How a Radical Greek Rescue Plan Fell Short ...
Wall Street Journal:
(Ολο το παρασκήνιο που αποκαλύπτει γιατί απέτυχε η διάσωση της Ελλάδας)
(Ολο το παρασκήνιο που αποκαλύπτει γιατί απέτυχε η διάσωση της Ελλάδας)
«Πώς απέτυχε ένα ριζικό σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας»
Η δραματική προσπάθεια και το «πείραμα» ενός σχεδίου που «πρέπει να πονάει»
Καταπέλτης κατά του - γερμανικής σύλληψης - σχεδίου λιτότητας που εφαρμόζεται στην Ελλάδα και των χειρισμών που ακολούθησαν από διάφορες πλευρές, είναι δημοσίευμα της Wall Street Journal, το οποίο χρεώνει ουσιαστικά την αποτυχία της ελληνικής διάσωσης στην ασφυκτική πολιτική της γερμανίδας Καγκελαρίου Ανγκελας Μέρκελ, αποκαλύπτοντας ότι τόσο ο κ. Γιώργος Παπανδρέου όσο και ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος (ειδικά ο δεύτερος), προσπάθησαν- ματαίως- να αμβλύνουν τους γερμανικούς ασφυκτικούς όρους του.
Καταγράφοντας αναλυτικά το δράμα που διαδραματίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια σε Αθήνα, Βρυξέλλες, Βερολίνο, και Νέα Υόρκη (έδρα του ΔΝΤ), η εφημερίδα υποστηρίζει κατηγορηματικά ότι «η διογκούμενη αναταραχή που καταγράφεται στην Ελλάδα αποτελεί το αποκορύφωμα ενός ριζικού πειράματος», όπως το χαρακτηρίζει, «λιτότητας, και μίας πρόχειρα σχεδιασμένης οικονομικής μεταρρύθμισης, που έσπρωξαν τη χώρα στο χείλος της κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης». «Η ιστορία του καταδικασμένου σχεδίου διάσωσης υποδηλώνει ότι η επιβολή της αυστηρής λιτότητας σε μεμονωμένα κράτη- μέλη, όχι μόνο δεν σώζει το ευρώ, αλλά μπορεί να επιδεινώσει την κρίση», τονίζει η εφημερίδα.
Και συνεχίζει: «Η μοίρα της Ελλάδας καταδεικνύει κυρίως ότι αυτό που απαιτείται (σ.σ: προφανώς αναφέρεται στη ρητορική της κυρίας Μέρκελ), για να πουληθεί ένα σχέδιο διάσωσης σε ένα απρόθυμο γερμανικό κοινό, μπορεί να είναι καταστροφικό, από πολιτικής απόψεως, για τον καταχρεωμένο ευρωπαϊκό νότο».
Παρά το γεγονός ότι το σχέδιο που καταρτίστηκε από την ΕΕ από κοινού με το ΔΝΤ είναι «το υψηλότερο από πλευράς κόστους στην ιστορία ενός κράτους» και το ότι «πολλοί από όσους ενεπλάκησαν σε αυτό υποστηρίζουν ότι η ευθύνη για την αποτυχία του χρεώνεται στην ελληνική πολιτική τάξη», για τον τέως πρωθυπουργό κ. Γιώργο Παπανδρέου τα πράγματα είναι διαφορετικά.
«Ηταν μία σχεδόν αδύνατη αποστολή (mission impossible)», δηλώνει σήμερα στην WSJ, ο κ. Παπανδρέου, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την αμερικανική εφημερίδα ως «ο άτυχος πρωθυπουργός που απομακρύνθηκε μετά από εξέγερση μελών του κόμματός του το περασμένο φθινόπωρο».
Ο κ. Παπανδρέου υποστηρίζει σήμερα ότι «όταν ζήτησε από τη γερμανίδα καγκελάριο ηπιότερους όρους, η απάντησή της ότι το σχέδιο διάσωσης πρέπει να πονάει». «Θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι κανένας άλλος δεν θα το θέλει», είπε χαρακτηριστικά η κυρία Μέρκελ, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται ο κ. Παπανδρέου.
Αντίθετη ήταν η γραμμή του ΔΝΤ, το οποίο τασσόταν, κατά τη WSJ, υπέρ του να δοθεί προτεραιότητα στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και του να γίνουν οι περικοπές των δαπανών σταδιακά, για να προστατευτεί η οικονομία.
«Η Γερμανία είπε όχι: οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν ταυτοχρόνως με το αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από το 15,8% του ΑΕΠ το 2009 κάτω από το 3% το 2014». «Χρονοδιάγραμμα το οποίο», όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά η εφημερίδα, «αποδείχθηκε μη ρεαλιστικό: οι περικοπές των δαπανών και η αύξηση των φόρων έσπρωξαν την οικονομία σε τόσο βαθιά ύφεση ώστε να κολλήσει το έλλειμμα στο 10% περίπου του ΑΕΠ».
«Συνήθως όταν το ΔΝΤ επιβάλλει πολιτικές λιτότητας, επιτρέπει σε μία χώρα να υποτιμήσει το νόμισμά της, με την ελπίδα ότι οι φθηνότερες εξαγωγές της θα αντισταθμίσουν την πτώση της εγχώριας ζήτησης», κάτι που δεν ήταν σε θέση να κάνει η Ελλάδα, η περίπτωση της οποίας «θυμίζει», κατά την εφημερίδα, την Αργεντινή και το «κλείδωμα» του εθνικού της νομίσματος με το αμερικανικό δολάριο.
Ο οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, η εταιρία Lazard Ltd., τον είχε ήδη προειδοποιήσει ότι «τα ομολογιακά χρέη της χώρας ήταν αβάστακτα και χρειάζονταν αναδιάρθρωση», άποψη με την οποία συμφωνούσε και ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Ντομινίκ Στρος-Καν. Η συγκεκριμένη θέση προσέκρουσε ωστόσο στις αντιρρήσεις τόσο της Γαλλίας, όσο και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίες φοβήθηκαν, κατά την WSJ, ότι μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να απειλήσει την αξιοπιστία του αξιόχρεου άλλων χωρών του ευρώ. «Η Γερμανία», από την πλευρά της, «θεωρούσε ότι μία «άφεση» του χρέους θα οδηγούσε στη χαλάρωση της πίεσης που ασκείτο στην Αθήνα για την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών».
«Κι εγώ θα ήθελα να μειώσω το έλλειμμά μου στο μισό», φέρεται να είχε δηλώσει τότε η κυρία Μέρκελ προς τον κ. Παπανδρέου σε συνάντησή τους στην έδρα της γερμανικής Καγκελαρίας στο Βερολίνο.
Παρά τις προσπάθειες του τότε υπουργού Οικονομικών κ. Γιώργου Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα πάντα με την αμερικανική εφημερίδα, και την αρχικά θετική άποψη της κοινής γνώμης για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούσαν στην εξυγίανση του δημόσιου τομέα και την πάταξη της διαφθοράς, τα πράγματα εξελίχθηκαν με τρόπο δραματικό, σε σημείο που «την άνοιξη του 2011, η λιτότητα και η κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας οδήγησαν την οικονομία σε ελεύθερη πτώση. Οι διαμαρτυρίες συγκλόνισαν το κέντρο της Αθήνας. Δεν υπήρχε πλέον κοινοβουλευτική στήριξη για την έγκριση των μέτρων», γράφει η WSJ.
«Τον Ιούνιο ο κ. Παπανδρέου αντικατέστησε τον υπουργό Οικονομικών του με τον μεγαλύτερο πολιτικό του αντίπαλο», όπως λέει χαρακτηριστικά η εφημερίδα, «τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο» («έναν από τους μεγαλύτερους ρήτορες από την αρχαιότητα»), αποστολή την οποία ο ίδιος «ανέλαβε απρόθυμα, φοβούμενος ότι θα ήταν καταστροφή για το πολιτικό του μέλλον».
«Πολλοί Ελληνες πίστεψαν ότι (ο κ. Βενιζέλος) θα ήταν σκληρός διαπραγματευτής με την Ευρώπη και το ΔΝΤ» φέροντας καλύτερα αποτελέσματα. Εκαναν λάθος. «Ο μακρύς λόγος» του κ. Βενιζέλου κατά την πρώτη του συμμετοχή στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στο Λουξεμβούργο «χτύπησε» κατά την εφημερίδα «τις λάθος χορδές».
Ο κ. Βενιζέλος «είπε στους ομολόγους του ότι έπρεπε να χαλαρώσουν στους σκληρούς όρους λιτότητας της Ελλάδας, υπογραμμίζοντας τις αυξανόμενες πολιτικές δυσκολίες» που αντιμετώπιζε η χώρα. «Χαρακτήρισε τους στόχους για ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας περιουσίας μη ρεαλιστικούς και κατηγόρησε το ευρωπαϊκό δίκαιο ότι καθιστά την πώληση περιουσιακών στοιχείων του κράτους πολύπλοκη. Αφησε να εννοηθεί ότι η Ευρώπη δεν είχε άλλη επιλογή από το να δανείσει περισσότερα χρήματα, καθώς μία ελληνική χρεοκοπία θα αποσταθεροποιούσε την ευρωζώνη». «Η ελληνική κρίση είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα», είχε πει τότε χαρακτηριστικά.
Εις μάτην. «Οι άλλοι υπουργοί αντέδρασαν με οργή. Κατά τη γνώμη τους, ήταν σαν (σ.σ. ο κ. Βενιζέλος) να προσπαθούσε να αμβλύνει δύσκολες αποφάσεις απειλώντας τους πιστωτές του. Επιδόθηκαν σε μία επίθεση κατά του κ. Βενιζέλου», όπως γράφει η εφημερίδα, «μέχρι τις 2 τα ξημερώματα, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να οικοδομήσει ξανά την αξιοπιστία της προτού λάβει νέα βοήθεια».
Αποτέλεσμα; «Αντί να εγκρίνουν την προγραμματισμένη τρίμηνη δόση, οι υπουργοί έβαλαν πάγο έως ότου η Αθήνα προχωρούσε σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις».
Οι δραματικές στιγμές που βίωσε ο κ. Βενιζέλος καταγράφονται λεπτομερώς. «Καθώς η σύνοδος έφθανε στο τέλος της, ο κ. Βενιζέλος προσπάθησε για άλλη μία φορά να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση, κάτι που θα του επέτρεπε μία πολιτική νίκη στην πατρίδα του. «Βρίσκομαι εδώ για πρώτη φορά», φέρεται να είπε. «Θα έκανε άσχημη εντύπωση αν η δόση δεν εγκριθεί». Εκκληση η οποία «προκάλεσε το οργισμένο ξέσπασμα του ολλανδού ομολόγου του κ. Γιαν Κίις ντε Γιάγκερ».
Στις 23 Ιουνίου εξάλλου, «η κυρία Μέρκελ και άλλοι αρχηγοί ευρωπαϊκών συντηρητικών κομμάτων κάλεσαν στις Βρυξέλλες τον κ. Σαμαρά. Επί τρεις ώρες προσπαθούσαν να τον πείσουν να στηρίξει το πρόγραμμα. Ο κ. Σαμαράς τους απάντησε ότι το πρόγραμμα είναι καταδικασμένο να αποτύχει. «Τότε θα χρειαστείτε ένα σχέδιο-Β και είμαι ο μόνος που μπορώ να το φέρω εις πέρας», φέρεται να δήλωσε.
Ο κ. Σαμαράς εμφανίστηκε πρόθυμος να μειώσει το έλλειμμα, μέσω όμως μείωσης της φορολόγησης, κάτι που θα οδηγούσε, κατά τη γνώμη του, στην ώθηση της οικονομίας. Η άποψή του βρήκε σύμμαχο, σύμφωνα με τη WSJ, μόνο τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν.
Ο κ. Βενιζέλος από την πλευρά του, «προσπάθησε ξανά να επιβάλλει χαλάρωση των όρων του σχεδίου διάσωσης τον Σεπτέμβριο». «Κατά τη διάρκεια μεταμεσονύκτιων συνομιλιών στο υπουργείο Οικονομικών, επιθεωρητές από το ΔΝΤ και την ΕΕ τον πίεσαν να προχωρήσει στην απόλυση εργαζομένων του δημοσίου τομέα και στο κλείσιμο προβληματικών κρατικών επιχειρήσεων».
Ο κ. Βενιζέλος αρνήθηκε. «Δεν θέλω να μπω σε μία τεχνικής φύσεως συζήτηση μαζί σας. Το ζήτημα είναι πολιτικό», φέρεται να είπε. «Οι επιθεωρητές του απάντησαν ότι δεν ήταν σε θέση να προσφέρουν πολιτικές παραχωρήσεις και αποχώρησαν από την Αθήνα χωρίς να εισηγηθούν την απελευθέρωση της επόμενης δόσης για την Ελλάδα».
Το τι ακολούθησε κινείται στα όρια του δράματος. Η χώρα βρέθηκε ξανά στο χείλος του γκρεμού, με «το υπουργείο Οικονομικών να διαθέτει λιγότερο από ένα δισ. ευρώ στα ταμεία του. Ο λογαριασμός για τη μηνιαία καταβολή μισθών και συντάξεων του Δημοσίου ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερος. Η κυβέρνηση της Ελλάδας γλίτωσε τη χρεοκοπία μόνο επιλέγοντας να μην πληρώσει τους προμηθευτές της».
«Ο κ. Βενιζέλος έπρεπε να στραφεί ξανά προς τους ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών, οι οποίοι θα είχαν συνάντηση στο Βρότσλαβ της Πολωνίας στα μέσα Σεπτεμβρίου». «Το βράδυ πριν από τη σύνοδο», γράφει η εφημερίδα, «ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στρίμωξε τον κ. Βενιζέλο στο μπαρ του ξενοδοχείου που διέμεναν, και του ξεκαθάρισε, εν μέσω μίας μπουκάλας κρασιού για λεπτά γούστα, ότι η Ευρώπη έχει εξαντλήσει τα όρια ανοχής της με την Ελλάδα».
«Αν θέλετε να παραμείνετε στο ευρώ, πρέπει να πάρετε μέτρα», φέρεται να είπε ο κ. Σόιμπλε. «Η Ελλάδα επιθυμεί να παραμείνει στο ευρώ», απάντησε ο έλληνας υπουργός Οικονομικών, ο οποίος, σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται η εφημερίδα «έγινε πιο συνεργάσιμος».
«Το ελληνικό πρόγραμμα ωστόσο είχε εκτροχιαστεί δραματικά», όπως γράφει η WSJ. «Τον Οκτώβριο, το ΔΝΤ, υπό την αυστηρή πλέον ηγεσία της πρώην υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ, ανάγκασε την Ευρώπη να έρθει αντιμέτωπη με την πραγματικότητα: τα νούμερα δεν έβγαιναν».
Η «διάγνωση» ανάγκασε τους ευρωπαίους ηγέτες να ελαφρύνουν το χρέος της Ελλάδας, με το ευρωπαϊκό συμβούλιο της 26ης Οκτωβρίου να οδηγεί στο (περιβόητο) κούρεμα στο 53,5% των ελληνικών ομολόγων.
«Η κυρία Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες της ευρωζώνης θεώρησαν το κούρεμα και τη νέα δανειακή συμφωνία ικανά για να ρυθμίσουν το ελληνικό ζήτημα. Στην Αθήνα ωστόσο η κυβέρνηση φυλλορροούσε», σχολιάζει χαρακτηριστικά η αμερικανική εφημερίδα.
«Εν μέσω της διογκούμενης κοινωνικής αναταραχής και της όλο και ισχνότερης στήριξής του στο κοινοβούλιο ο κ. Παπανδρέου πρότεινε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το νέο σχέδιο».
Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή. Στο δράμα που εκτυλίχθηκε στις (κινηματογραφικές) Κάνες, «στις 2 Νοεμβρίου, εξοργισμένοι από το ελληνικό απρόοπτο, η κυρία Μέρκελ και ο κ. Σαρκοζί έθεσαν στον κ. Παπανδρέου το δίλημμα: εφαρμογή του προγράμματος ή έξοδος από το ευρώ».
«Κατά την επιστροφή του αεροπλάνου στην Αθήνα εκείνη τη νύχτα, ο κ. Παπανδρέου αποφάσισε ότι χρειαζόταν λίγο ύπνο. Ο κ. Βενιζέλος έμεινε ξάγρυπνος, πήρε ένα φύλλο χαρτί και έγραψε ένα δελτίο Τύπου που ακύρωνε το δημοψήφισμα. «Η θέση της Ελλάδας στο ευρώ αποτελεί ιστορική κατάκτηση... που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί», έγραψε. Οταν προσγειώθηκε το αεροπλάνο, στις 4:45 τα ξημερώματα, έδωσε στη δημοσιότητα το κείμενο χωρίς να ενημερώσει τον κ. Παπανδρέου».
«Βουλευτές προσκείμενοι στον κ. Βενιζέλο αμφισβήτησαν τον κ. Παπανδρέου». Ο τελευταίος αναγκάστηκε σε παραίτηση καθώς οι ωμές και ανοιχτές πλέον «απειλές περί εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη σόκαραν την ελληνική κοινή γνώμη».
«Σοκαρισμένος» ήταν κατά την εφημερίδα και ο κ. Σαμαράς. «Σαμαράς και Βενιζέλος αναγκάστηκαν να γίνουν απρόθυμοι συνεταίροι, στηρίζοντας έναν νέο πρωθυπουργό, τον πρώην κεντρικό τραπεζίτη κ. Λουκά Παπαδήμο».
«Ο κ. Παπαδήμος ωστόσο, ένα προσεκτικό πρώην στέλεχος της ΕΚΤ, στερούνταν της απαραίτητης πολιτικής ισχύος για τη μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας και του κράτους εξαιτίας ενός απρόθυμου κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα», όπως υποστηρίζει η εφημερίδα, «το μεγαλύτερο μέρος των μεταρρυθμίσεων να παραμένει στον πάγο μέχρι τις εκλογές του Μαΐου», τις οποίες «απαίτησε ο κ. Σαμαράς». «Οι σύμβουλοί του δεν πίστευαν τις δημοσκοπήσεις, ο οποίες έδειχναν να καταρρέει η στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων και να αυξάνονται οι ψήφοι για τους κομμουνιστές, τους νεοναζί και άλλες ριζοσπαστικές ομάδες», όπως αναφέρει η εφημερίδα.
«Στις 6 Μαΐου ωστόσο, Νέα Δημοκρατία και ΠαΣοΚ υπέστησαν πλήγμα πολύ μεγαλύτερο από αυτό που έδειχναν οι δημοσκοπήσεις», τονίζει η WSJ.
Και καταλήγει: «Ο λαός κατηγορεί τα δύο μεγάλα κόμματα του κατεστημένου ότι ήταν αυτά που οδήγησαν την Ελλάδα στην κρίση χρέους, και ότι ακολούθως την κατέστρεψαν, στη προσπάθειά τους να βγουν από αυτήν».
10-5-2012
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ
ΣΧΕΤΙΚΑ:
How a Radical Greek Rescue Plan Fell Short ...
ATHENS—Two years after Europe bailed Greece out to protect the euro, the rescue has become a debacle that threatens to unravel the common currency.
After Greece's May 6 elections left pro-bailout parties too weakened to govern the country, more elections are likely in June, with no guarantee a stable government will emerge. By next month, Athens must identify €11.5 billion, or $15 billion, in fresh spending cuts or face suspension of the international loans it needs to pay pensions and run schools. If it doesn't get the money, it would eventually have to print its own.
Greece's growing turmoil is the culmination of a radical austerity experiment and botched economic overhaul that have pushed the nation to the brink of social and political breakdown. The story of the ill-fated bailout suggests that forcing deep austerity on individual member states won't save the euro and may worsen its crisis.
\
Mean Street host Evan Newmark calls on WSJ's Charles Forelle to explain the Euro Zone debate to reconsider the upcoming bailout payment to Greece and its impact on the global economy.
Photo: Getty Images.
![[debtstream0510]](http://si.wsj.net/public/resources/images/OB-SX473_debtst_D_20120510065911.jpg)
Euro Zone by the Numbers
The 17-nation euro zone is a collection of countries with vastly different economic profiles. See how they stack up on the major measures.
"The program is suicidal, not only for Greece but for the euro," says Louka Katseli, a former Greek economy minister. "In Spain, Portugal, Italy—everywhere, the same mistake is being made," she says, referring to the European Union's insistence on slashing spending in a recession.
Germany reiterated on Wednesday that Greece needs to stick to its austerity promises; euro-zone governments decided on Wednesday to postpone part of Greece's next aid payment as a warning to Greek politicians.
Greece's bailout by the EU and International Monetary Fund is the costliest financial rescue of a nation in history, with paid or pledged loans totaling €245 billion. It has already involved the biggest-ever sovereign-debt default, a debt restructuring that wiped out more than €100 billion of Greek bond debt.
Yet the restructuring left Greece with two mountains to climb: curbing a still-rising debt more than 1.5 times the size of its economy, while forcing down wages and prices to make the country competitive.
Straining to keep Greece afloat, the EU and IMF doubled their bet in March, greatly expanding the loan program despite the country's deepening political paralysis.
Responsibility for the mess, many of those involved in the effort say, lies with a Greek political class that couldn't or wouldn't reform the country, an unrealistic program that assumed a quick economic recovery despite draconian austerity and crushing debts, and growing mistrust between Greece and its creditors.
"It was almost a mission impossible," says George Papandreou, the luckless Greek premier who negotiated the original bailout and then was forced out by a party revolt last fall.
Mr. Papandreou says that when he asked German Chancellor Angela Merkel for gentler conditions in 2010, she replied that the aid program had to hurt. "We want to make sure nobody else will want this," Ms. Merkel told him.
Greece's economy has already shrunk by 14% in the past three years, and IMF officials privately expect a further 6.5% contraction this year. Something has to give, and it could be the boundaries of the euro.
Europe fears that a Greek exit from the euro could spur massive capital flight from Portugal, Spain or other struggling euro members. Some European officials argue privately that the euro could cope with a Greek exit because markets understand that Greece's debt crisis is uniquely severe.
Others worry that by triggering runs on banks and government-bond markets it could endanger the currency itself. That would present Germany and Europe's north with a terrible choice: to watch the centerpiece of Europe's decades of political integration collapse or to rush into a deeper fiscal union, including common bond issuance, to save the euro.
Agence France-Presse/Getty Images
George Papandreou:
Greek premier October 2009–November 2011. Inherited debt crisis. Promised changes but struggled to keep his Socialist party together in face of voter wrath.
Greek premier October 2009–November 2011. Inherited debt crisis. Promised changes but struggled to keep his Socialist party together in face of voter wrath.
Bloomberg News
Angela Merkel:
German chancellor since 2005. Imposed painful terms for bailing out Greece, now fears a Greek exit from euro could destabilize other members of currency.
German chancellor since 2005. Imposed painful terms for bailing out Greece, now fears a Greek exit from euro could destabilize other members of currency.
When the IMF and European countries banded together in May of 2010 to offer Greece a €110 billion rescue, leaders believed they had acted boldly to avoid calamity.
The deal required Greece to get a grip on public spending and tax collection while revamping a bloated bureaucracy and jungle of laws that had rendered its economy internationally uncompetitive.
While everyone accepted that Greece needed fiscal retrenchment, the IMF argued for giving structural changes priority and making the spending cuts gradual, to protect the economy.
Germany said no: Structural reforms would take place at the same time as drastic austerity to bring down the budget deficit—15.8% of gross domestic product in 2009—to under 3% by 2014. The timetable proved unrealistic: Spending cuts and tax increases pushed the economy into such a deep recession that the deficit got stuck at around 10% of GDP.
Usually when the IMF imposes austerity, it makes a country devalue its currency, in the hope its cheaper exports will offset falling domestic demand.
But Greece no longer has a currency of its own to devalue. Its downward spiral bears increasing resemblance to Argentina's a decade ago. Argentina tried to maintain a fixed exchange rate to the dollar even as IMF austerity drove it deeper into recession, ending in social unrest and political breakdown.
From the start, Greece's surfeit of debt undermined its chances. Mr. Papandreou's financial adviser, Lazard Ltd., told him the country's bond debts were unsustainable and needed restructuring.
The head of the IMF at the time, Dominique Strauss-Kahn, was open to it. But Europe wasn't. France and the European Central Bank feared that a Greek default, even via a negotiated restructuring of bonds, would undermine trust in other euro members' debt. Germany thought debt forgiveness would relax the pressure on Athens to make other changes.
"I'd like to cut my debt in half too," Ms. Merkel told Mr. Papandreou during a meeting at the Berlin chancellery, according to the Greek premier.
Despite Greece's concerns over the plan, its efforts to change began strongly. Polls showed solid public support for taming bureaucracy, corruption and tax evasion, and scrapping the privileges various interest groups had won over the years. Lawyers, taxi drivers, railroad employees and many other groups enjoyed protection from competition or special tax or pension perks, creating cartels and waste.
Finance Minister George Papaconstantinou attacked the budget deficit. Sharp spending cuts and tax boosts brought the deficit down to 10.6% of GDP in 2010. But change quickly fell victim to party politics.
Firebrand opposition leader Antonis Samaras, head of the conservative New Democracy party, denounced the tough bailout terms and declared that local elections in November 2010 were a referendum on the ruling Socialist party, known as Pasok. Mr. Papandreou called on Greeks to back him or sack him. Pasok won the elections, but by a much smaller margin than before.
"Voter fatigue was obvious," says Haris Pamboukis, a cabinet member at the time.
Mr. Papaconstantinou found himself increasingly isolated in cabinet. The U.K.-trained economist was an outsider in Greek politics. He couldn't get other ministers to shut loss-making state industries and pointless army bases, or to ax thousands of civil-service jobs created in return for votes. Nor could he reduce Greece's chronic tax evasion, abetted by corruption among tax inspectors.
Bloomberg News
Antonis Samaras:
Head of conservative New Democracy party since November 2009. Attacked the bailout program in 201011, now supports it. Fared badly in Sunday's vote.
Head of conservative New Democracy party since November 2009. Attacked the bailout program in 201011, now supports it. Fared badly in Sunday's vote.
Bloomberg News
Evangelos Venizelos:
Finance minister, June 2011-March 2012. Papandreou's successor as Socialist leader, tried and failed to make Europe relax the bailout terms, led his party to a heavy election defeat on May 6.
Finance minister, June 2011-March 2012. Papandreou's successor as Socialist leader, tried and failed to make Europe relax the bailout terms, led his party to a heavy election defeat on May 6.
He did what he could: cutting pensions and public-sector pay, while raising sales taxes. But that sapped consumer spending. Shops and small businesses failed. Unemployment surged. Public hostility grew.
Civil servants facing pay cuts went on strike, including at the finance ministry. "It was a case of 'you pretend to pay me, I pretend to work,' " one minister says.
In spring 2011, austerity and collapsing business and consumer confidence pushed the economy into free fall. Protests rocked the center of Athens. There wasn't enough support in Parliament to pass the next set of austerity measures.
In June, Mr. Papandreou replaced his finance minister with the premier's biggest rival, Evangelos Venizelos. Europe's ebbing trust in Greece soon plunged.
Mr. Venizelos, who has been described as one of the most eloquent Greek orators since ancient times, took the finance job reluctantly, fretting that the unpopular task could destroy his political ambitions, colleagues at the time say.
Many Greeks hoped he would be a tough negotiator with Europe and the IMF. Mr. Venizelos's first foray was at a finance ministers' meeting in Luxembourg. His long speech hit all the wrong notes.
He told his euro-zone peers they needed to relax Greece's austerity targets, citing the growing political difficulties. He called privatization goals unrealistic and blamed EU law for making asset sales complicated. He suggested Europe had no choice but to lend more money because a Greek bankruptcy could destabilize the euro zone. Greece's crisis "is a European problem," he said.
Other ministers reacted with fury. To them, it sounded as if he was trying shirk hard decisions while blackmailing his creditors. They lambasted Mr. Venizelos until 2 a.m., saying Greece had to rebuild its credibility before it got any more aid.
Instead of releasing a quarterly loan payment as planned, the ministers put it on ice until Athens enacted more austerity.
As the meeting ended, the bruised Mr. Venizelos tried once more to secure the money, to allow him a political victory at home. "I'm here for the first time," he pleaded, according to people who heard him. "It would be a bad signal if the tranche is not released." Jan Kees de Jager, the equally burly Dutch finance minister, erupted in anger.
Part of the government's problem, Europe knew, was that Mr. Samaras was assailing the austerity measures, and his conservatives had overtaken Pasok in opinion polls as a result.
Ms. Merkel and other heads of European conservative parties summoned Mr. Samaras to Brussels on June 23. For three hours, they pressed him to back the program. Mr. Samaras told them the program would fail. "Then you will need a plan B, and I'm the one who can bring it about," he said.
Ms. Merkel asked Mr. Samaras what he proposed. He said he agreed with cutting the budget deficit—but he wanted to do it by cutting taxes to spur the economy.
A tax cut would create a bigger budget shortfall, other conservative leaders said. Only Viktor Orban, Hungary's maverick premier, sided with Mr. Samaras. "Some understand that we are right," the unbending Mr. Samaras told reporters after the meeting.
Mr. Venizelos tried again to force a relaxation of the bailout terms in September. At nighttime talks in his finance ministry, inspectors from the EU and IMF pressed him to lay off civil servants and shut loss-making state enterprises.
Mr. Venizelos refused. "I don't want to enter into a technical discussion with you. The issue is political," he said, according to people present. (Mr. Venizelos didn't return messages requesting comment.) The inspectors told him they couldn't offer any political concessions, and left town without recommending the release of Greece's next slice of aid.
The finance ministry had less than €1 billion left in its coffers. The monthly bill for public wages and pensions was around four times that. Greece's government avoided bankruptcy only by not paying its suppliers.
Mr. Venizelos had to appeal again to European finance ministers, who met in Wroclaw, Poland, in mid-September. The night before the meeting, Germany's Wolfgang Schäuble collared Mr. Venizelos in their hotel's cellar bar and made it clear over a bottle of fine wine that Europe was getting fed up with Greece.
"If you want to stay in the euro, you have to act," Mr. Schäuble said.
Greece did want to stay in the euro, Mr. Venizelos said.
Mr. Venizelos became more cooperative, euro-zone officials say. But the Greek program was badly off track. The government had made little headway on its long list of promised changes to reduce red tape, increase competition and attract investment.
In October, the IMF, now under the more stringent leadership of former French Finance Minister Christine Lagarde, forced Europe to recognize reality: The numbers didn't add up.
That forced European leaders to grant Athens debt relief. An EU summit on Oct. 26 led eventually to a 53.5% "haircut" in Greece's bond debt, coupled with more aid loans. But by this time most of Greece's debt was owed to euro-zone authorities and the IMF, rather than to private bondholders. A bond restructuring that could have worked at the outset had a limited effect: Greece's debt fell from €356 billion in 2011 to a projected €327 billion this year.
Ms. Merkel and other euro-zone leaders thought the haircut-and-new-loans deal had settled the Greek question. But in Athens, the government was falling apart.
Amid rising social unrest and fraying support in parliament, Mr. Papandreou proposed a referendum on the expanded bailout.
Ms. Merkel and French President Nicolas Sarkozy, angered by Greece's unpredictability, told the Greek premier in the French Riviera resort of Cannes on Nov. 2 that the referendum should make the choice facing Greeks clear: Implement the bailout program or leave the euro. He agreed.
On the government plane home that night, Mr. Papandreou suggested getting some sleep and rolled onto his side. Mr. Venizelos stayed awake, took out a sheet of paper and scribbled a news release denouncing the referendum. "Greece's position within the euro area is a historic conquest…that cannot be put in doubt," he wrote. On landing in Athens at 4:45 a.m., he released the statement without informing Mr. Papandreou.
Lawmakers close to Mr. Venizelos came out against Mr. Papandreou. His referendum and his majority were history. He resigned days later.
Euro-zone leaders' open talk of expelling Greece shocked the country. Consumer and business spending nearly came to a halt. Savers queued at banks to take their cash home.
Mr. Samaras, too, was shocked. After months of denouncing the program, he joined a bipartisan coalition supporting it. Messrs. Samaras and Venizelos became reluctant partners, propping up a new prime minister, former central banker Lucas Papademos.
But Mr. Papademos, a cautious former ECB board member, lacked the political clout to push the overhaul of Greece's economy and state through a reluctant Parliament. Instead, most reforms were on ice until the May elections.
It was Mr. Samaras who insisted on holding early elections. He rejected Pasok's entreaties to let Mr. Papademos govern until the parliamentary term ended in late 2013. Mr. Samaras was confident his New Democracy party could win. His advisers didn't believe the opinion polls, which showed collapsing support for both major parties—his and Pasok—and rising votes for Communists, neo-Nazis and other radical groups.
On May 6, New Democracy and Pasok fared even worse than opinion polls suggested. The nation blames the two established parties for getting Greece into a debt crisis, and for destroying it in the attempt to escape.
πηγη