IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Τα «τρανζίστορ» του μυαλού: Οι νευρώνες δεν είναι τα μόνα εγκεφαλικά κύτταρα που σκέφτονται. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών αλλάζουν εκ θεμελίων την εικόνα για την ανθρώπινη νόηση. Όσοι αναρωτιούνται για τον βιολογικό μηχανισμό της ανθρώπινης σκέψης , πιθανότατα πιστεύουν πως η συνείδηση εδράζεται μόνο μέσα στο περίπλοκο δίκτυο νευρώνων στο κρανίο τους. Και, ως ένα βαθμό, αυτό είναι αλήθεια: οι 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, ηλεκτρικά αγώγιμα κύτταρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, διεκπεραιώνουν πολλές γνωστικές διεργασίες. Αλλά όχι όλες. Το διανοητικό έργο υποστηρίζουν και άλλοι τρεις τύποι κυττάρων, με σημαντικές ιδιότητες που μέχρι πρόσφατα μας ήταν άγνωστες: τα μικρογλοία, τα αστροκύτταρα και οι ολιγοδενδρίτες. Τα νευρογλοιακά κύτταρα , όπως ονομάζονται στο σύνολό τους, είχαν ελαφρώς παραμεληθεί από την επιστήμη της νευρολογίας, αλλά αυτό έχει πλέον αλλάξει αφού οι ερευνητές συνειδητοποίησαν πως δεν λειτουργούν απλώς ως εγκεφαλική «κόλλα». Τα μικρογλοία λειτουργούν ω...

     Ψηφιακή Αμνησία:  Καταστρέφει το smartphone τη μνήμη μας; Η μνήμη είναι περίεργη, απρόβλεπτη και, νευροεπιστημονικά, δεν είναι ακόμη αρκούντως κατανοητή. Το να έχουμε με την τεχνολογία περισσότερη μνήμη στις τσέπες μας σημαίνει ότι έχουμε λιγότερη στο κεφάλι μας; Μήπως χάνουμε την ικανότητά μας να θυμόμαστε πράγματα – από τα ραντεβού μέχρι το τι επρόκειτο να κάνω στη συνέχεια – επειδή περιμένω το τηλέφωνό μου να το κάνει για μένα; Πριν από τα smartphones, τα κεφάλια μας είχαν μια κρυφή μνήμη αριθμών τηλεφώνου και οι μνήμες μας περιείχαν έναν γνωστικό χάρτη, που δημιουργήθηκε με την πάροδο του χρόνου, ο οποίος μας επέτρεπε να πλοηγούμαστε. Για τους χρήστες smartphone, αυτό δεν ισχύει πλέον.... Ο εγκέφαλός μας και τα smartphones μας σχηματίζουν έναν περίπλοκο ιστό αλληλεπιδράσεων: η έξυπνη φωνοποίηση της ζωής αυξάνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, αλλά επιταχύνθηκε από την πανδημία, όπως και η χρήση του διαδικτύου γενικά. Από τους ερωτηθέντες απ...

   Μυστικισμός... πλάνη ή αλήθεια; Τι είναι η μυστική εμπειρία; Είναι αυθεντική, αξιόπιστη, έγκυρη; Γιατί την μελετούν σε μεγάλα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Ποια η σχέση της με εγκεφαλικές διεργασίες; Σατόρι, Νιρβάνα, Κένσο, επιφοίτηση, Άκτιστον Φως, γιόγκι, αγιορείτες μοναχοί, Βούδας. Επί χιλιετίες η μυστική εμπειρία ήταν το αποκλειστικό προνόμιο των επιλέκτων: των σαμάνων, των μάγων-θεραπευτών, των ζηλωτών του Θείου και εκείνων των φιλοσόφων που αποζητούσαν εξωλογική γνώση της απόλυτης πραγματικότητας. Σήμερα, με την σχετικά εύκολη πρόσβαση σε ψυχοτρόπες ουσίες, ο καθένας, σχεδόν, έχει την δυνατότητα να αποκτήσει αυτή την εμπειρία και το γεγονός γεννά την υποψία ότι η μυστική γνώση δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ψευδαίσθηση. Ο Ανδρέας Κ. Παπανικολάου, παγκοσμίως γνωστός νευροεπιστήμονας, προχωρά πέρα από τις παραδοσιακές φιλοσοφικές και θεολογικές ερμηνείες των μυστικών φαινομένων και, προσεγγίζοντας επιστημονικά τις σχετικές μ...

 Εγκέφαλος και Τέχνη:  Αναζητώντας τη νευροβιολογική βάση της αισθητικής απόλαυσης.  Η τέχνη έχει έναν μοναδικό τρόπο να ενεργοποιεί συναισθήματα και νοητικές διεργασίες. Η απόλαυση που αντλούμε από την εμπειρία θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αισθητική αξία του εκάστοτε έργου τέχνης. Ωστόσο, στο θέμα αυτό προκύπτουν πολλές διαφωνίες τόσο ανάμεσα στους ειδικούς όσο και στους απλούς “θεατές”. Τελικά υπάρχει κάτι κοινό στον τρόπο που βιώνουμε την τέχνη; Από πού προέκυψε η ανάγκη μας γι’ αυτή; Τι θα ανακαλύψουμε αν στρέψουμε το βλέμμα στο όργανο εκείνο που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε, να ερμηνεύουμε και να δημιουργούμε την τέχνη; Ο Θανάσης Ντινόπουλος, καθηγητής Ανατομικής, Ιστολογίας και Εμβρυολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ και συγγραφέας των βιβλίων “Εγκέφαλος και Τέχνη” και “Νευροαισθητική: ή γιατί οι άνδρες προτιμούν τις ξανθές”, μιλάει στο «Πρίσμα» για τις πολύπλοκες εγκεφαλικές διεργασίες που μας επιτρέπουν να έχουμε την...

Neuralink v2:  Το πραγματικά μεγάλο χακάρισμα; Ο εκκεντρικός Νοτιοαφρικανός επιχειρηµατίας δεν προλαβαίνει να µετρά τα δισεκατοµµύρια δολάρια που κερδίζει χάρη στην επιτυχία της Tesla και της SpaceX, ωστόσο το ασίγαστο πάθος του είναι κάτι άλλο, πέρα από την ηλεκτροκίνηση και τα διαστηµικά ταξίδια: η δηµιουργία διεπαφής µεταξύ ανθρώπινου εγκεφάλου και υπολογιστών. Ο Μασκ ίδρυσε το 2016 µε πλήρη µυστικότητα τη Neuralink , µια εταιρεία που παρέµεινε για έναν ολόκληρο χρόνο κάτω από το ραντάρ επενδυτών και ειδικών της τεχνολογίας. Το 2017, αξιοποιώντας την πρόσβαση που έχει σε πληροφορίες σχεδόν παντού, η Wall Street Journal έφερε στη δηµοσιότητα την είδηση ότι η εταιρεία ιδρύθηκε µε στόχο τη «συγχώνευση υπολογιστών µε ανθρώπινους εγκεφάλους», σοκάροντας την παγκόσµια κοινή γνώµη. Η είδηση αποτέλεσε πραγµατική έκπληξη, αφού ο Μασκ ήταν ένας από τους ελάχιστους που επισήµανε τους κινδύνους της Τεχνητής Νοηµοσύνης, προειδοποιώντας µάλιστα ότι µπορεί κάποτε να µετατραπεί...

 Ένα καινούργιο όπλο στην αναγέννηση  του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.  Επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή Lewis Katz του Πανεπιστημίου Temple στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ κατόρθωσαν να αναγεννήσουν νευρικά κύτταρα ποντικιών με τραυματισμό στον νωτιαίο μυελό ή στο οπτικό νεύρο. Οι τραυματισμοί αυτοί μέχρι στιγμής δεν είναι θεραπεύσιμοι και οδηγούν σε μόνιμες βλάβες. Για πρώτη φορά αναδεικνύονται η συμμετοχή και ο προεξέχων ρόλος συγκεκριμένου μορίου στην αναγέννηση των τραυματισμένων ιστών και παράλληλα ανοίγονται νέοι θεραπευτικοί ορίζοντες. Νευρικό σύστημα: Ένα πολύπλοκο «ηλεκτρικό κύκλωμα»  που δεν επισκευάζεται εύκολα Το ανθρώπινο νευρικό σύστημα, δηλαδή ο εγκέφαλος, ο νωτιαίος μυελός και τα περιφερικά νεύρα, χαρακτηρίζεται από πολύπλοκες δομές και αξιοθαύμαστη οργάνωση. Οι νευρώνες, τα κυρίαρχα κύτταρα του νευρικού συστήματος, σχηματίζουν πολύπλοκα δίκτυα που ξεκινούν από τον εγκέφαλο και διατρέχουν όλο το σώμα. Οι νευρώνες περιέχουν μακριές επ...

Το χιούμορ αποτελεί μία από τις ανώτερες μορφές ανθρώπινης επικοινωνίας. Μας βοηθά να αναπτύξουμε κοινωνικούς δεσμούς αλλά και να αντιμετωπίσουμε τις οδύνες της ζωής. Πώς μεθοδεύεται όμως το κωμικό, πότε γελάμε και πότε μπορούμε να κάνουμε τους άλλους να γελάσουνε; Υπάρχει βιολογική βάση στην αντίληψη του κωμικού; Παρ’ όλο που η νευροβιολογία του κωμικού και του γέλιου είναι ακόμη στα σπάργανα και τα αναπάντητα ερωτήματα πολλά, θα αποτολμήσουμε μια βουτιά στην “ανατομία” του κωμικού και του γέλιου. Ο Θανάσης Ντινόπουλος, καθηγητής Ανατομικής, Ιστολογίας και Εμβρυολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ και συγγραφέας του βιβλίου “ Μικρή πραγματεία για το χιούμορ ”, μιλάει στο «Πρίσμα» για το χιούμορ και τη νευροβιολογική του βάση. Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν κάτι κωμικό; Γελάμε με ένα σφάλμα, μια αδεξιότητα, μια κωμικοτραγική κατάσταση. Γελοιοποιούμε ένα πρόσωπο, μια συμπεριφορά, ένα πιστεύω, μια ομάδα, ένα επάγγελμα. Πρόκειται για τη σκοτεινή πλευρά του γέ...