IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

     Πλάτωνας:  Ο θάνατος του φιλοσόφου. «Όσοι ορθά φιλοσοφούν μελετούν τον θάνατο τους και ο θάνατος δεν τους φοβίζει όσο τους άλλους ανθρώπους »                                  Πλάτωνας, Φαίδων 67e Η βεβαιότητα του θανάτου ανέκαθεν προκαλούσε φόβο στον άνθρωπο. Τι μπορεί να έπεται; Είναι ο θάνατος το τέλος ή όχι; Πρώτος ο Πλατωνικός Σωκράτης ορίζει τη μελέτη του θανάτου ως αντικείμενο της φιλοσοφίας στην Απολογία, όπου ευφυώς συνοψίζει τις δύο πιθανότητες: «Γιατί ένα από τα δύο είναι το να πεθάνει κανένας· ή είναι δηλαδή σαν να μην είναι (μηδὲν εἶναι), ούτε έχει αίσθηση από τίποτε ο πεθαμένος, ή όπως λένε κάποια αλλαγή είναι ο θάνατος και η ψυχή αλλάζει κατοικία από τον τόπο αυτό σε άλλο τόπο.»                          Πλάτωνας, Απολογία Σωκράτους 40c Η αντίληψη ...

Τι είναι ένας «πλατωνικός» έρωτας; Ο έρωτας που συνήθως ονομάζουμε «πλατωνικό» είναι ένα ζήτημα για το οποίο συχνά γίνεται λόγος. Όταν μιλάμε για πλατωνικό έρωτα, συνήθως τείνουμε ν’ αναφερόμαστε σε έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, αγνό και χωρίς τη σεξουαλική εμπειρία. Τι εννοούσε όμως ο Πλάτων όταν έκανε λόγο για τον έρωτα; Ο όρος που χρησιμοποιούμε παραπέμπει όντως στη σκέψη του μεγάλου αρχαίου φιλοσόφου ή μήπως είναι παραπλανητικός; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε χωρίς περίπλοκες ακαδημαϊκές αναλύσεις. Αρχικά, πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι επιδράσεις της πλατωνικής φιλοσοφίας είναι αναμφίβολα τεράστιες: εκτός από τη φιλοσοφική παράδοση που ανέπτυξαν οι σπουδαστές του Πλάτωνα στην Ακαδημία, μερικούς αιώνες αργότερα ιδρύθηκε η σχολή σκέψης του Νεοπλατωνισμού από τον Αμμώνιο Σακκά και εκπροσωπήθηκε από τον Πλωτίνο. Την ίδια εποχή εμφανίστηκε και ο Φίλων ο Αλεξανδρέας, ο οποίος συνδυάζοντας την πλατωνική σκέψη με τις εβραϊκές παραδόσεις, διαμόρφωσε ένα σύστημα σκέψης που έλαβε την ονομασία Ιου...

  Είναι ο Κυνισμός η νέα Οικολογία; Οι περισσότεροι φιλόσοφοι ζούσαν λιτά. Τα πάντα ήταν περιττά για αυτούς: εδέσματα, ενδύματα, πολυτελείς κατοικίες και ιδιοκτησίες. Σε αντίθεση με τους πολλούς, όπου τα πάντα θεωρούνται απαραίτητα για τον ευ ζην, οι φιλόσοφοι αρκούνταν στα λίγα και το διακήρυτταν με τον βίο τους. Δίχως να έχει δημιουργηθεί ακόμη η ανάγκη για οικολογικό κίνημα, συνειδητοποίησαν νωρίς ότι το να ζουν σε αρμονία με τη φύση, το «κατά φύσιν ζῆν», τους οδηγούσε στην ευδαιμονία. Αλλά, αν μία φιλοσοφική σχολή μπορεί να διεκδικήσει τον τίτλο του πρώτου περιβαλλοντικού κινήματος , αυτή δεν είναι άλλη από τον Κυνισμό (που όπως και οι περισσότερες έλκει την καταγωγή της από τον Σωκρατικό βίο). Ο Αθηναίος φιλόσοφος πρώτος κατέδειξε ότι για το ευ ζην δεν χρειάζονται πολλά. Το αντίθετο. Το « τίποτε » είναι αρκετό. Αυτός όμως που πραγματικά έζησε σε αρμονία με τη φύση ήταν ο Διογένης ο Κύων, «ο τρελός Σωκράτης» όπως αποκαλούσε τον εαυτό του (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι φ...

     Διαφορές Πλατωνικῆς καί Ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας.   Στήν παροῦσα ἐργασία προτίθεμαι νά παρουσιάσω τίς βασικές διαφορές τῆς πλατωνικῆς ἀπό τήν ἀριστοτελική φιλοσοφία. Δέν ἔχω τήν ψευδαίσθηση ὅτι πρόκειται γιά μιά πλήρη καί διεξοδική ἀνάλυση τῶν διαφορῶν. Ἁπλά ἀποσκοπῶ νά παρουσιάσω τίς πλέον χαρακτηριστικές καί “χτυπητές”, θάλεγα, διαφορές τῶν δύο κορυφαίων φιλοσόφων τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος.  I. Ὀντολογία – Μεταφυσική Ὁ Πλάτων τέμνει τήν ὁλότητα τοῦ ὑπαρκτοῦ σέ νοητό καί αἰσθητό κόσμο (Πλατωνικός Δυϊσμός). Τό ὄντως ὄν εἶναι ὁ νοητός κόσμος, οἱ Ἰδέες –τά Εἴδη. Οἱ Ἰδέες (τά Εἴδη –οἱ Μορφές) εἶναι ὑπερβατικές («πρό τῶν πραγμάτων»). Τά αἰσθητά ὄντα μετέχουν τῶν Ἰδεῶν (Εἰδῶν –Μορφῶν) καί λαμβάνουν ἐξ αὐτῶν τήν ὀντικότητά τους. Π.χ. ὁ αἰσθητός ἵππος μετέχει τῆς Ἰδέας τῆς ἱππότητος καί ἔτσι ὑπάρχει. Ὁμοίως ὁ συγκεκριμένος ἄνθρωπος μετέχει τῆς Ἰδέας τῆς ἀνθρωπότητος καί λαμβάνει τήν ὀντικότητά του. Ὁμοίως καί οἱ γενικοί ὅροι (π.χ. ὄμορφος, δίκαιος, καλός) ...

  David Hume & Baruch Spinoza     Δύο σοφοί μπροστά στον θάνατο. Τι είναι αυτό που μπορεί να συνδέει δύο τόσο διαφορετικούς στοχαστές όπως ο Σπινόζα και ο Χιουμ; Η στάση απέναντι στον θάνατο, εξηγεί στο ακόλουθο άρθρο του ο Μάουρο Μπονάτσι , καθηγητής Αρχαίας Φιλοσοφίας σε Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. BONAZZI MAURO Ο Σπινόζα πέθανε διακριτικά, έτσι όπως είχε ζήσει, στις 21 Φεβρουαρίου 1677, ενώ οι άλλοι βρίσκονταν στην εκκλησία. Μετά από περίπου έναν αιώνα, στο προσκέφαλο του ετοιμοθάνατου Ντέιβιντ Χιουμ συνωστίζονταν αντίθετα διάφοροι παρατηρητές, όλοι τους με την πρόθεση να παρατηρήσουν την παραμικρή αντίδρασή του. Ενα τέλος διαφορετικό για δύο στοχαστές με διαφορετικές ιδέες, οι οποίοι όμως σε ένα θεμελιώδες ζήτημα είχαν βρεθεί στο ίδιο στρατόπεδο, πεισμένοι και οι δυο ότι η ατομική μας ψυχή δεν είναι αθάνατη. Ανώφελο επομένως το να ασχολούμαστε πάρα πολύ με τον θάνατο. Οι αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες. Το 1656, ο 23χρονος τότε Σπινόζα εκδιώχθηκε από την εβρ...

   Ο Ιησούς των φιλοσόφων.   Το ακόλουθο άρθρο του Ισπανού φιλοσόφου Φερνάντο Σαβατέρ δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «El País ». Είναι άραγε το ίδιο πράγμα να λέμε ότι ο χριστιανισμός έχει συμπληρώσει δύο χιλιετίες με το να λέμε ότι τις έχει συμπληρώσει ο Ιησούς; Ταυτίζεται ο Ιησούς με όσα επινόησε γι’ αυτόν η χριστιανική Εκκλησία ; Fernando Savater Αν αληθινά ο Ιησούς υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο και δεν ήταν μόνο κάτι που εδώ και πάνω από δύο χιλιετίες το χειρίζονται επιδέξιοι επίσημοι διαχειριστές, ποιος ξέρει αν θα διατηρούσε καλές σχέσεις με τους χριστιανούς ή αν αντίθετα -όπως υποστήριξε ο Ντοστογιέφσκι με την παραβολή του Μεγάλου Ιεροεξεταστή- οι χριστιανοί θα τον κακομεταχειρίζονταν. Ειλικρινά δεν γνωρίζω την απάντηση. Καθώς όμως μιλάμε για ένα θέμα εξαιρετικά περίπλοκο, μπορεί να είναι ορθότερο κάθε ιδιαίτερη κατηγορία προσώπων να αναρωτηθεί ποιοι είναι οι δικοί της δεσμοί με αυτόν τον αμφιλεγόμενο μεσσία από τη Γαλιλαία, που άσκησε τόσο διαρκή επίδραση στον πολιτισμ...

Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά),  λεπτομέρεια από τη Σχολή των Αθηνών, Ραφαήλ. Ο Αριστοτέλης, η ευτυχία  και ο σύγχρονος πολιτισμός. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά» είναι ξεκάθαρος. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον. Με άλλα λόγια η πόλη δεν δημιουργήθηκε από την ανάγκη της επιβίωσης απέναντι στα θηρία, δεν είναι δηλαδή μια σύμβαση, όπως πιστεύει ο Πρωταγόρας, αλλά η εκπλήρωση της φυσικής επιταγής καθώς ο άνθρωπος αδυνατεί να νιώσει συναισθηματική πληρότητα μακριά από τους άλλους ανθρώπους. Ως βασική απόδειξη αυτού επιστρατεύεται η γλώσσα, η οποία μπορεί να μην δόθηκε ευθέως από τη φύση, αλλά αναπτύχθηκε γιατί ο άνθρωπος είχε από τη φύση τη δυνατότητα να την κατανοήσει και να την εξελίξει. Η κατανόηση της γλώσσας, ως φυσικό δώρο, που δόθηκε δυνάμει στον άνθρωπο, αποτελεί σαφώς το πρωταρχικότερο στοιχείο της συνύπαρξης και το γεγονός ότι δεν δόθηκε σε κανένα άλλο ον, τουλάχιστο με την εξελιγμένη μορφή των φθογγικών συμβόλων, καταδ...