CINEMA: Η ταινία ''LOLA MONTEZ'' ...
Bιογραφικά στοιχεία της Lola Montez
από την ''Wikipedia''
Born: February 17, 1821 (1821-02-17) Grange, Ireland. Died: January 17, 1861 (aged 39) New York City, U.S. Eliza Rosanna Gilbert, Countess of Landsfeld (February 17, 1821 – January 17, 1861), better known by the stage name Lola Montez, was an Irish-born dancer and actress who became famous as a Spanish dancer, courtesan and mistress of King Ludwig I of Bavaria, who made her Countess of Landsfeld.
Early life
Like many other aspects of her life, discrepant reports of her birth have been published. She was born in Grange, County Sligo in 1821, She was baptised at St Peter’s Church in Liverpool on February 16, 1823.
Lola's mother was Eliza (or Elizabeth) Oliver, an illegitimate daughter of Charles Silver Oliver, of Castle Oliver in County Limerick, Ireland. Lola's mother was 15 when she gave birth to her, a year after she married Lola's father, Ensign Edward Gilbert of the 25th Regiment.
In 1823 the Gilberts moved to India, where Edward's regiment had been dispatched. But, shortly after arrival, he died of cholera. Her mother, who was now 19, married another officer, Lieutenant Patrick Craigie, the following year. Craigie quickly came to care for Lola, but her spoilt and half-wild ways concerned him greatly.
Eventually, it was agreed she would be sent back to Britain to attend school, staying with Craigie's father in Montrose, Scotland, at first. But the "queer, wayward little Indian girl" quickly became known as a mischief-maker. On one occasion, she stuck flowers into the wig of an elderly man during a church service, on another, she ran through the streets naked.
At the age of ten, Lola was moved on again–this time to Sunderland. When her stepfather's older sister, Catherine Rae, set up a boarding school in Monkwearmouth with her husband, Lola joined them to continue her education.
Lola obviously made an impression on her teachers, as a Mr Grant, who taught art at the little school, was later to recall her as "an elegant and graceful child." He described her as having eyes of "excessive beauty", an "orientally dark" complexion and an air of "haughty ease". But he also revealed: "The violence and obstinacy of her temper gave too frequent cause of painful anxiety to her good kind aunt."
Lola's determination and temper were to become her trademarks. The little girl's stay in Sunderland lasted only a year, as she was then transferred to Bath for a more "sophisticated" education.
In 1837 sixteen-year-old Lola eloped with Lieutenant Thomas James. The couple separated five years later, in Calcutta, and Lola became a professional dancer under a stage name. Her London debut as "Lola Montez, the Spanish dancer" in June 1843 was successful, but she had been recognized as Mrs. James and a scandal arose over the imposture. The resulting notoriety hampered her career in England and she departed for the Continent, where she became famous more for her beauty and quick temper than for her dancing. At this time she was almost certainly accepting favours from a few wealthy men, and was regarded by many as a courtesan.
Life as a courtesan
Franz Liszt
Lola Montez c.1851
She met and had an affair with Franz Liszt, who introduced her to the circle of George Sand, which was one of the most sophisticated and advanced in European society.After performing in various European capitals, she settled in Paris, where she was accepted in the rather Bohemian literary society of the time, being acquainted with Alexandre Dumas, pere, with whom she was rumoured to have had a dalliance. After the 1845 death of her lover, newspaperman Alexandre Dujarier, in a duel (unrelatd to her), she left Paris.
King Ludwig I of Bavaria
In 1846, she arrived in Munich, where she was discovered by, and became the mistress of, Ludwig I of Bavaria. She soon began to use her influence on the king and this, coupled with her arrogant manner and outbursts of temper, made her unpopular with the local population, particularly after documents were made public showing that she was hoping to become a naturalized Bavarian citizen and be elevated to the nobility. Despite the opposition, Ludwig made her Countess of Landsfeld on his next birthday, August 25, 1847. The entertaining rumour that at the time they met Ludwig had asked her in public if her bosom was real, to which her response was to tear off enough of her garments and prove it is entirely unfounded, and the story only first appeared many decades after Lola's death. It seems likely that Ludwig's relationship with her contributed greatly to the fall from grace of the previously popular king. In 1848 under pressure from a growing revolutionary movement Ludwig abdicated, and Lola fled Bavaria, her career as a power behind the throne at an end.After a sojourn in Switzerland, where she waited in vain for Ludwig to join her, she made one brief excursion to France and then removed to London in late 1848. There she met and quickly married George Trafford Heald, a young army cornet (cavalry officer) with a recent inheritance. But the terms of Lola's divorce from Thomas James did not permit of either spouse's remarriage while the other was living, and the beleaguered newlyweds were forced to flee the country to escape a bigamy action brought by Heald's scandalized maiden aunt. Mr. and Mrs. Heald resided for a time in France and in Spain, but within two years the tempestuous relationship was in tatters, and in 1851 Lola set off to make a new start in the United States, where she was surprisingly successful at first in rehabilitating her image.
From 1851 to 1853 she performed as a dancer and actress in the eastern United States, then arrived at San Francisco in May 1853. There she married Patrick Hull, a local newspaperman, in July and moved to Grass Valley, California, in August. This marriage failed shortly after, and Montez remained in Grass Valley at her little house for nearly two years. The restored Home of Lola Montez went on to become California Historical Landmark No. 292.Lola served as an inspiration to another aspiring young entertainer, Lotta Crabtree. Lotta's parents ran a boarding house in Grass Valley, and Lotta soon attracted the attention of a neighbor, Lola Montez, who encouraged Lotta's enthusiasm for performance.
In June 1855, she departed for a tour of Australia to resume her career by entertaining miners at the gold diggings during the gold-rush of the 1850s arriving at Sydney on August 16, 1855.
Historian Michael Cannon claims that "In September 1855 she performed her erotic Spider Dance at the Theatre Royal in Melbourne, raising her skirts so high that the audience could see she wore no underclothing at all (actually a salacious rumour). Next day the Argus thundered that her performance was 'utterly subversive to all ideas of public morality'". Respectable families ceased to attend the theatre, which began to show heavy losses.” At Castlemaine in April 1856, she was “rapturously encored” after her Spider Dance in front of 400 diggers (including members of the Municipal Council who had adjourned their meeting early to attend the performance), but drew the wrath of the audience by insulting them following some mild heckling.She earned further notoriety in Ballarat when, after reading a bad review in The Ballarat Times, she attacked the editor, Henry Seekamp with a whip. The "Lola Montes Polka" composed by Albert Denning was later rumoured to have been inspired by this event, but as the song was published in 1855 and the incident with Seekamp occurred months later in February 1856, this is scarcely probable. She departed for San Francisco on May 22, 1856, having had her fill of the turbulent Antipodes.
In America, she did some acting and lectured on gallantry. She finally moved to New York, where she lived out her last days visiting outcasts of her own sex.
Later life
On June 30, 1860, she suffered a stroke and was partially paralyzed for some time. In mid-December she had recovered enough to walk with a slight limp and went out for a stroll in the cold weather. She contracted pneumonia, lingering for nearly a month before dying one month short of her fortieth birthday. She is buried in Green-Wood Cemetery, in Brooklyn, New York where her tombstone states: "Mrs. Eliza Gilbert / Died Jan. 17, 1861". It also reads that she was 42 at time of death.
************************************
Η ταινία:O ι κ ρ ι τ ι κ έ ς τ η ς τ α ι ν ί α ς :
''Lola Montes''
Η προβολή, ύστερα από περισσότερα από 50 χρόνια, της αποκαταστημένης κόπιας του κλασικού, ανεπανάληπτου αριστουργήματος «Η πτώση της Λόλα Μοντές» του Μαξ Οφίλς, είναι το μεγάλο γεγονός της κινηματογραφικής αυτής βδομάδας -μόνο που ελπίζω η προβολή του σε θερινές αίθουσες να μην περιορίσει τη θαυμάσια ηχητική του μπάντα ...
Σε επανέκδοση ένα από τα μεγάλα, πρωτοποριακά αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η ζωή της Λόλα Μοντές, της «πιο σκανδαλώδους γυναίκας του κόσμου», μέσα από φλας-μπακ, σε σκηνές δοσμένες με πρωτοτυπία, έξαρση και λυρισμό, με έξοχα κοστούμια και μια κάμερα που κινείται με άνεση μέσα από φαντασμαγορικά, βουτηγμένα σε μια μπαρόκ ατμόσφαιρα, ντεκόρ.
Τον Δεκέμβριο του 1955 κυκλοφόρησε στις παρισινές αίθουσες, σε στερεοφωνικό ήχο και σινεμασκοπική οθόνη, η «Λόλα Μοντές», τελευταία ταινία του μεγάλου Γερμανού σκηνοθέτη Μαξ Οφίλς (θα πεθάνει λίγους μήνες αργότερα σε ηλικία 55 χρόνων). Η πιο ακριβή μέχρι τότε παραγωγή του γαλλικού κινηματογράφου, ταυτόχρονα ήταν και ταινία πρωτοποριακή, με ανάμικτους γλωσσικά διαλόγους, με συνεχή φλας-μπακ που ανέτρεπαν τη γραμμική της αφήγηση, καινοτομίες που σόκαραν το κοινό και μερίδα της κριτικής - μόνο προσωπικότητες όπως ο Ροσελίνι, ο Κοκτό, ο Ζακ Μπεκέρ και ο Ζακ Τατί την υπερασπίστηκαν με ανοιχτή επιστολή στη γαλλική «Φιγκαρό». Τρομοκρατημένοι, οι παραγωγοί απέσυραν την ταινία, την ντουμπλάρανε εξ ολοκλήρου στα γαλλικά, έκοψαν σκηνές και άλλαξαν το μοντάζ, σε μια προσπάθεια να κάνουν πιο «κατανοητή», όπως πίστευαν, την ταινία. Αποτέλεσμα: πλήρης εμπορική αποτυχία της ταινίας που από τότε μόνο σε ταινιοθήκες προβαλλόταν. Ωσπου, προς τα τέλη της δεκαετίας του '60, έγινε μια πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης της ταινίας από τους Γάλλους παραγωγούς-διανομείς της ταινίας. Αποκατάσταση που ολοκληρώθηκε μόλις το 2008 χάρη στη Γαλλική Ταινιοθήκη, ξαναδίνοντας στην ταινία την αρχική, όπως τη θέλησε ο Οφίλς, μορφή της, με τα θαυμάσια χρώματα και την ανάμιξη διάφορων γλωσσών, σύμφωνα πάντα με τους χαρακτήρες που τη μιλάνε.
Η ταινία αφηγείται τη ζωή της Λόλα Μοντές, της «πιο σκανδαλώδους γυναίκας του κόσμου», ερωμένης διάφορων αντρών, ανάμεσά τους του Φραντς Λιστ και του βασιλιά Λουδοβίκου της Βαυαρίας. Η ιστορία αρχίζει με τη Λόλα (Μαρτίν Καρόλ), κύρια «ατραξιόν» σ' ένα τσίρκο της Νέας Ορλεάνης, με τον παρουσιαστή του Πίτερ Ουστίνοφ να διηγείται την τρικυμιώδη ζωή της, που την παρακολουθούμε με ενδιάμεσα φλας-μπακ, ενώ παράλληλα γύρω της περιφέρονται χορευτές, κλόουν, ακροβάτες και νάνοι. Επίκεντρο της ιστορίας, η σχέση της Λόλα με τον βασιλιά της Βαυαρίας (Αντόν Γουόλμπρουκ), αλλά και μ' έναν ιδεαλιστή φοιτητή (Οσκαρ Βέρνερ) που θα τη βοηθήσει την τελευταία στιγμή, όταν η Λόλα κινδυνεύει από τους εξοργισμένους υπηκόους του βασιλιά που του αρνούνται το δικαίωμα στον έρωτα. Ιστορία εκπληκτική, «παραμυθένια», που ο Οφίλς την παρουσιάζει μέσα από την πτώση της μοιραίας αυτής γυναίκας (οι σκηνές του φινάλε, με το κοινό του τσίρκου να περνάει και να της φιλά το χέρι για ένα δολάριο, είναι από τις πιο τραγικές που μας έδωσε η οθόνη).
Εκείνο που ξεχωρίζει στην ταινία του Οφίλς («Μαντάμ Ντε...», «Το γράμμα μιας άγνωστης») είναι η πρωτοτυπία και η ευρηματικότητα με την οποία αντιμετωπίζει το θέμα του. Η στιλιζαρισμένη σκηνοθεσία, με τα διάφορα επιλεκτικά φλας-μπακ που προχωράνε ακόμη πιο πέρα, αυτό που είχε τολμήσει μέχρι τότε ο Ορσον Γουέλς στον «Πολίτη Κέιν», η ανάμιξη της γλώσσας, οι χρωματικοί τόνοι που κυριαρχούν στις διάφορες σκηνές, η ηχητική μπάντα (από τις πιο πλούσιες και πρωτότυπες που έχουμε ακούσει σε ταινία), η εμπνευσμένη χρήση της σινεμασκοπικής οθόνης, οι άψογες, με θαυμάσια ροή, κινήσεις της μηχανής, μέσα από φανταστικά ντεκόρ, καθρέφτες και αξεσουάρ που τονίζουν την όλη μπαρόκ ατμόσφαιρα της ταινίας. Με τελικά το τσίρκο-θέαμα μεταφορικά να μετατρέπεται σε κινηματογράφο-θέαμα (μια άλλη ανάγνωση της ταινίας), με όλη την ομορφιά και τη γοητεία που αυτό προσφέρει.
Εξαιρετική, δηλαδή, χρήση όλων των δυνατοτήτων της κινηματογραφικής γλώσσας που μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να εντυπωσιάζει και που καταλαβαίνει κανείς γιατί σκηνοθέτες, όπως ο Μπρεσόν, ο Κοκτό, ο Ρενέ και αργότερα όλη η νουβέλ βαγκ, τη θαύμαζαν απεριόριστα, τοποθετώντας την ταινία στην κορφή της έβδομης τέχνης. Αν θέλετε ν' απολαύσετε έναν καθαρό, αμιγή κινηματογράφο, μη χάσετε αυτή την όμορφη, ποιητική, συναρπαστική «Πτώση της Λόλα Μοντές», από τα αριστουργήματα εκείνα που μετέτρεψαν τον κινηματογράφο από απλή τεχνική σε καθαρή τέχνη.
******************************************
2.
«Η πτώση της Λόλα Μοντές».
«Το γράμμα μιας άγνωστης» με Τζόαν Φοντέιν και Λουί Ζουρντάν του 1948, από τα καλύτερα μελοδράματα όλων των εποχών και ό,τι σπουδαίο έχει υπογράψει αυτός ο Γερμανός, που το 1938, ανατριχιάζοντας από τα επερχόμενα του Χίτλερ, μετακομίζει στη Γαλλία. Όμως το κύκνειο άσμα του η «Lola Μontes» του 1955 κερδίζει την πρωτοκαθεδρία. Αναμενόμενο και ευεξήγητο. Πριν από τόσα χρόνια, αυτός ο ιδιοφυής εγκέφαλος τολμάει και υπογράφει μια απίστευτη στυλιστική λοιδορία!
Το εξηγώ όπως το είδα με γυμνό οφθαλμό. Ο τελετάρχης ενός τσίρκου (Πίτερ Ουστίνοφ) εξιστορεί το παρελθόν και περιφέρει μπροστά στα λαίμαργα μάτια των πελατών ένα πανέμορφο σαν παγώνι θηλυκό με το όνομα Λόλα Μοντές (Μαρτίν Καρόλ). Από εκεί και πέρα αρχίζει η παρέλαση μιας πρωτοφανούς ταυτολογίας. Τσίρκο τα σαλόνια. Τσίρκο η αριστοκρατία. Τσίρκο το παλάτι και κάθε αυτοκρατορία. Τσίρκο και άγρια θηρία οι αριστοκράτες, οι βιομήχανοι και οι βασιλείς. Σκηνές από τσίρκο όσα λαμβάνουν χώρα στα ενδότερα της καλύτερης, ανώτερης και πλούσιας «φυλής». Και ταυτόχρονα μ΄ αυτό τον ορυμαγδό όπου ο πλούτος πορεύεται με την ευτέλεια και το βεστιάριο με την ανοησία, «πράγμα» η πανέμορφη Λόλα.
Η ομορφιά, έλεγε ο Γερμανός Οφίλς, είναι το αξιοπερίεργο μιας ζούγκλας που όλοι οι ζάπλουτοι αρσενικοί επιθυμούν να το αποκτήσουν, να το απολαύσουν, να το κλείσουν στο δικό τους χρυσό κλουβί προς ατομική χρήση και ιδιωτική ηδονή. Επομένως, το άτομο μεταλλάσσεται σε ζώο, κι εκείνο με τη σειρά του, λόγω χρήσης και επιθυμίας του αφεντικού του, μεταβάλλεται σε πράγμα. Πολυχρησιμοποιημένο και εσωτερικά άδειο και κακοποιημένο. Ανώτατο στάδιο της ιδιοκτησίας η απόκτηση μιας ζωντανής, θηλυκής και πανέμορφης παρουσίας. Ο πλήρης ορισμός της δουλείας. Επειδή όμως ο δούλος εθίζεται σε μια σχέση καθαρά οικονομική, γι΄ αυτό με την πρώτη ευκαιρία αλλάζει αφεντικό χωρίς κανένα δισταγμό. Δηλαδή, όπως λένε στα μελοδράματα οι παρθένες κορασίδες, «το κορμί μου ναι, την ψυχή μου ποτέ». Λάθος απροσμέτρητο και παραπλανητικό. Η πολυχρησιμοποίηση και ο εθισμός μετατρέπουν στο τέλος τον άνθρωπο σε ζώο, που έγινε πράγμα οικειοθελώς. Εξαιρετικό!
Προς αποκάλυψη όλων αυτών, ο Οφίλς πριν από τόσα χρόνια χρησιμοποιεί και συνομιλεί με τον θεατή μόνο με τα εργαλεία της κινηματογραφικής αισθητικής. Δηλαδή, στούντιο. Δηλαδή, ατελείωτο βεστιάριο. Δηλαδή, απροσμέτρητο κοσμηματοπωλείο. Αφού «πράγμα» η Λόλα, με πολύτιμα πράγματα φορτωμένη. Αφού χωρίς αισθήματα οι σχέσεις, ε τότε η αγοροπωλησία και οι διαδικασίες καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Κοντά σ΄ αυτά, η τεχνική υποστήριξη και η θέση του φακού αναδεικνύουν το σαρδόνιο σχόλιο του Γερμανού. Τράβελινγκ, στούντιο, φακοί. Όλο το οπλοστάσιο του σινεμά σε ανοιξιάτικη στύση και ανθοφορία.
Γι΄ αυτό τα ατελείωτα μονοπλάνα. Για να συλλάβει κανείς το βάθος και το μέγεθος αυτής της συναλλαγής. Γι΄ αυτό χωρίς γκρο πλάνα. Για να αποφύγει το εύκολο συναίσθημα και να απομυθοποιήσει το μελόδραμα. Γι΄ αυτό η απόσταση από τα δρώμενα. Για να μετατρέψει με μεγαλύτερη σαφήνεια τα πρόσωπα σε «πράγματα». Σαν μέλισσα ρουφάει γύρη απ΄ όλα τα άνθη του κακού. Μπρεχτική αποστασιοποίηση, σαρκασμός, τσίρκο, ιμπρεσιονισμός, γκροτέσκο. Ο απόλυτος υπονομευτής του μελοδράματος. Σαν ο Τατί παρέα με τον Οτάρ Ιοσελιάνι να σκηνοθετούν μαζί μια ιστορία αισθηματική!
Το αποτέλεσμα χάρμα οφθαλμών. Ρεαλιστικός σουρεαλισμός. Ο θεατής επικοινωνεί με την πλοκή. Όμως η απόσταση από τη σκηνή μετατρέπει το σύμπαν σε μια ανοησία παρφουμαρισμένη και παρανοϊκή. Όπως περίπου συμβαίνει με τις κωμωδίες του Τατί. Άνθρωποι μπαινοβγαίνουν, πόρτες ανοιγοκλείνουν. Μα, τι είναι όλοι αυτοί; Συγκρουόμενα αυτοκινητάκια χωρίς ίχνος αληθινής κεφαλής. Έτσι, ο Οφίλς μέσα στον πλούτο, την αφθονία και την αριστοκρατία, κερδίζει τον τίτλο του αναρχικού του μελοδράματος. Ο σαρκαστής της κοινωνίας που εκπροσωπεί. Οικοδομεί, σχεδιάζει, ζωγραφίζει, ντύνει και ταυτόχρονα ειρωνεύεται, σαρκάζει, αποδομεί, γκρεμίζει και γελάει. Γι΄ αυτό η «Λόλα Μοντές» είναι η πιο κομψή λοιδορία από συστάσεως κινηματογράφου. Γι΄ αυτό ο Οφίλς ένας μεγάλος στυλίστας που γελοιοποιεί το στυλ.
Μοναδική ένσταση ουσιαστική. Ο θρίαμβος αυτού του ποταμιαίου φορμαλισμού καταπίνει σαν ρουφήχτρα το περιεχόμενο και την ιδεολογία. Μετά την πρώτη ώρα, η «Λόλα» στεγνώνει από κάθε ουσία. Το ένα σαλόνι διαδέχεται το άλλο χωρίς να μετακινηθεί και να εξελιχθεί το κέντρο βάρους. Ο φορμαλισμός ισοπεδώνει το περιεχόμενο. Έτσι, όπως παγώνι η Λόλα Μοντές, έτσι σαν παγώνι περιφέρεται κι αυτός ο ανεκτίμητος κινηματογραφικός θησαυρός. Ίσως από πρόθεση. Ίσως να είναι και πλάγια ομολογία. Σα να λέει από τον τάφο του «Όπως η Λόλα, έτσι κι εγώ, ένα όμορφο τίποτα χωρίς προορισμό»!
ΥΓ: Η περίπτωση της «Λόλα Μοντές» τοποθετεί τον πήχυ των επαναλήψεων στο σωστό ύψος. Προϋπόθεση των επαναλήψεων και σεβασμού των θεατών είναι η αναπαλαίωση (restoration) παλιών ταινιών. Όπως στη «Λόλα» ακριβώς. Γιατί δεν είναι μόνο η απάτη που γίνεται με τα DVD. Είναι ακόμα και οι φρέσκιες κόπιες παλιών ταινιών οι οποίες χωρίς να υποστούν τη διαδικασία της αναπαλαίωσης διατηρούν τη σκόνη από τον χρόνο και την παλιά τεχνολογία. Με απλά λόγια, στο σπίτι σου καλύτερα θα απολαύσεις μια παλιά ταινία παρά στον κινηματογράφο όπου χωρίς αναπαλαίωση θα κουραστείς με το αποτέλεσμα μιας ξεπερασμένης τεχνολογίας!
Δημήτρης Δανίκας
************************************
3.
''LOLA MONTES''
Η Λόλα Μοντές βρίσκεται σε ένα κλουβί, πτηνό εξωτικής ομορφιάς, γυναίκα φιλάρεσκη σε βαθμό τελειότητας, με εξαιρετικά χαρακτηριστικά, θηρίο σε καταστολή, σαν τον Κινγκ Κονγκ των εταίρων, αξιοζήλευτο παράδειγμα προς αποφυγή, που οι θεατές του τσίρκου πληρώνουν για να την ακούσουν να απαντάει σε αδιάκριτες ερωτήσεις για τον πολυτάραχο βίο της. Με δυνατή φωνή και ψεύτικες τσιριμόνιες, ο κονφερανσιέ την πλασάρει ως τη ζωντανή ιστορία της κεντρικής Ευρώπης στο κοινό της Αμερικής, που τη βλέπει σε περιοδεία, στη δύση μιας αινιγματικής και παράδοξης καριέρας. Διότι η Λόλα Μοντές είναι μια σύγχρονη Σφίγγα, ένα κινούμενο μυστήριο ως προς τις προθέσεις και την κατάληξή της. Η ζωή της ορίζεται από τους εραστές της. Ξεκινώντας από το διάσημο συνθέτη Φραντς Λιστ και καταλήγοντας στη φυγάδευσή της από έναν επαναστάτη, περνώντας κυρίως από το σκανδαλώδη και πολιτικά σημαίνοντα δεσμό της με το βασιλιά Λουδοβίκο της Βαυαρίας, η Λόλα Μοντές έγινε συνώνυμη του σκανδάλου, σε μια εποχή που οι courtesans ήταν ένα κοινό μυστικό και παράλληλα άπιαστο όνειρο για κοπέλες.
Η ταινία βασίζεται, χωρίς να ζορίζεται στο κυνήγι της πιστής βιογραφίας, στη ζωή της Ελάιζα Ροζάνα Γκίλμπερτ, μιας Ιρλανδής ηθοποιού, που έγινε γνωστή ως χορεύτρια του φλαμένγκο, εκτός από την ιδιότητα της ερωμένης που της χάρισε μια αθάνατη φήμη. Ο Οφιλς την οραματίστηκε σαν πορσελάνινο βάζο, μέσα στο οποίο κατοικεί ένας ρομαντικός ερωτισμός - το δοχείο της ματαιοδοξίας και των υποσχέσεων για τη μεγάλη ζωή. Το Λόλα Μοντές είναι η κινηματογραφική του διαθήκη. Όπως το Μάτια Ερμητικά Κλειστά ήταν μια ενοχλητική τελευταία σημείωση του Κιούμπρικ πάνω στα σύνορα του ερωτισμού και της ανασφάλειας του πολιτισμένου ανθρώπου, έτσι και το saga της αρτίστας της υψηλής κοινωνίας αποτελεί την τομή του παλιού κόσμου με την αμφίσημη υπόσταση μιας καταπιεσμένης γυναίκας - η ακριβή, πλήρης αλλά παράνομη νύφη, που την ποθούν οι ηγέτες και οι καλλιτέχνες αλλά δεν τολμούν να την αποκαταστήσουν. Όλα συμβαίνουν σε μια σκηνή, που ιδιοφυώς παίρνει τη μορφή μιας αρένας. Οι θεατές δεν φαίνονται, αλλά παρακολουθούν με τα αδηφάγα μάτια των ανδρών που περιμένουν να ξεσκίσουν μια ανυπεράσπιστη καλλονή. Το ρινγκ έχει κίνηση, κόσμο, σκηνικά και βοηθούς σε μια αέναη προετοιμασία για το τελικό νούμερο.
Ουσιαστικά, ο Οφίλς δεν παύει να μας θυμίζει πως βρισκόμαστε σε ένα κινηματογραφικό πλατό και αυτό που βλέπουμε είναι η κατασκευή της ψευδαίσθησης, με πρωταγωνίστρια την οπτασία αυτοπροσώπως. Γι' αυτό το λόγο η Μαρτίν Καρόλ υποκρίνεται υποτυπωδώς -προφανώς συνειδητή επιλογή του σκηνοθέτη να αντικατοπτρίζει και να δέχεται, παρά να ενεργεί- σε έναν κόσμο που κινείται γύρω της. Με το που ξεκινούν οι ερωτήσεις για το παρελθόν της, αναπολεί τις σχέσεις της με μια σειρά από tableaux vivants, ενδεικτικά αλλά όχι απαραίτητα ρεαλιστικά. Η ετεροπροσδιορισμένη προσωπικότητά της ξεδιπλώνεται μέσα από τις αντιδράσεις των εραστών της. Μετρέσα αλλά ποτέ κοκότα, δεν χαριεντίζεται και δεν χαμογελάει, διαισθανόμενη την πικρή μοίρα που την περιμένει. Σε συνεχή επικοινωνία με τον μετρ του τσίρκου (τρομερός ο Πίτερ Ουστίνοφ στα νιάτα του), που είναι σύζυγος της και προσγειώνει με την απειλή του μαστίγιου του το πέπλο της των αναμνήσεών της, υποφέρει κατά τη διάρκεια της έκθεσής της, με την υγεία της να βρίσκεται σε κακό χάλι. Το κοινό περιμένει το μεγάλο άλμα της στο κενό - την πτώση ως χαρακίρι λύτρωσης, όπως είδαμε μερικά χρόνια αργότερα από την Μπαρντό στην εξαίσια Περιφρόνηση. Πρέπει να πηδήξει χωρίς δίχτυ προστασίας, όπως έκανε τόσα χρόνια από αγκαλιά σε αγκαλιά και από το φτωχό της ξεκίνημα στο πολυτελές περιβάλλον που προσωρινά τη στέγασε. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ποτέ. Η Λόλα είναι εύθραυστη, αλλά δεν πεθαίνει παρά μόνο στο μυθιστόρημα που εκείνη έγραψε. Το κοινό τη θαυμάζει και τη χλευάζει, τη φοβάται σαν ζωντανό μύθο, που στο σινεμά έχει την ευκαιρία να τον αγγίξει έστω και προσωρινά, σαν το δανεικό αντικείμενο περιωπής του μεγάλου μουσείου που ήταν η Ευρώπη του προηγούμενου αιώνα.
Η ιδέα του Οφίλς να τοποθετήσει το λαϊκό χώρο των τεράτων και των εκπαιδευμένων ζώων, το τσίρκο στην Αμερική, όπου είχε δουλέψει για χρόνια πριν επιστρέψει στην Ευρώπη και υπογράψει τα τελευταία του αριστουργήματα, είναι πολύ μπροστά από την εποχή της. Η θέα μιας γυναίκας που δεν έχει παρά να επιδείξει το ραγισμένο της κάλλος και τα ηρωικά της κατορθώματα, μετά την αφαίμαξη της νιότης και την ψυχική της κατάρρευση, είναι μια εντελώς μοντέρνα και ισχύουσα ματιά στην άνευ όρων εμπορευματοποίηση της γυναικείας ομορφιάς στο κέντρο των σύγχρονων media, εκεί απ' όπου εκτοξεύεται διεθνώς η πληροφορία πως η προσωπικότητα και το look ταυτίζονται ισοπεδωτικά κι έχουν σαφή ημερομηνία λήξης.
Αν και δημοσιογραφικά ενδιαφέρον (όπως συμβαίνει και με το φετινό Cheri του Στίβεν Φρίαρς), θα ήταν μειωτικό να εξισωθεί η Λόλα Μοντές με την τρέχουσα κοινωνική του σχετικότητα και όχι να εκτιμηθεί με τους καλλιτεχνικούς άρα και διαχρονικούς της όρους. Ο λόγος που το κοινό και οι ειδήμονες δυσανασχέτησαν στην πρώτη του προβολή είναι προφανείς. Με την παλιακή φόρμα του μελοδράματος, οι αστοί είδαν κάτι τολμηρό και δεν το κατάπιαν. Η δε επανάσταση του νέου κύματος θα έφτανε μερικά χρόνια αργότερα, από τη γενιά των Γκοντάρ και Τριφό, με διαφορετική, φαινομενικά απλούστερη, γραφή, απαλλαγμένη από τα κηροπήγια και τα κοστούμια. Ο Οφίλς έκανε ένα σχόλιο για τη φαυλότητα αλλά και τη βιαιότητα του ερωτισμού στο περιθώριο της κρεβατοκάμαρας, χρησιμοποιώντας τη στόφα του 19ου αιώνα. Η ταινία του είναι, ωστόσο, εντελώς προσωπική, μια υπέροχη εμμονή, φτιαγμένη με υλικά υπνωτικής και επικίνδυνης ομορφιάς με εντυπωσιακά δύσκολα στην τεχνική τους πλάνα (που φέρνουν στο νου τον Πολίτη Κέιν), και μια άπιαστη αρμονία μεταξύ των φλασμπάκ και των σεκάνς στο τσίρκο. Με την ταινία του αυτή υπερέβαλλε, παραβίασε το πρωτόκολλο και πέθανε δυο χρόνια αργότερα από έμφραγμα, χωρίς ποτέ να δει το piece de resistance του στην ολοκληρωμένη του μορφή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
''LIFO''
**********************************
Βιογραφικά στοιχεία του σκηνοθέτη
Max Ophüls
από την ''Wikipedia''
Max Ophuls (born Maximillian Oppenheimer, 6 May 1902, Saarbrucken, Germany - 25 March 1957, Hamburg, Germany) was an influential German-born film director who worked in Germany, the United States and France. He made nearly thirty films.
Film career
He started his career as a stage actor in 1919 but moved into theatre production in 1924. Two years later, he became creative director of the Burgtheater in Vienna and, having had 200 plays to his credit, turned to film production in 1929, when he became a dialogue director under Anatole Litvak at Universum Film AG (aka UFA) in Berlin. He worked throughout Germany and directed his first film in 1931, the comedy short Dann schon lieber Lebertran (literally In This Case, Rather Cod-Liver Oil).
Of his early films, the most acclaimed is Liebelei (1933), which included a number of the characteristic elements for which he was to become known: luxurious sets, a feminist attitude, and a duel between a younger and older man.
Predicting the Nazi ascendancy, Ophuls, a Jew, fled to France in 1933 after the Reichstag fire and became a French citizen in 1938. After the fall of France to Germany, he travelled through Switzerland and Italy to the USA in 1941, only to become inactive in Hollywood. Fortunately, he was rescued by a longtime fan, director Preston Sturges, and went on to direct a number of distinguished films.
His first Hollywood film was the Douglas Fairbanks Jr. vehicle, The Exile (1947). Once established, he went on to direct Letter from an Unknown Woman (1948), Caught (1949), and The Reckless Moment (1949) before his return to Europe in 1950.
Back in France he directed and collaborated on the adaptation of Schnitzler's La Ronde (1950), which won the 1951 BAFTA Award for Best Film, and Lola Montes (1955) starring Martine Carol and Peter Ustinov, as well as Le Plaisir and The Earrings of Madame de... (1953), the latter with Danielle Darrieux and Charles Boyer, which capped his career. Though he died from rheumatic heart disease in Hamburg, Ophuls was buried in Le Pere Lachaise Cemetery in Paris.
Style
All his works feature his distinctive smooth camera movements, complex crane and dolly sweeps, and tracking shots, which influenced the young Stanley Kubrick at the beginning of his filmmaking career.
Actor James Mason, who worked with Ophuls on two films, wrote a short poem about the director's love for tracking shots and elaborate camera movements:
A shot that does not call for tracks
Is agony for poor old Max,
Who, separated from his dolly,
Is wrapped in deepest melancholy.
Once, when they took away his crane,
I thought he'd never smile again.
Trivia
He took the pseudonym Ophuls while pursuing an early career in theatre so that, should he fail, it wouldn't embarrass his garment-manufacturer father. Later, during the American and French periods of his career, the spelling of his surname would occasionally be altered, most commonly through the removal of the umlaut; for the American films Letter from an Unknown Woman (1948) and Caught (1949), he was listed as "Max Opuls."
Max Ophuls's son Marcel Ophuls became a distinguished documentary-film maker.
Filmography
Υear Title English title Country Notes
1931 Dann schon lieber Lebertran - I'd Rather Have Cod Liver Oil - Germany
1931 Die verliebte Firma - The Company's in Love - Germany - Short film
1932 Die verkaufte Braut -The Bartered Bride -Germany
1933 Liebelei -Germany
1933 Une histoire d'amour -Love Story -France
1933 Lachende Erben- Laughing Heirs- Germany
1933 On a vole un homme -Man Stolen -France
1934 La Signora Di Tutti- Everybody's Woman- Italy
1935 Divine - France
1936 Komedie om geld- The Trouble With Money -Netherlands
1936 Ave Maria- France -Documentary / Short film
1936 La tendre ennemie -The Tender Enemy -France
1936 Valse brillante de Chopin -France- Documentary / Short film
1937 Yoshiwara - France
1938 Werther -France
1939 Sans lendemain- Without Tomorrow -France
1940 L'ecole des femmes - France
1940 De Mayerling a Sarajevo- From Mayerling to Sarajevo- France
1946 Vendetta - United States -Fired before filming
1947 The Exile - United States
1948 Letter from an Unknown Woman - United States
1949 Caught - United States
1949 The Reckless Moment - United States
1950 La Ronde- Roundabout- France
1952 Le Plaisir- France -Nominated for an Academy Award
1953 Madame de... -The Earrings of Madame de... -France
1955 Lola Montes - France -Eastmancolor film
1958 Les Amants de Montparnasse -The Lovers of Montparnasse -France -Died during filming
References
^ "NY Times: Le Plaisir". NY Times. http://movies.nytimes.com/movie/28651/Le-Plaisir/details. Retrieved on 2008-12-21.
Bibliography
-Max Ophuls (1959), Spiel im Dasein. Eine Ruckblende. Mit einem Nachwort von Hilde Ophuls und einer Einfuhrung von Friedrich Luft, sowie achtzehn Abbildungen (autobiography), Stuttgart: Henry Goverts Verlag (posthumously published)
-Alan Larson Williams (1977, reprinted 1980, 1992), Max Ophuls and the Cinema of Desire: Style and Spectacle in Four Films, 1948
–1955, Dissertations on Film series, New York: Arno Press (reprint). ISBN 0405129246 -Susan M. White (1995), The Cinema of Max Ophuls: Magisterial Vision and the Figure of Woman, New York: Columbia University Press. ISBN 0231101139
-L. Bacher (1996), Max Ophuls in the Hollywood Studios, Rutgers, New Jersey: Rutgers University Press. ISBN 0813522919