IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Για την ύλη των ονείρων. Οι πιο πρόσφατες έρευνες μας αποκαλύπτουν ότι ο εγκέφαλός μας δεν κοιμάται με τρόπο ομοιόμορφο, αλλά οι διαφορετικές δομές τού φαινομενικά βαθιά κοιμισμένου εγκεφάλου ξυπνάνε και είναι περισσότερο ή λιγότερο ενεργές κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τι ακριβώς σημαίνει για την ανθρώπινη αυτοκατανόηση το γεγονός ότι η σύγχρονη Νευροεπιστήμη ανακάλυψε πως κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν βλέπουμε όνειρα μόνο στη φάση REM αλλά και στη φάση όχι REM του βαθέος ύπνου; Επειτα από έναν αιώνα σκληρών αλλά κάθε άλλο παρά γνωστικά στείρων αντιπαραθέσεων για τη φύση και την «ερμηνεία» των ονείρων, σήμερα επικρατεί μια αποκλειστικά νευροεγκεφαλική και γνωσιακή προσέγγιση της ονειρικής μας ζωής, η οποία αποδεικνύεται ιδιαίτερα διαφωτιστική σε σχέση με τις εναλλακτικές ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις Η επιστημονική διερεύνηση της ονειρικής ζωής των ανθρώπων παρεμποδίζεται από πλήθος εμποδίων που είναι εγγενή στην ιδιαίτερη «φύση» των ονείρων, τα οποία είναι φευγαλέα, φαινομενικά από...

 Colin Blakemore – O νους, το πιο ακριβό μας κτήμα. Η έπαρση των ανθρώπινων όντων, η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι μοναδικός και ριζικά διαφορετικός από τα ζώα, είναι κατανοητή. Όλα τα είδη είναι μοναδικά. Αν δεν ήσαν, δεν θα αποτελούσαν διακεκριμένα και ανεξάρτητα είδη. Κάθε ζώο, για να εκτελέσει το βιολογικό του έργο, να συντηρήσει τον εαυτό του και τα γονίδιά του, είναι υποχρεωμένο να ενεργεί σαν να υπάρχει ο κόσμος μόνο για το καλό το δικό του και της οικογένειάς του. Αυτή τη θεμελιώδη βιολογική επιταγή της αυτοσυντήρησης ο άνθρωπος τη μετέτρεψε σε ανθρωποκεντρική θεώρηση του σύμπαντος. Βαθιά στο σύμπλεγμα των σπηλαίων του Λασκώ, ένας καλλιτέχνης άφησε τη μοναδική εικόνα ενός ανθρώπινου όντος – ένα σκαρίφημα που αποτελείται από μια γραμμούλα κι ένα κεφάλι σαν πουλιού. Η φιγούρα δείχνει να κλονίζεται από έναν εφορμώντα βίσωνα, που έχει ζωγραφιστεί με πολλή προσοχή και ακρίβεια. Αυτός που ζωγράφισε αυτήν την παράξενη εικόνα -αφηρημένα τον άνθρω...

Η νοημοσύνη των άλλων (ζώων) Γιατί οι σημερινοί ελέφαντες είναι προικισμένοι με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο (4,8 κιλά, κατά μέσο όρο) από όλα τα άλλα χερσαία ζώα, ακόμη και από τις φάλαινες; Και γιατί οι φάλαινες και τα δελφίνια διαθέτοντας μεγάλους και περίπλοκους εγκεφάλους μπορούν να δημιουργούν ένα είδος θαλάσσιου «πολιτισμού» ανάλογου με τον δικό μας; Ενάμιση αιώνα μετά τη δημοσίευση των επαναστατικών ιδεών του Δαρβίνου, υπάρχουν πια αναμφισβήτητα παραδείγματα της νοημοσύνης των περισσότερων θηλαστικών, οι εκδηλώσεις της οποίας, όπως θα δούμε, μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από είδος σε είδος. Πρόκειται για επιστημονικές έρευνες των τελευταίων χρόνων, οι οποίες, χωρίς να διαπράττουν το μοιραίο ανθρωποκεντρικό λάθος να προβάλλουν στα ζώα που μελετούν τα συναισθήματα, τις προθέσεις και τους τρόπους σκέψεις των ανθρώπων, μας αποκαλύπτουν ότι η μοναδικότητα της ανθρώπινης νοημοσύνης δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την ανωτερότητά της σε σχέση με τις άλλες, διαφορετικές ...

΄Ελληνες ερευνητές ανατρέπουν την υπάρχουσα θεωρία  λειτουργίας  των εγκεφαλικών κυττάρων. Φως στη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων, ρίχνουν ερευνητές του ΙΤΕ, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την υπάρχουσα θεωρία μέσα από μία νέα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications , με τίτλο: «Αμφισβητώντας το δόγμα του σημειακού νευρώνα: Οι ενδονευρώνες ταχείας πυροδότησης ως μη γραμμικά νευρωνικά δίκτυα» . Το αποτέλεσμα της έρευνας «φωτίζει» τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων ταχείας πυροδότηση ς, ενός τύπου ανασταλτικών νευρώνων στον εγκέφαλό μας και αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αυτά ενσωματώνουν τα ερεθίσματα που δέχονται με τη χρήση πολύπλοκων, μη γραμμικών υπολογισμών στους δενδρίτες τους, αποτέλεσμα που προσβάλλει την υπάρχουσα θεωρία που θέλει τους ενδονευρώνες να έχουν απλούς, γραμμικούς δενδρίτες. Η έρευνα αυτή παρουσιάζει μία νέα θεώρηση για τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων και επεκτείνεται...

 Γλώσσα και νοητικά φαινόμενα. Επίκαιρες όψεις φιλοσοφίας της γλώσσας.  Σήμερα όταν μιλάμε για ανθρώπινη γλώσσα συμπεριλαμβάνουμε επιστημονικά κάθε πλευρά της: τη βιολογική της προέλευση, τη γραμματική της δομή, την παραγωγή και πρόσληψη του λόγου, την παθολογία των γλωσσικών διαταραχών και τη συνεχή εξέλιξη των γλωσσών και διαλέκτων. Πίσω όμως από τις πρόσφατες ανακαλύψεις των γνωσιακών επιστημών και της γλωσσολογίας βρίσκονται: καθολικές βαθιές δομές, νοήμονα βρέφη, γονίδια γραμματικής, τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, χιμπατζήδες που χειρίζονται σήματα, παράδοξες εγκεφαλικές βλάβες καθώς και έρευνες για τη μητέρα όλων των γλωσσών. Εδώ θυμίζουμε πως πριν από περίπου σαράντα χρόνια γεννήθηκε μια καινούργια επιστήμη. Ονομάζεται γνωσιακή επιστήμη (cognitive science) και συνδυάζει εργαλεία από την ψυχολογία, την πληροφορική, τη γλωσσολογία, τη φιλοσοφία και τη νευροβιολογία προκειμένου να εξηγήσει τους μηχανισμούς της ανθρώπινης νοημοσύνης. Κατά μια άποψη η γλώσσα συνδέετ...

   Οταν γεννιούνται τα όνειρα:  Αναλύοντας τον χρόνο του ύπνου. Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι, ωστόσο για το διάστημα αυτό της ζωής μας τα ερωτήματα παραμένουν πολλά. Τι συμβαίνει στο σώμα όταν κοιμόμαστε; Πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για την υγεία και ποιοι κίνδυνοι συνοδεύουν την έλλειψή του; Πόσα γνωρίζουμε για τα όνειρα και τον ρόλο τους; Ο Θανάσης Ντινόπουλος, καθηγητής Ανατομικής, Ιστολογίας και Εμβρυολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, μιλάει στο « Πρίσμα» και στη Λήδα Αρνέλλου για την έρευνα σχετικά με τον ύπνο και τα όνειρα. Τι συμβαίνει στο σώμα κατά τη διάρκεια του ύπνου;  Ποια είναι η λειτουργική σημασία του; Παλιότερα ο ύπνος θεωρούνταν παθητικό μέρος της καθημερινής ζωής, μια περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εγκέφαλος ξεκουραζόταν από τα γεγονότα της ημέρας. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος είναι πολύ δραστήριος κατά τον ύπνο και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των ονείρων, αν και υπάρχει έκπτωση του επιπ...