IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Μπουρδολογία: η ρύπανση της σκέψης. Πριν από λίγες εβδομάδες πέθανε, πλήρης ημερών, ο διακεκριμένος Αμερικανός φιλόσοφος Χάρι Φράνκφουρτ. Το έργο του επικεντρώνεται, κυρίως, στη βούληση και στην ηθική ευθύνη. Ο Φράνκφουρτ υποστήριζε ότι η ελεύθερη βούληση δεν σημαίνει απουσία εξωτερικών καταναγκασμών αλλά επιλογή επιθυμιών – να επιθυμώ ό,τι επιλέγω να επιθυμώ (π.χ. την αλήθεια, την εγκράτεια ή τη χορτοφαγία). Ενεργώντας ελεύθερα δεν επιλέγω μόνο αυτό που κάνω, αλλά απο-καλύπτω και τι είδους άνθρωπος είμαι. Η κοινή γνώμη γνώρισε τον Φράνκφουρτ όχι από το τεχνικό φιλοσοφικό έργο του, αλλά από το περίφημο δοκίμιό του «On bullshit» («Περί μπουρδολογίας»). Αυτό δημοσιεύθηκε αρχικά ως άρθρο (1986) και, μετά την τεράστια απήχησή του, ως βιβλίο (2005). Στην εποχή της ατελεύτητης «επικοινωνίας», δεν περνάει βδομάδα που να μην το σκεφθώ. Ο θάνατος του συγγραφέα του υπογραμμίζει τη διαχρονική επικαιρότητα του δοκιμίου του, ιδιαίτερα στην εποχή του Διαδικτύου. Σήμερα που «επικοι...

   Η γλώσσα της πολιτικής. Αν προσπαθώ να πείσω τον «δήμο» με υποσχέσεις που δεν έχουν καμιά θεμελίωση, που δεν υπολογίζουν διόλου την υπάρχουσα πραγματικότητα, τότε η πολιτική γλώσσα γίνεται σκέτη προπαγάνδα Συνέντευξη του Ιταλού φιλοσόφου Μάσιμο Κατσιάρι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα La Repubblica. Massimo Cacciari ● Αποδέχεστε ότι στις μέρες μας το επίπεδο της πολιτικής επικοινωνίας είναι μερικές φορές πολύ χαμηλό; Δεν πρέπει όμως εξαιτίας αυτού του λόγου να τη σνομπάρουμε. Η πολιτική γλώσσα είναι από τη φύση της δημαγωγική, ο σκοπός της έγκειται στο να καθοδηγεί τον λαό και να τον πείθει με κάθε μέσο ότι ορισμένες ιδέες και προοπτικές είναι καλές. Η απαίτηση να μπορέσει η πολιτική γλώσσα να προσεγγίσει την «επιστημονική» γλώσσα είναι παράλογη. Ο επιστήμονας οφείλει να προσπαθεί να έρχεται σε επαφή με το «είναι», ενώ η πολιτική γλώσσα αναφέρεται στο «δέον γενέσθαι». ● Δεν υπάρχουν ωστόσο κάποια όρια στη δημαγωγία; Οταν το «δέον γενέσθαι» παρακάμπτει κάθε συγκ...

      Θουκυδίδης      Ο Θουκυδίδης και οι αναποδογυρισμένες λέξεις. Στην «Ιστορία» του Θουκυδίδη δεν είναι μόνο ο «Περικλέους επιτάφιος» συγκλονιστικός. Αμέτρητες οι παράγραφοι του κειμένου του που σε καθηλώνουν με την περιγραφική τους δεινότητα ή με την οξυδέρκεια και την ευθύτητα των παρατηρήσεων του Αθηναίου ιστορικού. Κυρίως σ’ αυτές τις αφοπλιστικές σκέψεις οφείλει το σύγγραμμά του τη διαχρονική του αίγλη, που έλκει και θα συνεχίσει να έλκει αναγνώστες, ειδικούς και μη, σε όποια γλώσσα κι αν έχει μεταφραστεί. Οι ανά τον κόσμο πολιτικοί και στρατιωτικοί που μελετούν Θουκυδίδη, πάντως, άλλα αναζητούν εκεί, για να «παραδειγματιστούν»: ιστορικά επεισόδια ωμότητας, που πιστοποιούν πως η ισχύς ή εκδηλώνεται αμοραλιστικά, εναντίον εχθρών αλλά και φίλων, ή δεν υπάρχει. Γεμάτη Μηλίους η ιστορία. Στις διασημότερες από τις στοχαστικές παρατηρήσεις που μας κληροδότησε ο ιστορικός – ανατόμος του συλλογικού νου και της ατομικής ψυχής συγκαταλέγονται όσες αφορούν τ...

  Πώς να αναγνωρίσετε και να ξεσκεπάσετε έναν δημαγωγό. Ο έπαινος, οι φιλοφρονήσεις, οι υποσχέσεις, τα δώρα, είναι τα όπλα με τα οποία μπορεί ένας πονηρός άνθρωπος να σας εξαπατήσει και να σας οδηγήσει εκεί που δεν θέλετε πραγματικά να πάτε. Όλοι έχουμε συναντήσει τέτοιους ανθρώπους, ειδικά πολιτικούς, που αγωνίζονται να μας πείσουν πως είναι φίλοι μας και θα εργαστούν για το καλό μας, αρκεί να τους εμπιστευτούμε. Στην πραγματικότητα, πολλοί από αυτούς, θέλουν απλώς να αρπάξουν την εξουσία για δικό τους όφελος. Σήμερα τους λέμε λαϊκιστές, στην αρχαία Ελλάδα τους έλεγαν κόλακες και δημαγωγούς. Οι συμβουλές του Αριστοτέλη Η τέχνη της πειθούς είναι αρχαιότατη και οι πολιτικοί την γνωρίζουν πολύ καλά, σε αντίθεση με τους περισσότερους απλούς πολίτες. Οι οποίοι είτε δεν γνωρίζουν αυτές τις τεχνικές είτε δεν είναι σε θέση να αντισταθούν στη γοητεία τους. Αν δώσουμε όμως προσοχή στις βασικές αρχές αυτής της τέχνης, που παραμένει ίδια εδώ και χιλιετίες, τότε θα ισχυροποιήσουμε τη θέση μας...