IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

    Βαγγέλης Δ. Πανταζής, Χάρτες και ιδεολογίες: Οι προσανατολισμοί των χαρτών και οι τύχες των λαών, εκδόσεις Στερέωμα, Αθήνα 2018. Το κέντρο του κόσμου:  Συμβολισμοί και σκοπιμότητες στη χαρτογραφία Στις 27 Μαρτίου 2021, ο Α/ΓΕΕΘΑ του Πακιστάν, στρατηγός Ναντίμ Ρατζά, επισκέφθηκε την Τουρκία στο πλαίσιο της πολύ στενής συνεργασίας των δύο χωρών. Διαβάζοντας την είδηση, ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε μία φωτογραφία, στην οποία ο Πακιστανός στρατηγός συναντήθηκε με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ , στο γραφείο του. Στον τοίχο δέσποζε ένας μεγάλος χάρτης της Τουρκίας και της γύρω περιοχής. Η ιδιαιτερότητα αυτού του χάρτη βρισκόταν στην τουρκική προοπτική του . Η απεικόνισή του ξεκινούσε από την Ιταλία και κατέληγε στο Θιβέτ και τις Ινδίες. Γύρω από την Τουρκία απλωνόταν όλος ο κόσμος των πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών ενδιαφερόντων της: Η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική, πάλαι ποτέ κτήσεις των Οθωμανών και πεδία σύγχρονων ανταγωνισμών (Λι...

  «Σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες»:  Ο θάνατος και η κηδεία της Ελισάβετ Β΄. «Θανέειν πέπρωται άπασι». (Πυθαγόρας) Μπορεί και πρέπει μία κηδεία ενός σημαίνοντος προσώπου, όπως της αποθανούσης βασίλισσας της Αγγλίας, να γίνει τηλεοπτικό θέαμα άρα και εμπόρευμα ; Τεχνικά αυτό είναι εφικτό αλλά προσκρούει σε θέματα – εμπόδια ηθικής και πολιτικής ευπρέπειας προς την σορό της αποθανούσης. Μπορεί μία κηδεία να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο προπαγάνδας για τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τα καθημερινά προβλήματα; Eίναι επιτρεπτό μία κηδεία να λειτουργεί ως μηχανισμός αγιοποίησης της αποθανούσης βασίλισσας αλλά και μίας έμμεσης προβολής της αξίας και ανωτερότητας της βασιλείας ως μορφής πολιτεύματος; Παρόμοια ερωτήματα σαν τα παραπάνω θα μπορούσαν να τεθούν πολλά. Ερωτήματα που συμπυκνώνουν την διαφωνία και ίσως την οργή πολλών από την υπερπροβολή της κηδείας της Ελισάβετ Β΄ .Tο περιφερόμενο φέρετρο της αποθανούσης για άλλους υποδηλώνει τον σεβασμό του λαού σ...

Three ancient greek pillars against a blue VLADIMIR_TIMOFEEV VIA GETTY IMAGES Ο κανόνας του τρία και οι ιστορίες. Οι Ρωμαίοι υποστήριζαν πως  Omne trium perfectum  (κάθε τι σε τριάδα είναι τέλειο). Ξέρουμε τα «Τρία Γουρουνάκια» και τους «Τρεις Σωματοφύλακες». Αλλά και τις «Τρεις Αδελφές», και τις «Τρεις Χάριτες» στα καθ’ημάς. Ο Ιούλιος Καίσαρας ενημέρωσε τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο για τη νίκη του απέναντι στον βασιλιά Φαρνάκη με το ιστορικό τριπλό «veni, vidi, vici». Ο Thomas Jefferson άλλαξε την αμερικανική ιστορία, προτάσσοντας στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας τρία αναφαίρετα δικαιώματα: ζωή, ελευθερία και αναζήτηση της ευτυχίας. Το κεντρικό σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης ήταν το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη» -και στη χώρα μας όλοι θυμόμαστε συνθήματα που έμειναν στην ιστορία, όπως το «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία».  Τι συμβαίνει με το τρία; Δεν είναι τυχαίο που κυριαρχεί σε μύθους, ιστορίες, σλόγκαν και ρητά. Δεν είναι μόνον ο ιδιαίτερος συμβολ...

 Ανώδυνα έρχεται η μεγάλη οδύνη.  Τι νέο και τρομερό κάποιοι νέοι μας να αμφισβητούν τα δεδομένα; Γιατί όχι στο πλαίσιο της διαφορετικότητας των σύγχρονων κοινωνιών ένα δρώμενο όπως αυτό που έκαναν οι νέες στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου; Μια συνήθης κίνηση ακτιβισμού που συμβαίνει σε κάθε ελεύθερη κοινωνία πολιτών σε αντίθεση με τις καταπιεστικές του υπολοίπου κόσμου. Θα μπορούσε αυτό να γίνει σε μια παρέλαση στο Ιράν ή στην Ρωσία; Όχι βέβαια. Αυτό όμως είναι που διαχωρίζει τις δημοκρατικές κοινωνίες από τις ανελεύθερες, θα έλεγε κάποιος άλλος. Είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε ακόμα και εάν δεν μας αρέσει θα έλεγε κάποιος άλλος. Έτσι είναι οι ελεύθερες κοινωνίες. Έχουν διαφορετικότητα. Και η διαφορετικότητα κρύβει εκπλήξεις. Ενίοτε δυσάρεστες. Αλλά αυτή είναι η δύναμη των ελεύθερων κοινωνιών. Και θα έτεινα να συμφωνήσω. Αν όντως έτσι ήταν τα πράγματα. Ας δώσω ένα παράδειγμα. Η παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου είναι φόρος τιμής στους νεκρο...

Η απονομή του βαθμού του υποναυάρχου επί τιμή στη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα από τον υπουργό Άμυνας δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Μετά τις επαφές του με εκπροσώπους της trash ελληνικής δεξιάς, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει το… μεταμνημονιακό βουλευτικό μέλλον του, ο υπουργός επενδύει και στις επαφές του με τους ήρωες του ’21! Με τους οποίους ο ίδιος και οι νεοέλληνες συνάδερφοί δεν έχουν καμιά σχέση. Την πιο πετυχημένη τοποθέτηση για τη διάκριση στη Μπουμπουλίνα την έκανε ένας μοναχός στις Σπέτσες: «Αυτοί παίρνουν τιμή όταν ασχολούνται με την καπετάνισσα. Όχι εκείνη», είπε. Και τα είπε όλα. Επειδή η Λασκαρίνα δεν είχε και δεν έχει καμιά ανάγκη, ούτε αναβαθμίζεται, ούτε δικαιώνεται με την… προαγωγή της σε υποναύαρχο. Ήταν ήδη στην εποχή της ναύαρχος. Και μάλιστα ενός στόλου που δεν ναυπηγήθηκε με κόστος πολλαπλάσιο του κατασκευαστικού για να εξυπηρετηθούν συμφέροντα μεσαζόντων, πολιτικών προϊσταμένων και αδηφάγων συνδικαλιστών. Τα πληρώματά της πολέμησαν και ξοδεύτηκα...

Το δέντρο συνδέεται με ιδιαίτερους συμβολισμούς ως πηγή ζωής, έμπνευσης και δημιουργίας. Λατρεύτηκε μέσα από τις πολυποίκιλες εκφράσεις του ως ένα ορατό σημείο καθετότητας, ένα σημείο αναφοράς στο χώρο, δηλώνοντας είτε το κέντρο είτε μια αρχή ως σύνορο. Αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε τρεις κόσμους, τον κόσμο κάτω από τη γη1, αυτόν που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης και αυτόν στον ουρανό, όπως επίσης και σε δύο διαφορετικά πεδία δημιουργίας, στο ορατό και το αόρατο. Σε ένα κλειδί ερμηνείας, και πέρα από την εκδήλωσή του στις τρεις σφαίρες του κόσμου στο χώρο, αντιλαμβανόμαστε ότι συσχετίζεται άμεσα και με την παρουσία του στους τρεις ρυθμούς του χρόνου, καθώς το δέντρο έχει κάποιες ιδιαίτερες ομοιότητες με την ανθρώπινη φύση.  Οι ρίζες του είναι οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα ακλόνητα θεμέλια που το κρατούν ζωντανό και όρθιο στη μάχη της επιβίωσης. Κι έτσι μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο οι ρίζες προχωράνε σε μεγαλύτερο βάθος, για να μπορέσουν να θ...

Κατά την Ελληνική φιλοσοφική Σκέψη τα φαινόμενα, που εξελίσσονται στο φυσικό Σύμπαν, είναι προϊόντα αντανάκλασης αντιστοίχων διεργασιών που συμβαίνουν σε ένα κοσμογονικό επίπεδο. Πρόκειται για την αντιστοιχία του μικρόκοσμου και του μακρόκοσμου.  Το πυρ-φωτιά αποτελεί ίσως την απλούστερη και βασικότερη μορφή ενέργειας, που συνοδεύει τον άνθρωπο απ’ τις απαρχές της ύπαρξής του εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Οι πυρκαϊές, που προέρχονταν απ’ τα πυρακτωμένα ποτάμια λάβας ενός ηφαιστείου, οι πτώσεις των κεραυνών στην γη και οι τυχαίες αυταναφλέξεις λόγω ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών, αποτέλεσαν το φυσικό φαινόμενο, που πολύ αργότερα ο έλλογος άνθρωπος ονόμασε πυρ η φωτιά. Ο φόβος, η απορία και ο θαυμασμός του για το φυσικό και ανεξέλεγκτο αυτό φαινόμενο χάραξαν ανεξίτηλα σημάδια στα βαθιά στρώματα του ψυχισμού του, αλλά και μνήμες, που τον συνοδεύουν σε όλη την διάρκεια της εξέλίξής του. Ο πρωτόγονος άνθρωπος αρχικά προσπαθούσε να συντηρ...