Διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση

Η ελίτ της συμφοράς
Τις προηγούμενες δύο δεκαετίες της μιας και μόνης σκέψης στην κορυφή των ευρωπαϊκών κοινωνιών επικράτησε μια ιδιότυπη και συνδεδεμένη ελίτ. Πολιτικοί, τραπεζίτες, στελέχη πολυεθνικών εταιρικών σχημάτων, διεθνοποιημένοι χρηματιστές και επενδυτικοί σύμβουλοι, ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι διεθνοποιημένων ΜΜΕ συναποτέλεσαν ένα διασυνδεδεμένο σύνολο, με κοινό όραμα και συγγενείς σε μεγάλο βαθμό πολιτικοοικονομικές αντιλήψεις. Οδηγός της σκέψης τους ήταν η αγορά, το άνοιγμα και η άνευ όρων ελευθέρωσή της. Συστηματικά και οργανωμένα επέβαλαν με τον καιρό τις απόψεις τους. Στη δεκαετία του ΄90, υπό το βάρος και της ιστορικής κατάρρευσης της Ανατολικής Ευρώπης, ξεπέρασαν και τα τελευταία παραγωγικά αναχώματα του Ζακ Ντελόρ, για να μεταφέρουν όλο το βάρος των πολιτικών στον χρηματοοικονομικό τομέα. Αποτέλεσε ο χρηματοοικονομικός τομέας το θερμοκήπιο της μονόδρομης σκέψης, επιδρώντας καθοριστικά σε όλους τους νέους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ προσαρμόστηκε στα μέτρα του χρηματοπιστωτικού τομέα, η προσήλωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στον νομισματικό στόχο «κούμπωσε» πάνω της και οι κανόνες της Βασιλείας ήλθαν ακριβώς να στηρίξουν την υπερανάπτυξη του χρηματοοικονομικού τομέα. Και μαζί σταδιακά άρχισαν να προσαρμόζονται σε δογματική και άκαμπτη νεοφιλελεύθερη βάση όλοι οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Διαρκής έγινε έτσι η πίεση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, ήθη και σταθερές αναιρέθηκαν, όλα υποτάχθηκαν στη λογική των μεγάλων και κυρίαρχων σχημάτων, που δεν ήταν απαραιτήτως παραγωγικά. Η μετατόπιση ισχύος από τους παραγωγούς στους διαχειριστές του χρήματος υπήρξε συντριπτική, για να λάβει χαρακτηριστικά επιβολής με την υπερανάπτυξη των χρηματαγορών και την υπερδιόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα τα τελευταία έξι-επτά χρόνια. Το σχήμα όμως προδόθηκε από τις υπερβολές, τον δογματισμό και τις ακαμψίες της ελίτ, που δεν είχε μάτια έξω από τους πύργους του μονοδρόμου. Η κρίση ήλθε σχεδόν νομοτελειακά και σάρωσε τα πάντα. Σχήματα, συστήματα, δόγματα και αξιώματα κλονίστηκαν συθέμελα. Η ελίτ, όμως, παρ΄ ότι κλονισμένη, επιμένει, σχεδόν αμετανόητη. Στις Βρυξέλλες, στη Φραγκφούρτη, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, στις διοικήσεις των τραπεζών, παντού όπου οι εκπρόσωποι της κυρίαρχης ελίτ δοκιμάζονται, κοινή είναι η στάση: ούτε παραχωρήσεις ούτε εκπτώσεις. Τι και αν το οικοδόμημα σείεται, τα χρυσά παιδιά παλεύουν για μισθούς, μπόνους και ισχύ. Το χειρότερο δε είναι ότι δηλώνουν διασώστες και σωτήρες. Μόνο που δεν αντιλαμβάνονται ότι για να σώσουν πρέπει να αρνηθούν, να αλλάξουν, να ταπεινωθούν. Και αυτό δεν το αντέχουν.

(Αντώνης Καρακούσης -ΒΗΜΑ- 4/12/ 2008)