IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

 Η αναζήτηση του Πολίτη. Πόλις, Πολίτης, Πολιτική, Πολιτεία, Πολιτισμός. *Στις επερχόμενες εκλογές, όπως σε όλες τις εκλογές, όλοι επικαλούνται την ωριμότητα του Πολίτη και υπενθυμίζουν την υποχρέωσή του να ασκήσει το μέγιστο και αυτονόητο Πολιτικό του δικαίωμα. Το δικαίωμα της Ψήφου. Κι αυτό γιατί σε μία δημοκρατική Πολιτεία ο Πολίτης θεωρείται το κύτταρο του Πολιτεύματος, αφού οι Πόλεις είναι οργανωμένες πάνω στις ανάγκες και στην ελεύθερη βούληση των Πολιτών, κατά το « Άνδρες γαρ Πόλις…». Εξάλλου αυτό επιτάσσει και ο Πολιτικός Πολιτισμός. **Πόλις, Πολίτης, Πολιτεία, Πολίτευμα, Πολιτική, Πολιτισμός: Μία οικογένεια λέξεων που αλληλονοηματοδοτούνται, αλληλοτροφοδοτούνται και συνθέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο επωάζεται και ανθοφορεί η Δ η μ ο κ ρ α τ ί α. ***Το άρθρο που ακολουθεί συνιστά μία άλλη προσέγγιση του χθεσινού θέματος στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. “Ταύτα μεν δη ωμολόγηται, ω Γλαύκων, τη μελλούση άκρως οικείν πόλει…βασιλέα...

  Ο πολίτης ποιητής Αισχύλος του ΓΙΑΝΝΗ ΥΦΑΝΤΗ Αυτός ο τύμβος που περνάς στη σιτοφόρο Γέλα σκεπάζει τον Αισχύλο του Ευφορίωνος, Αθηναίο. Μα είναι το πανένδοξο άλσος του Μαραθώνα που θα μπορούσε να σου πει για την ανδρεία του όπως κ’ οι μακρυμάλληδες οι Μήδοι που τον είδαν. Είναι το επιτάφιο χάραγμα που ο ίδιος ο Αισχύλος (ο τραγικός ποιητής του 5ου αι.) έγραψε για τον εαυτό του και που μπορούσε να το διαβάσει κανείς αιώνες μετά στη Γέλα της Μεγάλης Ελλάδας. Καμμία μνεία του Αισχύλου στο επιτάφιο αυτό του επίγραμμα για το ότι υπήρξε ο δημιουργός δεκάδων λαμπρών τραγωδιών, κι εντέλει ένας από τους εξοχότερους ποιητές των Αθηνών. Στο ποίημα του Καβάφη «Νέοι της Σιδώνος», βλέπουμε έναν νεαρό να διαμαρτύρεται εντόνως για την πράξη αυτή του Αισχύλου, που «περιφρονεί» είτε αποσιωπά την ιδιότητά του ως ποιητή, και αναφέρει μόνο την ιδιότητά του ως πολεμιστή στον Μαραθώνα. Ο ίδιος ο Καβάφης φαίνεται να διαμαρτύρεται μέσω αυτού του νέου. Γιατί σύμφωνα με τον Καβάφη ο τε...

    Αριστοτέλης: Ο καλός πολίτης.   Η έννοια του πολίτη είναι κεντρική όχι μόνο στην Πολιτική θεωρία του Αριστοτέλη, αλλά συνδέεται στενά και με την Ηθική του. Πολίτης δεν είναι ο κάτοικος μιας πόλης, αυτό είναι ξεκάθαρο στον Αριστοτέλη, αλλά αυτός που αποτελεί ενεργό μέλος της. Με ποιον τρόπο όμως; Ο Αριστοτέλης είναι έτοιμος να συζητήσει την έννοια του πολίτη στα πρώτα κεφάλαια του Γ βιβλίου των Πολιτικών, προτού μιλήσει για την πόλη. Η πόλη είναι ένα σύνολο ανθρώπων, ένα πλήθος πολιτών (ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν) και ο πολίτης διαφέρει ανάλογα με το πολίτευμα. Άλλος είναι ο πολίτης στη δημοκρατία και άλλος στην ολιγαρχία. Ωστόσο, μία γενική διαπίστωση έχει να κάνει με τα δικαιώματα στα οποία μετέχει, λόγος για τον οποίο πρέπει να αποκλειστούν οι μέτοικοι, οι δούλοι, τα παιδιά και οι γέροντες. Ο Αριστοτέλης δεν αργεί να δώσει τον πρώτο ορισμό: «Πολίτης ορίζεται επακριβώς εκείνος που μετέχει στη δικαιοσύνη και τη διοίκηση ». Πολιτικά Γ 1, 1275a 22-23 Ο συγγραφέ...

  «Ας φρόντιζαν...» Είναι ο τίτλος ποιήματος του Καβάφη που γράφτηκε το 1930 και περιγράφει την παρακμιακή σχέση συνενοχής κυβερνήτη και κυβερνώμενου. Ο πολίτης ενστερνίζεται την πολιτική σήψη, ενώ παράλληλα απαιτεί να ενσωματωθεί στο σύστημα για να απολαύσει κι αυτός όσα πιστεύει ότι δικαιούται. Η αποδοχή του πολιτικού μιθριδατισμού και η μοιρολατρία δεν έχει εκλείψει και βασικό εργαλείο για την επιβολή της είναι η λεξιπενία. Η γλώσσα είναι ο διαμεσολαβητής των σκέψεων με την πραγματικότητα. Ως εκ τούτου, η φτωχή γλώσσα δεν προάγει την κριτική σκέψη και οδηγεί σε παραίτηση και μη συμμετοχή στα κοινά. Σήμερα, όπως επισημαίνει ο Ζαν Πολ Φιτουσί, πέρα από τη γλωσσική ένδεια, η πολιτική ορολογία έχει εξελιχτεί σε μια  ακατανόητη  ασαφή  καινούρια γλώσσα που τα μέσα ενημέρωσης αναπαράγουν συνεχώς. Αυτή  η  επαναληπτικότητα  συνοδεύεται  από μαθηματική/λογιστική τεκμηρίωση,   γεγονός που οδηγεί στην νομιμοποίηση των κυβερνητικών αποφάσεων για αδήρ...

Οδηγίες αντίστασης στην τυραννία. Ο Αυστριακός φιλόσοφος Καρλ Πόπερ είχε προτείνει έναν πολύ απλό ορισμό της δημοκρατίας: την όριζε ως μια μέθοδο που εξασφαλίζει την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία χωρίς αιματοχυσία. Η πρόσφατη βίαιη εισβολή στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ κατέδειξε ωστόσο ότι αυτός ο μινιμαλιστικός ορισμός της δημοκρατίας αποκαλύπτεται ανεπαρκής και ακατάλληλος μπροστά σε ένα πρόβλημα που εμφανίζεται σήμερα όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου: την άνοδο στην εξουσία πολιτικών δυνάμεων που δεν πιστεύουν στις δημοκρατικές αρχές και καταστρατηγούν τις θεσμικές και νομικές εγγυήσεις της ελευθερίας. Οι εκλογικές επιτυχίες αυτών των δυνάμεων ευνοούν την ανάπτυξη αντιδημοκρατικών κινημάτων, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο που οδηγεί στην τυραννία. Timothy David Snyder Τον κίνδυνο αυτόν είχε διαβλέψει έγκαιρα ο Αμερικανός ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ. Μετά την εκλογή του Τραμπ στην προεδρία της Αμερικής ο Σνάιντερ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου γράφοντας το βιβλίο « Α...

 (AP Photo/Thanassis Stavrakis) Απλά μαθήματα πολιτικής ηθικής. Η μετά τη νέα κρίση [προσφυγικό/μεταναστευτικό - κορονοϊός] Ελλάδα δεν πρέπει να βρει και πάλι διχασμένη την κοινωνία και ανήμπορο τον λαό. Οι μωρές παρθένες που αμέλησαν να έχουν παραπανίσιο λάδι για τις λυχνίες τους κατρακύλησαν σ’ένα σκοτάδι αδιαπέραστης νύχτας                                             Νίκος Μοσχοβάκος,                                                   Ζεύξη ασωμάτων      Μπορεί στην Ελλάδα ‘’να είσαι ό,τι δηλώσεις’’αλλά σ’ έκτακτες συνθήκες [βλ.Κορονοϊός] η δήλωση έχει τη δική της κρίσιμη σημασία Υπάρχει π.χ η συνταγματικά κατοχυρωμένη δεδηλωμένη ως σεβασμός στη λαϊκή βούληση και κυριαρχία η οποία αναδεικνύει ...

Ζούμε στον Κόσμο  ή στον "κόσμο μας";      Η σύγχυση Φαντασθείτε ότι γεννηθήκατε σε ένα βαθύ πηγάδι. Όταν θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε, θα νομίζετε ότι ο κόσμος όλος συνοψίζεται σε εκείνο το μικρό κομμάτι του ουρανού που φαίνεται πάνω από το στόμιο του πηγαδιού. Θα αισθάνεστε μάλιστα ότι ξέρετε τον κόσμο, τα ξέρετε σχεδόν όλα, αφού (στο μυαλό σας) ο κόσμος είναι τόσο μικρός. Αν αποφασίσετε να γνωρίστε αυτόν τον κόσμο από κοντά και αρχίσετε να σκαρφαλώνετε στα τοιχώματα του πηγαδιού, θα βλέπετε όλο και περισσότερο ουρανό, όσο θα ανεβαίνετε. Τότε θα καταλάβετε ότι είχατε υπερεκτιμήσει τις γνώσεις σας.  ….Και όταν πλέον βγείτε από το πηγάδι, θα συνειδητοποιήσετε ότι ο κόσμος είναι απέραντος και γι' αυτό οι γνώσεις σας ασήμαντες.  Με λίγα λόγια, γνωρίζουμε ελάχιστα τον κόσμο στον οποίο ζούμε, γι' αυτό χρειαζόμαστε πάντοτε τις απόψεις των άλλων για να προσεγγίζουμε την αλήθεια. Παρ όλα αυτά εμείς πιστεύουμε συχνά ότι μπορούμε να α...

   Μάλλον εθελούσιος ο βιασμός.   Δύσκολο να πείσει η επιφυλλίδα, ή έστω να προβληματίσει τον αναγνώστη, αν το πολιτικό προσωπικό της χώρας είναι ικανό και ποιοτικά επαρκές για να αντιμετωπίσει την κρισιμότητα της καινούργιας τουρκικής απειλής. Προκαλεί η Τουρκία απροσχημάτιστα την ακεραιότητα του ελλαδικού κρατιδίου συνοδεύοντας τη θρασύτητα με επιδεικτική υπεροπλία. Και την ίδια ώρα στην Ελλάδα, οι δημόσιες λειτουργίες πληροφόρησης των πολιτών (κυβερνητικές και ιδιωτικές - εμπορικές) λειτουργούν μάλλον με τη λογική της διαφημιστικής προπαγάνδας και καθόλου ή παρεμπιπτόντως με τη λογική κοινωνικού λειτουργήματος. Μεταφέρεται η λογική της εμπορικής διαφήμισης στο πεδίο της πολιτικής, μεταγγίζοντας στον πολίτη τη νοοτροπία πελάτη. Τι σημαίνει «νοοτροπία πελάτη»: Να μετασχηματίζεται, στη συνείδηση του πολίτη, η πολιτική σε εμπόρευμα. Να μετέχουμε στα κοινά με κριτήρια χρηστικά, ωφελιμιστικά. Να είμαστε πελάτες των κομμάτων (που κυβερνούν ή α...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:    Κοινοβουλευτισμός και ιδιοποίηση του κράτους.  Ο "δημοσκοπικός δήμος"  - Η επιστροφή της κοινωνίας στην Πολιτική. Στο μέλλον το πολιτικό σύστημα θα οικοδομηθεί στο επίπεδο τεχνοδικτυακής επικοινωνίας. Εκεί θα συναντιούνται οι πολίτες, εκεί θα είναι η Πνύκα των μεγάλων πληθυσμιακά κοινωνιών. Στο μεταξύ, θεωρώ ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την έννοια “δημοσκοπικός δήμος”. Η πλέον ακριβής αποτύπωση της βούλησης της κοινωνίας για ένα ζήτημα τη στιγμή που ερωτάται, είναι με δημοσκόπηση. Προφανώς, πρέπει να δημιουργηθεί ένας δημόσιος θεσμός που θα εξασφαλίσει ότι οι δημοσκοπήσεις δεν θα υπόκεινται σε χειραγώγηση. Επιπλέον, η δημοσκόπηση πρέπει να πραγματοποιείται στο πλαίσιο μίας θεσμικά κατοχυρωμένης διαδικασίας. Ας υποθέσουμε ότι η δημοσκοπούμενη κοινωνία  θα πρέπει σήμερα να αποφασίσει για το φορολογικό. Θα προηγηθεί δημόσιος διάλογος, θα κατατεθούν οι μελέτες για τις δημοσιονομικές ανάγκες, θα ενημερωθεί η κοινωνία και με...