IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Η αβάσταχτη ελαφρότητα του να αισθάνεσαι σπουδαίος.   Δίνεται η μεγάλη μάχη για την επικράτηση της μίας έναντι της άλλης ιδεολογικής προσέγγισης. Η τεχνολογία ήταν η γενεσιουργός αιτία, η ανθρώπινη φύση η λογική συνέπεια. Ο παραδοσιακός Τύπος συνάντησε τον ψηφιακό. Οι δύο έδωσαν και δίνουν σκληρή μάχη. Νικητή ακόμα δεν έχουμε. Μπορεί και να μην χρειάζεται να έχουμε. Και στον παραδοσιακό Τύπο και τον ψηφιακό υπάρχουν «τίτλοι μέσων» που πραγματικά έχουν κερδίσει το σεβασμό της πλειοψηφίας των πολιτών. Και σε αυτούς τους τίτλους τα άρθρα γνώμης απέκτησαν την αξία που είχαν πάντα. Κι ήταν σημαντική. Σ’ αυτό το περιβάλλον η τεχνολογία δημιούργησε και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Το διαδικτυακό καφενείο , που ακόμα και σήμερα με τους αλγόριθμους και τους περιορισμούς προσωπικά το θεωρώ ευλογία, έδωσε μια ακόμα μεγαλύτερη δυνατότητα στην έκφραση απόψεων. Πρακτικά δημιούργησε τη δυνατότητα εκατομμυρίων καθημερινών άρθρων γνώμης. Έτσι ο καθένας από εμάς είχε κι έχει τη δυνατό...

  Debate: Οι ερωτήσεις που δεν έγιναν. Την εβδομάδα που μας πέρασε δύο γεγονότα ξεχώρισαν. Η ανοιχτή επιστολή του πρώην Υπουργού Οικονομικών Αλέκου Παπαδόπουλου και το περιλάλητο debate. Πολλές φορές, από τούτη τη φιλόξενη στήλη, αμφισβητήσαμε το κυρίαρχο κυβερνητικό αφήγημα περί «εύρωστης εθνικής οικονομίας». Τόσο η επαγγελματική μας ενασχόληση (πρωτίστως δίκαιο επιχειρήσεων) όσο και η παρατηρητικότητα του απλού πολίτη (δεκάδες κενά καταστήματα υπάρχουν ακόμη και σήμερα στους πιο κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας) δεν μας έδιναν αφορμή για εφησυχασμό. Τουναντίον. Την εβδομάδα που μας πέρασε δύο γεγονότα ξεχώρισαν που θα μπορούσαν να μας κάνουν σοφότερους. Η ανοιχτή επιστολή – απευθυνόμενη στα τρία μεγαλύτερα κόμματα - του πρώην Υπουργού Οικονομικών Αλέκου Παπαδόπουλου και το περιλάλητο debate. Οι αιτιάσεις του πρώτου έχουν πολλαπλή αξία. Πρώτον, διότι θεωρείται από τους πλέον επιτυχημένους «τιμονιέρηδες» του υπουργείου οικονομικών και δεύτερον διότ...

   Τηλεσκουπίδια και νευροπλαστικότητα. Οι δημοσιογράφοι της τηλεόρασης έχουν επίγνωση της σοβαρότητας, του βάρους του τηλεοπτικού μηνύματος; «Με τόσα τηλεσκουπίδια στην πόρτα μου, πώς να ανοίξω να μπει λίγο φως;» έγραφα πριν χρόνια. Δεν ήξερα ότι ακόμα δεν μπορώ ν’ ανοίξω την πόρτα... Εδώ και πολλά χρόνια οι ειδικοί έχουν επισημάνει ότι η τηλεόραση είναι ένα μέσο ισχυρό, βίαιο, διεισδυτικό . Τη στιγμή της εκπομπής, ο δέκτης - τηλεθεατή ς απομονώνεται από το περιβάλλον, και δέχεται τα εκπεμπόμενα μηνύματα δίχως τη δυνατότητα να αντιδράσει ή να διενεργήσει διάλογο με τον πομπό. Εισπράττοντας το τηλεοπτικό μήνυμα, ο τηλεθεατής δέχεται στην ουσία πολλαπλά ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα, δέχεται ένα «μασάζ εγκεφάλου», το οποίο τον καθιστά ευάλωτο δέκτη και συνεπώς άκρως χειραγωγήσιμο. Οι ειδικοί λένε ακόμα, ότι την ώρα της εκπομπής το τηλεοπτικό μήνυμα διεισδύει σε βάθος στο υποσυνείδητο του δέκτη - τηλεθεατή και τον μετατρέπει σε σφουγγάρι που ρουφάει. Η ισχύς και...

  Μοντέρνοι καπιταλιστές Ενώ ο ιστορικός καπιταλισμός προέκυψε από τον, ομολογουμένως σκαμπρόζικο, συνδυασμό του τυχοδιωκτικού πνεύματος των corsairs-capitalists και της προτεσταντικής ηθικής, οι κατιόντες επίγονοί του έφτιαξαν ένα καινούργιο κοκτέιλ με τα πιο απεχθή συστατικά του προηγούμενου. Από τους κουρσάρους κράτησαν τη ληστρική ροπή αλλά όχι την παράτολμη διάθεση και από τους προτεστάντες τη φιλαργυρία αλλά όχι και την προθυμία επανεπένδυσης ιδίων κεφαλαίων. Οι σημερινοί πολυεκατομμυριούχοι λοιπόν, δεν είναι τίποτε αετονύχηδες αλλά κοράκια που κόβουν κύκλους πάνω από την κάθε εθνική οικονομία, προτιμώντας να παίζουν με ξένα λεφτά και ελάχιστο ρίσκο. Ιδρύουν επενδυτικές εταιρείες σπεκουλάροντας πάνω στην πλάτη όσων τους εμπιστεύονται και εξασφαλίζουν με δωροδοκίες σκανδαλωδώς ευνοϊκούς όρους σε κρατικές παραγγελίες. Όταν οι μπίζνες πάνε καλά τσεπώνουν τα κέρδη φοροδιαφεύγοντας ανενόχλητοι κι αν το πράγμα στραβώσει καταφεύγουν στο δημόσιο για να τους ξελασπώσει ...

 Θανατηφόρες ασημαντότητες. Ενας διάσημος ηθοποιός ή μουσουργός ή ζωγράφος ή συγ-γραφέας ενδιαφέρει τα «ΜΜΕ», όχι για το ταλέντο ή τη σοφία του, αλλά μόνο για τις «πικάντικες» λεπτομέρειες της ιδιωτικής του ζωής. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με την πολιτική: Ενδιαφέρει τα ΜΜΕ, όχι η πραγματικότητα της πολιτικής που αφορά στην ίδια τη ζωή μας, αλλά οι «πικάντικες» λεπτομέρειες των κυβερνητικών και κομματικών παρασκηνίων, που μυθοποιούν ένα, ασήμαντο ποιοτικά, επαγγελματικό συνάφι. Ομως, αυτή η μετάθεση της πολιτικής στο πικάντικο περιθώριο του κοινωνικού βίου, είναι φανερό ότι μειώνει δραματικά τις δυνατότητες παραγωγής πολιτικής ευφυΐας και τόλμης, ανανέωσης των πολιτικών δυνάμεων, γόνιμου μετασχηματισμού των κομματικών οριοθετήσεων. Κάθε ενδεχόμενο να επιχειρηθούν ανακατατάξεις, ιδεολογικές αναθεωρήσεις, προσωπικές αμοιβαίες προσεγγίσεις, θα δώσει αμέσως το έναυσμα για να παραχθεί, κρετινική αλλά αδίστακτη, ραδιοτηλεοπτική φημολογία, παραπληροφόρηση, διασυρμός προθέσεων και ανθρώ...

 Ψηφιακή χειραγώγηση στην Αφρική.  Καθώς η Αφρική προσκολλάται όλο και περισσότερο στο Διαδίκτυο, ο κίνδυνος της ψηφιακής χειραγώγησης μεγαλώνει, κυρίως μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στις αρχές Ιουνίου, το Facebook έκλεισε 446 σελίδες, 96 ομάδες και πάνω από 200 λογαριασμούς του Instagram, όλα υπό τη διαχείριση της γαλλοτυνησιακής εταιρείας URéputation. Η τελευταία επιδίωκε, μέσω της διάδοσης ψευδών πληροφοριών, να επηρεάσει τις εκλογές στη γαλλόφωνη Αφρική. Παγκόσμιο εργαστήριο ψηφιακής χειραγώγησης, η ήπειρος αναπτύσσει διάφορες μορφές αντεπίθεσης. Παρ’ όλο που κάποτε θεωρούνταν ουτοπικός, κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών ο θεσμός των δημοκρατικών εκλογών εξαπλώθηκε στην Αφρική. Καθώς όμως η ήπειρος προσκολλάται όλο και περισσότερο στο Διαδίκτυο, ο κίνδυνος της ψηφιακής χειραγώγησης μεγαλώνει, κυρίως μέσω της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η απειλή μοιάζει ακόμα πιο σοβαρή, καθώς συχνά περνά απαρατήρητη. Μια λεπτομέρεια επιβεβαιώνει τον κίνδυνο:...

 Ανδρέας Μικρούτσικος: Οργουελ.    Πριν από 20 χρόνια, η υπηρεσία «αναγνώρισης κλήσεων» λογιζόταν ως ρωγμή στην ιδιωτικότητα. Καλούσες και έβλεπαν από πού καλούσες. Ηταν φοβερό!.. Στο περιβάλλον εκείνης της αδικτύωτης κουλτούρας, η ιδέα 20 πειραματόζωων που προσφέρονται να εκθέσουν την ανία τους στο κοινό βλέμμα είχε αξία σοκ. Σήμερα, που το οικειοθελές ξεφλούδισμα του πιο στενού πυρήνα του ατομικού βίου είναι όρος ύπαρξης· σήμερα που υπάρχεις στην ψηφιακή σφαίρα μόνο αυτοφωτογραφιζόμενος, ποιος σοκάρεται; Ποιος θα είχε έστω και σκέτη περιέργεια για έναν γυάλινο κλωβό όπου σε φουσκωτούς καναπέδες σχολάζουν προγλωσσικά όντα; Αυτό το θέαμα –που δεν προσποιείται καν ότι είναι αστείο ή μελό, ούτε σκηνοθετικά φροντισμένο ούτε ανεπιτήδευτο trash– μόνο ως ταριχευμένη τηλεοπτική εμπειρία θα μπορούσε να επιστρέψει. Σαν πρώην σκάνδαλο από την εποχή, κατά την οποία τα μεγάλα media μπορούσαν να διατηρούν την ακτινοβολία τους παίζοντας τα ρέστα τους στο χρηματιστήριο τ...

Εκτός από οπλικά συστήματα  χρειάζονται και … video. Η Τουρκία έκανε προβολή ισχύος δωρεάν  και με τους καλύτερους όρους στα ελληνικά ΜΜΕ. Πολύ πριν χρησιμοποιηθεί ευρύτερα ο όρος «υβριδικός πόλεμος», υπήρχαν μέσα και εργαλεία που χρησιμοποιούνταν, φανερά ή όχι, για να υπηρετήσουν τις ανάγκες του πολέμου. Οι ψυχολογικές επιχειρήσεις ήταν ένα από αυτά. Πολύ περισσότερο η ανάπτυξη της τεχνολογίας προσέφερε νέες δυνατότητες και «όπλα». Κανείς δεν υποτιμά τη δύναμη και κυρίως τις συνέπειες (ως αποτελέσματα) των ψυχολογικών επιχειρήσεων ακόμη κι αν θεωρεί ότι το ποσοστό συμβολής τους στην τελική έκβαση είναι ή μπορεί να είναι μικρό. Επιπλέον, ο υπολογισμός του είναι μια διαδικασία αρκετά απαιτητική … Σε κάθε περίπτωση, το μέγεθος της επιτυχίας των ψυχολογικών επιχειρήσεων έχει αποδειχθεί σε πλήθος στρατιωτικών συρράξεων, όχι μόνον δεκαετίες (Βιετνάμ), αλλά και αιώνες πριν (εκστρατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου). Σύγχρονα, οι εικασίες, για ενεργό εμπλ...

Πολιτική ορθότητα ως Αστυνομία Σκέψης. Το κυνήγι των μαγισσών. Η κατάχρηση των μηχανισμών πολιτικής ορθότητας  και οι καμπάνιες για την «ακύρωση» διάσημων προσώπων. Το 1968 στο «Ψυχή στον πάγο» (στα ελληνικά από την Papyros Press, 1971) ο Ελντριτζ Κλίβερ, ηγετικό στέλεχος στους «Μαύρους Πάνθηρες», κατήγγειλε την ομοφυλοφιλία του μαύρου συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουιν και, σε ένα σημείο, παραδέχθηκε ότι θεωρούσε «επαναστατική πράξη» τον βιασμό λευκών γυναικών. Ηταν ακτιβιστής - έως εξτρεμιστής - και έκανε χρήση της υπέρτατης ελευθερίας που του έδινε η πρώτη Τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος. Το βιβλίο έκτοτε πέρασε στη μυθολογία της αντικουλτούρας. Θα κυκλοφορούσε σήμερα κάτι παρόμοιο; Και πόσο γρήγορα θα έπαιρνε την πολυπόθητη σφραγίδα από κοινωνικά δίκτυα, ακτιβιστές και υπερασπιστές της κοινωνικής δικαιοσύνης; Στην πραγματικότητα, οι πολιτισμικοί πόλεμοι στην εποχή μας ξεκινούν από αντίστροφη αφορμή. Την περασμένη εβδομάδα το Ιδρυμα Μπούκερ απομάκρυν...