IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

«Η διάνοια της Ελλάδας συνίσταται στην εναρμόνιση της σκιάς και του φωτός. Αλλά ο διάλογος των Νεοελλήνων με την αυτοσυνείδηση είναι δύσκολο να επιχειρηθεί» έγραφε  ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός Εξέπληξε πολλούς ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης επικαλούμενος, από το βήμα της εφετινής ΔΕΘ, τον φιλόσοφο Κώστα Αξελό (1924-2010). Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας έκλεισε την ομιλία του με μια αναφορά στη «Μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας» (μετάφραση Κατερίνα Δασκαλάκη, εκδόσεις Νεφέλη, 2010), ένα σύντομο αλλά πυκνό σε ιδέες κείμενο που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1954, στο γαλλικό περιοδικό «Esprit», όταν ο αριστερός στοχαστής Κώστας Αξελός ήταν τριάντα ετών, εργαζόταν ακόμα στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών του Παρισιού και, ασφαλώς, δεν μπορούσε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Στα ελληνικά το ίδιο κείμενο δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 1978 στο περιοδικό «Εποπτεία». Η καθυστέρηση αυτή, για πολλούς ευνόητους λόγους, δεν προκαλεί την έκπληξη. Ωστόσο παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον ο τίτλος...

Γεννήθηκα σε μια μεγαλοαστική οικογένεια, γνώρισα την οικογενειακή θαλπωρή και μαζί και την οικογενειακή ασφυξία. Από παιδί ήταν κάτι που με έσπρωχνε πέρα από την οικογένεια, πέρα από τον τόπο. Ποιο είναι το πολύτιμο στοιχείο της παιδικής ηλικίας: το πολύτιμο στοιχείο της παιδικής ηλικίας θα 'λεγα αυτή η θαλπωρή, για τα παιδιά που μπόρεσαν βέβαια να την γνωρίσουν – εκατομμύρια παιδιά δεν την γνωρίζουν – αλλά και ο κλοιός μέσα στον οποίον κλείνει τον νέον άνθρωπο, το παιδί, και τον σπρώχνει στην εφηβεία. Από την παιδική μου ηλικία θυμάμαι δύο πράγματα το πιο πολύ: τη σχέση μου με τον αδελφό τού πατέρα μου, τον ζωγράφο Μιχαήλ Αξελό, ο οποίος μαζί με τη γυναίκα του και την ξαδέλφη μου, την Άννα Αξελού, τόσο συχνά με φιλοξένησαν σπίτι τους, την εποχή που διωκόμενος δεν είχα πού να σταθώ, και τη ζωή στο Φάληρο κοντά στην οικογένεια της μητέρας μου, στη γιαγιά μου που είχε κι ένα εκκλησάκι στο κτήμα της. Η παιδική ζωή έγινε γρήγορα εφηβική, θα 'λεγα ότι η παιδική αν...

Ο Κώστας Αξελός -στοχαστής και όχι φιλόσοφος όπως ο ίδιος έλεγε- δεν υπάρχει πια.    Η άλλη σπουδαία Ελλάδα Ένας ακόμη επιβάτης του θρυλικού “Ματαρόα” έφυγε, κι εμείς μένουμε να αναπολούμε αλλά και να αναζητούμε εναγωνίως επιγόνους αυτής της άλλης σπουδαίας Ελλάδας, που τόσο πολύ μας λείπει σήμερα… Για τον άνθρωπο και το έργο του θα γράψουν άλλοι αρμοδιότεροι, όχι εγώ. Η δική μου παρέμβαση αφορά στη θλίψη και την πικρή επίγευση που αφήνει ο “μύθος” του νεοζηλανδέζικου πλοίου “Ματαρόα” στο ταξίδι του από τον Πειραιά στον Τάραντα της Ιταλίας τον Δεκέμβριο του 1945. Ένα ταξίδι οκτώ ημερών με πολύτιμο “φορτίο” τους 190 περίπου Έλληνες, υπότροφους του Γαλλικού Ινστιτούτου. Τα νεαρά αυτά παιδιά έφευγαν από την καθημαγμένη και βαθιά διχασμένη πατρίδα τους, μια πατρίδα που τα έδιωχνε απειλώντας τα με πραγματικό ή κοινωνικό θάνατο. Αυτό που ειπώθηκε πολλές φορές, ότι με το πλοίο αυτό ταξίδεψε ο ανθός της ελληνικής διανόησης αλλά και της επιστήμης, είναι ακριβές. Ο Κώστας Αξελός είχε π...