Ελεύθερα επαγγέλματα στο «σιδερένιο κλουβί» της αγοράς


Του Γιάννη Ιωάννου 
Στο ''ΕΘΝΟΣ'' 
 "Ελεύθερα επαγγέλματα στο «σιδερένιο κλουβί» της αγοράς"
H επόμενη φάση της επέλασης των «Σταυροφόρων του Μνημονίου» έχει καθορίσει...
ως κεντρικό στόχο την περίφημη απελευθέρωση των «κλειστών» επαγγελμάτων. Κι όπως όλα τα νοήματα και οι αξίες αντιστρέφονται στο νεοφιλελεύθερο - μνημονιακό πρότυπο, έτσι και η έννοια «απελευθέρωση» σηματοδοτεί την υποδούλωση των επιστημονικών επαγγελμάτων στους μηχανισμούς του απηνούς ανταγωνισμού της αγοράς.
Για να διασφαλιστεί μια ευρύτερη κοινωνική νομιμοποίηση στη νέα επιχείρηση «εκκαθάρισης» που προωθεί η κυβέρνηση χρησιμοποιείται ως «δόλωμα» η υπόσχεση ότι η «απελευθέρωση» αυτή θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους προσφοράς των υπηρεσιών, στην κατάργηση παρωχημένων προνομίων... Στην πράξη, η στρατηγική της «απελευθέρωσης» οδηγεί στην «προλεταριοποίηση» της μεγάλης πλειοψηφίας και στην προώθηση επιχειρήσεων-συγκροτημάτων που θα αναδιαμορφώσουν, σε μια ισχυρώς ολιγοπωλιακή δομή, τις μέχρι τώρα κοινωνικο-οικονομικές σχέσεις των επαγγελματικών αυτών κλάδων.
Ποιος νοιάζεται, άλλωστε, για την ποιότητα των υπηρεσιών σ’ ένα τέτοιο καθεστώς; Οι επιστήμονες και οι επαγγελματίες (δικηγόροι, μηχανικοί, συμβολαιογράφοι κ.λπ., κ.λπ.) θα επιδίδονται από εδώ και πέρα σε μια αέναη διαδικασία «μειοδοτικού διαγωνισμού», χωρίς «κάτω όριο», προκειμένου να επιβιώσουν. Εάν σήμερα, σε μια ισχυρή πλειοψηφία των επαγγελματιών - επιστημόνων επικρατεί το κριτήριο της ποιότητας, της αξιοπιστίας, της κοινωνικής αναγνώρισης του έργου τους, των υπηρεσιών που προσφέρουν, στο άμεσο μέλλον τέτοιου είδους κριτήρια θα περιθωριοποιηθούν από τη μεγάλη πλειοψηφία των πελατών - καταναλωτών, οι οποίοι, λόγω της κρίσης, θα επιλέγουν με βάση τη χαμηλότερη προσφορά.
Εάν πράγματι οι κατοχυρωμένες αμοιβές είναι υψηλές, εάν όντως υπάρχουν αναχρονιστικά προνόμια στις ομάδες αυτές των ελεύθερων επαγγελματιών, τότε θα μπορούσε η κυβέρνηση να προχωρήσει σ’ έναν ανοιχτό, έντιμο και ειλικρινή διάλογο και να αναδιαμορφώσει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο στη βάση των αναγκών της κρίσιμης περιόδου που διανύουμε.
Όμως στόχος δεν είναι ο εξορθολογισμός και η ποιότητα των υπηρεσιών, αλλά η οικονομική, θεσμική και κοινωνική περιθωριοποίηση και –τελικώς– η εξόντωση της μεγάλης πλειοψηφίας των επιστημόνων - επαγγελματιών, που θα πρέπει να μετατραπούν σε ΑΝΔΡΑΠΟΔΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ.
Με τον τρόπο αυτό θα αποδυναμωθούν καίρια, ή και θα καταρρεύσουν, οι επιστημονικοί - επαγγελματικοί φορείς, οι θεσμικοί εκφραστές της συλλογικής δράσης των επιστημόνων - επαγγελματιών: επιμελητήρια, σύλλογοι, σωματεία, επαγγελματικοί φορείς δεν θα έχουν τη δυνατότητα συλλογικής έκφρασης και εκπροσώπησης των επιστημονικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων και συμφερόντων των μελών τους, όταν τα μέλη αυτά είτε εξαρτώνται ως μεμονωμένα άτομα από τους μηχανισμούς της αγοράς είτε υπαλληλοποιούνται μαζικά σε «αλυσίδες» γραφείων - συγκροτημάτων...
Όμως στην περίπτωση των ελεύθερων επαγγελμάτων οι όροι της σύγκρουσης αλλάζουν σημαντικά. Οι επιστήμονες και οι επαγγελματίες δεν έχουν άμεση εξάρτηση ούτε από το Κράτος ούτε από το Κεφάλαιο. Έχουν διαμορφώσει ιστορικά ένα πεδίο σχετικής αυτονομίας που τους επιτρέπει να ασκήσουν έναν ανεξάρτητο κοινωνικό ρόλο, με πολιτικά μάλιστα χαρακτηριστικά σε περιόδους κρίσης. Έχοντας γι’ αυτό διαμορφώσει ένα δεσπόζοντα ρόλο στις εξελίξεις, έχουν τη δυνατότητα επηρεασμού ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων ασκώντας ένα σύγχρονο ρόλο οργανικών διανοουμένων (Α. Γκράμσι) αυτού των «γνωμηγητόρων» (opinion leaders).
Εάν οι προηγούμενοι στόχοι των «γενίτσαρων του νεοφιλελευθερισμού» αφορούσαν κοινωνικά στρώματα που εξαρτώνται άμεσα από το κράτος (δημόσιοι υπάλληλοι) και από το ιδιωτικό κεφάλαιο –και γι’ αυτό δεν διέθεταν πολλά περιθώρια αυτοάμυνας–, η περίπτωση των επιστημόνων - επαγγελματιών δεν μπορεί να ενταχθεί στο σενάριο της «σιωπής των αμνών»...
Πρόκειται για μια αντιπαράθεση και σύγκρουση που αποκτά ευδιάκριτα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Μια σύγκρουση που, ανεξάρτητα από την εξέλιξή της, θα οδηγήσει στην πλήρη απονομιμοποίηση της κυβέρνησης από τα πλέον δυναμικά –τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικο-ιδεολογικό επίπεδο– τμήματα της μεσαίας τάξης. Όταν, μάλιστα, η πολιτικο-κομματική τοποθέτηση των κοινωνικών αυτών στρωμάτων καθορίζει την πορεία των ίδιων των κομμάτων αλλά και των στρατηγικών της διακυβέρνησης.
Γι’ αυτό, σε τελική ανάλυση, η σύγκρουση αυτή μπορεί να σηματοδοτήσει την απαρχή του πολιτικού τέλους των ίδιων των «εμπνευστών» της... 

Mενέλαος Γκίβαλος
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 30/12/10 )
05/01/2011 - 08:35
ΠΗΓΗ: