IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Η αντιεπιστημονική υπέρβαση του χάσματος. Το ψευδές δίλημμα μεταξύ ανθρωπισμού και επιστήμης ⫸ Μήπως το αυτονόητο, μέχρι χθες, διαζύγιο ανάμεσα στις δύο μείζονες κουλτούρες, που διαφοροποιούσε (γνωσιακά) και απομόνωνε (πολιτισμικά και κοινωνικά) τις «φυσικές» από τις «ανθρωπιστικές» επιστήμες, είναι αναχρονιστικό και ιστορικά ξεπερασμένο; Κατά τον 21ο αιώνα η σχεδόν απόλυτη μονοκρατορία των τεχνοεπιστημών σε βάρος των ανθρωπιστικών επιστημών είναι μία εμφανώς σκοταδιστική βιοπολιτική επιλογή, που έχει ήδη πολύ αρνητικές συνέπειες, όχι μόνο για την ανθρώπινη σκέψη, αλλά και για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Η άλλοτε σαφής ανάγκη διαφοροποίησης των γνωστικά «αφερέγγυων» ανθρωπιστικών επιστημών και των καλών τεχνών από τις πιο «ορθολογικές» φυσικομαθηματικές επιστήμες δεν θεωρείται πλέον καθόλου αυτονόητη. Διότι, όπως είδαμε στα δύο προηγούμενα άρθρα, το δήθεν ανυπέρβλητο χάσμα ανάμεσα στις δύο κυρίαρχες κουλτούρες αποδεικνύεται, στις μέρες μας, ιδιαίτερα προβληματικό –αν όχι εντ...

Δύο κορυφαίοι προπαγανδιστές της νέας φυσικής φιλοσοφίας: Βολτέρος και Bernard le Bovier de Fontenelle.  «Αντιμαγική» συμμαχία μεταξύ επιστήμηςκαι μεταφυσικής .   Γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος αποδέχεται τόσο πρόθυμα και άκριτα τα προϊόντα της επιστήμης και την τεχνολογίας, ενώ συγχρόνως τα φοβάται και τα αντιμετωπίζει, εν πολλοίς, ως προϊόντα της πιο «μαύρης μαγείας»; Σήμερα, όπως και κατά το μακρινό παρελθόν, οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ως «μαγικές» τις νέες δυνατότητες που μας προσφέρουν οι εφαρμογές της επιστημονικής γνώσης. Τόσο τα θεωρητικά όσο και τα πραγματικά όρια μεταξύ μαγείας και επιστήμης δεν υπήρξαν ποτέ σαφή. Αλλά και η πολυπόθητη και υποτίθεται ακριβής διαχωριστική γραμμή που οριοθετεί αυστηρά αυτές τις δύο διαφορετικές γνωστικές προσεγγίσεις, μετατοπίζεται διαρκώς, ανάλογα με την ιστορική εποχή και την κοινωνική συγκυρία που αυτές εμφανίζονται. Εξάλλου, ανάμεσα στη μαγική και την επιστημονική σκέψη υπήρξαν, ανέκαθεν, αμοιβαίες αλληλεπιδράσεις και εντυπω...

  Τα «τρανζίστορ» του μυαλού: Οι νευρώνες δεν είναι τα μόνα εγκεφαλικά κύτταρα που σκέφτονται. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών αλλάζουν εκ θεμελίων την εικόνα για την ανθρώπινη νόηση. Όσοι αναρωτιούνται για τον βιολογικό μηχανισμό της ανθρώπινης σκέψης , πιθανότατα πιστεύουν πως η συνείδηση εδράζεται μόνο μέσα στο περίπλοκο δίκτυο νευρώνων στο κρανίο τους. Και, ως ένα βαθμό, αυτό είναι αλήθεια: οι 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, ηλεκτρικά αγώγιμα κύτταρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, διεκπεραιώνουν πολλές γνωστικές διεργασίες. Αλλά όχι όλες. Το διανοητικό έργο υποστηρίζουν και άλλοι τρεις τύποι κυττάρων, με σημαντικές ιδιότητες που μέχρι πρόσφατα μας ήταν άγνωστες: τα μικρογλοία, τα αστροκύτταρα και οι ολιγοδενδρίτες. Τα νευρογλοιακά κύτταρα , όπως ονομάζονται στο σύνολό τους, είχαν ελαφρώς παραμεληθεί από την επιστήμη της νευρολογίας, αλλά αυτό έχει πλέον αλλάξει αφού οι ερευνητές συνειδητοποίησαν πως δεν λειτουργούν απλώς ως εγκεφαλική «κόλλα». Τα μικρογλοία λειτουργούν ω...

    Η δαρβινική προσέγγιση της νέας πανδημικής κρίσης.  «Με την πανδημία του κορονοϊού έχουμε ακόμη μία, αυτή τη φορά οδυνηρή, επιβεβαίωση της θεωρίας της εξέλιξης, μάλιστα χάρη στο πασιφανές της εξέλιξης του κορονοϊού θα έχουμε εμπεδώσει ως κοινωνία τις έννοιες της μετάλλαξης και της προσαρμογής στο περιβάλλον. Μαζί με τη φυσική επιλογή, η μετάλλαξη είναι ένα από τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία που τροφοδοτούν την εξέλιξη του βιολογικού κόσμου, μέρος του οποίου είναι και ο άνθρωπος», υποστηρίζει ο Λευτέρης Ζούρος, διαπρεπής Ελληνας εξελικτικός βιολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εξελικτικής Εταιρείας (ΕλΕξΕ) Κάθε χρόνο στις 12 Φεβρουαρίου γιορτάζεται διεθνώς η «Ημέρα του Δαρβίνου» (Darwin Day), γιατί σαν σήμερα, το 1809, γεννήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία ο Κάρολος Δαρβίνος, ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες όλων των εποχών και δημιουργός της σύγχρονης εξελικτικής θεωρίας, η οποία όχι μόνο μας προσφέρει μία ενιαία, ορθολογική και εμπειρικά τεκμηριωμένη εξήγηση για την κατα...

  Τα πέντε μεγαλύτερα επιστημονικά επιτεύγματα  της χρονιάς που φεύγει.   Εργοστάσια που θα «αποτοξινώσουν» την ατμόσφαιρα από το βαρύ πέπλο του CO2. Διαστημικοί καθρέφτες ικανοί να ρίξουν φως στην αρχή του χώρου και του χρόνου. Γενετικά «ψαλίδια» που θα γεμίσουν τη φαρέτρα μας με καινοτόμα φάρμακα αλλά και... τα ράφια με τρόφιμα. Και φυσικά εμβόλια, τα εργαλεία που μετατρέπουν τους αόρατους θηρευτές μας σε θηράματα. Το 2021 δεν είχε μόνο κακές ειδήσεις. Σε μικρά και μεγάλα εργαστήρια, ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, επίμονοι άνθρωποι με ιώβεια υπομονή συνέχισαν την πάλη του είδους μας με το άγνωστο και το επικίνδυνο. Για μια ακόμη χρονιά, η επιστήμη απέδειξε ότι η γνώση είναι η απάντηση στις προκλήσεις και τα ερωτήματα που δοκιμάζουν την ανθρωπότητα. Ε μβόλια: Οι θηρευτές... των θηρευτών μας Έναν χρόνο πριν οι εμβολιασμοί κατά του κορονοϊού μόλις ξεκινούσαν. Το βράδυ της 30ης Δεκεμβρίου 9,1 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου είχαν χορηγηθεί παγκοσμίως και 4,57 δισεκατο...