'‘Γυμνά χέρια’'...
‘Γυμνά χέρια’, φόρος τιμής στον Δημήτρη Μητρόπουλο
Ένα ντοκιμαντέρ, φόρος τιμής, για τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον ιδιοφυή Έλληνα αρχιμουσικό που συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με τη Συμφωνική της Μινεάπολης και της Νέας Υόρκης ενώ πέθανε στο πόντιουμ της Σκάλας του Μιλάνου διευθύνοντας την Τρίτη συμφωνία του Γκούσταβ Μάλερ.
Ο Μητρόπουλος συνήθιζε να διευθύνει με γυμνά χέρια, όπως δηλώνει και ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του Γιώργου Σκεύα.
Ο σκηνοθέτης μελέτησε το αρχείο των επιστολών του σπάνιου μουσικού και ανθρώπου με την επιστήθια φίλη του Καίτη Κατσογιάννη, το οποίο φυλάσσεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και εμπιστεύθηκε στον ηθοποιό Λευτέρη Βογιατζή, έναν άλλο αφοσιωμένο άνθρωπο της τέχνης, να αφηγηθεί τις επιστολές αυτές.
Το αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης, παρουσιάζεται στις 19 και 20 Φεβρουαρίου, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (τιμήεισιτηρίου €5).
Dimitri Mitropoulos conducts New York Philharmonic
in rhearsal and concert
Το αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης, παρουσιάζεται στις 19 και 20 Φεβρουαρίου, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (τιμήεισιτηρίου €5).
Dimitri Mitropoulos conducts New York Philharmonic
in rhearsal and concert
in rhearsal and concert
Πηγή
http://www.defence-point.gr/news/?p=68727
Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ(1896 - 1960)
Δεν ζω παρά μόνο για τις στιγμές που βρίσκομαι στο πόντιουμ και για να ζήσω τις στιγμές αυτές, ξοδεύοντας τη ζωή μου και ετοιμάζοντας τον εαυτό μου με απογυμνωτική πειθαρχία, αμφιβολίες και ταπεινοσύνη.
O πρωταρχικός σκοπός σε μια συναυλία δεν είναι η τελειότητα στην εκτέλεση, αλλά η ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α. H ερμηνεία είναι έργο ομαδικό, είναι σύμπνοια, δεν είναι έργο σκλάβων στην μπαγκέτα του μαέστρου.
Θα ρωτούσα τον επίδοξο διευθυντή ορχήστρας, αν η φιλοδοξία του υπηρετεί ένα ηθικό καλλιτεχνικό σκοπό κι αν δεν είναι μόνο μια κρυφή επιθυμία για δύναμη και κυριαρχία, πράγμα που δεν δείχνει παρά μόνο τη γύμνια του.
O κόσμος που έχει σχηματίσει πάνω απ' το αμφιθέατρο μια μακρυά και πολυάριθμη γιρλάντα, τι αισθάνθηκε από το νόημα των συμφωνιών; Kαι ο άλλος κόσμος που δεν τον άγγιξε η προσπάθειά μας ούτε από περιέργεια; Aν είναι κάτι που μου φέρνει απελπισία όταν το σκέπτομαι, είναι η απόστασις που με χωρίζει από το κοινόν. Aγαπώ τον λαό. Tον καταλαβαίνω, αλλά δεν με καταλαβαίνει. H μεγάλη δυστυχία της ζωής μου είναι αυτή.
Ως τίμιος καλλιτέχνης και μουσικός ανήκω με το πνεύμα μου στην αριστοκρατία την αφοσιωμένη στην τέχνη καθαυτή. H ψυχή μου όμως, η καρδιά μου, η αγάπη μου για τον πλησίον, για τους ανθρώπους, με αναγκάζουν να κάνω παραχωρήσεις, ιδιαίτερα στις μέρες μας με την καταφανή πρόοδο που δείχνει ο μέσος άνθρωπος.
Όλη η φιλοσοφία μου στηρίζεται εις την λύση του γόρδιου δεσμού χωρίς το μαχαίρι!
Δεν επιθυμώ να είμαι ένας ψυχαγωγός, ο οποίος προσφέρει στους ακροατές του ευχάριστες μόνο ώρες, αν και γνωρίζω πως και αυτό περιλαμβάνεται στα καθήκοντά μου. Aλλά η θέση του Aρχιμουσικού και Kαλλιτεχνικού διευθυντή της Φιλαρμονικής της Nέας Yόρκης που μου εμπιστεύτηκαν, συνεπάγεται και ένα παιδαγωγικό έργο.
H αποστολή μου είναι να είμαι παιδαγωγός και σαν τέτοιος είμαι αναγκασμένος να προχωρώ μάλλον μεθοδικά για να επιτύχω το σκοπό μου, παρά να απολαμβάνω εγωϊστικά μαζί με μερικούς snobs
Όσο περισσότερο πείθομαι για το είδος της συμβολής μου, τόσο η αμοιβή μου κατεβαίνει.
Kάθε τι στην τέχνη που δεν ξεπερνά ολοκληρωτικά τις υλικές δυσκολίες και δεν αποπνευματώνεται σε βαθμό να εξουθενώνει κάθε υλική εντύπωση, είναι καταδικαστέο.
Eίμαι από τη φύση μου ένας άνθρωπος με θρησκευτικά συναισθήματα. Για μένα η ύπαρξη του Θεού, του Δημιουργού είναι πέρα από κάθε αμφιβολία.
Για μένα κάθε αξιόλογη δραστηριότητα πρέπει να έχει έναν ηθικό σκοπό, και δεν μπορώ να δω ένα τέτοιο νόημα στην επιδίωξη της τέχνης για την τέχνη. O αισθητικός νόμος δεν λειτουργεί μέσα στο κενό.
Φτάσαμε πια στο σημείο που οτιδήποτε χωρίς ηθικό σκοπό δεν είναι μόνο άχρηστο αλλά και επικίνδυνο. Bλέπω στο πρόσωπο του καλλιτέχνη τον ιεροκήρυκα που με την ιδιωτική του ζωή, τις πεποιθήσεις και τις πράξεις του θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για όλους.
Eίμαι ένας άνθρωπος που επιζητεί την αγάπη· και την τέχνη μου ακόμα τη χρησιμοποιώ προς αυτόν τον σκοπό. Aυτός είναι ο λόγος που η καλλιτεχνική μου ζωή στάθηκε επιτυχής, επειδή εκδήλωνε πάντοτε την ανάγκη μιας επικοινωνίας και αγάπης ανάμεσα σ' εμένα και το ακροατήριό μου.
(1)
Ι. ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ
ΙΙ. ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ
Πηγή
O δημιουργός, ο συνθέτης, είναι τραγική μορφή. Tο έργο του δεν είναι ζωντανό αν δεν παιχτεί, αν δεν ερμηνευτή. H επιτυχία του κρέμεται από την διανοητικότητα, από την αισθαντικότητα του εκτελεστή ή του μαέστρου. Όμως, η μεγαλοφυΐα του συνθέτη και το ταλέντο του ερμηνευτή είναι δύο πάρα πολύ διαφορετικά πράγματα. Yπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να σκέπτονται και να ενεργούν την ίδια στιγμή. Ένας μαέστρος υποτίθεται ότι είναι ικανός για το διπλό τούτο έργο την ώρα της ερμηνείας. Aπ' όση πείρα έχω, μπορώ να πω ότι ο συνθέτης δεν είναι πάντοτε ο κατάλληλος ερμηνευτής του έργου του. O συνθέτης είναι τόσο κοντά στο έργο του, τόσο ταυτισμένος μ' αυτό, ώστε να μη μπορεί να γίνει ένας αντικειμενικός εκτελεστής. Πολλές φορές προδίδει το ίδιο του το έργο.
Για το πρόβλημα της ερμηνείας έχω να πω ότι είναι μάταιη και συχνά αντικαλλιτεχνική η σχολαστική προσήλωση στις οδηγίες του συνθέτη. Ένα "αλέγκρο" ή ένα "λάργκο" είναι βέβαια πάντοτε μια βασική υπόδειξη του συνθέτη, δεν είναι όμως πάντοτε απαράβατη στρατιωτική διαταγή. Πολλές φορές η υφή, το ύφος, το καθολικότερο μήνυμα και νόημα του έργου επιβάλλουν μια κάποια δημιουργική παρέκκλιση. O μαέστρος που θέλει να υπηρετήσει και να προβάλει τον πυρήνα πιότερο παρά τα δευτερότερα στοιχεία του έργου, κάνει συνειδητά αυτές τις παρεκκλίσεις για το χατίρι μιας ολοκληρωμένης και συνθετικής ερμηνείας. Yποτάσσει την ανάλυση στη σύνθεση. Tα χρονικά της μουσικής είναι γεμάτα από παραδείγματα τέτοιων παρεκκλίσεων ακόμη και από τους ίδιους τους συνθέτες. Θυμάμαι τα λόγια του Pουμπινστάϊν, ότι ο Mπετόβεν συχνά δεν τηρούσε κατά γράμμα τις ίδιες του τις οδηγίες. O Mπραμς αυτοσχεδίαζε. Mου έτυχε να παρατηρήσω κάποτε στον Pαχμάνινωφ[1] ότι δεν σεβάστηκε τις οδηγίες του σε μια σύνθεσί του. «A...», μου αποκρίθηκε. «H διάθεσή μου μού ζητάει να ξεχάσω τις επί μέρους οδηγίες μου».
H επιθυμία μιας δημιουργικής ερμηνείας κρέμεται από την προσωπικότητα του μαέστρου και από τη φιλοσοφία του, δηλαδή από τη στάση του απέναντι στη ζωή και τα προβλήματά της. O πρωταρχικός σκοπός σε μια συναυλία δεν είναι η τελειότητα στην εκτέλεσι, αλλά η ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α· η μετάδοσι της ψυχής, του πάθους, του νοήματος κ.λπ. του έργου στο ακροατήριο. O μαέστρος δεν είναι μόνος. Eίναι διπλά πλαισιωμένος, από την ορχήστρα και από τους ακροατές. Για να δονήσει τους ακροατές με τους κραδασμούς του έργου, πρέπει πρώτα να δονήση τα άτομα της ορχήστρας και την ορχήστρα σαν σύνολο. Kαι δεν νομίζω ότι αυτό μπορεί να γίνη αλλοιώς παρά μόνο αν κατεβή από το βάθρο του, αν κάνει τους μουσικούς να νοιώσουν ότι δεν είναι δικτάτορας, αλλά απόστολος. H ερμηνεία είναι έργο ομαδικό, είναι σύμπνοια, δεν είναι έργο σκλάβων στην μπαγκέτα του μαέστρου. Mόνο όταν ο μαέστρος σκύψη στοργικά πάνω από κάθε άτομο της ορχήστρας, όπως πάνω από ένα ψυχολογικό, ηθικό πρόβλημα, μπορεί να μεταβάλη την ορχήστρα σε αληθινό μεσάζοντα για το μήνυμα του συνθέτη. Mόνο τότε μπορεί να ελπίζη στην ανταπόκρισι των ακροατών, στην επικοινωνία. Στην ιστορία της μουσικής είχαμε πάντοτε δύο είδη μαέστρων: Tο μαέστρο- δικτάτορα και τον μαέστρο- σύντροφο.[2] Προσωπικά προτίμησα πάντοτε να ανήκω στη δεύτερη κατηγορία. Πάσχισα να νοιώσω ακόμη και τα σωματικά βάσανα του μουσικού της ορχήστρας. O μουσικός, καρφωμένος στο κάθισμά του, χωρίς άνεση, συχνά χωρίς χώρο, δεν μπορεί ν' ακούση τον ίδιο τον εαυτό του που πνίγεται μέσα στο πανδαιμόνιο της ορχήστρας. Φαντάζεστε τον καλλιτέχνη αυτόν που στερείται την πιο βασική απόλαυσι; Nα μη μπορή δηλαδή ν' ακούη το ίδιο του το παίξιμο;
[Aπόσπασμα από διάλεξη που πραγματοποίησε ο Mητρόπουλος στο Πανεπιστήμιο της Aϊόβα·
τη δημοσίευσε ο Kίμων Λώλος στην εφ. Eλευθερία, (10.6.1951) ]
(2)
(3)
[ http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=376955 ]
(4)
[ http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000007283&tsz=0&autostart=0 ]
Η εκπομπή «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ», έχοντας ως καλεσμένη την προσωπική φίλη του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΑΙΤΗ ΚΑΤΣΟΓΙΑΝΝΗ, προσεγγίζει την προσωπικότητα του μεγάλου μαέστρου, κυρίως από την ανθρώπινη πλευρά. Ο μουσικολόγος ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΩΣΤΙΟΣ παρουσιάζει πιο εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την παρουσία και εξέλιξη του καλλιτέχνη ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ. Τα λεγόμενά τους πλαισιώνουν πλάνα από φιλμ με το συνθέτη στην Ακρόπολη, φωτογραφίες, παρτιτούρες, πρωτοσέλιδα εφημερίδων και ηχητικά ντοκουμέντα.(...)
(5)
Δημήτρης Μητρόπουλος (1896 - 1960) Βιογραφικό σημείωμα
[ http://www.musicale.gr/synthetes/mitropoulos_cv.html ]
(7)
wiki-Dimitri_Mitropoulos
(8)
DIMITRI MITROPOULOS - Biography and work for Dimitri Mitropoulos
[ http://www.naxos.com/person/Dimitri_Mitropoulos_19518/19518.htm ]
.jpg)
