IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Η ανάγκη μας για ομορφιά. HOMO NARRANS (ΙΙΙ): Η βιολογική προέλευση της καλαισθησίας ⫸ Ποιες είναι οι γνωσιολογικές καινοτομίες αλλά και τα όρια της «Εξελικτικής Αισθητικής» του νέου επιστημονικού πεδίου έρευνας που, τα τελευταία τριάντα χρόνια, επιχειρεί να διαφωτίσει μέσω της δαρβινικής εξελικτικής την καθολική, διαχρονική παρουσία και άρα την έμφυτη προδιάθεση των ανθρώπων για ομορφιά; Αν είναι όντως «έμφυτη» η αισθητική μας ανάγκη για ομορφιά, σε ποιες βιολογικές δομές εδράζεται και πώς εξελίχθηκε κατά τη μακρά ιστορία του είδους μας; ● Οι μέχρι σήμερα έρευνες επιβεβαιώνουν ότι το κοινό αίσθημα του ωραίου, δηλαδή η ταυτόχρονα βιολογική και προσωπική ανάγκη των ανθρώπων για ομορφιά και καλαισθησία, είναι το προϊόν της συνεξέλιξης της βιολογικής και ταυτοχρόνως της πολιτισμικής ιστορίας του ανθρώπινου είδους. Η πολύχρονη διαμάχη μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν τον «έμφυτο» προσαρμοστικό χαρακτήρα και όσων υποστηρίζουν τον «επίκτητο» μη προσαρμοστικό τόσο των καλλιτεχνικών μας ικα...

    Η δαρβινική προσέγγιση της νέας πανδημικής κρίσης.  «Με την πανδημία του κορονοϊού έχουμε ακόμη μία, αυτή τη φορά οδυνηρή, επιβεβαίωση της θεωρίας της εξέλιξης, μάλιστα χάρη στο πασιφανές της εξέλιξης του κορονοϊού θα έχουμε εμπεδώσει ως κοινωνία τις έννοιες της μετάλλαξης και της προσαρμογής στο περιβάλλον. Μαζί με τη φυσική επιλογή, η μετάλλαξη είναι ένα από τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία που τροφοδοτούν την εξέλιξη του βιολογικού κόσμου, μέρος του οποίου είναι και ο άνθρωπος», υποστηρίζει ο Λευτέρης Ζούρος, διαπρεπής Ελληνας εξελικτικός βιολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εξελικτικής Εταιρείας (ΕλΕξΕ) Κάθε χρόνο στις 12 Φεβρουαρίου γιορτάζεται διεθνώς η «Ημέρα του Δαρβίνου» (Darwin Day), γιατί σαν σήμερα, το 1809, γεννήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία ο Κάρολος Δαρβίνος, ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες όλων των εποχών και δημιουργός της σύγχρονης εξελικτικής θεωρίας, η οποία όχι μόνο μας προσφέρει μία ενιαία, ορθολογική και εμπειρικά τεκμηριωμένη εξήγηση για την κατα...

   Η άγρια ζωή στις μεγαλουπόλεις.   «Ο Σχιλτχάιζεν στο βιβλίο του εστιάζει στις μικρής χρονικής κλίμακας αλλαγές και αναφέρει πολλά σχετικά παραδείγματα, όπως π.χ. τη διαφοροποίηση των κουνουπιών σε νέες “ποικιλίες” στο μετρό του Λονδίνου. Να διευκρινίσω όμως πως άλλο πράγμα είναι η εξελικτική αλλαγή και άλλο η ειδογένεση. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να μας ξενίζουν οι γοργοί ρυθμοί εξέλιξης και αυτό το “γκάζι-φρένο”. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η βιολογική εξέλιξη είναι το αποτέλεσμα “επιτυχημένων λαθών”», λέει ο Σίνος Γκιώκας, συνοψίζοντας τα εντυπωσιακά φαινόμενα της αστικής εξέλιξης που περιγράφονται στο βιβλίο «Ο Δαρβίνος πάει στην πόλη». Η ταχύτητα διάδοσης της πρόσφατης πανδημίας του κορονοϊού μάς αποκαλύπτει τα απολύτως ρευστά γεωγραφικά σύνορα όχι μόνο της παγκοσμιοποιημένης ανθρωπότητας αλλά και των νέων μολυσματικών παθήσεων που την απειλούν. Σήμερα, δεν μετακινούνται μόνο οι άνθρωποι παντού, αλλά τους συνοδεύουν φυτά και ζώα, μικρόβια και ιοί, τα οποία προσαρμ...

 Ο ισχυρός δεν είναι ελεύθερος. Κάπου στον 17ο αιώνα, ο Φράνσις Μπέικον καλούσε τους φυσικούς φιλοσόφους να μάθουν όσα περισσότερα μπορούν, ώστε ο άνθρωπος να γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος Κανείς δεν μπορεί να σταματήσει το άρμα της προόδου. Προελαύνει διαρκώς. Είναι η αόρατη δύναμη της ιστορίας. Ενδεχομένως, η πρόοδος να πρέπει να περάσει πάνω από κάποιους ή να παραμερίσει μερικούς ακόμη αλλά δεν γίνεται διαφορετικά. Έτσι υπαγορεύει η φύση, όπως μας έχει δείξει και ο Δαρβίνος. Μπορεί κανείς να πάει ενάντια στη φύση και στη «φύση» του; Ό,τι και να κάνει το άτομο, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την πορεία της προόδου. Αν σας ενόχλησε αυτή η εισαγωγή ή σας φαίνεται εσφαλμένη, έχετε δίκιο. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, προκύπτει ο λεγόμενος κοινωνικός δαρβινισμός. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν μία «μόδα», που ακολούθησε τις ιδέες του Δαρβίνου (1809-1882) σχετικά με την εξέλιξη των ειδών και τη φυσική επιλογή. Η θεωρία της φυσικής επιλογής έλεγε ότι οι αλλαγές στη φύση προκύπτουν μέ...

Η σύναξη των ηλιθίων και ο νόμος του Δαρβίνου…  Κάθε κοινωνία όπως άλλωστε και κάθε μορφή ζωής και κυρίως οικολογικής φωλιάς (μιας ομάδας συμβιωτικών και ανταγωνιστικών οργανισμών που συνυπάρχουν και αλληλοεξαρτώνται) διακρίνεται κυρίως σε ξενιστές και παράσιτα. Όταν τα παράσιτα ως πληθυσμός υπερβαίνουν ένα μέγεθος μπορεί να εξοντώσουν τον ξενιστή και στη συνέχεια να εξαφανιστούν και τα ίδια. Επειδή ξενιστές και παράσιτα είναι αποτελέσματα της εξελικτικής διαδικασίας που ονομάζεται φυσική επιλογή επιβιώνουν αυτά που επιτρέπουν στον ξενιστή να επιβιώσει. Οι ιοί που δημιουργούν επιδημίες είναι παράσιτα και άλλοι από αυτούς είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι (θανατηφόροι), άλλοι λιγότερο. Ευτυχώς πολλαπλασιάζονται οι λιγότερο επικίνδυνοι και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας συνωμοσίας όπως πιστεύουν οι αφελείς, αλλά λογικής ακολουθίας. Οι  θανατηφόροι ιοί που εξοντώνουν τους ξενιστές εξαλείφονται και οι ίδιοι και έτσι ανακόπτεται η διάδοσή τους. Το χαρακτηριστικό ...

  1.     Η γοητεία και η επικαιρότητα  της δαρβινικής επανάστασης.    Η παράξενη ιδέα ότι καμία μορφή ζωής δεν είναι αιώνια και αμετάβλητη, αλλά οφείλει συνεχώς να εξελίσσεται στην προσπάθειά της να προσαρμοστεί σε ένα εξίσου ευμετάβλητο περιβάλλον, δεν διατυπώθηκε πρώτη φορά από τον Κάρολο Δαρβίνο. Ο μεγάλος Βρετανός φυσιοδίφης «περιορίστηκε» στο να αποκαλύψει τον βασικό βιολογικό μηχανισμό που εξηγεί τη διαρκή προσαρμογή των έμβιων όντων στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον τους και, άρα, τη συνεξέλιξη ζωής και πλανητικού περιβάλλοντος. Οι «Μηχανές του Νου», συμμετέχοντας στους διεθνείς αλλά και τους τοπικούς εορτασμούς για την «Ημέρα του Δαρβίνου 2020» (Darwin Day 2020), θα παρουσιάσουν όχι μόνο τη γένεση αλλά και τη μέχρι σήμερα πορεία των δαρβινικών ιδεών. Στο σημερινό άρθρο θα εξετάσουμε την προϊστορία των εξελικτικών ιδεών και τις προϋποθέσεις για την επικράτηση της δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Της ...