ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

XΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΚΟΡΟΣ

«Εμείς είμαστε ο πολιτισμός μας»

Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Μάλλον όραμα κοινότητας... θήκες τε προγόνων. Ο τόπος μας υπάρχει αδιαλείπτως και αντιλαλεί... από φωνές πολλών κεκοιμημένων. Είναι όμως αντιληπτό αυτό στην καθημερινότητά μας; Ή μήπως το αφουγκραζόμαστε μόνο κάθε φορά που νιώθουμε αδύναμοι και ανάξιοι να στοιχηθούμε ως κοινότητα; Αν πάντως το βιώνουμε ως γεγονός, έστω περιοδικά, και αν έχουμε αίσθηση και συνείδηση της αναγκαιότητάς του, ας αποφεύγουμε να το διαλαλούμε ως σύνθημα και να το εκποιούμε ως κτήμα. Η συλλογικότητα προάγεται με το βίωμα της κοινής αλήθειας, αλλιώς είναι οχλοβοή που κρύβει ποταπότητες.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα αδιάγνωστα, «μη αξιοποιήσιμα», αρχαία σπαράγματα, παραπεταμένα ανάμεσα στα αγριολούλουδα, όταν σκύβω στα μονοπάτια αφύλακτων τόπων. Στη λήθη αυτή, τη σκιερή, φυλάσσεται και λάμπει, ακόμη, ενσαρκωμένη, μνήμη ανθρώπων και αιώνων.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Αρκεί να είναι κανείς γενναιόδωρος απέναντι στους άλλους, καταθέτοντας, κάποια στιγμή, τον καλύτερο εαυτό του στο όραμα της κοινότητας. Αυτή η φιλότιμη προσφορά αναδεικνύει ως ιδιαίτερη την κοινότητα και ως υπέροχους τους ανθρώπους της, διακεκριμένους ή αφανείς, φερέλπιδες ή αποδιοπομπαίους.
Αυτό που με χαλάει.
Η αδηφάγος αδιαφορία των ενημερωμένων καταναλωτών, που απαλλάσσονται από το έρμα των φρένων μακρού παρελθόντος, για να εκσυγχρονιστούν ανέμελοι στο ολισθηρά γυαλιστερό και βραχύτατο παρόν του συρμού.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προφανώς είναι προσόν αν θέλεις να είσαι και μειονέκτημα αν δεν θέλεις. Αλλά «Ελληνας σήμερα» τι είναι; Αυτός που ζει εντός των συνόρων, ο εγγεγραμμένος στα μητρώα του κρατιδίου, αυτός που αγωνίζεται γι' αυτό, ο απανταχού, αυτός που μετέχει ελληνικής παιδείας ή ακολουθεί την παράδοση, ο κληρονόμος, αυτός που κατάγεται από... (ποιους άραγε;) Ή μήπως όποιος το δηλώνει; Πώς κοινωνεί κανείς και πού αληθεύει μια κοινωνία;
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Εμείς είμαστε ο πολιτισμός μας και καθημερινά «παράγεται» παντού πολιτισμός. Το ζητούμενο, ωστόσο, είναι τι προάγεται μ' αυτόν τον πολιτισμό. Τι νόημα δίνει στη ζωή μας ή στη ζωή των άλλων και πού μας πάει. Και ακόμη, ποιος το κρίνει και ως τι; Είναι πολιτισμός η ανάπτυξη και τα μοδάτα εξαρτήματα της τεχνολογίας των «πολιτισμένων» ή μήπως είναι το αβίαστο χαμόγελο της αγάπης και η αέναη φιλοξενία του άλλου; Είναι πολιτισμός η διασκέδαση του μέσου κατοίκου των πόλεων σε περιοδεύοντα θεάματα και ακροάματα ή μήπως η συγκομιδή της καλλιέργειας του υψηλού και του αγαθού, η ενσάρκωση πνεύματος στην κοινωνική υπόσταση του καθενός μας;
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο;
Καθένας με το πρόσωπό του ή το προσωπείο του μπορεί να αντιμετωπιστεί με σεβασμό, αδιαφορία ή περιφρόνηση, όπως όλοι άλλωστε. Η σύγχρονη Ελλάδα, όμως, δεν έχει πια ευκρινή ταυτότητα. Η υποτέλεια, ο εκσυγχρονισμός, η αντιπαροχή, η εξομοίωση της ανάπτυξης και τα διεθνή γεωπολιτικά συμφέροντα δεν κατόρθωσαν να εξαφανίσουν εντελώς την αύρα του τόπου, που προσελκύει ακόμη θαυμαστές. Αλλά σίγουρα έχουν αποστερήσει τον πληθυσμό της από την υπερηφάνεια και τη συνέπεια σε ιδεώδη και αρχές του πνεύματος που γέννησε τον δυτικό πολιτισμό. Ξεθωριασμένη και αλαλάζουσα, φοβική και επηρμένη, η ελληνική μάζα με τις κυβερνήσεις της εκλιπαρεί σεβασμό για κάτι ακατανόητο, καθώς οι μεγάλες δυνάμεις δείχνουν να μην τη χρειάζονται πια, και η ίδια, έχοντας ήδη ξεπουλήσει το πρόσωπό της σε τεχνάσματα φθηνού πλουτισμού, δεν ξέρει τι σπουδαία υπηρεσία να προσφέρει.
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Εθνικό είναι το αληθές και η αλήθεια, για μένα, δεν έχει ούτε γιατί ούτε πρέπει.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Η ποίηση σ' αυτήν εδώ τη γλώσσα φανερώθηκε πριν μοιραστεί σ' όλο τον κόσμο και είναι προνόμιό της μέχρι σήμερα, ανεκτίμητο. Απ' αυτήν τη χαραμάδα ανασαίνω ακόμη και ευτυχώς δεν τη βαστάει ανοιχτή ένας μονάχα ποιητής - ανιδιοτελής και αμετάφραστη, κυλάει δροσερή και ξεπλένει την κόπρο της ασύδοτης κερδοσκοπίας.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το απλόχωρο και μετρημένο φως, αγγελικό και μαύρο, που αποθεώνει τις εικόνες του γύρω μας κόσμου σε ζωγραφιές και αγάλματα και η γλώσσα στο απόγειό της, την ποίηση.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Είναι πολύπλοκες και άνισες οι διαδρομές τους. Σχεδόν παντού μπορείς να τους βρεις, είτε για ν' αναπηδήσεις περήφανος είτε για να θαφτείς ντροπιασμένος. Μπερδεύεσαι στην αναζήτηση νήματος και γραμμής. Αλλωστε, τα αληθινά μονοπάτια δεν σημειώνονται στους χάρτες. Χορταριασμένα, πατημένα ή ξέφωτα, τα βρίσκει και τα χάνει, οδεύοντας, καθένας μας, σαν βγει στον πηγαιμό...
* O Χρήστος Μποκόρος είναι ζωγράφος. Αυτή την εποχή συμμετέχει με εικαστική παρέμβαση στην έκθεση με θέμα «Η Ελλάδα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο» που οργανώνει το Ελληνικό Γενικό Προξενείο στην Κωνσταντινούπολη (ώς τις15 Νοεμβρίου).

EIKONOΓPAΦHΣH: Τ. Χαλματζή
Της Α. Γριμανη

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1-11-2009