Η ελληνική κρίση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου ...

''Reqiuem for Detroit "

Η ελληνική κρίση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου

 Οικονομικές κρίσεις έχουν εμφανιστεί πολύ συχνά στην Ιστορία. Τις προκαλούν σύντομης χρονικής διάρκειας φούσκες που σκάνε και υπερβολική ανάληψη ρίσκου, όπως και υπερβολικός δανεισμός από τον ιδιωτικό τομέα όσο διαρκεί η φούσκα.

Τότε, με το ξέσπασμα της οικονομικής κατρακύλας και ως μερική αντίδραση σε αυτή, τα δημόσια χρέη και ελλείμματα αυξάνονται δυσθεώρητα, ώστε μπορούν να οδηγήσουν σε αθέτηση υποχρεώσεων πληρωμών ή πληθωρισμό εάν δεν διορθωθούν. Η κρίση που τώρα βιώνουμε ακολουθεί αυτό το μοτίβο.

Σήμερα γίνονται πολλές συζητήσεις για «απομόχλευση», όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι μόλις και μετά βίας έχει αυτή αρχίσει. Οι χρεωστικοί δείκτες στον εταιρικό τομέα όπως και στα νοικοκυριά των ΗΠΑ έχουν βασικά σταθεροποιηθεί σε υψηλά επίπεδα.

Την ίδια στιγμή, βλέπουμε μία μαζική «επαναμόχλευση» του δημόσιου τομέα με ελλείμματα του προϋπολογισμού της τάξης του 10% του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ εκτιμούν ότι η συσσώρευση του δημοσίου χρέους στις προηγμένες οικονομίες πρόκειται να διπλασιαστεί και να φτάσει ένα μέσο επίπεδο του 100% του ΑΕΠ στα χρόνια που έρχονται.

Ολα αυτά είναι στην πράξη τυπικά συμβάντα σε μία οικονομική κρίση.

Τι εξηγεί αυτή την επαν-ύφεση;

 Πρώτον, οι «αυτόματοι σταθεροποιητές» (όπως η αποζημίωση κατά την ανεργία) μπήκαν στο παιχνίδι στη διάρκεια της ύφεσης.

Δεύτερον, αντιτιθέμενες προς τον οικονομικό κύκλο δημοσιονομικές πολιτικές (όπως περικοπές φόρων και αυξήσεις εξόδων) έχουν τεθεί σε εφαρμογή από την κυβέρνηση προς αποφυγή της ύφεσης, επειδή ο ιδιωτικός τομέας καταρρέει.

Τρίτον, έχουμε αποφασίσει να κοινωνικοποιήσουμε μέρος των ιδιωτικών ζημιών στον οικονομικό, εταιρικό και στεγαστικό τομέα και να τους εισαγάγουμε στον κυβερνητικό ισολογισμό.

Ετσι, υπάρχει μία τεράστια σταδιακή συσσώρευση δημοσίου χρέους. Και το μάθημα που προκύπτει από την Ιστορία είναι ότι εάν αυτή η συσσώρευση του κρατικού χρέους δεν ανακοπεί με αύξηση της φορολογίας και έλεγχο των εξόδων, μόνο δύο αποτελέσματα θα προκύψουν:

 χρεοκοπία ή υψηλός πληθωρισμός.

Ιστορικά, έχουμε δει μια σειρά από κρίσεις χρεών και δημόσιου χρέους τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς. Αν είστε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία ή η Ιαπωνία, που μπορούν να αντιμετωπίσουν νομισματικά τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα, τότε δεν μπορεί για σας να προκύψει το ενδεχόμενο του εθνικού χρέους, αλλά υπάρχει η απειλή του υψηλού πληθωρισμού που διαβρώνει την αξία του δημόσιου χρέους. Ο πληθωρισμός είναι ως εκ τούτου κατά βάση μια μεταφορά κεφαλαίου από πιστωτές και αποταμιευτές σε δανειολήπτες και μη-αποταμιευτές, ουσιαστικά από τον ιδιωτικό τομέα προς την κυβέρνηση.

Ενώ οι αγορές ανησυχούν αυτές τις μέρες για την Ελλάδα, αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου ή «το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» για μια πολύ ευρύτερη γκάμα δημοσιονομικών κρίσεων. Σήμερα είναι η Ελλάδα. Αύριο θα είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ισλανδία. Αργά ή γρήγορα η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ θα βρεθούν στην καρδιά του προβλήματος, τραντάζοντας την παγκόσμια οικονομία.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι βρισκόμαστε στο επόμενο στάδιο της οικονομικής κρίσης. Το επόμενο θέμα μας δεν θα είναι το παθητικό του ιδιωτικού τομέα, αλλά το παθητικό του δημόσιου τομέα.

Η αναζωογονημένη οικονομική ανάπτυξη από μόνη της δεν θα επιφέρει αρκετά έσοδα από τη φορολογία για την αντιμετώπιση της κρίσης του εθνικού χρέους. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι τεράστια και δομικά. Δεν οφείλονται μόνο στην παρελκυστική ύφεση αλλά σε μακροπρόθεσμες οικονομικές υποχρεώσεις, όπως οι συντάξεις, η κοινωνική ασφάλιση και η ιατρική περίθαλψη. Προς αποφυγήν του χρέους ή του υψηλού πληθωρισμού, οι αναπτυγμένες οικονομίες θα χρειαστούν έναν συνδυασμό αύξησης των εσόδων τους μέσω της φορολογίας και περικοπών των κρατικών δαπανών.

Στην Ευρώπη, όπου οι φορολογικοί δείκτες είναι ήδη πολύ υψηλοί, η σωστή προσαρμογή απαιτεί περιορισμό των δαπανών και όχι περαιτέρω αύξηση της φορολογίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο μέσος όρος της φορολογικής επιβάρυνσης ως ποσοστού του ΑΕΠ είναι πολύ χαμηλότερος σε σχέση με άλλες αναπτυγμένες οικονομίες. Η σωστή αναπροσαρμογή για τις ΗΠΑ θα ήταν η σταδιακή κλιμάκωση των εσόδων σε ένα χρονικό διάστημα ώστε να μην ανασταλεί η ανάκαμψη, ενώ θα ελέγχεται η αύξηση των κρατικών δαπανών.

Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι το πολιτικό αδιέξοδο στην Ουάσινγκτον. Αν και όλοι συμφωνούν ότι τα ελλείμματα ύψους 10 τρις δολαρίων (βάσει των εκτιμήσεων της ίδιας της κυβέρνησης Ομπάμα) για την επόμενη δεκαετία δεν είναι δυνατόν να διατηρηθούν, δεν υπάρχει πολιτική βούληση για δράση. Τα δύο κόμματα είναι εντελώς διχασμένα. Οι Ρεπουμπλικανοί τάσσονται στην ουσία κατά οποιασδήποτε μορφής αύξησης των εσόδων. Οι Δημοκρατικοί είναι κατά των περικοπών των δαπανών, ιδίως των κοινωνικών. Αν οι Ρεπουμπλικανοί κερδίσουν στις επόμενες εκλογές τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων και αρνηθούν οποιεσδήποτε αυξήσεις των εσόδων, ενώ οι Δημοκρατικοί ασκήσουν βέτο στην περικοπή δαπανών, η οδός της ήσσονος αντιστάσεως θα είναι ανεξέλεγκτα δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία θα μεταφερθούν στη νομισματική πολιτική από την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει ήδη αρχίσει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Μόνο τον περασμένο χρόνο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αγόρασε κρατικά ομόλογα και δημόσιο χρέος ύψους 1,8 τρισ. δολαρίων, μια τακτική που, αν διατηρηθεί, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε υψηλό πληθωρισμό. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα «τυπώνει λεφτά», όπως λέει ο κόσμος.

Στην Ελλάδα (με αποδόσεις πάνω από 12% στα διετή ομόλογα), ή την Ισπανία, ή την Πορτογαλία, οι αγορές ομολόγων επιβάλλουν μια προσαρμογή. Παρά την ύφεση, οι αγορές τούς λένε είτε να λύσουν τα προβλήματά τους, είτε να κηρύξουν πτώχευση. Δυστυχώς, δεν επιβάλλεται αυτή τη στιγμή στην Ουάσινγκτον καμία τέτοια προσαρμογή διότι η αγορά ομολόγων δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει τους κινδύνους που έρχονται. Μπορείς να δανειστείς με μηδενικό επιτόκιο βραχυπρόθεσμα και με επιτόκιο 3,6% μακροπρόθεσμα. Ως αποτέλεσμα, το πολιτικό σύστημα θα αντισταθεί στη δημοσιονομική σταθεροποίηση. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος να συμβεί κάτι σοβαρό στις ΗΠΑ μέσα στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια είναι πολύ σημαντικός.

 ΝΟΥΡΙΕΛ ΡΟΥΜΠΙΝΙ

 Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και πρόεδρος του ιδρύματος «Roubini Global Economics».΄Eγινε γνωστός ως «Δρ Κρίση», επειδή είχε προβλέψει την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Είναι συγγραφέας του «Οικονομική κρίση: Μία πορεία σύγκρουσης στο μέλλον της οικονομίας».

ΠΗΓΗ:

''Ελευθεροτυπία''

4 Μαΐου 2010

© Global Viewpoint Network/Ελευθεροτυπία