IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Θουκυδίδης Η τυραννία της ισχύος ως σταθερά του κρατοκεντρισμού. του Γιώργου Κοντογιώργη Όταν οι Λακεδαιμόνιοι θα εγκαλέσουν τους Αθηναίους ότι η ηγεμονία τους επί των συμμάχων πόλεων είναι τυραννική οι τελευταίοι θα τους αντιτείνουν ότι η δική τους ηγεμονία δεν διαφέρει από αυτήν που εγκαθίδρυσαν οι ίδιοι, αφού παντού μεταξύ των συμμάχων τους επέβαλαν την ολιγαρχική πολιτεία ενώ δεν παρέλειψαν να καταφύγουν στη βία οσάκις απαιτείτο για λόγους συμφέροντος. Ο Θουκυδίδης αποδίδει την ανάδειξη της Αθήνας σε ηγεμονική δύναμη σε σειρά παραγόντων που ακολούθησαν τα Περσικά. Πρώτον, στην αποχώρηση των Λακεδαιμονίων από την ηγεσία των Ελλήνων. Δεύτερον, στην προθυμία των Αθηναίων να καλύψουν το κενό που άφησε η σπαρτιατική υποχώρηση. Τρίτον, στην ανάγκη των μικρασιατικών και νησιωτικών πόλεων να ελευθερωθούν και να προστατευθούν από την περσική απειλή. Με τον καιρό, ωστόσο, η συμμαχία εξελίχθηκε σε ηγεμονία, με την έννοια ότι οι Αθηναίοι την κατέστησαν αναγκαστική, κατέ...

    Βαγγέλης Δ. Πανταζής, Χάρτες και ιδεολογίες: Οι προσανατολισμοί των χαρτών και οι τύχες των λαών, εκδόσεις Στερέωμα, Αθήνα 2018. Το κέντρο του κόσμου:  Συμβολισμοί και σκοπιμότητες στη χαρτογραφία Στις 27 Μαρτίου 2021, ο Α/ΓΕΕΘΑ του Πακιστάν, στρατηγός Ναντίμ Ρατζά, επισκέφθηκε την Τουρκία στο πλαίσιο της πολύ στενής συνεργασίας των δύο χωρών. Διαβάζοντας την είδηση, ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε μία φωτογραφία, στην οποία ο Πακιστανός στρατηγός συναντήθηκε με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ , στο γραφείο του. Στον τοίχο δέσποζε ένας μεγάλος χάρτης της Τουρκίας και της γύρω περιοχής. Η ιδιαιτερότητα αυτού του χάρτη βρισκόταν στην τουρκική προοπτική του . Η απεικόνισή του ξεκινούσε από την Ιταλία και κατέληγε στο Θιβέτ και τις Ινδίες. Γύρω από την Τουρκία απλωνόταν όλος ο κόσμος των πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών ενδιαφερόντων της: Η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική, πάλαι ποτέ κτήσεις των Οθωμανών και πεδία σύγχρονων ανταγωνισμών (Λι...

   Το πολυπολικό σύστημα πολλών ηγεμονικών δυνάμεων μετά την Ουκρανία. Ο πόλεμος της Ουκρανίας απλά επιτάχυνε τις πλανητικές στρατηγικές ανακατατάξεις ενός πλέον πιο ώριμου πολυπολικού διεθνούς συστήματος. Οι προβλέψεις στην διεθνή πολιτική είναι ανέφικτες ή πολύ ριψοκίνδυνες. Ιδιαίτερα στο επίπεδο των μεγάλων δυνάμεων η διαπάλη τους ήταν πάντα ρευστή, οι μεταβλητές μεγάλης κύμανσης που συμπλέκονται αναρίθμητες και συχνά αθέατες και οι εναλλαγές συμμαχιών διαρκείς και απρόβλεπτες. Κριτήριο για τα ηγεμονικά κράτη είναι η παρεμπόδιση άλλων ηγεμονικών δυνάμεων να καταστούν περιφερειακοί ηγεμόνες και κατ’ επέκταση ενδεχομένως πλανητικές ηγεμονίες, κάτι που θέτει ευθέως την επιβίωσή τους σε κίνδυνο. Για να το επιτύχουν χαράσσουν σχέδια ελέγχου της κατανομής ισχύος και των ανακατανομών ισχύος και συμφερόντων στις περιφέρειες. Οι μεγάλες δυνάμεις αποφεύγουν να συγκρουστούν ευθέως και όποτε αυτό συνέβη αποτελούσε υπερεπέκταση του επιτιθέμενου και ήττα του (πχ Ναπολέων, Χ...

Σταδιακώς από τον 16ο αιώνα και εξής, τυπικώς από τη Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648, άλλαξε ο τρόπος διάρθρωσης του κόσμου και ύπαρξης των κοινωνιών. Με τη Συνθήκη αυτή οριστικοποιήθηκε τυπικώς μια διαδικασία που είχε αρχίσει πολύ πριν -με τον ογδοηκονταετή Πόλεμο μεταξύ Ισπανίας και Ολλανδίας και τον τριακονταετή Πόλεμο στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους (Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae)- υπό την επικράτεια των νεωτερικών απόψεων περί των προτεραιοτήτων του ανθρωπίνου βίου. Ευρύτεροι χώροι, με κατοίκους που έχουν κοινά συμφέροντα, ομαδοποιούνται σε «έθνη-κράτη» ως ανεξάρτητες και κυρίαρχες χωρικές οντότητες με συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια και με κεντρική διοίκηση. Πρόκειται περί μιας διαδικασίας που ίσως δεν έχει ακόμα τελειώσει και μάλλον δεν θα οριστικοποιηθεί ποτέ, καθ' όσον ο Βεστφαλιανός τρόπος οργάνωσης του κόσμου δείχνει να μην έχει θέση στη σημερινή πραγματικότητα. α Ο χαρακτηρισμός έθνη-κράτη υπήρξε εν πολλοίς ψευδεπίγραφος.  Τα ...

Οι ταγοί της χώρας, οι θέσει και φύσει ταγοί, είναι υποχρεωμένοι να ενισχύσουν τις αντιστάσεις, ώστε η Ελλάδα να συνεχίσει να συνθέτει και να ενσωματώνει, όπως μπόρεσε να το πράξει για αιώνες, ακόμη και υπό ξένη κυριαρχία. Αλλά για όλα αυτά, απαιτείται ανόρθωση της παιδείας, αποκατάσταση εργασιακού φρονήματος, πνεύματος ελευθερίας στην εκπαιδευτική κοινότητα. Επισκέπτες κοιτάζουν τον ναό του Παρθενώνα μέσα από το Μουσείο της Ακρόπολης, στην Αθήνα 21 Ιουνίου 2009. REUTERS/Yiorgos Karahalis Γεωπολιτική είναι η γεωγραφική κατανομή της ισχύος και η πολιτική των κρατών να αξιοποιήσουν τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, χάριν ενισχύσεως της θέσης τους. Γεω-πολιτισμός είναι η συνειδητή χρήση του πολιτισμού (τόσο ως civilization όσο και ως culture) και των εργαλείων που προσφέρονται συναφώς, για την ενίσχυση της θέσης του κράτους στον αγώνα επιβίωσης και κατανομής δυνάμεως. Η χρήση γεω-πολιτιστικών εργαλείων απαιτεί βαθύτερη και εμβριθέστερη γνώση, από όσο η αντίληψη της γεωπολιτική...

Μ Ο Ι Α Ζ Ε Ι ΚΑΙ πάλιν να περιφέρει εαυτήν ως πολύφερνη νύμφη η Τουρκία; Ποιας εκ των δύο υπερδυνάμεων, Ρωσίας ή ΗΠΑ, θα προσελκύσει την περισσότερη εύνοια; Ή την μεγαλύτερη ανοχή; Επιχειρώντας ν’ αξιοποιήσει τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις στρατηγικών συμφερόντων; - ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ο κ. Ερντογάν, μεταξύ των κ.κ. Πούτιν της Μόσχας και Τραμπ της Ουάσιγκτον, ως σημαίνων ένοπλος κλειδοκράτωρ, στην περιοχή της ρημαγμένης Συρίας και της διακυβευόμενης ευρύτερης Μεσοποταμίας - Εγγύς Ανατολής;  - ΕΧΟΝΤΑΣ φτύσει με τ’ αλαζονικά νταηλίκια του και τους γεω-πληθυσμιακούς προσφυγικούς εκβιασμούς του την εν πολλοίς ανάπηρη Ευρωπαϊκή Ένωση; Υποβάλλοντας σε καψώνια τα επί μέρους κράτη - μέλη της, με πρώτη τη Γερμανία; Ευνοούμενος της άρτι εξελθούσης απ’ την Ε.Ε. μόνιμης θεραπαινίδας του, της Βρετανίας; - ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΩΣ αναπαλαιώνοντας τις ανέκαθεν ανέκπτωτες τουρκικές απειλές του κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, μέχρι σημείου δεδηλωμένης πρόθεσης ανατροπής τής, γενέθλιας για τη σύγχρονη ...

Πρώτος ο Θουκυδίδης, στην ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, εντόπισε ότι μια από τις αιτίες που οδηγεί τις κοινωνίες σε πόλεμο, είναι το συμφέρον. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πολίτες των δυτικών τουλάχιστον δημοκρατιών, άρχισαν να ακούν όλο και περισσότερο για το εθνικό συμφέρον και ότι αυτό είναι ο κινητήριος μοχλός της εξωτερικής πολιτικής των κρατών τους. Οι κυβερνήσεις έβαλαν στο λεξιλόγιο τους το εθνικό συμφέρον και την ανάγκη υπερασπίσεως του, προκειμένου να δικαιολογήσουν τις θυσίες των πολιτών τους. Θυσίες τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε πολεμικό υλικό. Αλλά τι ακριβώς είναι το εθνικό συμφέρον; Ποιος το καθορίζει; Πως το μαθαίνουν οι πολίτες; Πως το υπερασπίζεται ένα κράτος; Και εξετάζοντας τον δικό μας περίγυρο, τι συμφέρει την Ελλάδα στο Αιγαίο; Σε αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσει να απαντήσει το παρόν άρθρο, εντός των περιορισμών στους οποίους υπόκεινται τέτοια άρθρα. Στην αρχή θα οριστεί τι είναι το εθνικό συμφέρον, στη συνέχεια θα αναφερθούν οι...