ψυχαγωγική πλευρά της αναδεικνύεται σε βασική ανάγκη της καθημερινότητάς μας. Είναι λοιπόν ευκαιρία ν’ αναστοχαστούμε τον ρόλο της τεχνολογίας στην καθημερινή μας ζωή και να φροντίσουμε να υπερασπιστούμε την ελευθερία μας από αυτήν. Επιστρέφουμε σήμερα σ’ ένα κείμενο του 1998 που θέτει ακριβώς αυτούς τους προβληματισμούς. Β.Κ.  Το...

Three ancient greek pillars against a blue VLADIMIR_TIMOFEEV VIA GETTY IMAGES Ο κανόνας του τρία και οι ιστορίες. Οι Ρωμαίοι υποστήριζαν πως  Omne trium perfectum  (κάθε τι σε τριάδα είναι τέλειο). Ξέρουμε τα «Τρία Γουρουνάκια» και τους «Τρεις Σωματοφύλακες». Αλλά και τις «Τρεις Αδελφές», και τις «Τρεις Χάριτες» στα καθ’ημάς. Ο Ιούλιος Καίσαρας ενημέρωσε τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο για τη νίκη του απέναντι στον βασιλιά Φαρνάκη με το ιστορικό τριπλό «veni, vidi, vici». Ο Thomas Jefferson άλλαξε την αμερικανική ιστορία, προτάσσοντας στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας τρία αναφαίρετα δικαιώματα: ζωή, ελευθερία και αναζήτηση της ευτυχίας. Το κεντρικό σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης ήταν το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη» -και στη χώρα μας όλοι θυμόμαστε συνθήματα που έμειναν στην ιστορία, όπως το «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».  Τι συμβαίνει με το τρία; Δεν είναι τυχαίο που κυριαρχεί σε μύθους, ιστορίες, σλόγκαν και ρητά. Δεν είναι μόνον ο ιδιαίτερος συμβολ...

 Καταφύγια. Στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού πάντα υπήρχαν σημεία επιστροφής. Είτε επρόκειτο για κοσμογονικές αλλαγές είτε για τοπικές αναστατώσεις, ο κόσμος πάντα διατηρούσε την ανάμνηση αυτού που υπήρχε πριν - όχι μόνο ως αφήγηση, αλλά και ως υλική υπόσταση. Αυτό δεν σημαίνει ότι μετά από βαθιές ρήξεις της χρονικής συνέχειας ο κόσμος μπορούσε να ξαναγίνει όπως ήταν πριν. Μπορούσε όμως να δείξει πώς ήταν πριν και να προσφέρει σε όσους το επιθυμούσαν την επιλογή να δημιουργήσουν μια εναλλακτική πραγματικότητα εκκινώντας από μια προγενέστερη αφετηρία. Αν η ιστορία του Κατακλυσμού είναι η αρχετυπική ιστορία των κοσμογονικών αλλαγών που διαμόρφωσαν τη Γη, η ιστορία της Κιβωτού είναι η αρχετυπική ιστορία των καταφυγίων. Σπάνια το συνειδητοποιούμε, αλλά πρόκειται για δύο διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες συνυφαίνονται όπως η θεία οργή με τη θεία πρόνοια. Σε μια εποχή που το νέο δεν αποτελεί αξία, αλλά κίνδυνο -και η εποχή αυτή καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ι...

΄Ελληνες ερευνητές ανατρέπουν την υπάρχουσα θεωρία  λειτουργίας  των εγκεφαλικών κυττάρων. Φως στη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων, ρίχνουν ερευνητές του ΙΤΕ, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την υπάρχουσα θεωρία μέσα από μία νέα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications , με τίτλο: «Αμφισβητώντας το δόγμα του σημειακού νευρώνα: Οι ενδονευρώνες ταχείας πυροδότησης ως μη γραμμικά νευρωνικά δίκτυα» . Το αποτέλεσμα της έρευνας «φωτίζει» τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων ταχείας πυροδότηση ς, ενός τύπου ανασταλτικών νευρώνων στον εγκέφαλό μας και αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αυτά ενσωματώνουν τα ερεθίσματα που δέχονται με τη χρήση πολύπλοκων, μη γραμμικών υπολογισμών στους δενδρίτες τους, αποτέλεσμα που προσβάλλει την υπάρχουσα θεωρία που θέλει τους ενδονευρώνες να έχουν απλούς, γραμμικούς δενδρίτες. Η έρευνα αυτή παρουσιάζει μία νέα θεώρηση για τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων και επεκτείνεται...

Μέσα από αυτή σχηματίζουμε την αίσθηση του εαυτού και αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας στον κόσμο. Ποιοι είμαστε, ποιο είναι το παρελθόν μας και ποιες είναι οι βεβαιότητές μας για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Πολύ συχνά καταβάλλουμε αγωνιώδεις προσπάθειες να την κρατήσουμε ζωντανή, ενώ αυτή γλιστρά σαν την άμμο μέσα από τα δάχτυλά μας. Ο λόγος, φυσικά, για τη μνήμη. Η κ αθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ δρ Φωτεινή Στυλιανοπούλου μιλά στο «Πρίσμα» για τη μνήμη και τα μυστήρια που συνδέονται με αυτή. Συνήθως μιλάμε για τη μνήμη στον ενικό. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά είδη μνήμης. Πείτε μας λίγα λόγια για το καθένα. Συνήθως λέμε η μνήμη, αλλά υπάρχουν πράγματι πολλά είδη μνήμης. Τα είδη αυτά χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τη δηλωτική και την άδηλη μνήμη. Η δηλωτική είναι η συνειδητή μνήμη, που περιλαμβάνει με τη σειρά της τη σημασιολογική και την αυτοβιογραφική. Η σημασιολογική μνήμη αφορά ό,τι μαθαίνο...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: ΚΥΠΡΟΣ-ΑΤΤΙΛΑΣ 1974: Στίγμα αιώνιας καταδίκης  τα φρικαλέα γεγονότα των βιασμών γυναικών  από εφηβείας μέχρι γήρατος.    Η σημαία της ντροπής στον κατεχόμενο Πενταδάκτυλο...  EPA/KATIA CHRISTODOULOU  Πριν από επτά χρόνια –την ημέρα που το ψευδοκράτος με τον εγκάθετο πρόεδρο του συμπλήρωνε είκοσι οκτώ χρόνια από την ανακήρυξή του– έστειλα μια επιστολή-απάντηση-διαμαρτυρία στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, για την προγραμματιζόμενη δίγλωσση έκδοση «Ανθολογία Διηγήματος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων», ιδέα που εκκολάφθηκε μέσα από το πνεύμα της «επαναπροσέγγισης», της μεγαλύτερης, πιστεύω, παγίδευσης που έχουμε υποστεί από το 1974. Η «επαναπροσέγγιση», αποδείχτηκε πως ήταν και εξακολουθεί να είναι ένας λανθασμένος δρόμος: το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας, δηλαδή οι πραγματικά καλές σχέσεις που είχαμε –εμείς, η πλειοψηφία, ο απλός λαός– με τους Τουρκοκύπριους, μετατράπηκε σε τραγικό μειο...