IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Γιάννης Μόραλης. Ερωτικό   Ο Αριστοτέλης, η ηδονή, ο μόχθος   και η έννοια της διασκέδασης.   Γράφει ο Θανάσης Μπαντές Αφού έχει ήδη ξεκαθαριστεί ότι η ηδονή δεν αφορά ούτε την κίνηση ούτε τη γένεση, αλλά την ενέργεια, αυτό που θα προστεθεί έχει να κάνει με την ερμηνεία της ηδονής ως μηχανισμού που θα καταδείξει την τελειότητα της ενέργειας που την επιφέρει: «Αυτό όμως μπορεί να γίνει φανερό και από τη στενότατη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην κάθε ηδονή και στην ενέργεια που αυτή η ηδονή την κάνει τέλεια» (1175a 5, 34-35). Με άλλα λόγια, αν μια ενέργεια προσφέρει ηδονή, είναι απολύτως φανερό ότι η διαρκής επιδίωξή της (λόγω της αντλούμενης ευχαρίστησης) θα κάνει τον άνθρωπο να τελειοποιηθεί σ’ αυτού του είδους την ενέργεια: «Γιατί η οικεία ηδονή αυξάνει την ενέργεια. Ο λόγος είναι ότι όσοι, σε οποιονδήποτε επιμέρους τομέα, ενεργούν με ευχαρίστηση, είναι οι καλύτεροι κριτές και οι ακριβέστεροι γνώστες» (1175a 5, 35-38). Ο Αριστοτέλης θα φέρει και παραδείγματα: ...

Τοιχογραφία από τη Βίλα των Μυστηρίων στην Πομπηία.  Θεωρείται ότι αναπαριστά βακχική ιερογαμία. Αυλητρίδες, Ορχηστρίδες. Στους Σφήκες του Αριστοφάνη, ο νεαρός Βδελυκλέων παλεύει να αποσπάσει το ενδιαφέρον του γέροντα πατέρα του απ’ το σασπένς των ηλιαστικών δικαστηρίων. Ο γέρος είναι αυστηρών ηθών, δημοκρατικός απ’ την κοψιά των Μαραθωνομάχων, φύτρα των Διακρίων. Κι έχει μονομανία να μηνύει κάθε μέρα αριστοκράτες. Σκέφτεται να τον δελεάσει ο γιος με άλλες ηδονές. Θα τον παρασύρει σε συμπόσιο. Πρέπει όμως να διδάξει τον ανεπιτήδειο τρόπους. Τον καλοντύνει και τον βάζει να προβάρει πώς να φερθεί στο ξένο σπίτι. Αρχίζει να τον δασκαλεύει (στ. 212-22): “ ΒΔ: Άπλωσ’ τα γόνατα, χαλάρωσε με ευλυγισία το σώμα, χώσου στα στρώματα νωχελικά. Κατόπιν, πες κανα δυο επαίνους για τα χάλκινα κανάτια, περιεργάσου το ταβάνι, θαύμασε την αρμονία της αυλής. Νερό για τα χέρια! Ας φέρουν μέσα τα τραπέζια! Δειπνούμε τώρα! Σφουγγιζόμαστε! Προσφέραμε ήδη της σπονδές....

  Στον απόηχο των εορτών και ενόψει της νέας χρονιάς, λίγα οφειλόμενα επιλεγόμενα στο τελευταίο άρθρο μας της 24/12/18 με τίτλο, "Επίκουρος: Οδηγός επιβίωσης και στοχαστικής απόλαυσης” . Πολύ πριν ο Πλάτων εκτοπίσει τους ποιητές από την Πολιτεία του, είχε επίσης ψάλει τα εξ’ αμάξης και στους μαγείρους, για την παρασιτική, όπως την ονομάζει τέχνη τους. Το κατηγορητήριο του Πλάτωνα, στον Γοργία, εναντίον των οψοποιών συνίσταται στην υποτιθέμενη ψευτιά της μαγειρικής και στην υπ’ αυτής καλλιέργεια του περιττού.  Ιδιαίτερα για το τελευταίο, ότι δηλαδή η κουζίνα καλλιεργεί το περιττό και ότι μέσα απ’ αυτό ο άνθρωπος συνηθίζει στην ακολασία, θα απαντήσει στον Πλάτωνα, διεξοδικά, ο Επίκουρος.  Ο Επίκουρος, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, δεν έκρυβε τη γενικότερη αποδοκιμασία του για τα εξαίρετα, όπως τα έλεγε, τα άχρηστα και τα περισσευούμενα. Θα δείξει, βεβαίως, μια αδυναμία για τις έξοχες, τις προνομιούχες στιγμές, που μπορεί να ζήσει ο καθένας, όμως θα βάλει ...