''The Hurt Locker'' ...

 Kathryn Bigelow

-------------------------1-----------------------

Μια πόλη - ναρκοπέδιο

Οταν γυρίστηκε «Η κοιλάδα του Ηλά», το 2007, ο Μπους ανακοίνωνε τη νέα στρατηγική του για το Ιράκ και έκανε τις πρώτες πολύ λακωνικές δηλώσεις έξω από το ράντσο του στο Τέξας. Ο πλανήτης ήταν ήδη στραμμένος εναντίον του και για την Αμερική ήταν ήδη ένας από τους πιο ανεπιθύμητους προέδρους. Το «The Hurt Locker» ολοκληρώθηκε στην εποχή Ομπάμα. Την έκρηξη αισιοδοξίας διαδέχθηκε μια σταδιακή αναδίπλωση ειδικά σε ό, τι αφορά την άτολμη (αναγκαστικά ίσως) πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα στο θέμα του Ιράκ.

Η αναφορά στις δυο ταινίες θα παρέμενε έωλη εάν ο σεναριογράφος (Μαρκ Μπόαλ) δεν ήταν ο ίδιος και το θέμα κοινό: ο πόλεμος στο Ιράκ. Στην πρώτη, ο τόπος του εγκλήματος βρίσκεται στην καρδιά της Αμερικής, σε μια ερημική περιοχή που ονομάζεται Ηλά. Στη δεύτερη, η υπόθεση διαδραματίζεται στην εύφλεκτη Βαγδάτη.

Η διετία που μεσολάβησε ανάμεσα στη μία και στην άλλη, πόσο άλλαξε την άποψη του Μπόαλ για τον πόλεμο; Πόσο άλλαξε -για την ακρίβεια- ο ίδιος ο πόλεμος; Ο Πολ Χάγκις («Κοιλάδα του Ηλά») πραγματεύεται την έννοια του πατριωτισμού σε καιρούς δύσκολους για τους Αμερικανούς και εκπέμπει sos με τη σημαία της χώρας κρεμασμένη ανάποδα. Η βραβευμένη με έξι Οσκαρ Κάθριν Μπίγκελοου παρακολουθεί έναν μάτσο ήρωα σε μια πόλη εφιαλτική, που θυμίζει θρίλερ. Ο κινηματογραφικός φακός καταγράφει έναν μετα-πόλεμο. «Εικόνες με τον Αμερικανό νικητή ηθικά ηττημένο, ανεπιθύμητο και περικυκλωμένο από έναν αόρατο εχθρό» (γράφει ο Δ. Μπούρας, «Κ» 11/3).

Αυτός ο «αόρατος εχθρός» είναι ο πρωταγωνιστής. «Εχουμε πολλά μάτια πάνω μας, πρέπει να φύγουμε», λέει ο επικεφαλής της ομάδας των ριψοκίνδυνων αποστολών (αφοπλίζουν εκρηκτικούς μηχανισμούς). Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας η απειλή είναι παρούσα. Πολλά ζευγάρια μάτια, σε παράθυρα, μιναρέδες, μισόκλειστες πόρτες, σοκάκια. Η Βαγδάτη πόλη - ναρκοπέδιο, οι Αμερικανοί στρατιώτες σε διαρκές παραλήρημα. Είτε εκτίθενται συνεχώς και βλακωδώς στον κίνδυνο, είτε νιώθουν ενοχή, είτε βιώνουν τον πόλεμο σαν μια παραίσθηση. «Η ορμή της μάχης είναι συχνά μια δυνατή και θανάσιμη εμμονή, γιατί ο πόλεμος είναι ναρκωτικό» - αναφέρεται στην έναρξη του «Hurt Locker».

Στην «Κοιλάδα του Ηλά» το μακάβριο παζλ που προσπαθεί να ανασυνθέσει ο πατέρας (ψάχνοντας τι κρύβεται πίσω από τα απανθρακωμένα μέλη του γιου του) είναι παράλληλα και μια εξαιρετική ανατομία του σημερινού Αμερικανού στρατιώτη. Ο πατέρας προσφέρει τα παιδιά του στον βωμό του καθήκοντος και σε κάθε σκηνή υπονομεύεται η «προσφορά». Το στερεότυπο του χολιγουντιανού ήρωα αποδομείται, ενώ αντίθετα στη βραβευμένη παραγωγή της Μπιγκελόου δομείται σε άλλη βάση. Μπορεί ο εξπέρ πυροτεχνουργός Γουίλ Τζέιμς να ζει σε υπαρξιακό κενό και σε κυνική παραζάλη, αλλά ποια απάντηση θα ήταν περισσότερο ενδεδειγμένη στην ερώτηση του υψηλόβαθμου στρατιωτικού «ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να αφοπλίσεις, πυροτεχνουργέ;», από τη φράση «ο τρόπος για να μην πεθάνεις, κύριε».

Η Μπίγκελοου δεν αποφεύγει τα κλισέ και αν βασιστούμε στα εξειδικευμένα σχόλια του Lens Blog των NYTimes (από Αμερικανούς που έχουν βρεθεί στο Ιράκ για χρόνια) η ταινία βρίθει από ανακρίβειες στην αποτύπωση καταστάσεων. «Θυμηθείτε τη σκηνή που ο ήρωας διασχίζει τρέχοντας νύχτα τους δρόμους της Βαγδάτης. Γελοίο!». Και σε άλλο σημείο: «Οταν ένας σκηνοθέτης αναπαράγει τόσες πολλές λεπτομέρειες με λάθος τρόπο, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι είδε τον πόλεμο με σωστό τρόπο. Το The Hurt Locker δεν είναι ένα δράμα πάνω σε ένα κατασκευασμένο γεγονός. Μιλάει για έναν πόλεμο σε εξέλιξη, στον οποίο υπηρετούν ακόμη πάνω από 100.000 Αμερικανοί».

Στη διετία που μεσολάβησε, 2007 - 2009, ο πόλεμος άλλαξε. Εγινε ακόμη πιο σκοτεινός, μάταιος και ανεξέλεγκτος. Ο Μπους «βοηθούσε» τους σκηνοθέτες να είναι αμείλικτοι. Την εποχή του Ομπάμα ένα νευρώδες, αλλά μάλλον αμήχανο, ρεπορτάζ παίρνει τη θέση της αντιπολεμικής καταγγελίας. Προς το παρόν, τουλάχιστον.

Tης Μαρίας Κατσουνάκη''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''

16/3/2010

 

------------------------ 2 --------------------

Μια άλλη εικόνα του πολέμου του Ιράκ

''The Hurt Locker''

  ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Κάθριν Μπίγκελοου. Σενάριο: Μαρκ Μπόαν. Ηθοποιοί: Τζέρεμι Ρένερ, Αντόνι Μακί, Μπράιαν Γκέραρτι, Ρέιφ Φάινς, Γκάι Πίαρς, Ντέιβιντ Μορς. 131'
* * * *

Μια αυθεντική, συγκλονιστική, με συνεχείς σκηνές δράσης και έντονο σασπένς, εικόνα του πολέμου του Ιράκ μέσα από τη δράση μιας ομάδας στρατιωτών υπεύθυνων για την απενεργοποίηση βομβών, σε μια βραβευμένη με Οσκαρ ταινία.

Η πρόσφατα βραβευμένη με 6 Οσκαρ ταινία «The Hurt Locker» της Κάθριν Μπίγκελοου («Παράξενες μέρες») μας δίνει την πιο αληθινή και ειλικρινή, μαζί και πιο συγκλονιστική και φριχτή εικόνα του πολέμου του Ιράκ. Δεν αποπειράται να μας διδάξει ή να μας εξηγήσει τις αιτίες του πολέμου, αλλά προσπαθεί -και το πετυχαίνει- να μας δώσει την πραγματική αίσθηση του να βρίσκεσαι σ' έναν τέτοιο πόλεμο. Είναι, θα έλεγα, το καλύτερο ντοκιμαντέρ για τον πόλεμο αυτό, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα θρίλερ δράσης, με σασπένς παρόμοιο με τις ωρολογιακές βόμβες, που αναλαμβάνουν να απενεργοποιήσουν τα μέλη της επίλεκτης ομάδας στρατιωτών, που είναι τα κύρια πρόσωπα της ταινίας.

Η ταινία αρχίζει με το σλόγκαν «ο πόλεμος είναι ένα ναρκωτικό» (Κρις Χότζες) κι είναι ακριβώς αυτή την επίδραση του ναρκωτικού που επιδιώκει τελικά να καταγράψει με την ταινία της η σκηνοθέτρια. Από τις πρώτες κιόλας σκηνές, βλέπουμε μια ομάδα τριών στρατιωτών να ξεκινά για να απενεργοποιήσει μια βόμβα στο κέντρο της Βαγδάτης. Ο ειδικός της ομάδας (στον σύντομο ρόλο ο Γκάι Πίαρς) βάζει την ειδική στολή του, φτάνει στο σημείο που βρίσκεται η βόμβα κι ενώ είναι έτοιμος να την απενεργοποιήσει, ένα τυχαίο λάθος, η βόμβα εκρήγνυται και ο ειδικός γίνεται κομμάτια.

Ο τρόπος που η Μπίγκελοου αναπαριστά τη σκηνή, ο ρυθμός και το μοντάζ κινούνται μ' ένα χιτσκοκικό σασπένς, που δεν σ' αφήνει να πάρεις ανάσα. Το σασπένς κυριαρχεί σ' ολόκληρη την υπόλοιπη ταινία, όταν την αποστολή αναλαμβάνει ο νέος αξιωματικός Γουίλιαμ Τζέιμς (Τζέρεμι Ρένερ), με τρόπο παράτολμο που τρομάζει τους δύο συναδέλφους του. Αντίθετα μ' αυτούς, που περιμένουν τη στιγμή που θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ο Τζέιμς είναι ο τέλειος επαγγελματίας, ο άνθρωπος που ξέρει να κάνει σωστά τη δουλειά και, γιατί όχι, να την απολαμβάνει. Είναι ένας «καλλιτέχνης» της τρέλας του πολέμου, εθισμένος σε ένα πόλεμο-ναρκωτικό, και φτάνει στο σημείο να παραμερίσει ακόμη και τη γυναίκα και το παιδί του, που αγαπά, για να ριχτεί «ψυχή τε και σώματι» στον πόλεμο. Με άλλα λόγια, είναι ένας τραγικός ήρωας, που μια γυναίκα σκηνοθέτις, ίσως απρόσμενα για πολλούς, τον καταλαβαίνει και τον καταγράφει με λεπτομέρεια και δύναμη, όπως καταλαβαίνει και όλους τους άλλους χαρακτήρες γύρω του.

Με βάση ένα σενάριο του δημοσιογράφου Μαρκ Μπόαν («Στην κοιλάδα του Ιλα»), η Μπίγκελοου κατάφερε να πιάσει την ένταση του πολέμου αλλά και το δράμα των απλών στρατιωτών που βρίσκονται σ' έναν καταστροφικό, παράλογο πόλεμο και να καταγράψει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό την καθημερινή κόλαση, την οποία ζουν σε μια εχθρική χώρα. Αντίθετα, οι Ιρακινοί στην ταινία της εκπροσωπούν απλώς τον κίνδυνο γύρω τους - η μοναδική, σωστά τοποθετημένη, σκηνή που τους βλέπουμε από κοντά είναι εκείνη με τον Τζέιμς να εισβάλλει σ' ένα υποτιθέμενο εχθρικό σπίτι για να βρεθεί μπροστά σ' έναν ειρηνιστή, μορφωμένο μεσήλικα άντρα. Μια ταινία που σε συγκλονίζει και σ' αφήνει με κομμένη, κυριολεκτικά, την ανάσα, σ' όλη τη διάρκεια των 131 λεπτών της.

  ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ

''ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ''

11/3/2010