Ελληνική αδυναμία και ευρωπαϊκή ασάφεια ...

Ελληνική αδυναμία και ευρωπαϊκή ασάφεια

Παρά τις καταστροφικές προβλέψεις για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, παρά τις υποβαθμίσεις των αξιολογικών οίκων, παρά τις δηλητηριώδεις προειδοποιήσεις Ευρωπαίων οικονομικών ιθυνόντων, παρά το θανατηφόρο διεθνές κλίμα σχετικά με τη χρηματοπιστωτική αξιοπιστία της χώρας, το Ελληνικό Δημόσιο συγκέντρωσε άνετα διεθνείς προσφορές τριπλάσιου μεγέθους από όσο επιδίωκε.

Πολλές προήλθαν από τους πλέον απαισιόδοξους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Το υψηλό κόστος δανεισμού εκτιμάται από τους «Φαϊνανσιαλ Τάιμς» ως «αμελητέο», σε σχέση με την ελκυστικότητα των ελληνικών ομολόγων. Για το σύνολο του προβλεπομένου ετήσιου δανεισμού, η διαφορά επιτοκίων από τα αντίστοιχα γερμανικά δεν υπερβαίνει 0,22% του ελληνικού ΑΕΠ. Αυτή η επιτυχία συνιστά έμπρακτη απόδειξη ότι η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας δεν είναι αυτή που με μελανά χρώματα παρουσίαζαν οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές. Κι ακόμη, δεν είναι αυτή που η ελληνική κυβέρνηση επικαλούνταν, προκειμένου να νομιμοποιήσει μέτρα σκληρής λιτότητος, με μισθολογικές περικοπές, αύξηση φορολογικών βαρών και μείωση δημοσίων δαπανών.

Ομως, ενώ η χώρα μας απεμπλέκεται από τα καταστροφικά σενάρια, αυτά μετατίθενται σε σοβαρό βαθμό για το σύνολο της Ευρωζώνης. Εκτός από την Ελλάδα, άλλες χώρες-μέλη -Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία- βρίσκονται στη λίστα αναμονής, σε δεινότερη χρηματοπιστωτική κατάσταση, στερούμενες πρόσβασης στον δανεισμό, ακόμη και με υψηλότερα από τα ελληνικά επιτόκια. Πώς η Ευρωζώνη προτίθεται να διαχειριστεί παρόμοιες καταστάσεις; Στο ερώτημα, η βρετανική εφημερίδα απαντά: ουδείς γνωρίζει. Ομως, ακόμη και αν οι Ευρωπαίοι οικονομικοί ιθύνοντες υπεκφεύγουν, «οι αγορές απαιτούν σαφήνεια σε αυτό το ζήτημα», υπογραμμίζει επιγραμματικά η «Γκόλντμαν Σακς».

Οι αδυναμίες των περιφερειακών μελών δεν αποτελούν αυτόνομα ούτε τυχαία επεισόδια, σημειώνει ο Μάρτιν Γουλφ, αλλά «εγγενή συμπτώματα», που απορρέουν κατά «συστημική αναγκαιότητα» από τον τρόπο σύστασης και λειτουργίας της Ευρωζώνης. Η τελευταία συνιστά πρωτοφανή νομισματική ένωση μεταξύ κυρίαρχων κρατών, χωρίς όμως πολιτική ένωση, ούτε δημοσιονομική ούτε ομοσπονδιακή ενότητα, με άμεση συνέπεια ουδείς μηχανισμός «διάσωσης» να προβλέπεται, οσάκις αυτό θα ήταν αναγκαίο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός στηρίζει κάθε Πολιτεία, οσάκις παρόμοια ανάγκη εμφανίζεται. Το αυτό συμβαίνει στον Καναδά, ο οποίος συνιστά επίσης ομοσπονδιακό οικονομικό σύστημα. Στην Ομοσπονδιακή Γερμανία, τα ελλειμματικά κρατίδια στηρίζονται με μεταβιβάσεις πόρων από τα πλεονασματικά, ώστε να διατηρείται η συνοχή του γερμανικού συνόλου, προϋπόθεση για τη νομισματική σταθερότητα.

Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει διεθνώς, η Ευρωζώνη, με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), απέρριψε τη μέχρι τότε ισχύουσα αρχή αλληλεγγύης των μελών της. Για κάθε χώρα-μέλος που περιπίπτει σε ελλείμματα, μοναδική οδός εξισορρόπησης απομένει η περικοπή δαπανών και εργασιακού κόστους, με σαφή επιδίωξη την ύφεση και τη συναφή πτώση τιμών, μέχρι αυτές να γίνουν ανταγωνιστικές. Ομως, εάν η ανταγωνιστικότητα επιδιώκεται μέσω της ύφεσης, τι εγγυάται ότι η υφεσιακή διαδικασία δεν θα διαχέεται στο σύνολο της Ευρωζώνης;

Από την άλλη πλευρά, σοβαροί αναλυτές αποδίδουν την τρέχουσα ελληνική αδυναμία στη γερμανική περιστολή μισθών και εργασιακού κόστους. Πράγματι, κατά την τελευταία δεκαετία, η Γερμανία συγκράτησε τους μισθούς, ενώ στη χώρα μας σημειώθηκε πραγματική αύξηση 0,5% κατ' έτος. Εάν αυτό ισχύει, τότε η συνοχή της Ευρωζώνης υπονομεύεται από τη διαφορική μεταβολή του εργασιακού κόστους από χώρα σε χώρα, τόσο με τις αυξήσεις όσο και με την περιστολή του εργασιακού κόστους, ώστε η συνοχή της νομισματικής ζώνης να μη διασώζεται πλέον παρά με τον αυστηρό όρο της διαιώνισης των μισθολογικών ανισοτήτων μεταξύ των χωρών-μελών.

Σύμφωνα με τον Γερμανό Χάινερ Φλάσμπεκ, υπεύθυνο του ΟΗΕ, το έλλειμμα των χωρών της Νοτίου Ευρώπης κατά την τελευταία δεκαετία οφείλεται στην περιστολή του εργασιακού κόστους στη Γερμανία, η οποία συγκέντρωσε έτσι τα πλείστα πλεονάσματα της Ευρωζώνης. Ο τρόπος με τον οποίο η Γερμανία απέβη πλεονασματική είναι ο αυτός με τον οποίο τα περιφερειακά μέλη της Ευρωζώνης απέβησαν ελλειμματικά. Σε κάθε μονάδα συγκράτησης του γερμανικού εργασιακού κόστους αντιστοιχεί διεύρυνση του γερμανικού εξωτερικού πλεονάσματος και συνεπώς εκτίναξη του ευρώ προς τα επάνω, με συνέπεια την απώλεια ανταγωνιστικότητας και τη διόγκωση των ελλειμμάτων στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης.

Ομως, αυτή η συστημική σχέση δεν θεωρείται διατηρήσιμη επί μακρόν για το σύνολο της Ευρωζώνης, ούτε καν για τη Γερμανία. Σε τελική ανάλυση, το πάγωμα των ενδοκοινοτικών μισθολογικών ανισοτήτων υπονομεύει το ίδιο το ευρώ. Η νομισματική συνοχή, χωρίς πολιτική και οικονομική ένωση, χωρίς ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο, επιφορτισμένο με σταθεροποιητικές μεταβιβάσεις πόρων από τις πλεονασματικές περιοχές προς τις ελλειματικές, αποδεικνύεται ασύμβατη με την πραγματική οικονομική συνοχή, ακόμη και με την απλή σύγκλιση των ονομαστικών μεγεθών και των βιοτικών επιπέδων μεταξύ των χώρων της Ευρωζώνης. Σε κάθε κατάλυση εργασιακού κεκτημένου σε μια χώρα αντιστοιχεί αθέμιτο όφελος ανταγωνιστικότητας εις βάρος των εταίρων της. Το ισχυρό ευρώ ευνοεί τους κοινωνικούς μειοδότες. Αντί να εξωθεί σε ανοδική κοινωνική δυναμική, πειθαναγκάζει τις χώρες-μέλη σε υφεσιακή και μειοδοτική κοινωνική πολιτική. Τα κοινωνικά κεκτημένα διαβάλλονται ως ασύμβατα με την υψηλή κερδοφορία και την πρόοδο.

Οι υστερικές επιθέσεις κατά της χώρας μας από τους Ευρωπαίους οικονομικούς ιθύνοντες, διεθνείς αναλυτές και αξιολογικούς οίκους επιβεβαίωσαν την υφέρπουσα πεποίθηση ότι η Ελλάδα αποτελεί τον «αδύναμο κρίκο», που αποκαλύπτει τον ευάλωτο χαρακτήρα της σημερινής ευρωπαϊκής αλυσίδας και συνεπώς το αβέβαιο μέλλον του σημερινού ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ομως, η Ευρώπη συστήθηκε με επαγγελίες βελτίωσης των βιοτικών επιπέδων και ενίσχυσης της παρουσίας της στον κόσμο. Εάν σήμερα τις αθετεί και επιλέγει αντίθετο δρόμο, αυτό υπονομεύει όχι μόνο την δημοφιλία της αλλά και την αξιοπιστία της στις διεθνείς αγορές.

Του ΚΩΣΤΑ ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

29-1-2010