IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Οι επιπτώσεις της γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού.   Του Κώστα Ράπτη Ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνά – και οι πολιτικο-οικονομικές επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης δεν είναι εύκολο να υπολογισθούν εκ των προτέρων. Η ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού εκτίναξε τον αριθμό των ανθρώπων που κατοικούν πάνω στη Γη, καθώς και τον αριθμό αύξησής του. Από την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι το 1927, δηλ. περίπου εκατό χρόνια αργότερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός πέρασε από το 1 στα 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όμως χρειάστηκαν μόνο 33 χρόνια επιπλέον για να φτάσει, το 1960, τα 3 δισεκατομμύρια. Έκτοτε προστίθεται άλλο 1 δισεκατομμύριο κάθε δώδεκα χρόνια περίπου – και τα 8 δισεκατομμύρια ανθρώπων που τώρα κατοικούν τον πλανήτη θα γίνουν 9 σε δεκαπέντε χρόνια. Όμως οι προβολές που προέβλεπαν διαρκή αύξηση του πληθυσμού διαψεύδονται. Η αυξητική τάση "φρενάρει" και ο 21ος αιώνας θα αποδεχθεί αυτός της παγκόσμιας δημογραφικής κορύφωσης, πριν την (ήδη δ...

  «Όπως στρώσεις θα κοιμηθείς … και ό τι σπείρεις θα θερίσεις»   Ήλθε η ώρα να θερίσουμε ό,τι σπείραμε.      Ό,τι βλέπουμε σήμερα στην Αττική είναι το προϊόν της άμετρης, έως και εγκληματικής, αστικοποίησης της χώρας. Όταν η περιοχή από το Σούνιο μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου….ονομάζεται “Αθήνα”. Όταν το 55% του πληθυσμού της χώρας ζει στο 3,5% της έκτασής της. Όταν το 80% της παραγωγής συγκεντρώνεται στο λεκανοπέδιο Αττικής. Όταν, όταν, όταν… Κι αυτά θα συμβαίνουν και η κατάσταση θα χειροτερεύει όσο δεν αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.     Για όσο το πολιτικό “σύστημα” αγνοεί ότι η Ελλάδα ορίζεται από τους Οθωνούς, τα Μαράσια, τη Στρογγύλη και τη Γαύδο. Ασφαλώς πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές συμβαίνουν και σ’ άλλες χώρες. Πιθανόν τα στατιστικά με ή χωρίς “δημιουργική ασάφεια” να μας ευνοούν. … κι όταν κάποιοι αναφέρονται στο κράτος των “Αθηνών” (προς θλίψη κάποιων), δεν εννοούν τη γεωγραφία … αλλά την νοοτροπία και την τακτική του πολιτικού...

   Η άγρια ζωή στις μεγαλουπόλεις.   «Ο Σχιλτχάιζεν στο βιβλίο του εστιάζει στις μικρής χρονικής κλίμακας αλλαγές και αναφέρει πολλά σχετικά παραδείγματα, όπως π.χ. τη διαφοροποίηση των κουνουπιών σε νέες “ποικιλίες” στο μετρό του Λονδίνου. Να διευκρινίσω όμως πως άλλο πράγμα είναι η εξελικτική αλλαγή και άλλο η ειδογένεση. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να μας ξενίζουν οι γοργοί ρυθμοί εξέλιξης και αυτό το “γκάζι-φρένο”. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η βιολογική εξέλιξη είναι το αποτέλεσμα “επιτυχημένων λαθών”», λέει ο Σίνος Γκιώκας, συνοψίζοντας τα εντυπωσιακά φαινόμενα της αστικής εξέλιξης που περιγράφονται στο βιβλίο «Ο Δαρβίνος πάει στην πόλη». Η ταχύτητα διάδοσης της πρόσφατης πανδημίας του κορονοϊού μάς αποκαλύπτει τα απολύτως ρευστά γεωγραφικά σύνορα όχι μόνο της παγκοσμιοποιημένης ανθρωπότητας αλλά και των νέων μολυσματικών παθήσεων που την απειλούν. Σήμερα, δεν μετακινούνται μόνο οι άνθρωποι παντού, αλλά τους συνοδεύουν φυτά και ζώα, μικρόβια και ιοί, τα οποία προσαρμ...

Η Αθήνα των πολυκατοικιών. Στις μέρες μας μια νέα ανάγκη προβάλλει επιτακτική. Η ανακαίνιση των παλαιών πολυκατοικιών, καθώς τα γερασμένα κελύφη χρειάζονται επισκευές, εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων ή ενίσχυση του φέροντος οργανισμού τους. Την ίδια στιγμή, καλούνται πλέον να στεγάσουν έναν διαφορετικό τρόπο ζωής απ’ αυτόν που εγκαθίδρυσε το στερεότυπο της αντιπαροχής. Η Αθήνα είναι ίσως από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα πόλης στον διεθνή χώρο, της οποίας σε ελάχιστο χρονικό διάστημα άλλαξε τόσο δραματικά η μορφή της. Η εξάπλωσή της ήταν εκρηκτική και σαν πλημμυρίδα σάρωσε όλο το Λεκανοπέδιο, σκαρφαλώνοντας απειλητικά στα βουνά που την περιβάλλουν. Η Αθήνα έχει χτιστεί πολύ περισσότερο απ’ όσο άντεχε ο τόπος. Ξεχείλισε καλύπτοντας ποτάμια, ρέματα, λόφους, ενώ προεκτάθηκε ακόμη και μέσα στη θάλασσα. Μια συνεχής πυκνοδομημένη αστική μάζα σκέπασε μια για πάντα την άλλοτε πανέμορφη αττική γη. Η μικρή πόλη με τα νεοκλασικά σπίτια και τα περίτεχνα δημόσια κτίρια του 1...

'Εδαφος, πολύτιμο αγαθό για το περιβάλλον. Μέσα σε δέκα χρόνια, από το 2008 έως το 2018, η Ευρώπη τσιμεντοποίησε μια περιοχή λίγο μικρότερη από τη Σλοβενία! Χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα χάθηκαν από καλλιεργήσιμη έκταση, ελεύθερο έδαφος, ακόμα και δάσος, και μετατράπηκαν σε αστικά συγκροτήματα και τσιμεντένιες υποδομές. Την ανησυχητική αυτή είδηση έφερε στο φως μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Το μόνο «θετικό» στοιχείο είναι πως η ετήσια επέκταση των πόλεων και των υποδομών έπεσε από 1.086 τ.χλμ. την περίοδο 2000-2006 σε 711 μεταξύ 2012-2018, προφανώς και ως απόρροια της οικονομικής κρίσης του 2008 και των μετέπειτα χαμηλών πτήσεων της ευρωπαϊκής οικονομίας. Παρότι η έκταση των τεχνητών περιοχών (δηλαδή πόλεων και άλλων οικιστικών σημείων, υποδομών, βιομηχανίας κ.λπ.) παραμένει κάτω του 5% μεταξύ των χωρών-μελών του ΕΟΠ (υπερβαίνει τα όρια της Ε.Ε.), υπάρχει ανησυχία για τις τάσεις επέκτασης των αστικών περιοχών. Οπως σημειώνεται στη μελ...

 Πώς ο τουρισμός ρήμαξε την Τοζέρ . Η Τοζέρ είναι μια μικρή πόλη της Τυνησίας, στη βορειανατολική Σαχάρα, στα σύνορα με την Αλγερία. Από τις διασημότερες οάσεις στον κόσμο, ποτίζεται από 200 πηγές και περιβάλλεται από ένα πανέμορφο, τεράστιο φοινικόδασος (10.000 στρέμματα, 400.000 δέντρα). Είναι μια καταπράσινη γωνιά, περιτριγυρισμένη από αμμόλοφους (erg) και πετρώδη έρημο (reg). Εδώ και πολλές γενεές, η φυτεία των φοινίκων τρέφει τους Homo situs (1), τους ανθρώπους που ζουν ενσωματωμένοι στον βιότοπο που αποτελεί η περιοχή (2). Η παραγωγή λαχανικών και φρούτων (μαρούλια, γογγύλια, καρότα, μπανάνες και χουρμάδες) εγγυάται μια ισορροπημένη διατροφή στους μόνιμους κάτοικους της όασης. Το γεωργικό μοντέλο είναι επικεντρωμένο στην ορθολογική χρήση του νερού και επιτρέπει την παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων τροφίμων. Από τον 14ο αιώνα, το αρδευτικό σύστημα που δημιούργησαν οι Άραβες επιτρέπει τη μέτρηση του νερού, η οποία γίνεται από το «γκαντούς», την υδραυλική κλε...

Κάθε τέλος του χρόνου έχουμε την τάση να γυρνάμε ασυναίσθητα το βλέμμα μας προς τα πίσω, να συλλογιζόμαστε το παρελθόν. Σαν έναν αυθόρμητο απολογισμό για όλα αυτά που πέρασαν και άφησαν το ίχνος τους στη μνήμη μας, τα σημαντικά και τα ασήμαντα. Την ίδια στιγμή όμως στοχαζόμαστε και γι’ αυτά που πρόκειται να έρθουν, τα άγνωστα. Και για την αρχιτεκτονική; Τι απολογισμό να κάνει κάποιος για την αρχιτεκτονική; Ωρες ώρες έχεις την αίσθηση ότι ταξιδεύουμε με ιλιγγιώδη ταχύτητα σ’ ένα αβέβαιο και επισφαλές αύριο. Οι συγκλονιστικές αλλαγές που συντελούνται στον παγκόσμιο χάρτη, οι ορατοί πλέον κίνδυνοι που ελλοχεύουν από την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα, η συνεχιζόμενη και με αμείωτη ένταση καταστροφή της φύσης, προοιωνίζονται ένα ζοφερό μέλλον που δεν απέχει πολύ από το σήμερα. Η ψευδαίσθηση των ανθρώπων ότι αποτελούν κάτι ξεχωριστό από το υπόλοιπο φυσικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με την εκρηκτική δημογραφική αύξηση, δημιουργούν συνθήκες εξαιρετικά δυσοίωνες για το μέλλο...