Turkey and the Armenian Genocide: ''Aghet: Nation Murder" - Eric Friedler's documentary on Armenian Genocide ...

Aghet θα πει καταστροφή

Με την επίλυση του «αρμενικού ζητήματος» ο κεμαλισμός ανοίγει το βιβλίο της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας, με τη Μικρασιατική Καταστροφή το επισφραγίζει, με το «κουρδικό» το εμπλουτίζει. Η σύλληψη και υλοποίηση του εβραϊκού Ολοκαυτώματος ανευρίσκεται στην αρμενική γενοκτονία, σύμφωνα και με την ιστορική δήλωση του Α. Χίτλερ «Ποιος μιλάει σήμερα πια για τους Αρμένιους;».
Το ντοκιμαντέρ «Aghet» (στα αρμενικά «καταστροφή»), σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ερικ Φρίντλερ, που προβλήθηκε πρόσφατα από το πρώτο πρόγραμμα της γερμανικής τηλεόρασης (ARD) και λίγες μέρες μετά στο ενημερωτικό κανάλι Phoenix, μια κοινοπραξία των δύο δημοσίων τηλεοπτικών σταθμών της χώρας, δεν τίμησε απλώς την 95η επέτειο από τα τραγικά γεγονότα. Υπογράμμισε τις πτυχές του επίμαχου ζητήματος αναφορικά με τις ευθύνες, των οποίων αποποιείται σταθερά η Τουρκία, αλλά και τη συμβολή της Γερμανίας του Κάιζερ στα σχέδια του τουρκικού εθνικισμού. Η ευρηματικότητά του όμως έγκειται στην αφηγηματική δομή, αφού συνδυάζει τα ντοκουμέντα και το υλικό της εποχής με τη συμμετοχή γνωστών ηθοποιών, οι οποίοι «υποδύονται» τις ιστορικές προσωπικότητες που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διάρκεια των μαζικών εκκαθαρίσεων.
Στο «Aghet» μεταφέρεται κινηματογραφικά η μπρεχτική «αποστασιοποίηση», στο πλαίσιο μιας «no situation» σκηνοθεσίας («πλήρης απραξία»). Οι ηθοποιοί μιλάνε μπροστά στον φακό, με δωρική απλότητα και απόλυτη πειθαρχία: αναφέρουν, καταθέτουν, ενθυμούνται, χωρίς την παραμικρή σύσπαση του προσώπου και του συναισθηματικού κόσμου. Τα λόγια τους μεταφέρουν την οδυνηρή εμπειρία του παρελθόντος, αναπαριστούν ανάγλυφα την εποχή, σε μια διαρκή, αιματηρά διαλεκτική, «συνομιλία» με το υλικό της εποχής (αρχεία, ντοκιμαντέρ, μαρτυρίες). Παράλληλα αποκαλύπτουν επιπλέον την κυνική «ρεαλπολιτίκ» του Κάιζερ και της γερμανικής κυβέρνησης, σε ανοιχτή σύγκρουση με τις διπλωματικές υπηρεσίες της.
Μια πλειάδα σημαντικών ερμηνευτών του γερμανικού κινηματογράφου και θεάτρου (Χ. Μπάιερ, Ζ. Φίντσι, Μ. Γκέντεκ, Α. Σμιντ, Στ. Κουρτ, Χ. Τσίσλερ κ.ά.) «υποδύονται» τα ιστορικά πρόσωπα και τους αψευδείς μάρτυρες των τραγικών γεγονότων: ο Αμερικανός πρόξενος Λέσλι Α. Ντέιβις, που ενημέρωνε αναλυτικά την κυβέρνησή του για τις τουρκικές θηριωδίες και έγινε γνωστός με το βιβλίο του «Μια επαρχία-σφαγείο. Η αναφορά ενός Αμερικανού διπλωμάτη για την αρμενική γενοκτονία 1915-1917», η Σουηδή αδελφή νοσοκόμα Αλμα Γιόχανσον, η οποία συνέβαλε τα μέγιστα στην περίθαλψη των Αρμενίων, ο Γιοχάνες Λέπσιους, με επίσης σημαντική συμβολή στη διάσωσή τους, ο Ράφαελ Λέμκιν, εμπνευστής της «διακήρυξης κατά της γενοκτονίας» και νομικός σύμβουλος του ΟΗΕ και πολλοί άλλοι.
Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη, (πολιτιστική πρωτεύουσα 2010), ο Γκύντερ Γκρας, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Γκαίτε, ζήτησε από την Τουρκία να παραδεχτεί το έγκλημα εις βάρος του αρμενικού λαού και έθνους. Η ούτως ή άλλως μακρινή έως ατελέσφορη «ενταξιακή προοπτική» της Τουρκίας περνάει πρωτίστως μέσα από τις Συμπληγάδες Πέτρες της ιστορίας της. Η «πολιτιστική πρωτεύουσα 2010» έχει και τις σκοτεινές κηλίδες της.
Ο Ορχάν Παμούκ το αναγνώρισε πρώτος, ο Αρμένιος δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ το πλήρωσε με τη ζωή του. Τα ανώνυμα θύματα της αρμενικής γενοκτονίας περιμένουν τη δικαίωσή τους.

(Κωστας Θ. Καλφοπουλος)
Πηγή:
Καθημερινή