Πατριδογνωσία

Αλέξανδρος Αργυρίου

Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ο Σολωμός είπε: «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα (o altra cosa) και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου και θα είσαι ευτυχισμένος». Το o altra cosa (= ή ό,τι άλλο) απαντά και στην Ιδεοληψία περί ελληνικότητας.

Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα μάτσο ανθισμένες παπαρούνες, ή «απαράλλαχτα όπως -ένα κόκκινο λουλούδι -μες σε πράσινα φύλλα», που λέει ο Εγγονόπουλος.

Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
«Στη φαντασία μας ασελγούνε οι κάκτοι», που λέει ο ποιητής... «Λοχαγέ, φυλάξου από τα γαλανά μάτια», που «λέει» ένας Γάλλος υπερρεαλιστής· δεν χάνει στη μετάφραση. Η υπεροχή του Ελληνα ποιητή στους φορείς σημασίας.

Αυτό που με χαλάει.
Τα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων, που είναι φούμαρα. Με τρομάζει η ασυδοσία τους, πλην εξαιρέσεων, τώρα μάλιστα που κινδυνεύει ο καπιταλισμός και δεν έχουμε εναλλακτική λύση.

Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Μειονέκτημα. Με τη δημόσια παιδεία μας που δεν σε μαθαίνει τρόπους και μεθόδους για να σκέπτεσαι. Προσόν, οι λίγοι καλοί δάσκαλοι πολλών κατηγοριών που είναι και αυτοδίδακτοι.

Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Τα καλά που έχουμε είναι εξαίρεση, Σολωμός, Κάλβος, Παλαμάς, Σικελιανός, Βάρναλης, Καρυωτάκης, Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κ.λπ., κάποιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και γενικά σε διάφορους τομείς ελάχιστοι οι επαρκείς. Τα κακά, πολλά, αίφνης το κυνήγι της εφήμερης δημοσιότητας, η προβολή των μηδενικών ως φωστήρων στα τηλεπαράθυρα που αν τους διακόπτεις τη σκέψη, επιμένουν να την ολοκληρώσουν και όχι να την συμπληρώσουν όπως είναι το σωστό, διότι ως επηρμένα μηδενικά νομίζουν ότι ο λόγος τους είναι υψηλών απαιτήσεων, ενώ είναι απλώς σπουδαιοφανής.

Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
Με την αστυνομική τους ταυτότητα ή με το διαβατήριό τους ως τουρίστες άνευ ειδικότητος. Σε ελάχιστες περιπτώσεις με το ταλέντο τους. Πρόχειρα αλλά αντιπροσωπευτικά: Χατζιδάκις, Θεοδωράκης.

Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί θεέ μου μας έδωσες τόσον ήλιο και αποκτήσαμε το δικαίωμα στην τεμπελιά; Ετσι αρχίσαμε να φιλοσοφούμε μετ' ευτελείας.Για το άλλο, ο Λάσκος έλεγε «πρέπει να κάνουμε λεφτά». Ξέρουν καλά το μάθημα όσοι δημόσιοι άνδρες (εκτός εξαιρέσεων) αποδείχθηκαν ανωτέρας ευφυΐας. Βρήκαν τις οπές του συστήματος και έκαναν τις κατάλληλες τσιριμόνιες. Θα διέπρεπαν ως ταχυδακτυλουργοί σε τσίρκο. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου πέθανε πάμπτωχος.

Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ολοι όσους ανέφερα και ακόμη κάποιοι που θεωρώ μείζονος σημασίας. Να ονομάσω έναν, εκτός από λάθος, είναι και μικρόψυχο. Εδώ δεν υπάρχουν πρώτοι και δεύτεροι. Δεν μετράμε κουκιά.

Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οπως έλεγε ο Παλαμάς, «γνώμες καρδιές όσοι Ελληνες». Η ελληνική αλήθεια δεν διαχωρίζεται από την γενική αλήθεια που η απάντησή της εκκρεμεί από την εποχή του Πόντιου Πιλάτου. Εκτός αν νομίζετε ότι υπάρχει και κείται εν γούνασι θεών.

Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Κάποιοι, κάποτε, την είπαν «οδός ονείρων». Οταν συμβαίνει, η προσφορά μας παύει να κουρνιάζει εντός των τειχών μας.
*O Αλέξανδρος Αργυρίου είναι δοκιμιογράφος - κριτικός λογοτεχνίας.

Το πρόσφατο από τα βιβλία του είναι το οκτάτομο έως σήμερα έργο του, η «Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια 1918 - 1974/ 2007 και 2001 - 2007» (εκδ. Καστανιώτη).
(Καθημερινή-16/11/2008-'Αννα Γριμάνη)