Salman Rushdie: Η ζωή υπό την απειλή της φετβά ...
Salman Rushdie
Επιμέλεια: Γρηγόρης Καυκιάς
SPIEGEL: Κύριε Ρούσντι, δώσατε όνομα στα απομνημονεύματά σας αφότου επινοήσατε ένα ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της περιόδου που κρυβόσασταν.
ΡΟΥΣΝΤΙ: Ναι. Το πρώτο πράγμα που μου είπαν οι αστυνομικοί ότι χρειαζόμουν ήταν ένα ψευδώνυμο, προκειμένου να εξασφαλίσω μερικά βασικά πρακτικά πράγματα, όπως την ενοικίαση κρυφών σπιτιών και το άνοιγμα ενός ψεύτικου τραπεζικού λογαριασμού για να μπορώ να υπογράφω επιταγές. Εκτός αυτού, οι σωματοφύλακές μου χρειάζονταν έναν κωδικό όνομα για να χρησιμοποιούν όταν αναφέρονταν σε μένα. Αλλά για προσπαθήστε να βρείτε ένα. Το σκεφτόμουν μέρες.
SPIEGEL: Και ύστερα από όλα καταλήξατε στο «Τζόζεφ Άντον»;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Τα ονόματα των δύο αγαπημένων μου συγγραφέων, του Τζόζεφ Κόνραντ και του Άντον Τσέχωφ. Αρχικά ήθελα να χρησιμοποιήσω το όνομα ενός ήρωα που είχα σκεφτεί για ένα νέο μυθιστόρημα. Ο ήρωας ήταν λίγο διανοητικά μπερδεμένος, επίσης συγγραφέας, και λεγόταν Ατζίμπ Μαμουλί. Έμοιαζε να ταιριάζει. Ατζίμπ, σημαίνει ‘’περίεργος’’ και Μαμουλί σημαίνει ‘’κανονικός’’. Επομένως ήμουν ο κύριος Περίεργος Κανονικός, μία αντίφαση. Έτσι ένιωθα για τον εαυτό μου.
SPIEGEL: Και;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Λοιπόν, το όνομα δεν άρεσε στους ανθρώπους της ασφάλειάς μου. Πολύ δύσκολο να το θυμάσαι, πολύ δύσκολο να το προφέρεις, πολύ ασιατικό. Είπαν πως οι εχθροί μας μπορεί τελικά να τα έβαζαν και τα δύο μαζί. Ύστερα προσπάθησα να συνδυάσω ονόματα άλλων συγγραφέων που μου αρέσουν όπως: Μάρσελ Μπέκετ, Βλαντιμίρ Τζόυς , Φράνζ Στερν. Όλα ήταν γελοία.
SPIEGEL: Σε μια συνέντευξή σας στο SPIEGEL ενάμισι χρόνο πριν, μας είπατε πως αυτή η περίοδος ήταν για σας πολύ επιζήμια συναισθηματικά και ψυχολογικά. Σας βοήθησε ώστε να γράψετε για αυτό τώρα;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Για πολύ καιρό, δεν ένοιωθα συναισθηματικά ικανός να ξαναζήσω την πραγματικότητα εκείνων των ημερών. Δεν ήθελα. Σκεφτόμουν: Δραπέτευσα από αυτό το σκοτεινό τούνελ και κατάφερα με κάποιο τρόπο να κλείσω τη πόρτα πίσω μου. Απλά θα αφήσω τη πόρτα κλειστή. Ωστόσο γνώριζα πάντα πως τελικά θα έγραφα για αυτό. Κρατούσα ένα ημερολόγιο σχεδόν από τη πρώτη μέρα και σχεδόν κάθε μέρα.
Με σωματοφύλακες το 1993
SPIEGEL: Πώς ήταν εκείνες οι μέρες;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Την μέρα που δημοσιεύθηκε η φετβά, 14 Φεβρουαρίου του 1989, έφυγα από το σπίτι μου στο Λονδίνο και δεν ήξερα ότι δεν θα ήμουν για χρόνια σε θέση να επιστρέψω. Το Ειδικό Τμήμα της Αστυνομίας ονόμασε την υπόθεσή μου «Επιχείρηση Μαλαχίτης», και την επομένη ξεκίνησε. Με μετακινούσαν τους πρώτους μήνες, σε ξενοδοχεία, όπου τα πρωινά σέρβιραν συνταξιούχοι αστυνομικοί, σε φιλικά σπίτια και αργότερα σε διαμερίσματα και σπίτια που νοικιάζονταν τελευταία στιγμή. Ξεκίνησα τις μέρες μου τρέχοντας στους δύο σωματοφύλακες μου στην κουζίνα ενώ ήμουν με τις πυτζάμες.
SPIEGEL: Δεδομένων των περιστάσεων πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια φυσιολογική ζωή;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Απλά με την ευκαιρία να συναντήσω τους αναγνώστες όταν ένα βιβλίο εκδιδόταν ή να υπογράφω τα αντίτυπα. Αλλά οι σωματοφύλακες δεν το ήθελαν αυτό. Ο ορθολογισμός τους αποτελούνταν από καθαρή εκτίμηση του κινδύνου. Ήταν περήφανοι για το γεγονός ότι ποτέ δεν έχουν χάσει «κύριο», όπως ονομάζουν αυτούς που καλούνται να προστατεύσουν. Ήθελαν να συνεχίσει έτσι. Κατανοούσαν τις βασικές ανάγκες στη ζωή ενός ανθρώπου, όπως το να συναντηθεί με τη γυναίκα και τα παιδιά του ή το να φάει έξω με φίλους μία φορά στο τόσο. Αλλά μια υπογραφή βιβλίων; Για τους σωματοφύλακές μου η προσπάθεια να διατηρηθεί η ασφάλεια ήταν δυσανάλογη σε σχέση με το όφελος. Τελικά κατάφερα να τους πείσω να το δοκιμάσουν. Περίμεναν χιλιάδες διαδηλωτές αλλά κανείς δεν εμφανίστηκε. Οπότε ήταν πιο εύκολο την επόμενη φορά. Υπήρχαν πολλές τέτοιες μάχες. Από αυτά αποτελούνταν η ζωή μου.
SPIEGEL: Στην περίπτωσή σας υπήρχε ο Τζό –όπως σας φώναζαν οι άντρες που σας προστάτευαν- , ο Τζόζεφ Άντον ο οποίος νοίκιαζε σπίτια και υπέγραφε επιταγές αλλά και ο Ρούσντι ο ταραχοποιός και ο Σαλμάν ο συγγραφέας που καθόταν μόνος του στη κρυψώνα του. Αρκετά για να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στη τρέλα.
ΡΟΥΣΝΤΙ: Ήταν πράγματι τρελό. Υπήρχε ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στη δημόσια αντίληψη και την δική μου αλήθεια. Πιστεύω ότι όσο πιο σημαντικός είσαι, τόσο μεγαλώνει αυτός ο διαχωρισμός. Για παράδειγμα είμαι σίγουρος ότι η Μαντόνα δεν σκέφτεται τον εαυτό της ως το πρόσωπο που είναι στις εφημερίδες. Μια φορά τη γνώρισα και ειλικρινά ήταν αρκετά συμβατική. Μιλούσε για τις τιμές των ακινήτων. Τη μοναδική φορά που τη συνάντησα το μόνο πράγμα που συζητούσαμε ήταν οι τιμές των ακινήτων στην περιοχή Marble Arch του Λονδίνου.
SPIEGEL: Στα απομνημονεύματά σας γράφετε στο τρίτο και όχι στο πρώτο πρόσωπο. Είναι σαν να θέλετε να απομακρυνθείτε από τον χαρακτήρα που περιγράφετε.
ΡΟΥΣΝΤΙ: Δεν θέλω να απομακρυνθώ από τον εαυτό μου. Δεν είμαι τρελός. Αρχικά προσπάθησα να γράψω σε πρώτο πρόσωπο, αλλά δεν έβρισκα τη φωνή. Ακουγόταν ναρκισσιστική ή σαν παράπονο. Έτσι σταμάτησα να εργάζομαι για το βιβλίο. Δεν τα απολάμβανα. Σε αυτό το σημείο μου ήρθε μια ιδέα. Πώς θα ήταν αν έλεγα την ιστορία σαν να μην είχε συμβεί σε μένα αλλά σε κάποιον άλλον; Αν ήθελα να υψώσω το χαρακτήρα μου στο επίπεδο των άλλων χαρακτήρων και να το περιγράψω λίγο πιο αντικειμενικά και από διάφορες οπτικές. Ξαφνικά ήξερα πώς έπρεπε να γράψω το βιβλίο.
SPIEGEL: Γράφετε στα απομνημονεύματά σας πως η ζωή ενός συγγραφέα είναι σαν του Φάουστ σε αντιστροφή. Θέλει να επιτύχει την αθανασία και για αυτό πληρώνει το τίμημα του να έχει μια κακή ζωή. Η ζωή σας ήταν δύσκολη κάποιες φορές, αλλά στην πραγματικότητα έχετε γίνει ο διασημότερος εν ζωή συγγραφέας στον κόσμο.
ΡΟΥΣΝΤΙ: Αυτό δεν ήταν ικανοποιητικό επειδή έμοιαζε να γίνεται για τους λάθος λόγους. Δεν ήμουν διάσημος για το περιεχόμενο της δουλειάς μου αλλά για το σκάνδαλο γύρω από αυτό. Αλλά το σκάνδαλο δε σου εγγυάται την αθανασία. Δεν νιώθω πολύ άνετα με αυτή τη φήμη. Το μόνο καλό είναι όταν καλώ κάποιον πολιτικό να του ζητήσω βοήθεια για κάποιο φίλο συγγραφέα που απειλείται και συνήθως βγαίνει στο τηλέφωνο. Άλλοι συγγραφείς πιθανόν δεν θα το πετύχαιναν.
SPIEGEL: Υπάρχει κάποια άλλη απειλή για εσάς σήμερα;
ΡΟΥΣΝΤΙ: Όχι.
''tvxs.gr''
27-9-2012
TO ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ
http://tvxs.gr/news/biblio/salman-roysnti-i-zoi-ypo-tin-apeili-tis-fetba