IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Ο Σαράντος Καργάκος. Κατ’ αρχάς ένας γλυκός άνθρωπος. Που νοιαζόταν για τους μαθητές του, τους ανθρώπους, την πατρίδα μας. Πολυμαθέστατος και πολυγραφότατος, με τον αέρα της Μάνης στην καρδιά και τους ορίζοντες του κόσμου στο βλέμμα. Μειράκιο είχα την τύχη να με προετοιμάσει στα αρχαία ελληνικά για τις εξετάσεις μου στο Πανεπιστήμιο. Τότε αντιλήφθηκα για πρώτη φορά την αξία του περιεχομένου σε ένα κείμενο, διότι ο δάσκαλος για να μας διδάξει τη μετάφραση ή το συντακτικό, τα πραγματολογικά στοιχεία ή το νόημα ενός «αγνώστου» κειμένου που πιθανόν να «έπεφτε» στις εξετάσεις, το επανατοποθετούσε στο σώμα του έργου στο οποίο ανήκε, ώστε να καταλάβουμε το πνεύμα του κειμένου που θα έπρεπε να επεξεργασθούμε. Δεν διόρθωνε τα λάθη μας μόνο, αλλά τα εξηγούσε. Φιλόλογος περιωπής. Χρόνια πολλά μετά αντάμωσα πάλι τον παλιό μου δάσκαλο υπό νέο πρίσμα: της πολιτικής του διαδρομής, του συγγραφικού του έργου και της συνεισφοράς του στη διαμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού. Με την ευκαιρί...

  Σαράντος Ι. Καργάκος, Ιστορικός - Συγγραφέας (1937-2019) http://www.sarantoskargakos.gr/  Το συμπόσιο του Διαβόλου: «ZΟΥΜΕ σ'ένα όνειρο που τρίζει»,λέει ένα σύγχρονο νεανικό τραγούδι. Κάπως έτσι νιώθω κι εγώ τον τελευταίο καιρό. «Καμιά κίνηση γύρω μου. μόνο ένα πουλί νεκρό πέφτει στο έδαφος», όπως λέει το τραγούδι των Cure. «Κιουρ» θα πει θεραπεία, αλλά προσωπικά δεν βλέπω θεραπεία στη μελαγχολία που με κατέχει. Άκουσα τον πρωθυπουργό να μιλάει στο Περιστέρι για ΕΑΜ. Για πράγματα που δεν έζησε. Εγώ έζησα στο Περιστέρι και στο Μεταξουργείο το 1946, στην περίοδο της κυριαρχίας των Κατελαναίων και των Πανολιασκαίων. Σε ηλικία έξι ετών είδα τη μάνα μου να χαλάει τα ράφια του μαγαζιού μας για να φτιάξει νεκρόκασες για τα σκοτωμένα αδέλφια του πατέρα μου. Λίγες μέρες μετά ξεφύγαμε από το γερμανικό μπλόκο και βγήκαμε στα βουνά. Και τι δεν είδαν τα μάτια μου! Είδα τους Ιταλούς να λεηλατούν το καλύβι μας, τους Γερμανούς να παίρνουν το ψωμί μας και να με κυνηγούν ν...

Φωτο:   Μαρίνου Τσαγκαράκη Ας ξεκινήσουμε, αγαπητοί, από ένα εξορκισμένο σήμερα «εθνικιστή» ποιητή που κάποτε τολμούσαμε να θεωρούμε πρώτο εθνικό μας ποιητή, τον Διονύσιο Σολωμό: γράφει στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους»: «Αραπιάς άτι, Γάλλου νούς, βόλι Τουρκιάς, τόπ’ Αγγλου * πόλεμος μέγας πολεμά, βαρεῖ τό καλυβάκι…» * τόπ΄ = μπάλα κανονιού Εννοείτε ασφαλώς ποιο είναι το καλυβάκι στον παρόντα καιρό. Όχι η Ελλάς ή η προέκτασή της η Κύπρος, αλλά σύμπας ο Ελληνισμός. Ο Ελληνισμός μετά τις εξάρσεις του στον πόλεμο του ’40-’41, με την αντίστασή του κατά των αρχών Κατοχής, με τον ενωτικό αγώνα της Κύπρου (μια δράκα μαχητές κατά μιας αυτοκρατορίας) αποτελούσε κακό παράδειγμα για τους λοιπούς λαούς. Κακό παράδειγμα υπήρξε και με την Επανάσταση του ’21 που διέλυσε τον ιστό της υποταγής που είχε επιβάλει η Ιερά Συμμαχία. Όταν το 1830 έκλεινε η αυλαία της Ελληνικής Επαναστάσεως άνοιγε η αυλαία των ευρωπαϊκών επαναστάσεων. Γι’ αυτό ο ανυπότακτος, ο απειθάρχητος, ο μη...

  Ισως κάποιοι ἀναγνῶστες νὰ παραξενεύτηκαν ποὺ μίλησα γιὰ οἰκονομὶα-κλόουν. Δὲν λέω τίποτε καινούριο. Τὸ 1973 εἶχα γράψει ὅτι λόγω τῆς πετρελαϊκῆς κρίσης ἡ οἰκονομὶα τῆς Εὐρώπης ἔχει μεταβληθεῖ σὲ ἀκροβάτη. Ποὺ κάνει ἅλματα στὸ κοινὸ χωρὶς δίκτυ προστατευτικὸ. Ἄν προσέξουμε τὶ γίνεται αὐτὴ τὴ στιγμὴ στὸν κόσμο, δὲν πρέπει νὰ μᾶς ἐκπλήσσει τὸ γεγονὸς ὅτι ὅλα στὴ χώρα μας γίνονται κονιορτός, καὶ μάλιστα μὲ ἀριστεροὺς στὴν ἐξουσία.  Ἡ ἀγροτικὴ τάξη συντρίβεται, ἡ ἐργατικὴ τάξη ἀφανίζεται ἤ ὑποκαθίσταται ἀπὸ ξένο φθηνὸ ἐργατικὸ δυναμικὸ, ἡ ὑπαλληλικὴ τάξη συρρικνώνεται καὶ μαραζώνει, οἱ μικροεπαγγελματίες συνθλίβονται ἤ δραπετεύουν σὲ γειτονικὲς χῶρες, οἱ νέοι ἐπιστήμονες μὲ τ’ ἄχρηστα «χαρτιὰ» προλεταριοποιοῦνται καὶ πολλοὶ παίρνουν τὸ δρόμο τῆς ξενιτιᾶς, τὰ τουριστικὰ ἐπαγγέλματα δέχονται κτυπήματα σκληρὰ καὶ συνεχῶς πέφτουν ποιοτικὰ καὶ γενικὰ τὸ πνευματικὸ καὶ τὸ ἠθικὸ μας ἐπἰπεδο πέφτει πιο χαμηλά. Παρὰ τὶς αἰσιόδοξες προρρήσεις πολλῶν Μεσσιῶν, ἀκόμη νὰ φανεῖ...

Ο Δημοσθένης που δεν ήταν ιδιαίτερα θωπευτικός έναντι των Αθηναίων πολιτών, τους λέγει σε μια αποστροφή λόγου κάτι, που και για τους τωρινούς Ελληνες είναι ιδιαίτερα διδακτικό:  «Νομίζετε τους προγόνους ημών αναθείναι τα τρόπαια, ουχ ίνα θαυμάζητε αυτά θεωρούντες, αλλ’ ίνα μιμήσθε τας εκείνων αρετάς» . Με απλά λόγια:  Να έχετε υπόψη σας ότι οι πρόγονοί μας έστησαν τα τρόπαια όχι για να τα θαυμάζετε και να τα χαζεύετε αλλά για να μιμείσθε τις πράξεις της παλικαριάς τους. ΟΙ ΗΡΩΕΣ του ’40-’41 έχουν ακούσει -θ’ακούσουν και φέτος- εγκώμια πολλά. Για πολλούς έχουν στηθεί μνημεία λαμπρά. Αλλά πόσο είμαστε διατεθειμένοι να μιμηθούμε «τας εκείνων αρετάς»; Εκείνοι βρέθηκαν μέσα στη δίνη του μεγαλύτερου και πιο ανθρωποβόρου πολέμου της Ιστορίας. Στο πιο περίπλοκο διπλωματικό γαϊτανάκι. Πέρα από τη χρονία οικονομική αφαίμαξη λόγω του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου που είχε επιβληθεί από το 1897, ήσαν αντιμέτωποι μιας δολίας πολιτικής απειλής, με αναπόφευκτη κατάληξη την πο...

Η σοφία δεν έχει ανάγκη να καταφεύγει σε φωνές. Ο λόγος της είναι ήρεμος, σταθερός… βασισμένος σε επιχειρήματα και με μια ευγλωττία που «κόκαλα δεν έχει, αλλά κόκαλα τσακίζει». Όπως ακριβώς είναι κι ο λόγος του διακεκριμένου φιλόλογου και συγγραφέα Σαράντου Καργάκου, ο οποίος καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε στα «Επίκαιρα» στην οικία του εξέφρασε ανοιχτά τους προβληματισμούς του για το μέλλον της χώρας μας, την Τουρκία, το Ισλάμ, την «κομματοκρατία» και την πολύπαθη εκπαίδευση. Υπό το παγιδευμένο σε ζωγραφικούς πίνακες βλέμμα του Κωστή Παλαμά, του Κωνσταντίνου Καβάφη και άλλων προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών που ανέδειξε αυτός ο τόπος, ο κ. Καργάκος αγωνιά: «Φοβάμαι πως η Ελλάδα μεταβάλλεται σε ένα πειραματόζωο κι ο ελληνικός λαός προετοιμάζεται να ενστερνιστεί το πνεύμα του ραγιά»… Ο ίδιος, εξάλλου, δεν διστάζει να τονίσει πως έναντι της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, όπως αυτή εκφράζεται και μέσα από τα σχολικά βιβλία των γειτόνων, η χώρα μα...

 Γνωρίζω ότι οι ασχολίες σας είναι πολλές και ασφαλώς θα σας είναι δυσχερές να εγκύψετε στα ληρήματα της ταπεινής μου γραφίδας. Αλλ’ επειδή όλα τα Συντάγματα από καταβολής Ελληνικού Κράτους (1-1-1822), μου αναγνωρίζουν το δικαίωμα του «αναφέρεσθαι εἰς τάς αρχάς», τολμώ –παρότι γνωρίζω ότι το σχετικό άρθρο του Συντάγματος εμπίπτει στις περιπτώσεις φαιδρότητας– να σας απευθύνω την ύστατη τούτη έκκληση: Κύριε Πρωθυπουργέ, αφού δεν μπορείτε να μας αφήσετε να ζήσουμε ήσυχα, αφήστε τουλάχιστον να πεθάνουμε ήσυχα! Είναι απαράδεκτο άνθρωποι της δικής μου ηλικίας να ασχολούνται από νυκτός μέχρι πρωίας με το τι πρέπει σήμερα να μαζέψουν για την εφορία ή τι ποσό οφείλουν εντός των προσεχών ημερών να πληρώσουν στην εφορία. Οι σοφοί σας σύμβουλοι κάθε ημέρα ανακαλύπτουν και νέους τρόπους να μας αιματορρουφήξουν. Οι μέθοδοι εισπράξεως χρημάτων, που εφευρέθηκαν εσχάτως, Κύριε Πρωθυπουργέ, παραπέμπουν στις μεθόδους του Αλή Πασά, που αντί να βάζει τον «τζελάτη» (δήμιο) με μια σπαθιά ν...

(...) Συγχωρώ ακόμη και τους Γερμανούς δημοσιογράφους, τραπεζίτες και πολιτικούς για όσα μας κάνουν. Κι όχι απλώς τους συγχωρώ, αλλά τους ευγνωμονώ. Από τη δική τους αγνώμονα στάση, θα ξεπηδήσει η δική μας ανάταση, η νέα εθνική μας επανάσταση. Όχι κατά των Γερμανών αλλά κατά των υπολειμμάτων του δωσιλογισμού που «κοπροκρατούν» (το ρήμα του Ελύτη) πολιτικά και οικονομικά τη δόλια πατρίδα μας (...) Οι Γερμανικές εκτελέσεις Του Σαράντου Καργάκου Απέφευγα για λόγους προσωπικής ευαισθησίας (έχουμε κι εμείς βέβαια τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μας!) ν' αναφερθώ στο περιβόητο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων. Ήμουν εξήμισυ ετών όταν ανήμερα σχεδόν του Αγίου Νικολάου του 1943 οι Γερμανοί πηγαίνανε για σκοτωμό τ' αδέρφια του πατέρα μου. Η μάνα μου λέει πως με κρατούσε από το χέρι. Πέρασε το αυτοκίνητο με τους μελλοθάνατους από μπροστά μας, ο μικρός θείος μου που ήταν δεν ήταν 30 ετών, σήκωσε το χέρι και μας χαιρέτισε μ' ένα πικρό χαμόγελο. Και μετά...