Σταμάτης Τζιτζής : Βία και ανομία συναντώνται και στις αγορές ...

(...)
η Ελλάδα θα διαπράξει ιστορικό λάθος εάν στραφεί γεωπολιτικά, λόγω των οικονομικών δυσκολιών και της κοινωνικής πικρίας, προς άλλες κατευθύνσεις. Η θέση της Ελλάδας, διατείνεται, είναι αδιαμφισβήτητα μέσα στην Ευρώπη, ωστόσο πρέπει να μάθει να παίζει το παιχνίδι σωστά και αποτελεσματικά.  ...Ειρωνεύεται τη σύγχρονη ελληνική δημοκρατία αποκαλώντας την «φιλελεύθερη» οικογενειοκρατία και τονίζει πόσο λυτρωτικό και απελευθερωτικό θα είναι για την ελληνική κοινωνία μια ανόρθωση των θεσμών. Μάλιστα, χρεώνει στη μεταπολίτευση την απαρχή της εθνικής μας κρίσης, την καλλιέργεια νοσηρών νοοτροπιών που εμπέδωσαν την ατιμωρησία και τη φαυλοκρατία.  
(...) 

Γιάννης Κουνέλης

Ο Σταμάτης Τζιτζής αποτελεί τη χαρακτηριστική μορφή Ελληνα επιστήμονα που διαπρέπει στο εξωτερικό. Εχοντας αφιερώσει όλο σχεδόν τον παραγωγικό του βίο στη Γαλλία και έχοντας ακολουθήσει τους κανόνες του υγιούς επιστημονικού ανταγωνισμού, το βιογραφικό του Τζιτζή δεν υπολείπεται σε τίποτα εκείνων παγκοσμίου φήμης καθηγητών. Κατατάσσεται χωρίς αμφιβολία ανάμεσα στους προοδευτικούς θεωρητικούς, ωστόσο αναγνωρίζει ότι η αναζήτηση της αλήθειας και της ορθής κρίσης δεν είναι εύκολη εργασία και σίγουρα όχι χωρίς λάθη. Η βία και η ανομία, θεωρεί ο Τζιτζής, δεν είναι χαρακτηριστικό που απαντάται μόνο στον δρόμο και τα οδοφράγματα, αλλά και στις αγορές χρήματος και στους θεσμούς της. Πιστεύει πως η Ελλάδα θα διαπράξει ιστορικό λάθος εάν στραφεί γεωπολιτικά, λόγω των οικονομικών δυσκολιών και της κοινωνικής πικρίας, προς άλλες κατευθύνσεις. Η θέση της Ελλάδας, διατείνεται, είναι αδιαμφισβήτητα μέσα στην Ευρώπη, ωστόσο πρέπει να μάθει να παίζει το παιχνίδι σωστά και αποτελεσματικά. Οταν αναφέρεται στους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα είναι παραπάνω από καυστικός.  Ειρωνεύεται τη σύγχρονη ελληνική δημοκρατία αποκαλώντας την «φιλελεύθερη» οικογενειοκρατία και τονίζει πόσο λυτρωτικό και απελευθερωτικό θα είναι για την ελληνική κοινωνία μια ανόρθωση των θεσμών. Μάλιστα, χρεώνει στη μεταπολίτευση την απαρχή της εθνικής μας κρίσης, την καλλιέργεια νοσηρών νοοτροπιών που εμπέδωσαν την ατιμωρησία και τη φαυλοκρατία.Ως Ελληνας του εξωτερικού μπορεί να παρακολουθεί με ψυχραιμία το οικονομικό δράμα της Ελλάδας, αλλά αποσύρει τη σκέψη του στο «ένδοξο» παρελθόν μας, αναζητώντας τη χαμένη μας εθνική αξιοπρέπεια. Αυτό το παρελθόν είναι άλλωστε, θεωρεί ο Τζιτζής, που κάνει την εθνική μας ταυτότητα σημείο αναφοράς της σύγχρονης Ευρώπης.

– Ζείτε και εργάζεστε στη Γαλλία πολλά χρόνια. Πώς αισθάνεται ένας Ελληνας του εξωτερικού με την πορεία της χώρας τα δύο τελευταία χρόνια;

– Ως μια πορεία από το φως στο σκοτάδι, σ’ ένα δρόμο δίχως επιστροφή. Και το συναίσθημα που με διαποτίζει είναι η λύπη, που μεταλλάσσεται σε αγανάκτηση όταν συλλογίζομαι την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα μας.

– Οι Γάλλοι πώς αντιμετωπίζουν το ελληνικό πρόβλημα;

– Πρέπει να τονιστεί ότι ο γαλλικός λαός είναι αθεράπευτα φιλελληνικός. Στην αρχή της κρίσης, όπως και άλλα κράτη που έκαναν προσπάθεια αναχαίτισής της, και ενώ η Ελλάδα δεν είχε πλήρη συνείδηση της σοβαρότητας, ο γαλλικός λαός είχε κάποια συναισθήματα αυστηρότητας απέναντι στην Ελλάδα. Σύντομα όμως κατανόησε το πραγματικό πρόβλημα, τους υπεύθυνους της κρίσης και άλλαξε ριζικά τις θέσεις του. Οι Γάλλοι βλέπουν σήμερα το πρόβλημα της ελληνικής κρίσης ως πρόβλημα της μεσαίας τάξης, θύμα μιας πολιτικής που χωλαίνει και μιας κρατικής διοίκησης με ανικανότητα αποτελεσματικής λειτουργίας. 

– Ποια προοπτική διαβλέπετε για την ελληνική κοινωνία τα επόμενα είκοσι χρόνια;

– Για να αλλάξει η ελληνική κοινωνία πρέπει να αλλάξει καθολικά το υπόβαθρό της. Η βασιλεία έπαιξε αρνητικό ρόλο στην ελληνική ιστορία και ο λαός αποφάσισε νόμιμα να απαλλαγεί από αυτήν. Τότε είχαμε μία βασιλεία εκ του δικαίου. Σήμερα έχουμε μία βασιλεία από την τάξη των πραγμάτων. Και οι υποψήφιοι διάδοχοι είναι πλέον του ενός. Θα τη χαρακτήριζα ειρωνικά ως μια «φιλελεύθερη» οικογενειοκρατία. Είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε ποια οικογένεια θα μας κυβερνάει. Με αυτό θέλω να πω ότι είναι ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην αλλαγή του πολιτικού συστήματος σήμερα στην Ελλάδα. Διότι η πηγή του προβλήματος είναι ο εδραιωμένος ανορθολογισμός που συντηρείται μέσα από ανίερες συμμαχίες πολιτικών που θέλουν να ζήσουν το χιλιόχρονο βασίλειο και κοινωνικές ομάδες ή πρόσωπα που εξυπηρετούν τον σκοπό αυτό με το αζημίωτο. Αν αλλάξει αυτό το θεμελιώδες πρόβλημα που φρενάρει όλη την ελληνική κοινωνία, η προοπτική μας σίγουρα θα είναι καλύτερη. 

– Πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει στο μεσοπρόθεσμο μέλλον επωφελή ευρωπαϊκή πορεία;

– Είμαι πεπεισμένος ότι μία ουσιαστική αλλαγή στην πολιτική πραγματικότητα της Ελλάδας θα συντελούσε στη βελτίωση της οικονομικής της κατάστασης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση θέλει την Ελλάδα, γιατί εκεί βρίσκονται οι ρίζες που γέννησαν τον πολιτισμό με τον οποίο γαλουχείται η Ευρώπη. Μια αλλαγή γεωπολιτικής κατεύθυνσης ίσως να βελτίωνε προσωρινά την κατάσταση της κρίσης, μακροπρόθεσμα όμως το τίμημα θα μπορούσε να οδηγήσει σε εθνική καταστροφή. Χρειαζόμαστε περισσότερο μία ριζοσπαστική αλλαγή νοοτροπίας. Μια αλλαγή που θα κάνει τον λαό μας από καταναλωτή γαλλικών ή γερμανικών προϊόντων, κυρίαρχο παίχτη σε έναν εξειδικευμένο οικονομικό τομέα. Μην ξεχνάτε ότι έχουμε ένα προνομιακό «οικόπεδο» στην Ευρώπη, το οποίο όμως δεν έχουμε αξιοποιήσει καθόλου. Αυτό είναι το παιχνίδι σήμερα. Αν μάθουμε να το παίζουμε σωστά θα μάθουμε να ζούμε και καλύτερα.

Η δίκαιη αγανάκτηση και τα όρια

– Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, μέρος του ιστορικού κέντρου της Αθήνας παραδόθηκε στη μανία των κουκουλοφόρων. Πώς εξηγείτε αυτό το φαινόμενο;

– Το φαινόμενο αυτό είναι πάντα δύσκολο να ερμηνευτεί, διότι ο δίκαιος κριτής του ή, αν θέλετε, ο ερμηνευτής του πρέπει να πατάει σε δύο βάρκες. Από τη μια, να διαπιστώσει διά μέσου αυτού του αδικαιολόγητου φαινομένου το επίπεδο της αγανάκτησης και της απόγνωσης ενίοτε που διακατέχει τον μέσο Ελληνα και, από την άλλη, να θέσει το όριο αυτής της αγανάκτησης. Το όριο όπου η δίκαιη αγανάκτηση και το αίτημα για αλλαγή μετατρέπεται σε απλή βία, που επιστρέφει αιτούμενη την πρότερη κατάσταση. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ο κουκουλοφόρος καθιστά το όποιο κράτος και την όποια έννομη τάξη θελκτικότερη από τη χαοτική ανατροπή που προτείνει και έτσι «συντηρητικοποιεί», εάν μου επιτρέπεται ο όρος, περαιτέρω την ελληνική κοινωνία. Εδώ η απόγνωση του μέσου Ελληνα είναι ακόμα μεγαλύτερη, όπως και η θλίψη του, που βλέπει τη ζωή του να ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο άκρα χωρίς προοπτική. Από τη μια τη βία των αγορών και από την άλλη την τυφλή βία και την ανομία. Παρακινδυνεύοντας μια σύνδεση, θα πω ότι πρόκειται για δύο άγριους φονταμενταλισμούς: της αγοράς και της ανομίας. Και οι δύο αιτούνται την πλήρη απορρύθμιση στο προνομιακό τους πεδίο. Ο πρώτος την απορρύθμιση της αγοράς και ο δεύτερος την απορρύθμιση της κοινωνίας.

– Θεωρείτε πως είναι συνέχεια του φαινομένου των Δεκεμβριανών του 2008;

– Εχω την εντύπωση ότι πρόκειται για τη συνέχεια ενός φαινομένου που εδράζεται σε μια νοοτροπία. Είναι η νοοτροπία του φοροφυγά, της αυθαίρετης δόμησης και γενικά της εκτεταμένης ανομίας ή της επιλεκτικής εφαρμογής των νόμων, που κυριαρχεί ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα. Για πολλές δεκαετίες, πολλές ομάδες κάνουν ό, τι θέλουν εις βάρος άλλων χωρίς συνέπειες. Γι’ αυτό και η κατάσταση ξεφεύγει τόσο συχνά εκτός ελέγχου. Οχι ότι σε άλλες χώρες δεν γίνονται διαδηλώσεις ή δεν προκαλούνται ζημιές. Αλλά στην Ελλάδα αυτό είναι ο κανόνας που κρύβεται πίσω από τα ενοχικά σύνδρομα της κοινωνίας, της αστυνομίας και της πολιτικής. Η κοινωνία φαίνεται, λοιπόν, να κινείται μαζικά προς το ένα άκρο ή το άλλο.

– Το γνωστικό σας αντικείμενο στο πανεπιστήμιο είναι η εγκληματολογία. Πιστεύετε ότι τα έχουμε δει όλα με την εγκληματικότητα στην Αθήνα;

– Είμαι πολύ απαισιόδοξος. Βρισκόμαστε στην απαρχή μιας νέας εγκληματικότητας. Αυτή η εγκληματικότητα έχει βέβαια τις ρίζες της σε εσωγενείς αιτίες και η παγκοσμιότητα επιδείνωσε την κατάσταση. Η γειτνίαση της Ελλάδας με αναπτυσσόμενες χώρες με ανεπαρκείς ελέγχους είχαν ως αποτέλεσμα να καταστούν οι μεγάλες πόλεις και ειδικά η Αθήνα πρώτος σταθμός σε ένα μεγάλο ταξίδι για την αναζήτηση καλύτερης ζωής. Οταν το ταξίδι αυτό δεν οδηγεί σε κάποιο είδος οικονομικής ενσωμάτωσης η εγκληματικότητα είναι η μόνη επιλογή. Αυτή η κατάσταση θα επιδεινωθεί και λόγω της κρίσης, η οποία θα αυξήσει το φαινόμενο της αποκλίνουσας συμπεριφοράς και στους Ελληνες πολίτες.

Ποιος είναι

Ο Σταμάτης Τζιτζής είναι αναπληρωτής επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου της Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Pantheon-Assas, Paris II, διευθυντής έρευνας στο Γαλλικό Ιδρυμα Ερευνών και καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Laurentienne του Καναδά.

Ομοίως, διδάσκει στο Καθολικό Ινστιτούτο των Παρισίων (Institut Catholique de Paris) και συμμετέχει στην επιτροπή έκδοσης του Περιοδικού της Ακαδημίας Αθηνών, Διοτίμα.

Εχει συμβάλει με τα πολυάριθμα βιβλία και επιστημονικά του άρθρα στην εξέλιξη των πεδίων του ενδιαφέροντός του και συγκεκριμένα στη Φιλοσοφία του Δικαίου, με έμφαση στην εγκληματολογία και τη θεωρία του ποινικού δικαίου.

Για το επιστημονικό του έργο έχει βραβευθεί επανειλημμένως.

Ενδεικτικά αναφέρουμε το βραβείο Prix de la Gendarmerie Nationale, το 2005. Παρεμβάσεις του φιλοξενούνται στον γαλλικό και τον διεθνή Τύπο.

Πρόσφατα βιβλία του είναι τα: «La Personne. Criminel et Victime», «Le Citoyen, l’Ethique, la Sanction», «Introduction a la Philosophie du Droit» και «Dictionnaire de la Police et de la Justice».

Συνέντευξη στον Βασιλη Μαγκλαρα

''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''

29-4-2012