Χρόνης Μίσσιος: 1930 - 2012
Χρόνης Μίσσιος:
Η ιστορία ενός τίτλου που έγινε σύνθημα
To «Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» και η εγγραφή του στην ελληνική
κοινωνία από την Αριστερά ως τη γενιά του Facebook
Τον Ιανουάριο του 1985 ο Ρόναλντ Ρίγκαν ορκιζόταν για δεύτερη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς το ΠαΣοΚ του Ανδρέα Παπανδρέου γινόταν για δεύτερη φορά κυβέρνηση. Ο Ψυχρός Πόλεμος εξακολουθούσε απειλητικός ενώ στην Κεντρική Ευρώπη εμφανίζονταν οι πρώτες ρωγμές στα θεμέλια του υπαρκτού σοσιαλισμού και στην Ελλάδα κλιμακώνονταν οι ζυμώσεις για τη μετεξέλιξη του ΚΚΕ εσωτερικού.
Στη Στοκχόλμη ο Κλοντ Σιμόν θα έπαιρνε το Νομπέλ Λογοτεχνίας για τη βαθιά συναίσθηση του χρόνου στην απεικόνιση της ανθρώπινης κατάστασης και στην Αθήνα ο 55χρονος Χρόνης Μίσσιος, αριστερός από τα γεννοφάσκια του και αγωνιστής, έβγαζε το πρώτο του βιβλίο. Ενα μικρό αφήγημα 200 σελίδων στο οποίο διηγούνταν διώξεις, συλλήψεις, καταδίκες, εξορίες και βασανιστήρια από τα χρόνια του Εμφυλίου.
«"Βλέπεις, βρε μαλάκα; Ποιος νοιάζεται για σένα; Πας για εκτέλεση κι είσαι μονάχα δεκάξι χρονών''». Δεμένος με χειροπέδες μέσα σ' ένα τζιπ, στον δρόμο από την Ασφάλεια για το Γεντί Κουλέ, έξω οι Σαλονικιοί κάνουν τα ψώνια τους στο Βαρδάρι και μέσα ο χαφιές να τον τσιγκλάει. «Επρεπε να περάσω πολλά και να διαβάσω πολλά για να καταλάβω πόσο μοναχικός και πόσο μοναδικός είναι ο δρόμος του επαναστάτη».
Είκοσι επτά χρόνια μετά την έκδοση του Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς (εκδόσεις Γράμματα), ο τίτλος του πρώτου βιβλίου του Χρόνη Μίσσιου, που πέθανε την περασμένη Τρίτη, έχει αποκτήσει αυτόνομη ζωή. Εγινε σύνθημα στους τοίχους των Εξαρχείων και σλόγκαν στα μπλουζάκια που κρέμονται στα εμπορικά της Πλάκας. Πέρασε στη γλώσσα ως παροιμιώδες καλοτύχισμα για όποιον έφυγε μέσα στην αθωότητά του και δεν είδε τα οράματά του να ματαιώνονται. Το 1985 όμως ήταν ο τίτλος ενός βιβλίου που ξάφνιασε, που σόκαρε, που έγινε το βιβλίο της χρονιάς.
Η κυκλοφορία του διαδόθηκε από στόμα σε στόμα και μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο έκανε 13 εκδόσεις. Στις λίστες των μπεστ σέλερ που δημοσίευε τότε το περιοδικό «Διαβάζω» ήταν για μήνες στην πρώτη θέση και υποχώρησε στη δεύτερη τον Ιούλιο του 1986, από την Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι του Κούντερα. Το ίδιο καλοκαίρι αποσπάσματά του μεταφρασμένα στα γαλλικά δημοσιεύθηκαν στον «Monde Diplomatique». Ο Κωστάς Γαβράς σκεφτόταν να το γυρίσει ταινία.
Το Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς ήταν στην πολιτική συζήτηση, στην καθημερινή κουβέντα, στις στήλες των εφημερίδων και στις σελίδες των λογοτεχνικών περιοδικών. Μέσα στην ευφορία της πρώτης σοσιαλιστικής κυβέρνησης, που γιόρταζε την άνοδο της εμπιστοσύνης στην ΕΑΜική γενιά, ένας άνθρωπος οργανωμένος στην Αριστερά, που επί μήνες περίμενε καθημερινά στη φυλακή τον θάνατό του, τολμούσε να θέσει το ερώτημα: «Τι έγινε τελικά; Ημασταν σωστοί;». Εναντιωνόταν στον δογματισμό της επίσημης Αριστεράς, στην κομματική πρακτική και στην οργανωσιακή υποκρισία όχι μέσα από πολιτικά έντυπα αλλά με ένα κείμενο προσωπικό, που το βιωματικό υλικό του ήταν ακόμη καυτό.
Κόκκινο πανί
Για τους ορθόδοξους αριστερούς ο Μίσσιος έγινε κόκκινο πανί. Για τους «ανανεωτές» εκείνος που έδωσε φωνή στις αμφισβητήσεις τους με το όχημα της λογοτεχνίας και με το δικαίωμα της μαρτυρίας. Για τους περισσότερους, που δεν γνώριζαν τον γιο των καπνεργατών από τα Ποταμούδια της Καβάλας, ήταν ο απλός λαϊκός αφηγητής, που παράτησε το σχολείο στη Β΄Δημοτικού και έμαθε γράμματα στη φυλακή. Το αφήγημά του, σε πρώτο πρόσωπο και ύφος οικείο, σαν συζήτηση παλιόφιλων στην ταβέρνα, είχε τον παλμό του προφορικού λόγου και αποκαθήλωνε τον καθωσπρεπισμό της λογοτεχνικής έκφρασης με μια γλώσσα ελευθερόστομη και αψιά. Τα επεισόδια ήταν τραγικά, μα ο συγγραφέας ήξερε να ανακουφίζει από τις επώδυνες διηγήσεις με χιούμορ τρυφερό.
Σήμερα έχουμε εμπεδώσει ότι «και οι αστοί και οι κομμουνιστές την ιστορία την πουτάνα έτσι τη γράφουνε: οριζόντια, ισόπεδη», ότι «δεν κατάλαβαν ποτέ πως ο κάθε άνθρωπος είναι ένας κόσμος ολόκληρος, είναι μια ολόκληρη ιστορία», ότι «δεν ξέρουν τι κοστίζει η συμμετοχή», γι’ αυτό και «δεν ξέρουν τι σημαίνουν τα πολιτικά λάθη». Σήμερα ξέρουμε.
Τότε η πόλωση του Εμφυλίου κρατούσε ακόμη. Αριστεροί και δεξιοί ήταν κόσμος χωρισμένος σε «σωστούς» και «λάθος» και όποιος θόλωνε τα σύνορα μεταξύ τους ήταν ύποπτος. Οποιοι είχαν αμφιβολίες σιωπούσαν. Αλλοι βούλιαξαν στην κατάθλιψη. Ο Μίσσιος μίλησε. Δεν τάχθηκε να αναθεωρήσει την Ιστορία αλλά να αναδείξει την ατομική συμβολή, τον άνθρωπο, τον Παύλο, τη Ρηνιώ, τον μαστρο-Στέφανο μέσα από τη δική του διαδρομή. Γι’ αυτό και οι αναγνώστες υποδέχθηκαν το βιβλίο του με θέρμη.
Γενναιόδωρη υπήρξε μαζί του και η κριτική. Ο Αγγελος Ελεφάντης στον «Δεκαπενθήμερο Πολίτη» επαινεί την επιτυχημένη απόδοση του κλίματος μιας πικρής εποχής. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης στην «Αυγή» τονίζει: «Μιλάμε για λογοτεχνία και όχι για χρονογραφία». Ο Χρήστος Λάζος στο «Αντί» αναδεικνύει τη στερεή αρχιτεκτονική της αφήγησης από φυλακή σε φυλακή και την ευφυή χρήση του αφηγηματικού χρόνου. Ο Σπύρος Τσακνιάς στη «Λέξη» θαυμάζει τη λειτουργικότητα της γλώσσας και αποκαλεί το κείμενο «ένα λαμπρό δείγμα γραφής κι ένα συγκλονιστικό αφήγημα πέρα από ειδολογικές κατατάξεις».
Ο Μίσσιος την τελευταία δεκαετία δεν έγραφε. Για πολλούς κριτικούς ήταν ο συγγραφέας του ενός βιβλίου. Ακόμα κι έτσι, δεν είναι λίγο. Οταν ανακοινώθηκε ο θάνατός του, το site του «Βήματος» σείστηκε από τα like των αναγνωστών. Οι χρήστες του Facebook, που οι περισσότεροι ήταν αγέννητοι όταν κυκλοφόρησε το Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς, εξέφραζαν έτσι την ευγνωμοσύνη τους στον συγγραφέα Μίσσιο.
Στην ταινία «Αν…» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη η γενιά που ανδρώθηκε στα χρόνια του λάιφσταϊλ πιάνεται από τον λόγο του Μίσσιου για να αλλάξει τη ζωή της. Το Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς, το βιβλίο με το οποίο μας συστήθηκε ο Χρόνης Μίσσιος, είναι στην εποχή της κρίσης επίκαιρο και ζει μια δεύτερη ζωή ως καθοδήγηση ανθρωπιάς.
ΚΟΥΖΕΛΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ
''ΒΗΜΑ''
25-11-2012
***
«Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, μέσα στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν «αξίες, σαν ανάγκες», σαν «ηθική», σαν «πολιτισμό». Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, ν απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας»
Πηγή
http://www.24grammata.com/?p=13347
* * *
«Έχει δικαιολογηθεί τόση βία και τόση βαρβαρότητα εν ονόματι των ανθρωπιστικών ιδανικών και των απελευθερωτικών επαναστάσεων, ώστε δεν έχουμε πια το δικαίωμα της συγγνωστής πλάνης, δεν μπορούμε να μιλάμε για σύνολα και για αριθμούς, αλλά να αναζητούμε, να εξετάζουμε κάθε φορά τη ʽμοίραʼ του ατόμου μέσα στο ιστορικό γεγονός. Διαφορετικά, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινο πολιτισμό, για τη δυνατότητα ανανέωσης και εξέλιξής του. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε μια κοινωνία που θα βιώνει τον πολιτισμό του ανθρώπου, όπου δεν θα υπάρχει η έννοια του λάθους, όπου ιδανικό της θα είναι η ομοιομορφία και όχι η διαφορά, γιατί τότε θα βρεθούμε σε μια κοινωνία όπου η έννοια του διανοείσθαι, αυτή η κατεξοχήν ανθρώπινη ιδιαιτερότητα μέσα στον φυσικό κόσμο, θα καταργηθεί και θα αντικατασταθεί από τη λειτουργία του ενστίκτου».
Επείγομαι να επισημάνω την ξαφνική παρουσία ή μάλλον την εκρηκτική εισβολή του Χρόνη Μίσσιου στον χώρο της λογοτεχνίας μας.
Συνοπτικά, πρόχειρα, σαν "πρόδρομη ανακοίνωση" που λέμε.
Γιατί μιλάμε για λογοτεχνία και αυτό πρέπει από την πρώτη στιγμή να τονιστεί.
Τα πάθη και τα μάθη του Χρόνη Μίσσιου δεν είναι ένα συναρπαστικό περιπετειώδες σήριαλ, που με το απίστευτο περιεχόμενό του, αυτό καθ' αυτό, καθηλώνει και συγκλονίζει τον αναγνώστη.
Είναι σχεδόν κοινός τόπος και κοινή μοίρα για μια στρατιά συνανθρώπων μας, συντρόφων και συναγωνιστών μας σ' όλα αυτά τα ατέλειωτα σκοτεινά χρόνια, που πολλά έχουν καταγραφεί ήδη σαν βιωματικές καταθέσεις με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια.
Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα ακόμη μαρτυρολόγιο αποκαλυπτικό. Αποκαλυπτική είναι η γραφή του Χρόνη Μίσσιου που μεταστοιχειώνει το Γεγονός στη σφαίρα του συμβόλου μέσα από μια διάλεκτο προσωπική που δεν ανήκει ούτε στο χρονικό, ούτε στο ντοκουμέντο, ούτε στην ωμή μαρτυρία.
Η φτώχεια πραγματικής ζωής που υπάρχει σε πολλά κείμενα των νεότατων πεζογράφων μας - και που αναπληρώνεται με μυθοπλαστικές επινοήσεις και κατασκευές αμφίβολης πειστικότητας - είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό των άχαρων καιρών μας.
Συνέπεια (ή διέξοδος;): οι ασκήσεις φραστικής δεξιοτεχνίας, οι αγωνιώδεις αναζητήσεις της πρωτοτυπίας, η υποκατάσταση του αναιμικού ουσιαστικού με τον εντυπωσιασμό.
Οι σκόπελοι αυτοί δεν υπάρχουν για τον Χρόνη Μίσσιο. Αρκεί να απλώσει το χέρι του και να αναμοχλεύσει το απέραντο, χωρίς βυθό, ορυχείο της μνήμης του - και από εκεί σαν τεχνίτης, να επιλέξει.
Δεν υποκύπτει στον πειρασμό: "Ν' αφήσει τα πράματα να μιλήσουν μόνα τους" - δεν σταθμεύει στη θεματογραφία της Εποχής.
Ξέρει πως αυτά καθαυτά τα πράγματα που έχει βιώσει έχουν μια συγκινησιακή δυναμική τέτοια, που απλώς λεγόμενα κατά παράταξιν να συμπαρασέρνουν αβίαστα τον αναγνώστη και να τον κατακτούν.
Φυσικά, αυτό δεν του αρκεί. Μιλάμε για λογοτεχνία και όχι για χρονογραφία. Το συμβάν να μη μένει απλό συμβάν, αλλά να αποτελεί τον πυρήνα για μια παραπέρα, εκ νέου βίωση από τον αναγνώστη, μέσα από τη γλώσσα της λογοτεχνίας που είναι άλλη γλώσσα, που δεν καταγράφει αλλά συνθέτει, που δεν περιγράφει αλλά υποβάλλει με τους δικούς της μαγικούς και ιδιότυπους κανόνες λειτουργίας και υποβολής.
Η έλλειψη κάθε ερείσματος "παιδείας" με τη σημασία του όρου που συνηθίσαμε, μας προϊδεάζει, θέλουμε δεν θέλουμε, για ένα συγγραφικό αποτέλεσμα με λίγο πολύ καθορισμένες προδιαγραφές.
Αρκετοί "ασπούδαχτοι" πέρασαν από τη λογοτεχνία μας - σε εποχές που η κατάκτηση κάποιων ευρύτερων γνώσεων αποτελούσε λίγο πολύ προνόμιο - και τη σημάδεψαν με χαρακτηριστικές σελίδες, ενίοτε σπάνιας ιδιοτυπίας και ομορφιάς.
Κλασικά "ασπούδαχτος" και ο Χρόνης Μίσσιος - τίτλος του: απόφοιτος Β' Δημοτικού - θα μπορούσε να αποτελέσει μια ακόμη γραφική περίπτωση "ταλέντου" που αναγκαστικά σταθμεύει σε πρωτοβάθμιους αλλά γοητευτικούς τρόπους γραφής - μια περίπτωση που θα προκαλούσε την προσοχή, τη συμπάθεια και ολίγον τη συγκατάβασή μας.
Φυσικά, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το πεζογραφικό τάλαντο του Χρόνη Μίσσιου δεν ανήκει σ' αυτή τη συνομοταξία. Δεν είναι ο ναΐφ που εμείς οι "ενημερωμένοι" του βρίσκουμε ενδιαφέροντα στοιχεία υπολανθάνοντος μοντερνισμού και αποθαυμάζουμε. Είναι εντελώς μέσα στο νόημα της σύγχρονης πεζογραφικής αντίληψης ενήμερος και υποψιασμένος - και που "παίζει" αν θέλετε πού και πού τον ναΐφ, εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες και τη γοητεία του ιδιώματος.
Κι αυτό ακριβώς επιθυμώ σε τούτο το σύντομο σημείωμα να επισημάνω με έμφαση, ώστε να μην προκύψουν παρανοήσεις.
Στη δικαιοδοσία και τη χρέωση της Κριτικής, θα μείνει και το επίμαχο θέμα της "ιδεολογικής γραμμής του βιβλίου και που φυσικά θα αποτελέσει σημείο αντιλεγόμενο.
Ήδη, εντελώς δημοσιογραφικά και αβασάνιστα γράφτηκε για απόπειρα "απομυθοποίησης" της Εποχής - και σίγουρα η εικονοκλασσική γραφή δεν εναρμονίζεται με συγγραφικές προδιαγραφές που μάθαμε ώς τώρα πως οφείλουν να συμπορεύονται με ένα συγκεκριμένο κλίμα.
Ο προσεκτικός αναγνώστης - αυτός που δεν περιμένει να διαβάσει αυτά που θέλει να διαβάσει και όπως θέλει να τα διαβάσει για να δικαιωθεί ακόμη μια φορά η προσχηματισμένη οπτική του - δεν θα αιφνιδιαστεί. Αν έχει και ο ίδιος κάποιες παράλληλες εμπειρίες και βιώματα και αν έχει φτάσει να κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τον συγγραφέα, σίγουρα θα αποδεχτεί το μήνυμα, θα εννοήσει η "απομυθοποίηση" προς πού και προς ποιους λειτουργεί.
Ο Χρόνης Μίσσιος, χωρίς να είναι ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της Εποχής, απλή ανώνυμη μονάδα της μεγάλης στρατιάς και αυτό, επιχειρεί από τα μέσα, όχι από τα πάνω να συναγάγει ένα νόημα, ένα συμπέρασμα, ένα γιατί, όχι για να απολογηθεί, να διδάξει ή να φρονηματίσει - για να μεταγγίσει με τη δική του γλώσσα, τη γλώσσα της τέχνης, το μήνυμα πως τίποτα, παρ' όλα αυτά, δεν πήγε χαμένο.
Ένα κέρδος και τούτο το σκληρό, το χωρίς ίχνος γλυκερότητας (εκτός αν τη συγχέουμε με την τρυφερότητα και τη βαθιά κατακτημένη ανθρωπιά), τούτο το αμείλικτο βιβλίο - ένα κέρδος και γι' αυτόν και για μας.
Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί με μία προϋπόθεση: Να διαβαστεί σωστά.
"Αυγή", Κυριακή 12 Ιανουαρίου 1985
Πηγή
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=731102
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
Xρόνης Μίσσιος : H κοινωνία δείχνει να έχει πάθει εγκεφαλικό !
Xρόνης Μίσσιος : Είναι επιτακτική η ανάγκη της συνεργασίας
Χρόνης Μίσσιος :Δεν κατάφερα να αλλάξω το σύστημα, όμως δεν θα επιτρέψω ούτε σ’ αυτό να με αλλάξει...
Βιβλία του Χρόνη Μίσσιου
ΧΡΟΝΗΣ ΜΙΣΣΙΟΣ
ΚΟΥΖΕΛΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ
''ΒΗΜΑ''
25-11-2012
***
ΧΡΟΝΗΣ :Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται ...
«Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, μέσα στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν «αξίες, σαν ανάγκες», σαν «ηθική», σαν «πολιτισμό». Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, ν απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας»
Πηγή
http://www.24grammata.com/?p=13347
* * *
«Έχει δικαιολογηθεί τόση βία και τόση βαρβαρότητα εν ονόματι των ανθρωπιστικών ιδανικών και των απελευθερωτικών επαναστάσεων, ώστε δεν έχουμε πια το δικαίωμα της συγγνωστής πλάνης, δεν μπορούμε να μιλάμε για σύνολα και για αριθμούς, αλλά να αναζητούμε, να εξετάζουμε κάθε φορά τη ʽμοίραʼ του ατόμου μέσα στο ιστορικό γεγονός. Διαφορετικά, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινο πολιτισμό, για τη δυνατότητα ανανέωσης και εξέλιξής του. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε μια κοινωνία που θα βιώνει τον πολιτισμό του ανθρώπου, όπου δεν θα υπάρχει η έννοια του λάθους, όπου ιδανικό της θα είναι η ομοιομορφία και όχι η διαφορά, γιατί τότε θα βρεθούμε σε μια κοινωνία όπου η έννοια του διανοείσθαι, αυτή η κατεξοχήν ανθρώπινη ιδιαιτερότητα μέσα στον φυσικό κόσμο, θα καταργηθεί και θα αντικατασταθεί από τη λειτουργία του ενστίκτου».
Χρόνης Μίσσιος: Έκθετος πάντα, ποτέ ένθετος...
"Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς":
Ένα βιβλίο που πρέπει σωστά να διαβαστεί
Του Μανόλη Αναγνωστάκη
Επείγομαι να επισημάνω την ξαφνική παρουσία ή μάλλον την εκρηκτική εισβολή του Χρόνη Μίσσιου στον χώρο της λογοτεχνίας μας.
Συνοπτικά, πρόχειρα, σαν "πρόδρομη ανακοίνωση" που λέμε.
Γιατί μιλάμε για λογοτεχνία και αυτό πρέπει από την πρώτη στιγμή να τονιστεί.
Τα πάθη και τα μάθη του Χρόνη Μίσσιου δεν είναι ένα συναρπαστικό περιπετειώδες σήριαλ, που με το απίστευτο περιεχόμενό του, αυτό καθ' αυτό, καθηλώνει και συγκλονίζει τον αναγνώστη.
Είναι σχεδόν κοινός τόπος και κοινή μοίρα για μια στρατιά συνανθρώπων μας, συντρόφων και συναγωνιστών μας σ' όλα αυτά τα ατέλειωτα σκοτεινά χρόνια, που πολλά έχουν καταγραφεί ήδη σαν βιωματικές καταθέσεις με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια.
Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα ακόμη μαρτυρολόγιο αποκαλυπτικό. Αποκαλυπτική είναι η γραφή του Χρόνη Μίσσιου που μεταστοιχειώνει το Γεγονός στη σφαίρα του συμβόλου μέσα από μια διάλεκτο προσωπική που δεν ανήκει ούτε στο χρονικό, ούτε στο ντοκουμέντο, ούτε στην ωμή μαρτυρία.
Η φτώχεια πραγματικής ζωής που υπάρχει σε πολλά κείμενα των νεότατων πεζογράφων μας - και που αναπληρώνεται με μυθοπλαστικές επινοήσεις και κατασκευές αμφίβολης πειστικότητας - είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό των άχαρων καιρών μας.
Συνέπεια (ή διέξοδος;): οι ασκήσεις φραστικής δεξιοτεχνίας, οι αγωνιώδεις αναζητήσεις της πρωτοτυπίας, η υποκατάσταση του αναιμικού ουσιαστικού με τον εντυπωσιασμό.
Οι σκόπελοι αυτοί δεν υπάρχουν για τον Χρόνη Μίσσιο. Αρκεί να απλώσει το χέρι του και να αναμοχλεύσει το απέραντο, χωρίς βυθό, ορυχείο της μνήμης του - και από εκεί σαν τεχνίτης, να επιλέξει.
Δεν υποκύπτει στον πειρασμό: "Ν' αφήσει τα πράματα να μιλήσουν μόνα τους" - δεν σταθμεύει στη θεματογραφία της Εποχής.
Ξέρει πως αυτά καθαυτά τα πράγματα που έχει βιώσει έχουν μια συγκινησιακή δυναμική τέτοια, που απλώς λεγόμενα κατά παράταξιν να συμπαρασέρνουν αβίαστα τον αναγνώστη και να τον κατακτούν.
Φυσικά, αυτό δεν του αρκεί. Μιλάμε για λογοτεχνία και όχι για χρονογραφία. Το συμβάν να μη μένει απλό συμβάν, αλλά να αποτελεί τον πυρήνα για μια παραπέρα, εκ νέου βίωση από τον αναγνώστη, μέσα από τη γλώσσα της λογοτεχνίας που είναι άλλη γλώσσα, που δεν καταγράφει αλλά συνθέτει, που δεν περιγράφει αλλά υποβάλλει με τους δικούς της μαγικούς και ιδιότυπους κανόνες λειτουργίας και υποβολής.
Η έλλειψη κάθε ερείσματος "παιδείας" με τη σημασία του όρου που συνηθίσαμε, μας προϊδεάζει, θέλουμε δεν θέλουμε, για ένα συγγραφικό αποτέλεσμα με λίγο πολύ καθορισμένες προδιαγραφές.
Αρκετοί "ασπούδαχτοι" πέρασαν από τη λογοτεχνία μας - σε εποχές που η κατάκτηση κάποιων ευρύτερων γνώσεων αποτελούσε λίγο πολύ προνόμιο - και τη σημάδεψαν με χαρακτηριστικές σελίδες, ενίοτε σπάνιας ιδιοτυπίας και ομορφιάς.
Κλασικά "ασπούδαχτος" και ο Χρόνης Μίσσιος - τίτλος του: απόφοιτος Β' Δημοτικού - θα μπορούσε να αποτελέσει μια ακόμη γραφική περίπτωση "ταλέντου" που αναγκαστικά σταθμεύει σε πρωτοβάθμιους αλλά γοητευτικούς τρόπους γραφής - μια περίπτωση που θα προκαλούσε την προσοχή, τη συμπάθεια και ολίγον τη συγκατάβασή μας.
Φυσικά, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το πεζογραφικό τάλαντο του Χρόνη Μίσσιου δεν ανήκει σ' αυτή τη συνομοταξία. Δεν είναι ο ναΐφ που εμείς οι "ενημερωμένοι" του βρίσκουμε ενδιαφέροντα στοιχεία υπολανθάνοντος μοντερνισμού και αποθαυμάζουμε. Είναι εντελώς μέσα στο νόημα της σύγχρονης πεζογραφικής αντίληψης ενήμερος και υποψιασμένος - και που "παίζει" αν θέλετε πού και πού τον ναΐφ, εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες και τη γοητεία του ιδιώματος.
Κι αυτό ακριβώς επιθυμώ σε τούτο το σύντομο σημείωμα να επισημάνω με έμφαση, ώστε να μην προκύψουν παρανοήσεις.
Στη δικαιοδοσία και τη χρέωση της Κριτικής, θα μείνει και το επίμαχο θέμα της "ιδεολογικής γραμμής του βιβλίου και που φυσικά θα αποτελέσει σημείο αντιλεγόμενο.
Ήδη, εντελώς δημοσιογραφικά και αβασάνιστα γράφτηκε για απόπειρα "απομυθοποίησης" της Εποχής - και σίγουρα η εικονοκλασσική γραφή δεν εναρμονίζεται με συγγραφικές προδιαγραφές που μάθαμε ώς τώρα πως οφείλουν να συμπορεύονται με ένα συγκεκριμένο κλίμα.
Ο προσεκτικός αναγνώστης - αυτός που δεν περιμένει να διαβάσει αυτά που θέλει να διαβάσει και όπως θέλει να τα διαβάσει για να δικαιωθεί ακόμη μια φορά η προσχηματισμένη οπτική του - δεν θα αιφνιδιαστεί. Αν έχει και ο ίδιος κάποιες παράλληλες εμπειρίες και βιώματα και αν έχει φτάσει να κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τον συγγραφέα, σίγουρα θα αποδεχτεί το μήνυμα, θα εννοήσει η "απομυθοποίηση" προς πού και προς ποιους λειτουργεί.
Ο Χρόνης Μίσσιος, χωρίς να είναι ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της Εποχής, απλή ανώνυμη μονάδα της μεγάλης στρατιάς και αυτό, επιχειρεί από τα μέσα, όχι από τα πάνω να συναγάγει ένα νόημα, ένα συμπέρασμα, ένα γιατί, όχι για να απολογηθεί, να διδάξει ή να φρονηματίσει - για να μεταγγίσει με τη δική του γλώσσα, τη γλώσσα της τέχνης, το μήνυμα πως τίποτα, παρ' όλα αυτά, δεν πήγε χαμένο.
Ένα κέρδος και τούτο το σκληρό, το χωρίς ίχνος γλυκερότητας (εκτός αν τη συγχέουμε με την τρυφερότητα και τη βαθιά κατακτημένη ανθρωπιά), τούτο το αμείλικτο βιβλίο - ένα κέρδος και γι' αυτόν και για μας.
Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί με μία προϋπόθεση: Να διαβαστεί σωστά.
"Αυγή", Κυριακή 12 Ιανουαρίου 1985
Πηγή
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=731102
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
Xρόνης Μίσσιος : H κοινωνία δείχνει να έχει πάθει εγκεφαλικό !
Xρόνης Μίσσιος : Είναι επιτακτική η ανάγκη της συνεργασίας
Χρόνης Μίσσιος :Δεν κατάφερα να αλλάξω το σύστημα, όμως δεν θα επιτρέψω ούτε σ’ αυτό να με αλλάξει...
Βιβλία του Χρόνη Μίσσιου
ΧΡΟΝΗΣ ΜΙΣΣΙΟΣ